Belleğimizde: 8 Ocak

1324– İtalyan seyyah Marco Polo Venedik’te öldü.
1642– Astronomi bilgini Galileo Galilei öldü.
1784 – Osmanlı Devleti, Rusya’nın Kırım’ı ilhakını bir “sened” ile resmen tanıdı.
1916- Müttefik kuvvetleri Gelibolu yarımadasından çekilmeye başladılar. Başarısızlığı nedeniyle İngiliz Deniz Kuvvetleri komutanı Amiral Winston Churchill görevinden istifa etti.
1918- ABD Başkanı Woodrow Wilson, Temsilciler Meclisi ve Seanato’nun ortak toplantısında Avrupa’da kalıcı barışın sağlanması için kendi adıyla anılacak olan 14 ilkeyi (Wilson Prensipleri) ortaya attı.
1931- Gizli faaliyet gösteren TKP’nin haftalık gazetesi “Kızıl İstanbul”un 12.sayısında “Menemen Olayı”na karşı hükümete destek verildi.
1933 – I. Beş Yıllık Kalkınma Planı kabul edildi.
1942– Patlayan kara delikler teorisiyle görelilik teorisi ve kuantum mekaniğinde çığır açan İngiliz teorik fizikçi İngiliz teorik fizikçi Stephen Hawking doğdu.
1943 – Yoksullara ucuz ekmek verilmesine ilişkin kararname yayımlandı.
1948– Şair Arkadaş Zekai Özger doğdu.
1959- Fidel Castro, devrim sonrası ilk kez başkent Havana’ya geldi, şehir turu attı. Che Guevara, Fidel Castro ve Camilo Cienfuegos birlikte kürsüye çıktılar ve Castro bir konuşma yaptı.
1964 – Dış ülkelerde çalışmak için başvuranların sayısı 100 bini geçti. Almanya ve Fransa’dan sonra Hollanda da işçi isteğinde bulundu. Hollanda’ya ilk elde 7 bin işçi gönderilecek.
– ATAŞ Rafinerisi’nde 16 günden beri devam eden grev işverenin “Grevden önceki şartları kabul ederseniz çalışın” şeklindeki sözleri üzerine gergin bir havaya girdi. Grev uzadığı takdirde Mersin Bölgesi’nde akaryakıta zam yapılacak.
1969- ODTÜ Disiplin Kurulu Komer olayı için toplandı. ODTÜ Disiplin Kurulu toplantısı öncesi devrimci öğrenciler bildiri dağıtarak ODTÜ’lüleri toplu dilekçe için imza vermeye çağırdı; 500 öğrenci Kurul’a verdikleri dilekçede “Biz de oradaydık, cezayı hepimize verin” dedi. Büyükelçi Komer’in aracını yakma eyleminden dolayı isimleri tespit edilen 18 öğrenciden 7’si hakkında gıyabi tutuklama kararı çıkarıldı.
– Karayolu Sendikası’na üye işçiler grevi Ankara’da Karayolları Genel Müdürlüğü önüne kurdukları grev çadırında sürdürüyor.
1973 – İşçilere verilmekte olan mesken kredisinin tutarı 60 bin liradan 75 bin liraya çıkarıldı.
1976- Ülkücülerce öldürülen Şükrü Bulut için Hacettepe Üniversitesi Temel Bilimler Fakültesi’nde yapılan forum sonrasında okula yürüyen öğrencileri coplayan polisin silahlı müdahalesinde, kurşunla yaralanan Nuray Erenler bitkisel hayata girdi. Erenler 14 Ocak’ta hayatını kaybetti.
– Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı Çu En- Lay öldü.
– CIA Başkanı W.Colby konuştu: “İtalya’da anti-komünist kuruluşlara dağıtılmak üzere Hristiyan Demokrat Parti ve Sosyalist Parti’ye 6 milyon $ verdik”
1977 – THY Grevi Bakanlar Kurulu kararıyla 30 gün ertelendi.
– Cumhuriyet Halk Partisi lideri Bülent Ecevit, milletvekillerine yapılan zamlara tepki gösterdi; maaş zammını kabul etmeyeceğini açıkladı.
1980 – Akaryakıt yokluğu nedeniyle fabrikaların %80’i üretimi durdurdu.
– Maraş Katliamı’nın yıldönümünde ülke genelinde boykota katılan TÖB-DER’li 14.516 öğretmenden 4.243’ünün açığa alındığı açıklandı.
– Partizan taraftarı Mevlüt Çınar’ın İstanbul’da öldürüldüğü açıklandı.
1981- Sıkıyönetim Komutanlığı emrine verilen Cumhuriyet Savcısı, idam talebiyle yargılanan ülkücü Ferhat Tüysüz ve 14 arkadaşı hakkında daha önce askeri savcı hazırladığı mütalaayı sanıklar lehine hafifleterek TCK 312/3-2 kapsamına giren suçlardan yargılanmasını istedi.
1982- “Güney Dergisi”nde yazdığı bir yazıdan dolayı Yılmaz Güney gıyabında 7 yıl 6 ay hapse mahkum edildi ve tutuklama kararı çıkarıldı. Aynı dergideki başka bir yazıdan gıyablarında Nihat Behramoğlu 6 ay, Yazı İşleri Müdürü E.Gözmen de 8 yıl hapis cezası aldı (paraya çevrildi).
1984- Başbakan Turgut Özal Türk Parasını Koruma Kanunu’nun herkesin başına bela olduğunu söyledi.
1986- Sinema ve video eserleri yasa tasarısının Meclis komisyonunda görüşülmesi sıradında seks filmleri furyasından yakınan ANAP Milletvekili Hakkı Artukaslan: “Filmleri Diyanet İşleri Başkanlığı denetlemelidir.”
– Henry Miller’in Oğlak Dönencesi adlı romanı, “müstehcen” olduğu gerekçesiyle toplatıldı.
1987- Yüksek öğrenim kurumlarında “çağdaş kıyafet ve görünüm” zorunluluğu getirildi. YÖK Disiplin Yönetmeliği’ne eklenen maddede “çağdaş kıyafet ve görünüm”ün ne olduğu açıkça belirtilmedi; YÖK Başkanı Doğramacı’ya göre rektör ve dekanlar diledikleri gibi yorumlayacak.
– Danıştay, 1402 sayılı sıkıyönetim yasası ile İstanbul Şehir Tiyatroları’ndan uzaklaştırılan Başar Sabuncu ve Leyla Altın’ın göreve dönüşüne yönelik İdare Mahkemesi kararını uygulamayan ANAP’lı Belediye’nin “bozma” başvurusunu reddederek kararı onayladı.
– İTÜ Makina Fakültesi Öğrenci Derneği Başkanı ile İÜ Basın Yayın’dan 2 öğrencinin gözaltına alınmasına karşı öğrenciler İstanbul Üniversitesi ana kapıya siyah çelenk bıraktı.
1988- Bülent Ersoy’un sahneye çıkma yasağı kaldırıldı. Operasyonla cins değiştiren Bülent Ersoy’un sahneye çıkmasına Emniyet Genel Müdürlüğü 7 yıldır izin vermiyordu.
– Evlenebilmek için İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne başvuran polis M.Eriten’e, nişanlısının “ailece sol sempatizanı olduğu” gerekçesiyle izin verilmedi.
1989- SEKA/ İzmit’te sert tartışmaların ardından yapılan açık oylamada 3.500 işçi “greve devam” kararı aldı.
– Demokratik Mücadelede Kadın Derneği’nin (DEM-KAD) düzenlediği “Hayat Pahalılığına Son” mitingi Şişli Abide-i Hürriyet’te yapıldı.
– 1970’de 40 olan İmam Hatip Lisesi sayısı 1988’de 384’e, 44 bin olan öğrenci sayısı da 290 bine yükseldi.
1990- İzmir’de TBKP yöneticilerinin basın toplantısını basan polis 63 kişiyi gözaltına aldı; izleyici durumundaki 34 kişi daha sonra salıverildi.
1991 – Eylemin beşinci gününde, Genel Maden-İş Başkanı Şemsi Denizer’in çağrısıyla Zonguldak maden işçileri sabah Mengen Belediyesi önünde toplandı. Denizer maden işçilerine “3 günlüğüne Ankara’da görüşmeler yapacağını, yürüyüşe son verilip geri dönülmesini” istedi. Başkan Şemsi Denizer, Ankara’ya hareketinden önce işçilere hitaben yaptığı konuşmada “Yürüyüş eylemi bitmiştir. Bizler Ankara’ya, sizler Zonguldak’a. Görüşmelerden sonuç alamazsak eylemler sürer. Eylem gerekirse daha ağır olur” dedi. Bu konuşmadan sonra işçiler, otobüslerle dönüş yoluna koyulurken, Denizer ve sendikanın yönetim kurulu üyeleri Ankara’ya hareket etti. Şemsi Denizer Ankara’da Çalışma Bakanı İmren Aykut ile görüşmesi sonrasında “ücret hesaplama yöntemi konusunda mutabakat sağladıklarını, görüşmelere devam edileceğini” söyledi.
1992- Topkapı Yurtiçi Kargo Aktarma Merkezi’nde işten çıkarılan 162 işçinin yerine alınan işçiler çevik kuvvet desteğinde işyerine girebildi.
İzmir Belediyesi’nden çıkarılan 300’ü aşkın işçi Ankara’ya yürürken 4.km’de jandarma yolu kesti, işçiler otobüslerle yola devam etti.
– Ankara’da bir depoda kilitli tutulan “yasak” kitaplar Kültür Bakanlığı’nda sergilenmeye başladı. Kitaplar ileride oluşturulacak Demokrasi ve İnsan Hakları Müzesi’ne konulacak.
1993- İstanbul/K.Çekmece ve Bakırköy’de işten çıkarılan işçiler için yaklaşık 3 bin belediye işçisi ve aileleri, Zonguldak ve Ankara’da da 6 aydır toplu sözleşmeleri bağıtlanmayan 600 kadar kömür işçisi yürüdü.
– Aziz Nesin, “12 Eylül’de 5 deli kuyuya taş attı, 60 milyon insan çıkaramıyor” dedi.
1996- Ümraniye Cezaevi Operasyonu’nda hayatını kaybeden mahpuslardan Orhan Özen ve Rıza Boybaş’ın cenazesi için Alibeyköy Cemevi’nde bekleyen -mahkum yakınları dahil- 500’den fazla kişi gözaltına alındı, cenazeler polisçe gömüldü. Gözaltına alınanlar karakollara sığmayınca Eyüp Kapalı Spor Salonu’na götürüldü. Spor Salonu’nda tutulanlar dayaktan geçirildi.
Mutlaka ben izlemeliyim arkadaşlar” diyerek cenazeye katılan Evrensel muhabiri Metin Göktepe çok daha şiddetli dayağa maruz kaldı ve hayatını kaybetti. Cesedi akşam üzeri 50 metre ilerde bir büfenin önüne bırakıldı.
160 yıllık basın tarihinde 55 gazetecinin öldürüldüğü Türkiye’de, son 5 yılda Metin Göktepe dahil 30 gazeteci öldürüldü; 6 cinayete dava açılırken, çoğu siyasi 24 cinayet henüz ilk soruşturma safhasında.
1997- Katledilişinin 1.yılında Metin Göktepe’nin Esenler’deki evinin önünde toplanan gruplar Güngören’deki mezarlığa yürüdü.
1998- Metin Göktepe’nin katlinin 2. yıldönümünde Esenler’deki evinin önünde toplanan kitle örgütleri, partiler ve yurttaşlardan oluşan 10 bin kişi öğle saatlerinde Esenler Kemer Mezarlığı’na yürüyerek PTT işçilerinin Göktepe için yaptırdığı anıt-mezarın açılışına katıldı.
2001- Yönetmen ve yapımcı Gülnihal Antepli, “Karanlığın Renkleri” adlı belgesel filmiyle New York Uluslararası Film ve Video Festivali’nde En İyi Yabancı Belgesel ödülünü kazandı. Belgesel, görme engellilerin resim, heykel, satranç ve müzik alanlarındaki çalışmalarını konu alıyor.
2002- F Tipi Cezaevleri’ne karşı süren ölüm orucu eyleminde TİKB davasından tutuklu 26 yaşındaki Lale Çolak yaşamını yitirdi.
2003 – Pek çok kent barosuna bağlı avukatlar adliye sarayları önünde toplanarak ABD’nin olası Irak operasyonunda Türkiye’de asker konuşlandırmasını protesto etti. Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı’nın kaleme aldığı “Savaşa Hayır” bildirisi okundu.
– 24 Eylül 1996’da Diyarbakır Cezaevi’nde 10 mahpusun güvenlik güçlerince dövülerek öldürülmesiyle ilgili olarak 36’sı polis 19’u jandarma toplam 65 sanık hakkında dava açıldı. Sanıklar için ”Görevi ihmal ve ölüme sebep olmak”suçundan 3-16 yıl arası hapis cezası isteniyor.
– Amerika Birleşik Devletleri, Afganistan’da askeri üsler kurmaya başladı.
– İstanbul-Diyarbakır seferini yapan THY’ye ait “Konya” adlı uçak, sivil uçuşlara da Diyarbakır Askeri Havaalanı’na inişi sırasında düştü. Uçaktaki üçü çocuk 75 yolcu ve beş kişilik mürettebattan oluşan 80 kişiden 75’i yaşamını yitirdi.
2004 – Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Yönetmeliği’nin gizliliğini kaldıran yasanın ardından hazırlanan yeni yönetmelik de yürürlüğe girdi. MGK Genel Sekreterliği yönetmelikte, başbakana bağlı bir kuruluş olarak tanımlandı.
– İstanbul Üniversitesi’nde haklarında soruşturma açılan ve okula girişlerine izin verilmeyen öğrenciler Merkez Kampüs önünde “Alternatif Üniversite” oluşturdu.
2006- Abdi İpekçi suikastı ve gasp suçu nedeniyle hüküm giyen Mehmet Ali Ağca’nın cezasını tamamladığı Kartal Ağır Ceza Mahkemesi’nce onaylandı.
2008 – Orhan Alkaya, İstanbul Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliğine getirildi.
2009- 19 Mayıs Üniversitesi’nde bir grup öğrenci Fen-Edebiyat Fakültesi’nde toplanarak ekonomik krizi ve doğalgaz zamlarını protesto için Tıp Fakültesi’ne yürüdü.
2010- Tek Gıda-İş Sendikası önünde toplanıp AKP Genel Merkezi önüne giderek kendilerini zincirleyen 41 TEKEL direnişçisi plastik kelepçeyle gözaltına alındı, akşam saatlerinde serbest bırakıldı.
– Yıldız Teknik Üniversitesi’nde 2009-2010 öğrenim yılında danışma masası açtıkları, bildiri dağıttıkları ve güvenlik görevlileriyle tartıştıkları gerekçeleriyle 15 öğrenci hakkında 20’den fazla soruşturma açan rektörlük, ana giriş kapısı önünde protesto edildi.
2011- Başbakan Erdoğan, Kars Cumhuriyet Meydanı’nda düzenlenen açılış töreninde, kentteki -İnsanlık Anıtı’nı , “ucube” olarak nitelendirdi. Anıt daha sonra alınan kararla yıkıldı.
– Tunceli’de Munzur ve Pülümür Vadisi’ne yapılacak barajlara karşı yaklaşık 10 bin kişi Erzincan yolunda yürüdü.
2013- YÖK’ün web sitesini çökerten RedHack, üniversitelerdeki yolsuzluk iddialarına ilişkin binlerce belgeyi Twitter’dan yayınladı.
– SDP’liler Zonguldak’ta 8 maden işçisinin “metan gazı patlamasından” hayatını kaybetmesini protesto için MTA’nın İstanbul/ Fındıklı binasını işgal etti.
– “Ağır Roman” adlı kitabıyla tanınan edebiyatçı Metin Kaçan, Boğaziçi Köprüsü’nden atlayarak intihar etti.
2014- Uludere/ Ortasu (Roboski) köyünde 28 Aralık 2011’de katledilen 19’u çocuk 34 kişiyle ilgili soruşturmada askeri savcılığın “takipsizlik kararı” vermesine ilişkin olarak Diyarbakır Barosu Başkanı Tahir Elçi AYM ve AİHM’e başvuracaklarını söyleyip BM’i göreve çağırdı.
2016- Kanal D’deki Beyaz Show’a Diyarbakır’dan telefonla bağlanan öğretmen Ayşe Çelik ”Türkiye’nin doğusunda, güneydoğusunda neler olup bittiğinin farkında mısınız?” sorusuyla başladığı konuşmasını “Yazık; insanlar ölmesin, çocuklar ölmesin, anneler ağlamasın” diye bitirdi. 10 Ocak’ta Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, resim öğretmeni Ayşe Çelik hakkında; 11 Ocak’ta da Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Örgütlü Suçlar Bürosu Başsavcı Vekili; Ayşe Çelik, Beyazıt Öztürk ve Beyaz Show program sorumlusu hakkında “terör örgütü propagandası”ndan soruşturma başlattılar. Ayşe Çelik’e “terör örgütü propagandası”ndan verilen 1 yıl 3 aylık hapis cezası 27 Ekim 2017’de kesinleşti. Bebeği 2 aylık iken “infaz erteleme”isteyen ve 6 aylık erteleme süresi dolan Çelik’in 10 günlük mehil talebi kabul edilmedi ve cezaevine girdi.
– Başbakanlık tarafından, “cuma günleri ile öğle tatilinin ibadet hürriyetini engellemeyecek şekilde kullanılabilmesine olanak sağlayan” genelge, Resmi Gazete’de yayımlandı.
2017- Diyarbakır’da DBP’li belediye başkanlarının tutuklanması ve belediyelere kayyım atanmasının ardından Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi önündeki insan başlı kanatlı aslan heykelleri ile Roboski katliamında yaşamını yitirenler anısına Kayapınar Belediyesi tarafından yaptırılan anıt kaldırıldı.
2018- MHP lideri Devlet Bahçeli MHP’nin 2019 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday göstermeyeceğini söyledi. Recep Tayyip Erdoğan’ı destekleme kararı alındığını açıkladı.