Belleğimizde: 16 Ocak

1547 – Rus Çarı “Korkunç” İvan taç giydi.
1804 – Fransız fizikçi Joseph Louis Gay-Lussac bir hidrojen balonu içinde 7.016 m ye yükselerek, sonraki 50 yıl içinde kırılamayacak olan bir rekora imza attı.
1846- Osmanlı Devleti’nde ilk Ziraat Nazırlığı kuruldu.
1883- İstanbul’da ilk Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi kuruldu. Okul, değişikliklere uğrayarak günümüzde Marmara Üniversitesi olarak faaliyet göstermektedir.
1925- Sovyetler Birliğinde Lev Troçki Savaş Komiserliği görevinden alındı.
1928 – Doktor Şefik Hüsnü Değmer ve arkadaşlarının Türkiye Komünist Partisi davası başladı.
– Cemal Reşit Rey’in “12 Anadolu Türküsü” adlı ses ve piyano için yapıtı ilk kez seslendirildi.
– Sovyetler Birliği’nde 30 muhalefet lideri Almanya’ya sürgüne gönderildi. Sürgüne gidenler arasında Lev Troçki’de vardı.
1929- Nikolay Buharin, Komünist Enternasyonal’in başkanlığından istifa etti.
1946 – Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) bugün İş ve İşçi Bulma Kurumu Kanunu’nu kabul etti.
1950- Milli Türk Talebe Birliği, Yunanistan’a ihtar ve Kıbrıslı Türklerle dayanışma yürüyüşü düzenledi.
1956 – Uluslararası Basın Enstitüsü, Türkiye’de basına baskı yapıldığını açıkladı.
1957- Orkestra şefi ve kemancı Arturo Toscanini öldü.
1958 – Dokuz subayın, ”isyan muharrikliği (kışkırtıcılığı) yapmak ve fesat çıkarmak”tan tutuklandıkları açıklandı. ”Dokuz Subay” diye anılan olayın sanıklarından Kurmay Binbaşı Samet Kuşçu, 2 yıl hapis ve ”ordudan tart” cezasına çarptırıldı, öteki sanıklar beraat etti.
1961- Yeni kurulacak siyasi parti tüzüklerinin İçişleri Bakanlığı’nca incelenmesine karar verildi.
1965 – BEREC Pil Fabrikası’nda 42 gündür süren grev anlaşma ile sonuçlandı. İşçi ücretlerine birinci yıl için yüzde 10, ikinci yıl için yüzde 8 zam yapıldı. İşverenin grev nedeniyle zararı 3 milyon lira.
– Manisa/Kırkağaç’ın Karakurt köyünde öğrencilere futbol oynatan öğretmenlere köy vaizinin de kışkırtmasıyla taş ve sopalarla saldırıp yaralayan bir grup köylü, gelen kaymakam vekilini de yaraladı. 14 köylü gözaltına alındı, müdür ve 2 öğretmen başka okullara atandı.
1969- Ankara’da banliyö trenlerinde “İşçi arkadaş” başlıklı bildiri dağıttıkları iddiasıyla gözaltına alınan 4 ODTÜ’lü gençten 3’ü tutuklandı.
1974- Askeri Mahkeme, Yargıtay’ın bozma kararında yer alan “yeni bir bilirkişi heyeti oluşturulması” talebine uymadı.
1975- Ülkücü gruplar Beyoğlu ve ardından Aksaray’da sol yayınlar satan “kaldırım kitapçıları”nın sergilerini dağıttı, kitapçıları tartakladı.
– Lütfi Akad’ın “Gelin” ile başlayıp “Düğün” ile devam ettiği üçlemesinin sonuncu filmi “Diyet” gösterime girdi.
1976- 33 demokratik kitle örgütünün yöneticisi, polisin taraf tuttuğu faşist saldırılara karşı can güvenliklerini bizzat koruyabilmek için kendilerine Kırıkkale yapımı tabanca ruhsatı verilmesi talebiyle İçişleri Bakanlığı Müsteşarını ziyaret ederek ayrı ayrı dilekçe verdi.
– Sinematek’in kuruluşunun 10.yıldönümü nedeniyle İstanbul Fitaş Sineması’nda ”Sanat Şöleni” düzenlendi.
1978- Çarşıkapı’da ülkücülerce öldürülen Çapa Tıp Fakültesi son sınıf öğrencisi İlerici Gençler Derneği (İGD) üyesi Barış Yıldırım toprağa verildi.
– İstanbul Pertevniyal Lisesi’nde sabah okulun en üst katında toplanan bir grup ülkücü şiş, sopa ve zincirlerle solcu öğrencilere saldırdı. Okul bir gün süreyle tatil edildi.
1979 – İran Şahı Rıza Pehlevi, ülkesini terk ederek, ailesiyle Mısır’ın Assuan kentine gitti.
1980– İstanbul– Şişli’de Partizan taraftarı Mehmet Günalp (Erzincan– Refahiye, 1960- 61) ülkücülerce öldürüldü.
– Tokat/Artova Cumhuriyet Savcısı İlhan Aktaş, devlet hastanesinden çıkarken ülkücülerin açtığı ateşte hayatını kaybetti.
1981- Çamlıhemşin Meydan köyü civarında kolluk güçleriyle çıkan çatışmada yakalananlardan, Devrimci Yol militanlarından Ahmet Uzun, işkence merkezine dönüştürülen Rize Eğitim Enstitüsünde işkenceyle öldürüldü. Ahmet Uzun, Rize DEV-GENÇ’in kurucularından ve Rize Eğitim Enstitüsü öğrencisiydi.
1985 – Türk-İş’e bağlı Teksif Sendikası ile Sümerbank Genel Müdürlüğü arasında 32 bin dokuma işçisini kapsayan toplu sözleşme imzalandı. Ortalama 44 bin lira olan ücretler 78 bin liraya yükseldi, sosyal haklarda da artış sağlandı.
1985- Halkçı Parti (HP) Milletvekili Bahriye Uçok, zina yapan erkeklerin de cezalandırılmasını içeren yasa önerisi vermişti. Türkiye Büyük Millet Meclisi yasa önerisini reddetti.
1986- 53 sanıklı Dev-Sol-7 Davası’nda 14 sanık için idam cezası istendi. Tek tip elbise giymediği için duruşma salonuna alınmayan 12 sanığın adları tutanağa geçirildi.
– New-York’ta toplanan Uluslararası PEN Kongresi, Türk hükümetini yazarlarla ilgili tutumunu gözden geçirmeye çağırdı.
1987- 12 Eylül öncesi Adana’da çok sayıda devrimcinin öldürülmesinden yargılanan 22 ülkücüden 2’si ölüm cezasına çarptırılırken, Ağustos 1979’da cezaevi kaçağıyken yakalanan Ferhat Tüysüz “yaşı küçük olduğu” gerekçesiyle 36 yıl ağır hapse mahkum edildi.
– 1 ocakta Çin’in başkenti Pekin’deki Tiananmen Meydanı’nda öğrencilerin başlattığı gösteriler sonunda Komünist Partisi lideri Hu Yaobang istifa etti, yerine Zao Ziyang getirildi.
1991 – ABD, Irak’a hava akınları ve füze saldırısını başlattı. ABD yetkilileri, Çöl Fırtınası adını verdikleri operasyona Kuveyt’i kurtarmak için yaptıklarını söyledi. ANAP hükümetinin Dışişleri Sözcüsü, ABD ve Türkiye arasında gizli tutulan bir mektup ile İncirlik Üssü’nün kullanımına yönelik NATO sınırlamalarının “sadece Körfez Savaşı için” aşıldığını söyledi.
1992 – Halkın Emek Partisi (HEP) kökenli Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) Diyarbakır Milletvekilleri Leyla Zana ve Hatip Dicle “SHP tartışmanın dışında tutulmalı” açıklamasıyla Parti’den istifa etti
– El Salvador’da hükümet ile Farabundo Marti Ulusal Kurtuluş Cephesi ( FMLN) gerillaları arasında barış anlaşması imzalandı; en az 75 bin kişinin hayatına mal olan 12 yıllık iç savaşa sona erdi.
– “Tüm Haberleşme ve İletişim Çalışanları Sendikası” (Tüm Haber-Sen) resmen kuruldu. PTT’den 851 kurucuyu temsilen 9 kişilik bir komite adına Sendika Kurucu Başkanı İsmail Çınar İstanbul Valiliği’ne kuruluş evrakını verirken, yaklaşık 500 çalışan dışarıda alkış tuttu.
– SHP’li İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden çıkarılan işçiler Ankara yürüyüşlerinin 10.gününde geceyi geçirdikleri Uşak’tan yola devam etti.
1993- 20 Ekim Genel Seçimi öncesinde TV’lerde Kürt sorununa dair konuşmalarında bölücülük yaptığı gerekçesiyle 2 yıl hapis ve 50 milyon TL para cezasına çarptırılan İşçi Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek: ”Ben fikirlerimi nasıl ifade edeceğim. Dağa mı çıkmam öneriliyor?”
– “Kürt Kültür Vakfı”nın kuruluş tescil başvurusu “Irki esasa dayalı” olduğu gerekçesiyle Asliye Hukuk Mahkemesi’nce işleme konulmadı. Vakfın tescili için 22 Haziran 1992’de İstanbul 1.Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurulmuş; Vakıflar Genel Müdürlüğü olumsuz görüş bildirmişti.
– İHD İstanbul Şb. tarafından Çernobil nükleer faciasının etkileriyle ilgili düzenlenen “Radyasyonu Gizleyenler Yargılansın” mitingi Gaziosmanpaşa Meydanı’nda yapıldı.
1996 – ‘Avrasya’ feribotu, dört silahlı kişi tarafından Trabzon Limanı’nda kaçırıldı. Feribota, Anadolu Feneri açıklarında demir attıran Çeçenistan’a dikkat çekmek isteyen eylemciler, 72 saat sonra güvenlik güçlerine teslim oldu. Eyleme katılanlardan, 2001 yılında ise Swiss Otel baskınını gerçekleştiren Muhammet Emin Tokcan, 2015 Şubatında memleketi Düzce’den Ak Parti milletvekili aday adaylığı için başvuruda bulundu.
– Metin Göktepe’yi gözaltında gören 7 tanık Evrensel Gazetesi’nde konuştu: “Göktepe çevik kuvvet polislerince dövülerek öldürüldü, gazeteci olduğunu söyleyince polisler daha fazla vurmaya başladı.” İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanı Adnan Ekmen: “Metin Göktepe gözaltında tutulduğu spor salonunda öldürüldü. Polis şaibe altındadır.”
– İstanbul Valiliği’nin başvurusuyla 27 Aralık 1995’de Yargıtay kararıyla kapatılan Tüm Haber-Sen’in yerine Haber-Sen’in kuruluş başvurusu yapıldı. Yeni Sendikanın da genel başkanı olan İsmail Çınar, 68 kurucunun belgelerini İstanbul Valiliği’ne sundu.
1997- 15 sanıklı “Manisa Davası”nda 10 genç “silahlı çete oluşturdukları” gerekçesiyle toplam 76 yıl 3 ay hapse mahkum oldu. Karar temyize götürülecek.
– İstanbul Üniversitesi Öğrenci Derneği’ne (İÜDER) üye bir grup öğrenci, İÜDER YK üyesi ve İktisat Fakültesi öğrencisi U.Tanbaş’ın Uluslararası İlişkiler’den bir ülkücü öğrenci tarafından bıçaklanmasını protesto etti. Protestoya bazı öğretim üyeleri destek verdi.
1998– Refah Partisi, “Laik cumhuriyet karşıtı eylemlerinin tespit edildiği” gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’nce kapatıldı. Erbakan dahil 6 partilinin milletvekilliği düşürüldü ve siyaset yasağı getirildi.
1999- 192. haftada Cumartesi Anneleri polisin ablukasına karşın İHD İstanbul Şubesi’nden Galatasaray’a giderek meydana karanfil bıraktı, 6 kişi gözaltına alındı.
2000– Şili’de Allende’yi deviren 1973 Pinochet askeri darbesinden sonra ilk kez “ılımlı solcu” Ricardo Lagos sağcı adayı altederek Başkan seçildi.
2001- TÜSİAD’ın hazırlattığı “Kadın-erkek eşitliğine doğru yürüyüş: Eğitim, çalışma yaşamı ve siyaset” raporu açıklandı. Kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 33.Kadınlar arasında işsizlik erkeklerin iki katı seviyesinde, kadınlar özel sektörde kendisiyle aynı düzeydeki erkeğin kazandığının yüzde 68’ini kazanıyor.
– Körfez ülkesi Kuveyt’te dört kadının seçmen olarak kaydedilmedikleri gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne yaptıkları dava başvurusu reddedildi. Anayasa Mahkemesi, seçme ve seçilme hakkının yalnızca erkeklere verildiğini gerekçe gösterdi.
– Kongo Devlet Başkanı Laurent Desire Kabila öldürüldü.
2002- Sağlık Bakanlığı’nın, ilaç fiyatlarının yüzde 10 oranında aşağı çekilmesi uygulamasına karşı çıkarak 15 Ocak’ta kepenk kapatan Eczacılar, kar payı konusunda varılan anlaşmayla, eylemlerine son verdiler.
– HADEP Şanlıurfa İl Örgütü’nün Kürtçe ay adlarıyla bastırdığı 2002 yılı takvimi savcılıkça toplatıldı.
– BM Güvenlik Konseyi, Usame bin Ladin’in ve Taliban üyelerinin tüm varlıklarını dondurma kararı aldı.
– Türkiye, Ermanistan vatandaşlarına uygulanan ‘vize zorunluluğu’nu kaldırdığını açıkladı. Yeni karar gereği Ermenistan pasaportu taşıyanlar sınır kapılarında bandrol satın alarak Türkiye’ye giriş yapabilecek.
2004- Marmara Üniversitesi öğrencileri “kameralarla izlendikleri” gerekçesiyle Sultanahmet’teki rektörlük binası önünde gösteri yaptı.
2005- Adriana Iliescu, 66 yaşında doğum yaparak dünyanın en yaşlı annesi unvanını aldı.
2006- Mehmet Ali Ağca, askerlik işlemlerini yaptırmak üzere avukatı Mustafa Demirbağ ile GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesine gitti; sağlık durumunun askerliğe elverişli olmadığına dair “çürük raporu” aldı.
– Afrika’nın seçilmiş ilk kadın devlet başkanı olan Ellen Johnson Sirleaf Liberya’da yemin ederek göreve başladı. Dünya’da Şili, Liberya, Finlandiya, Filipinler, İrlanda ve Letonya’da kadın devlet başkanı , Almanya, Yeni Zelanda, Bangladeş, Sao Tome ve Mozambik’te de kadın başbakanlar görevde.
2007- Dünyanın ilk genetik yapısı değiştirilmiş tavukları Edinburgh’taki bilim adamları tarafından yumurtlatıldı. Bu yumurtaların kanserle mücadelede faydalı olduğu belirtildi.
2008- Susurluk/YÖRSAN’da Tek Gıda-İş’e üye oldukları için işten atılan 400 işçi Ankara’da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yürüdü.
2011- Ankara’da Hacı Bektaş-ı Veli Anadolu Kültür Vakfı öncülüğünde düzenlenen “Büyük Alevi Kurultayı”nda Diyanet’in ve zorunlu din derslerinin kaldırılması, Cemevlerinin ibadethane olarak kabulü gibi 17 talep dile getirildi
2014- Aden Körfezi’nde görev yapan TSK’nın 10 Şubat’tan itibaren bir yıl daha uzatılmasını öngören Başbakanlık Tezkeresi TBMM’de kabul edildi
2015- Uluslararası Ceza Mahkemesi, Filistin’deki savaş suçlarıyla ilgili ön soruşturma açılması kararı aldı.
2016- Tayvan Demokratik İlerleyiş Partisinin (DPP) kadın lideri Tsai Ing-wen, ülkenin ilk kadın lideri oldu.