Belleğimizde: 19 Ocak

1829 – Johann Wolfgang von Goethe’nin eseri Faust ilk kez sahnelendi.
1843- Rheinische Zeitung Gazetesi’nin yayını, 3 aylık Genel Yayın Yönetmeni Karl Marx’ın makaleleri nedeniyle Prusya hükümetince durduruldu. Marx, Moselle’li yoksul orman köylülerinin durumu üzerine yazdığı makalelerde Prusya devletini ”özel çıkarların bekçiliği” ile suçluyordu.
1915 – Zeplinlerin kullanıldığı ilk hava saldırısı Almanya tarafından İngiltere’ye yapıldı.
1925 – Yol Mükellefiyeti Kanunu TBMM’de kabul edildi.
1942 – II. Dünya Savaşı: Japon askeri birlikleri Burma’yı işgal etti.
1945 – Türkiye’de Deutsche Bank ve Deutsche Orient Bank faaliyetlerini durdurdu ve tasfiye hazırlıklarına başladı.
1948 – Rusya’da düzenlenen bir konferansta Mele Mustafa Barzani, Rusya’daki lrak ve İran Kürt mültecilerinin siyasi başkanı seçildi.
1949 – Küba, İsrail’i diplomatik anlamda tanıdı.
1950 – Çin önderi Mao Zedung, Ho Şi Minh’in önderliğindeki Kuzey Vietnam’ı tanıdı.
– Türkiye’de İş Mahkemeleri kurulması kararı alındı.
1956- Akis dergisi yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek beraat etti. Arcayürek hakkında dava “Kedi gelince fareler kaçtı” başlıklı yazısı nedeniyle açılmıştı.
1959 – Amerika Birleşik Devletleri ile imzalanan İstimlak ve Müsadere Garantisi Anlaşması Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde onaylandı. Anlaşma basında kapitülasyonlara dönüş olarak nitelendi.
1960 – Sosyalist Parti faaliyete geçti. Genel başkanlığa Prof. Atıf Akgüç getirildi.
1961- Yassıada duruşmaları devam ediyor; İpar Davası sanıkları Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, Hasan Polatkan, Medeni Berk, Hayrettin Erkmen ve armatör Ali İpar mahkûm oldular.
1967- Türkiye Milli Talebe Federasyonu’nun (TMTF) kayyıma (Prof.Dr.Nevzat Yalçıntaş’a) devrine direnen öğrencileri polis copla binadan çıkardı. Olaylarla ilgili gözaltına alınan Deniz Gezmiş, Attila Özdemiroğlu ve Bülent Yardımcı tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı.
1969- Prag’da Jan Palach adındaki öğrenci Sovyetler Birliği’nin Çekoslovakya’yı işgalini protesto için kendini yaktıktan üç gün sonra öldü. Prag’da protesto gösterileri düzenlendi.
– Amerikan Büyükelçisi Robert Komer istifa etti. Robert Komer’in makam arabası 6 Ocak günü Ortadoğu Teknik Üniversitesi’ni ziyareti sırasında öğrenciler tarafından yakılmıştı.
1970 – Beyaz Kelebekler müzik topluluğunun üç elemanı, Adapazarı yakınlarında geçirdikleri trafik kazasında öldü.
1972- Başbakan Nihat Erim’in Paris gezisini ve Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam kararını protesto için 5 Türk öğrencisi (Ataol Behramoğlu, Necmiye Alpay, Çelik Bilge, Nihat Fırıncıoğulları ve Lütfü Yazar) bildiri dağıtıp açlık grevine başladı.
1973 – Türkiye’nin dış borçlarının, 1972 Kasım’ında 34 milyar lirayı bulduğu açıklandı. Bunun 12 milyar lirasını borç faizleri oluşturuyor.
1974- Yılmaz Güney’in “Umut” filmi Paris’te haftada 2.500 bilet ortalamasıyla gösterilmeye devam ediliyor. Umut’un baş rol oyuncularından Tuncel Kurtiz, “Studio Git-Le-Coeur” sinemasında filmi seyircilerle birlikte izledi ve sonrasında sahneye çıkarak bir konuşma yaptı.
– Ankara Sıkıyönetim 3 No’lu Askeri Mahkemesi, 3. kez Yargıtay’da bozulan Prof.Mümtaz Soysal’ın 6 yıl 8 ay hapis ve 2 yıl 2 ay sürgün cezalarında 4. kez ısrar etti.
1978- Doğan Öz, Akşam Ticaret Lisesi öğrencisi Levent Özyörük’ün akşam okul önünde tabancayla öldürülmesine karışanların ülkücülerin hakimiyetindeki Site Öğrenci Yurdu’na sığındıkları bilgisiyle gece polislere Yurt’ta arama yaptırıp 66 kişi hakkında soruşturma başlattı.
– Dev-Lis Sağmalcılar, Gültepe Meslek, Bahçelievler, Çağlayan ve Kuştepe liselerine yapılan saldırı ve bombalamaları kınadı.
1981 – Bakırköy İş Mahkemesi, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) 3 kişiden oluşan bir kayyım heyeti atadı. Atama, DİSK hakkında Bakırköy Cumhuriyet Savcılığı’nca 12 Eylül 1980 darbesi öncesinde açılmış olan kapatma davasında savcılık talebi üzerine yapıldı.
– 12 Eylül 1980 Öncesi yayınlanan Demokrat gazetesinde şoförlük yapan Adil Yılmaz (1950/ Kırıkkale), Ankara Emniyet Müdürlüğü DAL biriminde sorgu sırasında elektrik işkencesi sonucu öldürüldü.
1983- Niksar Cumhuriyet Savcısı Nihat Gerçek’i öldürmekten yargılanan iki ülkücü mahkûm edildi.
– Lyon Kasabı olarak da bilinen Nazi savaş suçlusu Klaus Barbie Bolivya’da tutuklandı.
1987- Ankara 6.İdare Mahkemesi, 1402 sayılı Sıkıyönetim Yasası’na dayanılarak görevine son verilmiş olan SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyelerinden Dr. Baskın Oran’ın göreve iadesini kararlaştırdı. 19 Temmuz 1985’de Sıkıyönetim kalkınca AÜ’ne göreve iade başvurusu yapan Oran’ın talebi reddedilmişti. Halen bir kısmı dava açan 1402’lik 68 öğretim üyesi bulunuyor.
1988- Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) Milletvekili Mehmet Ali Eren Türkiye’de Kürt sorunu olduğunu ve Kürtlere baskı yapıldığını söyledi. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde olaylar çıktı.
– Hindistan’da Nehru’nun kızı İndira Gandhi başbakan oldu.
1989- Nihat Behram’ın “Yürekleri Şafakta Kıvılcımlar” ve “İşkencede Ölümün Güncesi” adlı kitapları için avukat Kazım Bayraktar’ın itirazı sonucu kaldırılan toplatma kararı, DGM savcılığının itirazı üzerine tekrar verildi.
1990- Danıştay kararıyla üzerindeki yasak kaldırılan Yılmaz Güney’in “Umut” filmine ilişkin olarak Kültür Bakanlığı’nın verdiği direktif gereği filmi izleyen Film Denetleme Kurulu “gösterilebilir” kararı verdi. Umut 15 Şubat’ta sinemalarda gösterime girecek.
– Baltalimanı Kemik Hastalıkları Hastanesi’nde hemşireler soruşturmaları ve sürgünleri protesto için yemek boykotu yaptı.
– TCK 146/1. maddeden idam istemiyle yaklaşık 9 yıldır Devrimci Sol ana davasında tutuklu olarak yargılanan H.Öztürk, T.Bağdatlıoğlu ve R.Dinçer tahliye edildi.
– Yazar Sebahattin Selek öldü.
1992– DİSK’in 8.Olağan Genel Kurulu’nda Gıda-İş eski Başkanı Kemal Nebioğlu delegelerin üçte iki oyu ile Genel Başkan seçildi. Eski Genel Sekreter Süleyman Çelebi de yeniden seçildi.
– Nazım Hikmet Haftası kutlamaları çerçevesinde “Doğumunun 90.yılında Nazım Hikmet Aramızda” gecesi Lütfi Kırdar’da yapıldı. Açılış konuşmasını Kültür Bakanı Fikri Sağlar yaptı.
1993- Belediye işçilerinin ücret alacaklarının 1 yıla yakın süredir ödenmediği gerekçesiyle Belediye-İş Sendikası’nın 95 şube başkanı Türk-İş Genel Merkezi’nde açlık grevine başladı.
1994 – Dolar 22 bin liraya kadar tırmandı. Akşam saatlerinde Merkez Bankası’nın yurtdışından döviz getirdiği haberiyle dolar 18 bin 650 liradan, mark 10 bin 550 liradan kapandı. Altının gramı ise 230 bin 500 liraya çıktı. Merkez Bankası henüz piyasalara fiili olarak müdahale etmedi.
1995- DYP-SHP hükümeti Bakanlar Kurulu’nun, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bazı yetkilerini devralma kararına ilişkin açıklama yapan Erdoğan: ”Artık seçimin bir anlamı kalmamıştır. Seçilmişleri atanmışların emrine veren bir anlayışın demokratik olmadığı ortadadır.”
1997 – İstanbul’da SİP’in düzenlediği ve ÖDP, HADEP, Haklar ve Özgürlükler Hareketi ile kitle örgütlerinin destek verdiği “Bu memleket bizim, çetelere bırakmayacağız”mitingi Çağlayan’da yapıldı. Tarsus’ta da ÖDP, HADEP ve kitle örgütleri çetelere karşı miting gerçekleştirdi.
– Yaser Arafat, İsrail kontrolü altındaki son Batı Şeria şehri Hebron’un Filistin’e verilmesini kutlamak üzere 30 yıl aradan sonra ilk kez Hebron’a geldi.
1998 – Kenan Şeranoğlu adlı bir kişi, Titan Saadet Zinciri adı altında 30 bin kişiden 8,6 trilyon lira topladı. 15 Haziran’da, Şeranoğlu ile aralarında babasının da bulunduğu 7 sanık dolandırıcılık suçuyla çeşitli hapis cezalarına mahkûm edildi.
2000 – İstanbul Üsküdar’da Hizbullah örgütüne ait evin kömürlük ve bahçesinde gömülü 10 ceset bulundu. Kavacık’ta yapılan operasyonda yakalanan örgütün Akdeniz bölge sorumlusu olarak açıklanan Mehmet Emir Ekinci, sorgulamasında “1998’de kaçırılan Konca Kuriş’in kaçırılma emrini ben verdim” dediği ileri sürüldü.
2001- Küba Dışişleri Bakanı Raque, Park Plaza Otel’de düzenlenen “Küba Dayanışma Gecesi”ne katıldı.
2002 – ÖDP’liler “İnsanca düzen için haklarımı istiyorum” kampanyasında toplanan imzaları Sirkeci Büyük Postane’den Meclis Başkanlığı’na postaladı.
– Karadeniz Sahil Yolu Projesi’ne karşı çıkan, ”Gülbeyaz” dizisinin müziklerini hazırlayan Kazım Koyuncu’ya göre, dizi için uygun ev bulunamaması kültürel deformasyonun göstergesi: “Sahil yolunda sıvası bile olmayan tuğla binalar yoksulluk değil, kendin olmamak durumudur.”
– İsrail, Filistin’in Sesi Radyosu’nun ana binasını boşaltıp kontrollü bir patlamayla yıktı. İsrail hükümeti radyoyu çatışmaları körükleyen yayın yapmakla suçladı. Filistin yönetimi İsrail’e uluslararası yaptırım uygulanmasını istedi. Filistin’in Sesi Radyosu birkaç saat sonra başka istasyon üzerinden yayına başladı.
2003 – Amerikan kentlerinde Vietnam Savaşı’ndan beri en büyük savaş karşıtı gösteriler düzenlendi. “Petrol için kan dökmeye hayır” sloganları atıldı. Dünyanın dört bir yanında binlerce insan savaş karşıtı eylemlere katıldı. ABD’nin Irak’a müdahalesine karşı düzenlenen “Barış Beyannamesi”, Halkevleri ve Emek Platformu’nu oluşturan kuruluşlarca İstanbul’da düzenlenen toplantı ile 10 ilde imzaya açıldı.
2004- Kürtlerin zorla göç ettirildiğini anlatan ‘Zorunlu Göç Raporu’nu açıklayan Göç Edenler Sosyal Yardımlaşma ve Kültür Derneği (Göç-Der) Başkanı Şefika Gürbüz, İstanbul 4 No’lu DGM’de 10 ay hapis cezasına çarptırıldı. Ceza para cezasına çevrildi.
– İstanbul’da Öğrenci Koordinasyonu üyesi bir grup, Üniversitelerarası Kurul toplantısı sırasında Yıldız Teknik Üniversitesi önünde basın açıklaması yaptı.
– Sıra gecelerinin ünlü şarkıcısı “Kazancı Bedih” lakaplı Bedih Yoluk, 76 yaşında eşi Fatma Yoluk ile birlikte sobadan sızan gazdan zehirlenerek öldü. 60 yıllık sanat hayatında yaklaşık 2 bin albüme imza attı.
2005 – Özelleştirme İdaresi Yüksek Kurulu kararıyla 27 Ocak’ta kapatılmasına karar verilen Seka İzmit Fabrikası’nda çalışan 734 işçi, kendilerini fabrikaya kapattı.
– Fransa’da demiryolu işçileri greve gitti. Tren yolu işletmeleri, emeklilerin yerine eleman almayarak 3 bin 200 kişinin emekliye ayrılmasını planlıyor.
2007 – İstanbul’da yayınlanan haftalık Agos gazetesinin kurucusu ve yayın yönetmeni Ermeni gazeteci Hrant Dink, gazetenin Şişli Halaskârgazi Caddesi’ndeki merkezi önünde, saat 15.00 sularında uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti. Başına ve boynuna üç kurşun isabet eden Dink’in cesedinin yakınında üç adet boş kovan bulundu. Görgü tanıkları, cinayeti işleyen kişinin 18-19 yaşlarında ve beyaz bereli olduğunu bildirdi.
– Sri Lanka’da orduyla Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları militanları arasında çıkan çatışmalarda 376 kişinin öldüğü bildirildi.
2008- Kaz Dağları ve Madra Dağı Çevre Platformu, Kuzey Ege’nin 8 farklı yerleşim yerinde eş zamanlı olarak “Altın madenine hayır” konulu eylemler yaptı
2010- TEKEL işçilerinin Ankara’da Türk-İş Genel Merkez binası önündeki direnişi 37.gününe girerken, bazı işçiler doktor kontrolünden geçerek açlık grevine başladı.
– Sağlık çalışanları ülke genelinde iş bıraktı.
– Hamas liderlerinden Mahmud El Mabhuh, Dubai’de kaldığı otelde öldürüldü.
2011- YÖK’ün Öğrenci Konseyleri ile toplantısı sürerken “dışarıda kalan” bir grup öğrencinin protestosuna polis müdahale etti.
2012- JİTEM’le ilgili iddialara ilişkin kazılar Diyarbakır’da şimdiye kadar 15 kişiye ait kemiklerin bulunduğu tarihi iç kalede, Silopi/ Görümlü Jandarma Taburu’nda (Av.Tahir Elçi’nin de nezaretinde) ve Güçlükonak Özbaşoğlu köyü yakınındaki Jandarma Tabur Komutanlığı‘nda yapıldı.
– Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini ve görev süresinin de 7 yıl olmasını içeren kanun TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
– Mersin’de “Devrimci Liseliler” son dönemde yaşanan gözaltı ve tutuklamalara karşı “kafesli protesto” yaptı.
2013- Hrant Dink katledilişinin 6.yılında Noam Chomsky’nin de katıldığı tören ve yürüyüşle anıldı.
– Bulgaristan Türklerinin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi’nin (HÖH) lideri Ahmet Doğan’a karşı silahlı saldırı girişiminde bulunuldu. Kürsüde konuşma yaptığı sırada Doğan’a silah doğrultan saldırganın tabancası tutukluk yaptı.
2016- 29 Şubat – 6 Mart tarihlerinde Ankara’da yapılacak 2B kategorisi Dünya Kadınlar Buz Hokeyi Şampiyonasının Türkiye’de yapılması “terör” nedeniyle riskli görülerek, İspanya’ya verildi.
2018- 15 Temmuz darbe girişiminde TRT’nin Ulus’taki yerleşkesi ve Digiturk binasının işgaline ilişkin 57’si tutuklu 93 sanığın yargılandığı davada, 23 sanık ağırlaştırılmış müebbet, 35 sanık müebbet hapis cezasına çarptırıldı.