1402- Timur, 57 yıldır Rodos şövalyelerinin hüküm sürdüğü İzmir’i kuşattı. Kuşatma birkaç gün sonra bilinmeyen bir sebeple kaldırıldı. Timur ve orduları geldikleri Türkistan’a dönüş yolculuğunu başlattı.
1640- Portekiz İspanya’dan bağımsızlığını ilan etti.
1900- Iskra (Kıvılcım) dergisi, Sibirya’dan tahliye olup Cenevre’ye gelen Lenin ve Plehanov’un kararı ile Stuttgard’da yayına başladı.
1906- Dünyanın ilk sinema salonu Theatre Omnia Pathe, Paris’te açıldı.
1913- Ford Motor Company, ilk hareketli montaj hattını başlattı.
1918- Kral Alexander (Sırp kralı) Belgrad’da Sırp, Hırvat ve Slovenlerin ortak devletini kurdu. Başkenti Belgrad olan devlet, tarihe I. Güney-Slav (Yugo Slav) devleti olarak geçti.
1921- Yabancı firmaların ellerinde bulunan demiryolu işletmeciliği millileştirildi ve Anadolu Demiryolları Müdüriyet-i Umumiyesi adlı kurum oluşturuldu.
1924- Türkiye–Estonya arasında dostluk anlaşması imzalandı.
1926- Türkiye ve Yunanistan arasında Ahali Müdalesi kapsamında el konan taşınmazların karşılıklı olarak değiştirilmesine yönelik antlaşma imzalandı.
1928- Osmanlı borçlarının tasfiyesine ilişkin anlaşma TBMM’de onaylandı.
– Gazeteler, mecmualar, levha, tabela ve ilanlar yeni latin harflerle basılmaya başladı.
– Vakit gazetesi ” mutlu çiftler müsabakası” başlattı.
– II. İktisat Şurası toplandı (1/14 Araalık 1928)
1930- İstanbul’daki Duyun-u Umumiye binası boşaltılarak hükümete teslim edildi. Bina 1933’te İstanbul Erkek Lisesi’ne devredildi.
1931- Muhsin Ertuğrul’un ilk sesli Türk filmi “İstanbul Sokaklarında” gösterime girdi.
1932- Kadro Dergisi, Şevket Süreyya ve arkadaşları tarafından yayınlanmaya başlandı.
1940- II. Dünya Savaşı dolayısıyla Türkiye’de geceleri karartma uygulaması başladı.
1942- İstanbul’da yoksul ve işsizler için çeşitli semtlerde 6 aşevi açıldı.
1943- Roosevelt, Churchill ve Stalin’in katıldığı Tahran Konferansı sona erdi.
1954- Gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın cezaevine girdi. Yalçın 26 ay 20 gün hapis yatacak.
1955- ABD/ Montgomery’de otobüste bir beyazın oturması gereken sıradaki koltuktan kalkmayan siyah aktivist Rosa Parks tutuklandı. Parks 14 $ para cezasına çarptırıldı, dava temyize götürüldü. 40 bin siyah 381 gün boyunca “otobüsleri boykot” eylemi yaptı, ırkçı yasa iptal edildi.
1964- Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık kurulmasını öngören Ankara Antlaşması yürürlüğe girdi.
1965- Ereğli’deki grizu patlamasında 9 işçi öldü.
– İstanbul Üniversitesi’nden 80 öğretim üyesi Ankara Üniversitesi’nden 38 öğretim üyesinin Kıbrıs ve Vietnam konulu bildirisine destek açıklayan bir bildiri yayınladı.
1973- Papua Yeni Gine, Avustralya’dan bağımsızlığını ilan etti.
1975- Galatasaray Mühendislik Yüksek Okulu’nun TİP’li iki öğrencisi, Cezmi Yılmaz ve Halit Pelitözü Şişli Meydanı’nda ülkücülerin silahlı saldırısı sonucu hayatını kaybetti.
– Türk Sinematek Derneği’nin 10. kuruluş yıldönümü nedeniyle İsveç Sineması’ndan gösteriler sunulan Sinematek’te bu kez çağdaş Sovyet Sineması’ndan öne çıkan filmler gösterilecek. Gösteriler sırasında Sovyet sinemacılarından davetli bir grup İstanbul’da olacak.
1976- Samsun’da MHP’lilerin saldırısı sonucu Naki Gök öldürüldü.
– Kıbrıs’ta Cumhuriyetçi Türk Partisi’nin genel başkanı Özker Özgür: “Her iki taraftaki ırkçı ve şoven unsurlar barışı geciktiriyor”.
1977- Türk Lirası’nın değeri marka göre yüzde 4 oranında düşürüldü. Markın değeri 827 kuruştan 860 kuruşa yükseltildi. İşçilerden ise mark 893 kuruştan alınacak.
– SBF-DER Başkanı Hakan Yurdakuler’i 8 Nisan 1976’da öldürmekten sanık ülkücü Davut Haskırış 20 yıl hapse mahkum edildi.
1980- Turgut Özal başbakanlık müsteşarlığına atandı.
– Sanat dergisi Gösteri yayımlanmaya başladı.
1981- Erzurum’da görülen Artvin Dev-Yol Davası’nda 70 yaşındaki 9 çocuk annesi G.Yıldırım’ın da kimlik tespiti yapıldı.
1982- Sıkıyönetim Günaydın gazetesinin yayımını durdurdu. Bir yıl sonra da, İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Hürriyet gazetesinin basım, yayım ve dağıtımını durdurdu.
1984- Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu, TRT’de “yurttaş, yurt, ozan, yaşam, özveri, olanak, koşul, bilimsel, toplumsal, tarihsel, sırdaş” gibi sözcüklerin kullanılması yasaklandı.
– Adana Belediyesi çöp toplama işini özel bir kuruluşa devretti.
1986- Yazar Demir Özlü, hakkında açılan davaya katılmaması gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarıldı.
– Dersim Mazgirt Geçitveren’de kolluk güçleriyle çıkan çatışmada, TKP/ML- TİKKO üyesi oldukları açıklanan Besime Doğan (1965- Hozat), Suna Yıldırım (1967- Hozat), Timur Demir (1966- Hozat) öldürüldü.
1987- Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Dünya AIDS Günü’nü ilan etti.
– 15 yıla kadar hapis istemiyle yargılanan İlginç Özkeskin ve Hasan Askeri duruşmada tek tip elbiselerini yırttıkları için “Mahkemeye hakaret”ten 5’er ay hapis cezası aldı. İstanbul DGM’de aynı sebepten 7 mahpus, 1 – 5 ay arası ceza aldı. Cezaların üçte biri hücrede geçecek.
1988- Cumhurbaşkanı Kenan Evren öğrenci af yasasını veto etti. Yasa üniversitelerde kılık kıyafete serbestlik tanıyordu.
– Ertuğrul Kürkçü’nün yayın yönetmeni olduğu Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, İletişim’den yayınlandı.
– Denizli’nin yeni ilçesi Honoz’da jandarmanın köylüleri kırmızı (militan), sarı (sempatizan), mavi (kararsız) ve beyaz (devlet yanlısı) olarak fişlediği ortaya çıktı.
1989- İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu’nda ülkücülerin okulu basmasını protesto eden solcu öğrenciler 6 saat süreyle okulu işgal etti. Polis tazyikli su ve göz yaşartıcı bomba kullandı, öğrenciler molotofla direndi. Okul boşaltıldı: 200’e yakın gözaltı. 30 Kasım’da kantinde ”Bizim Ocak Dergisi” ilanını asmak isteyen ülkücü gruba solcu öğrenciler engel olmuştu. 1 Aralık’ta silahlı-sopalı 150 kişilik ülkücü grup okula girerek Dergi’yi astırmamakta direnen öğrencilere saldırdı; polis müdahale etmedi, saldırganlar okulu terketti.
– SHP’den 3 milletvekili daha istifa etti: Kemal Anadol, Hüsnü Okçuoğlu ve Tevfik Koçak. Kemal Anadol, istifa edenler adına yaptığı açıklamada yeni bir partinin işaretini verdi.
– Vatikan’da Papa 2.Jean Paul ile görüşen Gorbaçov, SSCB’nin Vatikan’la diplomatik ilişki kurmayı kabul ettiğini duyurarak Papa’yı SSCB’ye davet etti. Papa Gorbaçov’u, ailesini ve tüm Sovyet halkını takdis etti, katoliklere din özgürlüğü yasasının çıkarılmasını istedi..
– Çekoslovakya’dan sonra, Demokratik Alman Cumhuriyeti’nde de Komünist Parti’nin iktidar tekeline son verildi. Parlamentoda 425 milletvekilinin oybirliğiyle alınan kararla Anayasa’daki KP’nin “öncü rolü”ne ilişkin 1.madde kaldırıldı.
1990- Türkiye Taşkömürü Kurumu’na bağlı 48 bin maden işçisi ile MTA arasındaki sözleşmede anlaşma sağlanamayınca greve başlayan işçiler ocak ağızlarında toplanıp kent merkezindeki Genel Maden-İş Sendikası’na yürüdü. Maden İşçileri Sendikası Başkanı Şemsi Denizer “Taleplerimiz karşılanıncaya kadar greve devam” dedi. Maden işçisine fırıncılar bedava ekmek dağıtacak, belediye su parasını tahsil etmeyecek, işçilere gıda yardımı başlıyor.
– Manş Tüneli’nin İngiltere ve Fransa’dan başlayan bölümleri denizin dibinde 40 metrede buluştu.
1991- Diyarbakır’da köprü altında cesedi bulunan İ.H.Kocakaya’nın gözaltına alınırken götürüldüğü aracın Diyarbakır emniyetine ait olduğu belirlendi.
– Nursultan Nazarbayev oyların yüzde 98,7’sini alarak Kazakistan’ın halk tarafından seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu.
1994- Başbakan Yardımcısı Murat Karayalçın, “Güneydoğu sorunu” hakkında “Federasyon serbestçe tartışılmalı” dedi. Demokratik Sol Parti DSP ve Doğru Yol Partisi DYP tepki gösterdi.
– Dersim Mazgirt Kirzi köyünde, kolluk güçleri tarafından düzenlenen operasyon sonucunda TKP(ML)- TİKKO üyesi oldukları açıklanan Kemal Güzel (1967- Nazmiye), Erdal Doğan (1965- Yıldızeli), İsmet Polat (1967- Zara), Murat Akbaba (1969- Kiğı), Haydar Atik (1966- Nazımiye), Fadime Çelik (1969- Mazgirt), Metin Bektaş (1970- Bingöl), Derya Akyol (1975- Karakoçan), Cemal Ördek (1964- Gümüşhane) ve Haydar Kanbay (1962- Mazgirt) öldürüldü.
1995- Yaşar Kemal, Der Spiegell’deki “Zulmün Artsın” başlıklı yazısında “bölücülük yaptığı” suçlamasıyla yargılandığı davada, TMY’nın 8.maddesinde yapılan değişiklikliğin dikkate alınması sonucunda beraat etti.
1997- İsviçre’den Türkiye’ye giriş yaptığı sırada gözaltına alınan şair-yazar Nihat Behram serbest bırakıldı.
1998- ABD Dışişleri Bakanı M.Albright, Londra’da klinikte tutuklu bulunan Şili eski diktatörü Pinochet dönemiyle ilgili ellerindeki belgeleri aşamalı olarak serbest bıraktıklarını belirterek “Geçmişte Latin Amerika’da dikta rejimlerini destekleyerek ciddi hatalar yaptık” dedi.
Londra’da bir klinikte kalan Pinochet bir eve nakledildi, mahkemeye çıkıp çıkmaması kesinleşinceye kadar ev hapsinde tutulacak. ABD Dışişleri Bakanı M.Albright, “Pinochet’nin İspanya’ya iadesi genç Şili demokrasisine zarar verir” dedi.
2000- Türkiye’de 12 Eylül 1980’den sonra ilk kez 1 milyon çalışan bir günlük iş bırakma eylemi yaptı. Hükümetin 2001 bütçesi ve öngörülen yüzde 10’luk zam oranı protesto edildi. Türk-İş, DİSK, Hak-İş, KESK, Kamu-Sen ve Memur Sen üyesi 500 bin çalışan Türkiye’nin dört bir yanında alanlara çıktı. ‘Hükümet istifa’,’Kurt, kuş, arı; IMF iktidarı’, ‘IMF değil üretenler yönetsin’ sloganları atıldı.
– Tüm-Yargı Sen üyesi bir grup Danıştay binası önünde protesto eylemi yaptı. “Tazminatım ve tasarrufumu istiyorum”, “Yargıda eşitlik istiyoruz” sloganları attı.
– F tipi cezaevlerine karşı 44.güne giren ölüm oruçlarına destek veren TAYAD’lı aileler tıbbi müdahale istemiyor.
– Şili’de eski diktatör Augusto Pinochet, 1973’deki darbeden sonra ‘Ölüm Mangaları’ adlı askeri timin 75 siyasi mahkumu öldürmesini teşvik ettiği suçlamasıyla evinde göz altına alındı.
2001- Türk-İş, DİSK, KESK, Hak-İş, Kamu-Sen ve Memur-Sen’den oluşan Emek Platformu uygulanan ekonomik politikaları protesto etmek amacıyla İstanbul ve Ankara’da miting düzenledi. İstanbul’daki mitinge 20 bin çalışan katıldı.
– İHD, Emekçi Kadınlar Birliği ve ÖDP’li kadınlar, F Tipi cezaevlerinde kalan kadın mahkumlara Galatasaray Postanesi’nden mektup gönderdi.
2002- F tipi cezaevlerini protesto için sürdürülen ölüm orucu eyleminde Zeliha Öztürk ve Feridun Yücel Batu yaşamını yitirdi.
– İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Filistinli intihar komandolarını “savaş suçlusu” olarak niteledi. Filistin yönetimi 160 sayfalık rapora sert tepki gösterdi. Filistin lideri Yaser Arafat’ın Yardımcısı Ebu Rudeyna, raporda İsrail’in sorumluluğuna değinilmemesini eleştirdi.
– ABD’nin Irak’a olası müdahalesine karşı Şişli Abide-i Hürriyet’te “Size Irak, Bize Yakın” mitingi yapıldı.
– Olağanüstü Hal’in kaldırılmasının ilk gününde Dicle Üniversitesi’nde öğrenciler karanfil dağıttı.
– Solcu gerillalara karşı savaşan Kolombiya’daki en büyük sağcı paramiliter grup tek taraflı ateşkes ilan etti.
– Kadınların maç izlemek için stadyuma gidemediği İran’da bir kadın, futbol federasyonu başkanlığına aday oldu. Federasyonun 43 üyesinden ikisi kadın.
– Körfez ülkesi Bahreyn’de 1973’ten beri ilk kez yapılan Meclis seçimlerinde dinci adaylar 70 sandalyeden 19’unu kazandı.
– Arkeolog Ord. Prof. Ekrem Akurgal, 91 yaşında öldü. Türkiye arkeolojisini dünyaya tanıtan Akurgal ‘hocaların hocası’ olarak biliniyordu.
2003- BM Genel Kurulu, ilk kez yolsuzluklarla mücadeleyi öngören uluslararası sözleşmeyi kabul etti. Sözleşme rüşvet, zimmete para geçirme, karapara aklamayı suç sayıyor ve bu yolla elde edilen malvarlıklarına el konulmasını öngörüyor. ABD, özel sektör ve sanayi sektöründe verilebilecek rüşvetlerin kapsam dışında bırakılmasını sağladı.
– İ.Rüştü Cirit başkanlığındaki Üsküdar 2.Ağır Ceza Mahkemesi 37 kişiden 29’u hakkında beraat kararı verdi, Başbakan Erdoğan ve 3 AKP milletvekilinin yargılanmasını durdurdu. İ.Rüştü Cirit 2004’de Yargıtay üyesi, 2015’de Yargıtay Başkanı oldu, 2016’da çay/zeytin topladı!
– ABD güçleri Irak’ta Samarra kentine operasyon düzenledi, kentin bir bölümü yerle bir oldu; 54 Iraklı öldürüldü.
– Yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın bol ödüllü filmi ‘Uzak’, Fransa’da 25. Montpellier Akdeniz Film Festivali’nde “En İyi Film” ve “Eleştirmenler Birliği” ödülünü kazandı.
2004- İnsan Hakları Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu’nun “Azınlıklar Raporu”nun son halini açıklayacağı basın toplantısı, Kamu-Sen temsilcilerinin de aralarında bulunduğu bir grup tarafından sabote edildi. Kaboğlu’nun elinden metni alıp yırtan grup, “Lozan’ı tartışmaya açan bir rapor”un dağıtılmasına izin vermeyeceğini söyledi.
– 51 insan hakları savunucusunun aynı sahnede buluştuğu Ariel Dorfman’ın “Başka Bir Dünya İçin Manifesto: Karanlığın Ötesinden Gelen Sesler” adlı oyunu ve yayınlanan kitapta Türkiye’den Diyarbakır Barosu Başkanı Sezgin Tanrıkulu ile Avukat Şenal Saruhan da yer aldı.
2005- Kırgısiztan’da yedi cezaevinde isyan çıktı.17 bin mahkumun kaldığı 35 cezaevinde olağanüstü hal ilan edildi. Güvenlik güçlerinin yaptığı baskınlarda 21 mahkum öldü.
– Britanya’da vatandaş olmak isteyenler “Britanya’da Yaşam” adlı 45 dakikalık sınava tabi tutulacak. Yürürlüğe giren sınavda, “Gordie, Cockney ve Scouse aksanları nerede kullanılıyor” gibi 24 soru var. The Independent gazetesi “sadece yabancılar geçmeli, yerliler cehaletin tadını çıkarabilir” başlığını attı.
2006- Türkiye’nin ilk Sümerologlarından 92 yaşındaki Muazzez İlmiye Çığ, “halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılamak”tan yargılandığı davada beraat etti. Çığ “Vatandaşlık Tepkilerim” adlı kitabında suç işlediği gerekçesiyle yargılanıyordu.
– Güney Afrika’daki ırkçı Apartheid yönetiminin eski devlet başkanı Pieter Willem Botha, 90 yaşında öldü. 1978-1989 arasında on bir yıl süren iktidarında binlerce insanın öldürülmesi ve işkenceden geçirilmesi emirlerini vermişti.
2007 – TBMM Türk Ordusu’na Kuzey Irak’a sınırötesi operasyon izni verdi.
2008- Afrika ülkelerinden Liberya’da, ülkenin tek yüksek güvenlikli cezaevinden 100’ü aşkın mahkum firar etti.
2010- DİSK genel başkanlarından Kemal Türkler’in öldürülmesine ilişkin Ünal Osmanağaoğlu’nun yargılandığı dava, zaman aşımı gerekçesiyle ortadan kaldırıldı.
– İstanbul Meslek Odaları Koordinasyonu, DİSK ve KESK üyeleri metrobüs zammını protesto için Saraçhane Parkı’ndan İBB’ye yürüdü.
– Maden Mühendisleri Odası’ 2008’de 43, 2009’da 92,2010’un ilk iki ayında da 19 olmak üzere toplamda 154 işçinin maden kazalarında hayatını kaybettiğini açıkladı.
2011- YÖK Genel Kurulu, üniversiteye giriş sınavında yerleştirme puanlarının hesaplanmasında kullanılan katsayı uygulamasını kaldırdı.
2013- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları, yönetmen Ragıp Yavuz hakkında “Gezi’ye destek” soruşturması açtı.
2016- İsrail, 6 yılın ardından ilişkilerin normalleşmesiyle Türkiye’ye Büyükelçi atadı.
2017- İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nca başlatılan soruşturma kapsamında, Reza Zarrab ve 22 yakınının mal varlıklarına el konuldu. Gerekçe: Türkiye Cumhuriyet Devleti’nin güvenliği, iç ve dış siyasal yararları bakımından niteliği itibari ile gizli kalması gereken bilgileri diğer bir yabancı devlet lehine siyasal ve askeri casusluk maksadı ile temin etmek.
Yorumlar kapatıldı.