Belleğimizde: 9 Ocak

1853 – Osmanlı devleti için ”hasta adam” tabiri ilk kez Rus Çarı I. Nikola tarafından kullanıldı.
1905- Moskova’da Çar’a yaşam ve çalışma koşullarının ağırlığından yakınan bir dilekçe sunmak amacıyla Kışlık Saray’a yürüyen işçilerin üzerine ateş açıldı. “Kanlı Pazar” olarak bilinen katliam, Rus işçi hareketinin sola yönelişinde dönüm noktası oldu.
– Paris Komünü’nün önde gelen kadın militanlarından anarşist Louise Michel öldü.
1936- Ankara’da Dil ve Tarih-Coğrafya Okulu Atatürk’ün de katıldığı bir törenle açıldı; törende konuşan Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan “Çürümüş görünen dünya kültürünü yeniden yaratacak olan Türk çocuklarıdır” dedi.
1937- 1929-1933 yılları arasında İstanbul’da sürgünde olan Troçki, Fransa ve Norveç’te 2’şer yıl kaldıktan sonra eşi Natalia Sedova ile birlikte Meksika’ya gitti. Troçki ve eşini Frida Kahlo ve Diego Rivera’nin da aralarında bulunduğu bir grup karşıladı.
– İstanbul Tramvay Şirketi, talebelerin ucuz seyahat etmeleri için paso verdi. Pasolar talebelerin ikamet mıntıkalarıyla, mekteplerinin bulunduğu bölge arasındaki seferlerde geçerli oldu.
1942- D.Şostakoviç’in 7.senfonisi “Leningrad”, Nazi ordularının kuşatması altındaki Leningrad’da ilk kez seslendirildi.
– Türk Tarih Kurumu Ziya Gökalp’in bütün eserlerinin yayımlanmasına, Türk Dil Kurumu da yeni bir Kur’an çevirisine karar verdi.
1963- Doç.Adnan Benk ile Afşar Timuçin kefaletle tahliye edildi
1964 – ATAŞ grevi 1 ay süreyle ertelendi. Bakanlar Kurulu yaptığı toplantıda “Milli güvenliği bozucu” nitelikte gördüğü grevin bir ay süreyle ertelenmesini kararlaştırdı.
– Panama Kanalı bölgesinde çıkan Amerikan karşıtı gösterilerde 21 Panamalı ve 3 Amerikan askeri öldü.
– Yazar Halide Edip Adıvar öldü.
1965- Che Afrika ziyaretinde Gine’den sonra Gana’ya gidip sömürgeciliğe karşı Afrika uluslarının birliği düşüncesinin mimarı Başkan Nkrumah ile görüştü.
1966 – 800 kişilik ilk işçi kafilesi Almanya’ya hareket etti.
1969- “Komer Olayı”ndan dolayı aranan öğrencilerden aralarında Halil Çelimli, Taylan Özgür, İbrahim Seven ve Yusuf Aslan’ın da bulunduğu bir kısmı 17 gün boyunca Ankara, Amasya, G.Antep ve Yalova’daki “arkadaş evlerinde” saklandı. ODTÜ, Ankara Üniversitesi ve Hacettepe’ye bağlı 21 öğrenci örgütü ODTÜ rektörlük binası önünde toplanarak ortak bildiriyi okudu: “Hareketi destekliyoruz”. ODTÜ Akademik Konseyi, Komer olayı savcılık soruşturmasını gerekçe göstererek üniversitenin 1 ay süreyle tatil edilmesini kararlaştırdı.
1970 – Birleşik Krallık’da yapılan açıklamaya göre bir hafta içinde Hong Kong gribinden 2850 kişi öldü.
1976- Hacettepe Üniversitesi’ndeki ülkücü ve polis saldırılarında bir öğrencinin ölümü, birinin de komaya girmesini protesto için Taksim’e yürüyen öğrencilere polis Şişhane’de ses bombası ile müdahale etti. Silahlı çatışmaya dönüşen olaylarda 2’si kurşunla 3 kişi yaralandı.
– Danıştay Dava Daireleri Kurulu, CHP-MSP koalisyonu zamanında TRT Genel Müdürü olan İsmail Cem’in Milliyetçi Cephe hükümetince görevden alınıp yerine Prof.Nevzat Yalçıntaş’ın atanması kararlarını iptal etti.
1978 – Bir günde 14 yer bombalandı. İstanbul’da beş, Ankara’da yedi, Trabzon ve Afşin’de de birer yere atılan bombalar hasara yol açtı. İstanbul Bahçelievler Lisesi’ni basan silahlı-maskeli ülkücüler öğretmenleri tehdit etti, öğrencilere ateş açtı, öğretmenler odası ve sınıflarda tahribat yaptı.
– Akaryakıt sıkıntısı had safhada; akaryakıtı biten hastaneler hasta kabul etmemeye ve yatan hastaları taburcu etmeye başladılar.
1979 – Ankara’da iki tren çarpıştı. Çoğu işçi ve öğrenci olan 32 kişi öldü.
– Yeşilköy Havalimanı’nda kanlı baskını gerçekleştirdikten sonra müebbet hapse mahkûm olan Muhammed Reşit ve Mehdi Muhammed adlı iki Filistinli gerilla Sağmalcılar Cezaevi’nden kaçtı.
1980- Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz’ü öldürmek suçundan idam cezasına çarptırılan ülkücü İbrahim Çiftçi’nin cezası Askeri Yargıtay’ca bozuldu. Askeri Yargıtay, yakalanan başka bir ülkücünün mahkemece dinlenmediği vs. hususları gerekçe gösterdi.
1982- Ressam ve yazar Nurullah Berk öldü.
1984 – Yargıtay bir karar verdi; emekli işçiye verilen altın madalyanın bedeli, kıdem tazminatından düşülecek.
1987- Yargıtay, Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) Alparslan Türkeş’in üzerinde bulunan mal varlığının hazineye devrine karar verdi.
1990- Şair Cemal Süreya (Cemelattin Seber) öldü.
1991- İstanbul’da Belediye-İş ve Bem-Sen üyeleri Zonguldak-Ankara Büyük Madenci Yürüyüşü’ne katılan yaklaşık 200 işçinin gözaltına alınmasını Anakent Belediyesi önünde protesto etti.
1995 – Güner Ümit’in, İnter Star’da yayınlanan “Süper Turnike” programında, Alevilerde “ensest” olduğunu ima eden sözleri üzerine, Aleviler iki gün boyunca televizyon önünde gösteri yaptı. 2 günün sonunda programın yayından kaldırılacağı açıklandı.
1996 – Sabancı Holding Yönetim Kurulu üyesi Özdemir Sabancı, Toyota-Sa Genel Müdürü Haluk Görgün ve Başkanlık sekreteri Nilgün Hasefe uğradıkları silahlı saldırıda öldürüldü. Olayı, DHKP-C örgütü üstlendi.
– Evrensel Gazetesi muhabiri Metin Göktepe’nin cesedi Eyüp Spor Salonu’nun yakınındaki arsada bulundu. Gazeteci Metin Göktepe bir gün önce görevini yaparken polisçe engellenmiş ve gözaltına alınmıştı. DYP-CHP koalisyonunun DYP’li İçişleri Bakanı Teoman Ünüsan: “Metin Göktepe duvardan düşerek hayatını kaybetti”, İstanbul Emniyet Müdürü Orhan Taşanlar: ”Metin Göktepe gözaltı listesinde ve kamera görüntülerinde yok.” Bakanlar Kurulu’nda CHP’li ve DYP’li Bakanlar tartıştı. Evrensel Gazetesi’nin avukatı Kamil Tekin Sürek: “Gece aradığımız Eyüp Karakolu önce Metin Göktepe’nin serbest bırakıldığını sonra da çay bahçesinde ölü bulunduğunu bildirdi; nöbetçi cumhuriyet savcısı da ‘serbest bırakıldıktan sonra fenalık geçirerek ölmüş’ dedi.” Metin Göktepe’nin öldürülmesini protesto eden bir grup gazeteci Gazeteciler Cemiyeti önünden İstanbul Valiliği’ne yürüyerek siyah çelenk bıraktı, Vali Yardımcısı ile görüştü.
1997 – Başbakanlık Kriz Yönetimi Merkezi yönetmeliği Resmi Gazete’de yayımlandı. Yönetmelik kriz hallerinde kimi yürütme yetkilerini Genelkurmay Genel Sekreterliği’ne veriyor.
1999- 191.haftada Cumartesi Anneleri ve destek için gelen ICAD (Uluslararası Gözaltında Kayıplar Komisyonu) üyelerinin Galatasaray’daki oturma eylemini polis engelledi.
2000 – Dersim’in Ovacık ilçesi Hawaçor mıntıkasında kolluk güçleriyle çıkan çatışmada HKO üyesi Cengiz Demir (1978- Dersim) öldürüldü.
2001- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, toplum vicdanını incittiği, adalete ve devlete güveni sarstığı gerekçesiyle, TBMM’ye tanınan af yetkisinin Anayasa’dan çıkarılmasını önerdi.
– Fransa’nın Lille kentinde Sosyalist Parti merkez binasına zorla giren küreselleşme karşıtı “Köylü Federasyonu” hareketinin lideri Jose Bove ve 10 eylemci gözaltına alındı. Bove 12 Ağustos 1999’da Millau’da yapımı süren McDonald’s binasına saldırı ile ünlenmişti.
2002 – Türkiye, Afganistan’a asker gönderme kararı aldı.
– Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, ölüm orucu eylemi nedeniyle wernicke korsakoff hastalığına yakalanan DHKP-C davasında hükümlü Ramazan Çiçek’in cezasını affetti. Sezer,daha önce yine ölüm orucu eylemcisi Erdal Doğan, Yaşar Demircan ve İlhan Demirel’i affetmişti.
2003 – İkinci Afrika Sosyal Forumu sona erdi.
2004 – Türkiye, idam cezasının barış zamanı dışında, savaş ve savaş tehlikesi halinde de kaldırılmasını öngören Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 13. Protokolünü imzaladı. 13. Protokolün TBMM’de kabul edilmesi halinde yeniden Anayasa değişikliği yapılabilecek.
– “Alternatif Üniversite” oluşturan İÜ öğrencilerine YTÜ’den F.Hepçilingirler, İÜ İktisat Fak’nden İ.Önder ve Prof.Dr.G.Gürsoy destek verdi. 42 öğrenci, İÜ Rektörü Kemal Alemdaroğlu’nun tezinin çalıntı olduğuna dair basın açıklamasından dolayı okuldan uzaklaştırılmıştı.
2005- Kızıltepe’de her Pazar günü kitlesel gösterilerle anılan baba-oğul Kaymaz’ların anısına DEHAP İlçe binasından Cumhuriyet Meydanı’na kadar defter, kalem ve okul önlükleriyle yürüyüş ve Meydan’da 5 dakika oturma eylemi yapıldı.
– Filistin’de Yaser Arafat’ın halefini belirlemek için seçim yapıldı. Yedi adayın katıldığı seçimi Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Mahmud Abbas yüzde 62.3 oyla kazandı. Seçime bağımsız olarak katılan doktor ve insan hakları savunucusu Mustafa Barguti yüzde 20 oranında oy aldı. Seçimleri boykot eden Hamas ise, Mahmud Abbas’ın halkın ancak yüzde 35’ini temsil ettiğini söyledi.
– Sudan’da Müslüman yönetim ile güneydeki Hıristiyan ve animist isyancılar arasında anlaşma imzalandı. 21 yıl süren iç savaş sırasında 1.5 milyon insan hayatını kaybetti. Anlaşmaya göre, Sudan’ın güneyi altı yıl özerk olacak daha sonra bağımsızlık için referandum düzenlenecek. Güneydeki petrol kaynakları eşit paylaştırılacak.
2006 – İran 2,5 yıldır askıya aldığı nükleer yakıt araştırmalarına yeniden başladı. Dışişleri sözcüsü Hamid Rıza Asefi araştırmaların Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu gözetiminde yapılacağını açıkladı.
– Norveç hükümeti, şirketlere yönetimlerinde yüzde 40 kadın kotası getirdi. Norveç Borsası’nda yer alan 500 büyük şirket karara uymazsa kapatılacak.
2007- Adana’dan Irak’a Türk işçilerini götüren uçak, Bağdat’ta, piste 200 metre kala yere çakıldı, 34 kişi öldü, bir kişi yaralı olarak kurtuldu.
2009- Nâzım Hikmet’in Türk vatandaşlığından çıkarılmasına ilişkin 1951 yılındaki Bakanlar Kurulu Kararı yürürlükten kaldırıldı.
– Ergenekonda gözaltına alınan eski özel harekatçının evinde ele geçirilen kroki kaynaklı aramalarda çok sayıda patlayıcı, silah ve mühimmat bulunduğu açıklandı.
2010- Cumhuriyet Okurları (CUMOK) 27.gününe giren TEKEL direnişine destek verdi.
2011- Güney Sudan’da bağımsızlık referandumu yapıldı.
2013- Fransa’nın başkenti Paris’teki Kürdistan Enformasyon Bürosu’na yapılan saldırı sonucu PKK üyesi Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Söylemez öldürüldü.
– 31 Aralık 2012 itibariyle kapatılan Şişecam Topkapı fabrikasında çalışan Kristal-İş üyesi işçilerin “haklarıyla birlikte diğer fabrikalara geçme” talebiyle yaptıkları direniş sonuç verdi: 200’ün üzerinde işçi tüm hakları ile diğer fabrikalara nakledilecek.
– Öğrenci Kolektifleri üyeleri, RedHack’in paylaştığı üniversitelerdeki yolsuzluk belgeleri nedeniyle G.Saray’da rektörleri istifaya çağırdı.
– Öğrenci velileri, İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nce oluşturulan komisyonun sakıncalı bulduğu Steinbeck’in “Fareler ve İnsanlar” ve Vasconcelos’un “Şeker Portakalı” kitaplarındaki “zararlı bölümleri” İzmir Valiliği önünde okudu.
2015- 2009’da ÇYDD’ne yönelik Ergenekon Operasyonu sonucu açılan davanın “sonradan yüklenen dijital verilere dayandığı”, Adli Bilirkişi raporunda tespit edildi.
2018- Birleşmiş Milletler İsrail’e, ülkedeki Eritre ve Sudanlıları zorla sınır dışı etme politikasını durdurma çağrısında bulundu.