644 – 2. halife Ömer ibn Hattab, kendisinden alınan verginin azaltılmasını isteyen, ancak talebi kabul edilmeyen Ebû Lü’lüe tarafından Medine’de sabah namazında hançerle saldırıya uğradı. Saldırgan intihar ederken Ömer ibn Hattab 3 gün sonra öldü.
1512- Tavan resimleri Michelangelo tarafından dört yılda yapılan Sistine Şapeli ilk kez halka gösterildi.
1604- William Shakespeare’in trajedisi ‘Othello’nun ilk gösterimi Londra Whitehall Palace’da yapıldı.
1755- Portekiz’in başkenti Lizbon’da deprem. Şehrin üçte ikisi yıkıldı, 60 bin kişi öldü.
1896- National Geographic dergisi, ilk defa bir kadının çıplak göğüslerinin göründüğü bir fotoğraf yayımladı.
1912- Selanik’e sürgüne gönderilen Sultan II. Abdülhamit’in Yunan Savaşı nedeniyle orada korunması zorlaştığından İstanbul’a getirildi. İkametine tahsis edilen Beylerbeyi Sarayına yerleştirildi.
1918- İttihat ve Terakki Cemiyeti son kongresi toplandı.
1919- Urfa İngilizler’den Fransızlara geçti. Fransızlar şehri işgal ettiler.
1920- Yunanistan’da Venizelos kabinesi düştü.
1922- 623 yıl süren Osmanlı Saltanatı, Türkiye Büyük Millet Meclisi kararıyla sona erdi. Son Osmanlı padişahı VI. Mehmet tahtını terketti.
1928- Latin temeline dayanan yeni Türk harfleri kabul edildi.
1934- Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, “Bir ulusun yeni değişikliğinde ölçü, musikîde değişikliği kavrayabilmesidir. Bugün dinletilmeye yeltenilen musikî yüz ağartacak değerden çok uzaktır” dedi.
1936- Ankara Devlet Konservatuvarı öğretime başladı.
1939- Suni döllenme yoluyla dünyaya gelen ilk tavşan basına tanıtıldı.
1951- Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi kuruldu. Cezayir Ulusal Özgürlük Cephesi, Fransa’ya karşı gerilla savaşı başlattı.
1952- Amerika Birleşik Devletleri ilk hidrojen bombasını Pasifik’te patlattı.
1956- Macaristan, Varşova Paktı’ndan çekildiğini açıkladı. Başbakan Imre Nagy Macaristan’ın tarafsız bir devlet olarak tanınmasını istedi.
– Akis dergisi sahibi Metin Toker, 7 ay hapis cezasına çarptırıldı. Toker’in, İstanbul Milletvekili Mükerrem Sarol’a yayın yoluyla hakaret ettiği ileri sürülüyordu.
1958- Merzifon Yeni Çeltek Linyit İşletmesi’nde grizu patlaması. 10 işçi öldü.
– Şair Yahya Kemal Beyatlı, İstanbul’da hayatını kaybetti.
1959- Kongo’da Beyaz karşıtı ayaklanmalar sonrası milliyetçi lider Patrice Lumumba tutuklandı.
1961- Sovyetler Birliği Komünist Partisi 25. Kongresi’nde alınan kararla, Josef Stalin’in naaşı Moskova Kızıl Meydandaki Lenin mozolesinden çıkarıldı.
1965- ABD’nin 51 üniversitesinden 450 profesör bir bildiri yayınlayarak “Vietnam’daki cinayetlere son verilmesi” çağrısı yaptı.
1966- Çanakkale Boğazı’nda bir Rus şilebi ile çarpışan Derince araba vapuru battı; 7 kişi öldü.
1967- Rum polisi, Kıbrıs Türk toplumu liderlerinden Rauf Denktaş’ı adaya gizlice girerken yakaladı ve tutukladı.
1968- İstanbul Üniversitesi bahçesindeki Atatürk Anıtı önünde ”açılış töreni” yapmak isteyen MTTB’lilerle devrimci öğrenciler çatıştı: 50 yaralı. MTTB Başkanı İsmail Kahraman ile devrimciler adına Kemal Bingöllü, MTTB’lilerin Anıt’a çelenk bırakıp töreni İstanbul Üniversitesi önünde yapmasında uzlaşmıştı. Ancak, Anıt önüne gelen MTTB’liler ceketlerinin içine sakladıkları sopalarla devrimcilere saldırıp Anıtı işgal edince çatışma yaşandı.
“Tam Bağımsız Türkiye İçin Mustafa Kemal Yürüyüşü” katılımcısı gençler sabah 06:30’da Havza’dan Merzifon’a doğru yola koyuldu. 25 km. sonra ulaştıkları Merzifon’da daha önce hazırladıkları bir bildiriyi bastırmak için matbaaları dolaştılar, ancak hiç biri basmaya yanaşmadı. (“Deniz-Bir İsyancının İzleri”-Turhan Feyizoğlu)
– Aydınlık Sosyalist Dergi yayımlanmaya başladı.
1970- Türkiye İşçi Partisi’nin 28-31 Ekim 1970’de yapılan 4.Büyük Kongresi sonrası seçilen GYK genel başkanlığa Behice Boran’ı, genel sekreterliklere de önceki genel başkan Şaban Erik ile Sait Çiltaş’ı getirdi. 1962’de TİP’e üye olan ve 1965-1969 arasında Urfa milletvekili olarak Meclis’te görev yapan Behice Boran, 3 Ocak 1970’de TİP Genel Sekreterliği’ne getirilmişti.
– Sinematek Derneği kendi salonuna kavuştu. Film gösterimleri, söyleşiler ve diğer etkinlikler Taksim/Sıraselviler’deki salonda gerçekleştirilecek. Öncesinde büro faaliyetleri Beyoğlu Mis Sokak’ta, film gösterimleri ise Şişli Kervan Sineması’nda yapılıyordu.
– Fransa’da bir dans salonunda çıkan yangın 144 gencin ölümüne yol açtı.
1971- 25 sanığın yargılandığı THKP-C Davası’nda Askeri Savcı Mahir Çayan ve 12 arkadaşı için idam cezası istedi.
– Hindistan’da kasırga: 5000 kişi öldü, 1500 kişi evsiz kaldı.
1972- Amerikalı şair Ezra Pound yaşamını yitirdi.
1973- Türkiye’nin Ege’nin açık sularında petrol araması yapmak üzere Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’na ruhsat vermesi ve Yunanistan’ın bu ruhsatı geçersiz sayması üzerine iki ülke arasında Kıta Sahanlığı konusunda anlaşmazlık çıktı.
1974- Süttozu ithalinin durdurulması üzerine piyasada süt ve süt ürünleri darlığı baş gösterdi. İstanbul’da tüpgaz sıkıntısı büyüyor. Bulunabilen tüpler de el altından ve karaborsa fiyatla satılıyor.
1975- DİSK’e bağlı sendikalara üye işçiler Adana’da bir yürüyüş yaptı. İşçilere karşı artan baskıları ve yasa dışı davranışları protesto etmek için yapılan yürüyüşte referandum isteği dile getirildi ve “Bağımsız Türkiye” sloganları atıldı.
1977- Sinema emekçileri sansürü kınamak ve ekonomik-sosyal hakları için 5 Kasım’da Ankara’ya yürümeye başlayacaklarını duyurdular.
1978- Başbakan Ecevit’in geçmişteki “Milliyetçi Cephe”hükümetlerini “faşistlikle” suçlamasına karşı Erbakan:”Biz milli görüş temsilcisiyiz. Batıdan gelen komünizm, faşizm, solculuk, renksizlik gibi her türlü zihniyetin karşısındayız, kim üstüne alınıyorsa o cevap versin.”
1980- Askeri Yargıtay Daireler Kurulu, Erdal Eren hakkında Sıkıyönetim Mahkemesi’nce verilen ölüm cezasını bozan Askeri Yargıtay 3. Dairesi’nin kararını geri çevirdi.
– MGK Genel Sekreteri Org. Haydar Saltık, şartlar sağlanınca Kurucu Meclis’in toplanacağını açıkladı.
1982- Ataol Behramoğlu, Asya -Afrika Yazarlar Birliği’nin Lotus Edebiyat Ödülü’nü kazandı.
– Kenan Evren İzmir’de: “Anayasa’ya hayır diyen edepsizlere Atatürk mavi gözlerle hain hain bakıyor, elinden gelse onları parçalar.”
1983- 6 Kasım seçimleri için Karadeniz illerinde miting yapan T.Özal: “24 Ocak 1980 kararlarıyla marksist ve komünistleri dize getirdik. Yeni modellerimizle de bu kişilerin hortlamasını önleyeceğiz.”
– 2937 sayılı “Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Millî İstihbarat Teşkilâtı Kanunu” çıkarıldı.
1990- İtalya’dan sonra Yunan ordusu içinde de CIA-NATO bağlantılı bir “gizli yeraltı örgütü”nün varlığı ortaya çıktı. Örgütün, ABD ile ilk kez 1955’de imzalanan ”askeri işbirliği anlaşması”nın bir maddesine göre ”iç ve dış komünizm tehlikesine karşı” kurulduğu öğrenildi. “Süper NATO” olarak da adlandırılan anti-komünist örgütün PASOK’un iktidara geldiği 1981 yılından sonra tek taraflı olarak feshedildiği açıklandı.
– Halkın Emek Partisi (HEP) milletvekilleri Mehmet Ali Eren ve Mahmut Alınak, Kürtçe konuşma ve yazmanın serbest bırakılmasını istediler.
– Ankara 2.İş Mahkemesi, Eğitim-İş Sendikası’nın kapatılması talebiyle Ankara Valiliği’nce açılan dava dosyasını esastan reddetti.
– Yeltsin’in başkanı olduğu Rusya Federasyonu’nda ”piyasa ekonomisine”geçiş için ekonomist Şatalin’in hazırladığı “500 gün planı”parlamentoda ezici çoğunlukla onaylandı. Plan, SSCB lideri Gorbaçov’un Yüksek Sovyet’e 19 Ekim’de sunduğu “uzlaşmacı plan”dan daha keskin.
– Zülfü Livaneli’nin “Zor Yıllar” adlı kaseti için Konya 3.Sulh Ceza Mahkemesi’nce Şubat’ta verilen “İmha” kararı Yargıtay’ca bozuldu. Kaseti bulunduran İlke Kitabevi sahibi beraat etmiş, ancak Zülfü Livaneli’nin Haziran’da vereceği konser iptal edilmişti.
– İlyas Salman hakkında, Bursa’nın Keles İlçesi’ndeki bir piknikte yaptığı konuşmada “bölücü propaganda yaptığı” iddiasıyla 10 yıl hapis istemiyle DGM’de dava açıldı.
– Galatasaraylı futbolcular ve teknik kadro, yeniden İstanbul’da göreve başlayan Emniyet Müdürü Mehmet Ağar’ı ziyaret etti.
1991- 20 Ekim seçimlerinde SHP’den Meclis’e giren HEP kökenli milletvekilleri Leyla Zana, Hatip Dicle, Sedat Yurttaş ve Bağımsız İbrahim Aksoy ile Sosyalist Parti Başkanı Doğu Perinçek’in seçim öncesindeki kahvehane konuşmaları ve mitingleri hakkında soruşturma başlatıldı.
SHP’li ve bağımsız milletvekillerinin soruşturmasını Diyarbakır Cumhuriyet Savcısı yürütecek; dava için dokunulmazlıklarının kaldırılması gerekecek. Perinçek’in ”Kürt sorununa federatif çözüm ve Kürtlerin kendi geleceğini tayin hakkı” konulu konuşmasını ise Diyarbakır DGM soruşturacak.
– 11 yıldır süren 1.243 sanıklı “İstanbul Devrimci Sol Ana Davası” sonuçlandı. Tahliye ve firarlar sonrasında 12 sanığın tutuklu kaldığı davada 1 idam, 41 müebbet, 553 2 yıl 9 ay ile 20 yıl arası hapis cezası verildi, 582 sanık beraat etti, 66’sının davası düştü.
– 350’yi aşkın çalışanın işten çıkarıldığı Yapı Kredi Bankası’nın İzmir, Adana ve Bursa şubelerinde Basisen üyeleri eylem yaptı.
– TÖDEF’in “1. Gençlik Kurultayı”na katılmak için 22 ilden İstanbul’a gelip gözaltına alınan 70 üniversite öğrencisi serbest bırakıldı.
1993- 29 İslam ülkesinden 200 kişinin katıldığı cumhuriyet tarihinin ilk “Din Şurası” Kur’an-ı Kerim okunarak başladı. Cumhurbaşkanı Demirel: “Din ve ahlak eğitimi ilk ve ortaokullarda zorunlu olarak kalmıştır. Böylelikle dine ne kadar önem verdiğimiz anlaşılmaktadır” dedi. Başbakan Tansu Çiller toplantıda başını örterek ayet okudu.
– Maastricht Antlaşması yürürlüğe girdi; Avrupa Birliği resmen kurulmuş oldu.
– Papa 2.Jean Paul, İtalyan La Stempa Gazetesi’ne verdiği röportajda, kapitalizmin hakim olduğu eski sosyalist ülkelere ilişkin günah çıkardı:”Kapitalizme geçişin bedeli, pek çok değişik alanda görülen çürüme oldu.”
1995- Eski Yugoslavya devletleri ile Bosna barış görüşmeleri başladı.
1996- Polis ateşiyle 3 kişinin hayatını kaybettiği Kadıköy’deki 1 Mayıs kutlamalarında olaylara karıştıkları öne sürülen 48’i tutuklu 95 kişi hakkında dava açıldı. 1’i için idam, 40’ı için 15 yıla kadar, 54 kişi için de 5 yıla kadar hapis cezası isteniyor.
– Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) İstanbul temsilcisi Şükran Akın, “izinsiz işkence tedavi merkezleri açmak” ve “tedavi olanların isimlerini savcılığa bildirmemek” suçlamalarından yargılandığı davanın ilk duruşmasında beraat etti.
1997- 129.haftada Cumartesi Anneleri 7 Haziran ve 5 Ağustos’ta gözaltında kaybedilen M.Sait Özmen ile A.Çakar’ın akıbetini sordu.
– 1990/1991 Zonguldak maden işçilerinin grevi ve Büyük Ankara Yürüyüşü’nü konu alan “Ekmek” filmi Kültür Bakanlığı’nca yasaklandı.
– “Halk Meclisleri”, Susurluk kazasının 1.yıldönümünde çetelerden hesap sorulmasını talep eden dilekçelerini TBMM’ye vermek için İstanbul’dan Ankara’ya yürüyor.
1998- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kuruldu.
1999- Türkiye İşçi Partili 7 gencin katledilmesine ilişkin davada 21 yıl sonra karar: Susurluk’ta ölen Abdullah Çatlı’nın davası düşürüldü. Ülkücü Bünyamin Adanalı ile Ünal Osmanağaoğlu 7’şer kez ölüm cezasına çarptırıldı. MHP’nin Af kapsamına almaya çalıştığı hükümlü Haluk Kırcı ise cezaevinde; aynı davada, Haluk Kırcı da 7 kez idam cezası almıştı.
-Tokat Hızıralan’da, kolluk güçleriyle çıkan çatışmada, TKP/ML- TİKKO üyesi oldukları açıklanan Cem Ergüldü (1980- İzmir) ve Barış Arslan (1978- Sorgun) öldürüldü.
– İstanbul Üniversitesi Avcılar Kampüsü öğrencilerinin depremde hasar gören binalarda eğitime devam edilemeyeceğine dair basın açıklaması yapmalarına polis izin vermedi.
2000- F tipi cezaevlerine karşı 13 cezaevinde (Bayrampaşa, Ümraniye, Çankırı, Çanakkale, Aydın, Bursa, Bartın, Uşak, Malatya, Gebze, Buca, Ulucanlar ve Ceyhan) 12. güne giren açlık grevlerine destek için İHD İstanbul Şb. ile mahpus yakınlarının İstanbul DGM önündeki eylemlerine izin verilmedi.
2001- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer Bakanlar Kurulu’nun Afganistan’a asker gönderme kararını onayladı. Özel kuvvetlere bağlı 90 asker, Kuzey İttifakı askerlerini eğitecek, keşif ve terörle mücadele tecrübelerini aktaracak. Taliban yönetimi, “hangi dine mensup olursa olsun, Amerika’nın safına katılanın kendileri için düşman” olduğunu söyledi.
– İngiltere Başbakanı Tony Blair “Filistin devleti olmalı” yolundaki görüşünü tekrarladı. Blair, İsrail Başbakanı Ariel Şaron ile görüşmesinin ardından, bölgede barışın anahtarının İsrail’in güvenliğinin sağlanması ve İsrail ile yan yana bir Filistin devleti olduğunu söyledi.
2002- Aralarında Prof.Dr. Server Tanilli, Prof.Dr.Onur Hamzaoğlu, Ahmet Ümit, Aydın Boysan, Ferhan Şensoy, İlyas Salman, Orhan Aydın, eski futbolcu Metin Kurt ve Tarık Akan’ın da bulunduğu bir grup aydın 3 Kasım Milletvekili -Erken- Genel Seçimlerinde Türkiye Komünist Partisi’ne (TKP) oy verilmesi çağrısı yaptı.
– Körfez ülkesi Bahreyn’de 1973’ten beri ilk kez yapılan Meclis seçimlerinde dinci adaylar 70 sandalyeden 19’unu kazandı.
– Arkeolog Ord.Prof.Ekrem Akurgal, 91 yaşında öldü. Türkiye arkeolojisini dünyaya tanıtan Akurgal “hocaların hocası” olarak tanınıyordu.
2003- BM Genel Kurulu, ilk kez yolsuzluklarla mücadeleyi öngören uluslararası sözleşmeyi kabul etti. Sözleşme rüşvet, zimmete para geçirme, karapara aklamayı suç sayıyor ve bu yolla elde edilen malvarlıklarına el konulmasını öngörüyor. ABD, özel sektör ve sanayi sektöründe verilebilecek rüşvetlerin kapsam dışında bırakılmasını sağladı.
– Yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın filmi “Uzak”, Fransa’da 25. Montpellier Akdeniz Film Festivali’nde “En İyi Film” ve “Eleştirmenler Birliği” ödülünü kazandı.
2004- İnsan Hakları Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu’nun “Azınlıklar Raporu”nun son halini açıklayacağı basın toplantısı, Kamu-Sen temsilcilerinin de aralarında bulunduğu bir grup tarafından sabote edildi. Kaboğlu’nun elinden metni alıp yırtan grup, Lozan’ı tartışmaya açan bir raporun dağıtılmasına izin vermeyeceğini söyledi.
– Diyarbakır/ Bismil’de hükümetin tarım politikalarını protesto eden yüzlerce çiftçi ürettikleri pamukları yaktı.
2005- Kırgısiztan’da yedi cezaevinde isyan çıktı. 17 bin mahkumun kaldığı 35 cezaevinde olağanüstü hal ilan edildi. Devlet güçlerinin yaptığı baskınlarda 21 mahkum öldü.
2006- Türkiye’nin ilk Sümerologlarından 92 yaşındaki Muazzez İlmiye Çığ, yargılandığı davadan beraat etti. Çığ “Vatandaşlık Tepkilerim” adlı kitabında “halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılamak” suçu işlediği gerekçesiyle yargılanıyordu.
– Güney Afrika’daki ırkçı “Apartheid” yönetiminin eski devlet başkanı Pieter Willem Botha, 90 yaşında öldü. 1978-1989 arasındaki iktidarında binlerce insanın öldürülmesi ve işkenceden geçirilmesi emirlerini vermişti.
2007- Birleşmiş Milletler’in Genel Kurul toplantısında alınan bir kararla, 2008 yılında başlamak üzere, tüm dünyada otizm konusunda farkındalık yaratmak ve sorunlara çözüm bulmak amacıyla, her yıl 2 Nisan tarihi Dünya Otizm Günü olarak kabul edildi.
– Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde taşerona bağlı çalışan ve yemekhane koşullarının düzeltilmesi talebiyle 1 aya yakın süredir eylemler yapan Dev Sağlık-İş üyesi işçiler, hastane yönetiminin sorunlarına kulak tıkadığını belirterek öğlen yemeğini yemeyip “ortak sofra” kurdu.
– İstanbul Yenibosna’daki Adliye önünde toplanarak basın açıklaması yapan Halkevleri üyeleri, İBB’nin suya ve ulaşıma yaptığı zamların geri alınmasını istedi ve ardından her iki zammın iptali için dava açtı.
– Japonya’nın Hiroşima kentine atom bombası atan B-29 uçağının komutanı ve pilotu Paul Tibbets 92 yaşında öldü.
2008- Botaş, konutlarda kullanılan doğal gaz fiyatına %22.50, sanayide kullanılan doğal gaza da %22 oranında zam yaptı.
2011- KCK’ye yönelik operasyonda gözaltına alınan Prof.Dr.Büşra Ersanlı, Belge Yayınları sahibi, yazar Ragıp Zarakolu ve BDP MYK üyesi Mustafa Avcı’nın da aralarında bulunduğu 44 kişi 20 saat süren sorgunun ardından “silahlı terör örgütüne üyelik”ten tutuklandı.
– Van depremi sonrası ”deprem vergilerinin nereye harcandığı” tartışmalarına değinen Başbakan Erdoğan: ”Böyle bir vergi söz konusu değil. ‘İletişim Vergisi’ bizim dönemimizde 2004’den itibaren ‘Özel İletişim Vergisi’ olarak yerini aldı, bir deprem vergisi olarak değil.”
2012- Yaklaşık 700 tutuklu/ hükümlünün 52.güne giren açlık grevlerine çözüm için sanatçı ve yazarlar Taksim’de oturdu. Taksim Hill Otel’de bir araya gelen bir grup yazar, sanatçı, gazeteci ve akademisyen cezaevlerinde ölüm sınırına yaklaşan açlık grevlerine çözüm için çağrı yaptı.
Açlık grevlerine dikkat çekmek için partiler ve kitle örgütleri üyeleri G.Saray’da toplandı.
Ankara’da ODTÜ’lüler meşalelerle yürüdü, dönüşümlü-süresiz açlık grevine başladı.
2014- IŞİD’e (Irak Şam İslam Devleti) karşı verdiği direnişe destek olmak amacıyla Avrupa Birliği Türkiye Yurttaş Komisyonu (EUTCC) ve Peace Camping inisiyatifi tarafından yapılan IŞİD’e karşı, “Kobani ve insanlık için küresel seferberlik” çağrısıyla 1 Kasım “Dünya Kobani günü” olarak ilan edildi.
2015 – Türkiye’de 26 ncı dönem Milletvekili seçimleri yapıldı. Seçim sonuçları : AKP % 49.47 (317 Milletvekili), CHP % 25.30 (134 Milletvekili), MHP % 11.90 (40 Milletvekili), HDP % 10.75 (59 Milletvekili).
2016- Gültan Kışanak’ın mahkemece tutuklanmasının ardından Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı için Ankara’nın Etimesgut Kaymakamı Cumali Atilla görevlendirildi.
2017- Suriye İnsan Hakları Ağı, Suriye’de 7 yılda 634 gazetecinin öldürüldüğünü açıkladı.
Yorumlar kapatıldı.