680- Kerbela Savaşı’nda Hazreti Muhammed’in torunu Hazreti Hüseyin (İmam Hüseyin bin Ali) Halife I. Yezid tarafından yenilgiye uğratıldı ve kafası kesilerek öldürüldü. Şii Müslümanlar bu olayı Aşure günü olarak anıyor.
1780- Karayipler’de kasırga: Yaklaşık 20.000 kişi öldü.
1792- Fransa’da krallık kaldırıldı.
1858 – Küba’da İspanya’ya karşı bağımsızlık hareketi başladı.
1903- Kadın hakları mücadelesinin dünyadaki ilk öncülerinden Emmeline Pankhurst, İngiltere’de kadınların kurtuluşu mücadelesini yürütmek üzere “Kadının Sosyal ve Politik Birliği”ni kurdu.
1911- Sun Yat-sen liderliğindeki İsyancılar Çin’de Mançu hanedanını devirdi. Çin’in son İmparatorluğu, Çing hanedanı Vuçang ayaklanmasıyla yıkıldı ve Çin Cumhuriyeti kuruldu.
1914- İngiliz donanmasından kaçan “Goeben” ve “Breslau” adlı iki Alman zırhlısı Türkiye’ye sığındı. İki zırhlı daha sonra “Yavuz” ve “Midilli” adlarını aldı.
1920- Sevr Anlaşması imzalandı.
1927- Memurlara maaşları ilk kez peşin ödendi.
1930 – Türkiye, Barzani Aşireti’nin yaklaşık dört ay süren Oramar Ayaklanması’nı bastırdı.
1933 – United Airlines havayolu şirketine ait bir uçağa sabotaj yapıldı. Düşürülen ilk sivil uçak oldu.
1938 – Çekoslovakya hükumeti, Münih Antlaşması gereğince Südetler bölgesini Almanya’ya devretti.
1944- Nazi katliamı: 800 çingene çocuk sistematik bir şekilde Auschwitz kampında öldürüldü.
1945 – Kim İl-sung önderliğnide Kore İşçi Partisi kuruldu.
1952- İlk Amerikan ay uydusu ORBİTER fırlatıldı.
1954- Honduras Komünist Partisi kuruldu.
1963 – Fransız ses sanatçısı Édith Piaf (d. 1915) yaşamını yitirdi.
1965- Genel seçimler sonuçlandı: Adalet Partisi 450 üyeli Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 240 milletvekili ile çoğunluğu elde etti. Cumhuriyet Halk Partisi 134, Millet Partisi 31, Yeni Türkiye Partisi 19, Türkiye İşçi Partisi 15, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi 11 milletvekili çıkardı. Türkiye tarihinde ilk kez bir sosyalist parti, Türkiye İşçi Partisi 15 milletvekili ile Meclise girdi.
1966- “Yazacağım” adlı kitabındaki şiirlerde komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla 130 gündür cezaevinde bulunan Aşık İhsani tahliye edildi.
1969- Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF) Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu, DEV-GENÇ adını aldı.
– Necmettin Erbakan milletvekili adaylığı için Adalet Partisi’ne kaydını yaptırdı.
– Afyon/Bolvadin’de 500’e yakın kişi Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) binasını basarak biri ağır beş öğretmeni yaraladı.
1970 – İngiliz sömürgesi Fiji bağımsızlığını ilan etti.
1974- ABD Senatosu, Türkiye’ye askeri yardımın kesilmesini öngören kanun teklifini kabul etti. Teklifin ihracat ve ithalat bankasının Türkiye’ye kredi açmamasını öngören ikinci maddesi ise ortak komisyonda reddedildi. Yunanlılar’ın Ege Denizi’nde petrol bulmalarından sonra TPAO Gökçeada’da da petrol arama çalışmalarına başladı.
– DİSK/Basın İş Sendikası İzmir Ticaret Matbaası işyerinde 150 işçiyle greve başladı.
1975- Bandırma Sülfirik Asit Fabrikası’nda işçi direnişi başladı.
– Emekli yarbay Talat Turhan, 1.Ordu ve İstanbul Sıkıyönetim Komutanı Org.Faik Türün’ün yazılı emriyle Haziran 1972’de 1 ay süreyle tutulup Kontrgerilla mensuplarınca işkence gördüğünü söylediği Erenköy’deki Zihni Paşa Köşkü’nü Cumhuriyet muhabirleriyle birlikte dolaştı.
1976- Devlet Güvenlik Mahkemeleri’nin hukuki varlığı resmen sona erdi.
1978- Taksim-Sarıyer otobüsünden ülkücülerce kaçırılıp kurşuna dizilen İTÜ Mimarlık Fakültesi öğrencisi Haluk Tamdoğan’ın cenazesi tören ve yürüyüşle memleketi Adana’ya gönderildi.
1980- MGK, faaliyetleri durdurulan sendikalara ‘kayyum’ tayinini öngören yasayı onayladı.
– Devrimci Yol militanı Abdurrahman Çetin (1961/ Denizli- Çal), Uşak Eşme ilçesinde, sıkıyönetim güçlerinin kuşattığı bir evde girdiği çatışmada öldürüldü.
1981- Aşık Ali İzzet yaşamını yitirdi.
1982 – Auschwitz toplama kampında tanımadığı bir siyasi tutuklu yerine ceza almaya gönüllü olarak hayatını yitiren rahip Maximilian Kolbe, aziz ilan edildi.
– Tiyatro ve sinema sanatçısı Yıldırım Önal yaşamını yitirdi.
1984- Başbakan Turgut Özal, İngiliz yayın kuruluşu BBC’ye, “Türkiye’de siyasi tutuklu olmadığını” söyledi.
– Mahkumiyet kararları Askeri Yargıtay tarafından “eksik soruşturma”dan bozulan Barış Derneği sanıkları yeniden yargılanmaya başlandı.
– Fransa’da ırkçıların bir kahvehaneyi taraması sonucu TKP/ML taraftarı Kemal Özgül (Kürecik) ile Salih Kaynar ve Abdullah Yıldır adlı işçiler öldürüldü.
1985- Amerikan F-14 savaş uçakları, Achille Lauro yolcu gemisini kaçıran korsanları taşıyan bir Mısır uçağını Sicilya’daki bir Nato üssüne inmeye zorladı. Korsanlar tutuklandı.
– Amerikalı aktör ve film yönetmeni Orson Welles öldü.
1986- Richter ölçeğiyle 7.5 şiddetinde bir deprem El Salvador’un başkenti San Salvador’u vurdu. Bin beş yüz ölü var.
– Selda Bağcan: “Darbe sonrası evimde otururken TRT 13:00 ve 20:30 haberlerinde ‘Yurda dön’ çağrısı yapıldı, 50 milyona rezil oldum.”
1987- 12 Eylül’de kapatılan Türkiye İşçi Partisi’nin son genel başkanı, siyasetçi ve sosyolog Behice Boran (Hatko) sürgünde öldü.
1988- Dolar 1,845 liraya çıktı. Merkez Bankası ilk kez müdahale kararı aldı. Müdahaleye rağmen ertesi gün serbest piyasada dolar 1,975 liraya fırladı.
1989- İstanbul’da cezaevlerindeki açlık grevini desteklemek amacıyla siyah elbiselerle yürüyen kadınlar tutuklandı.
– “Komünizm propagandası yapmak”tan 1 yıldır yargılanan lise öğrencisi M.Ç. “özel kasıt yokluğu” gerekçesiyle beraat etti.
– SSCB tarihinde ilk kez kabul edilen yasa ile, “siyasi içerikli olmamak şartıyla” kilit sanayi tesisleri dışında grev yapılabilmesinin önü açıldı. Yasa, greve gidilebilmesi için 5 günlük görüşme ve 7 günlük hakemlik süresini öngörüyor.
1990- MESS ile 171 işyerinde yaklaşık 50 bin kişiyi kapsayan toplu sözleşme görüşmelerinin 28 Eylül’de uyuşmazlıkla sonuçlanması üzerine, görüşmeleri ortak sürdüren ve birleşmeyi tartışan Bağımsız Otomobil-İş, Çelik-İş ve Hak-İş 5 bin işçiyle Gebze’de salon toplantısı yaptı. Üç sendika başkanın birer konuşma yaptığı kapalı salon toplantısının ardından işçiler Atatürk Anıtı’na kadar yürüdü, ANAP İlçe binası önünden geçerken “hükümet istifa” sloganları atıldı. Uyuşmazlığı protesto için işyerlerinde öğlen yemek boykotu yapıldı.
– Amerikan üsleri ile lastik işkolundaki grevler ertelendi.
1991- Pink Floyd, The Wall albümleri ile yaptıkları katkı nedeniyle, İngiliz Milli Tuğla Dağıtıcıları Birliği tarafından şeref listesine alındı.
1992- Özgür Gündem gazetesi köşe yazarı Hüseyin Deniz, Ceylanpınar’da vurularak öldürüldü.
1993- Andreas Papandreu 74 yaşında Yunanistan başbakanı seçildi.
– Dersim Çemişgezek Doğan Köyü’nü basan PKK, kendilerini desteklemedikleri gerekçesiyle Veli Kahraman ile kızları Zeynep ve Meral Kahraman’ı öldürdüğü, Kahraman ailesinin TKP/ML- TİKKO taraftarı olduğu açıklandı.
1994- Dersim Mazgirt Xaraba köyünde kolluk güçleriyle çıkan çatışmada TKP(ML)- TİKKO üyesi oldukları açıklanan İsmail Arslan (1971- Mazgirt), Selver Bakır (1972- Pazarcık) ve Erdal Yeşiltepe (Mazgirt) öldürüldü.
1995- Esenyurt Belediyesi’nin düzenlediği ”Bağımsızlığın Anlamı ve Küba’nın Ablukaya Alınmasına Demokratik Örgütlerin Bakış Açısı” konulu panele Belediye Başkanı Gürbüz Çapan, İlhan Selçuk, DİSK Genel Sekreteri Mehmet Atay ve Küba Büyükelçiliği Müsteşarı G.Garcia katıldı.
– Garry Kasparov, bir ay süren satranç turnuvası sonucunda, rakibi Viswanathan Anand’ı yendi.
– Şair- yazar Şemsi Belli ile Türk sinemasında 115 filmde rol alan ”babacan” rollerin oyuncusu Kadir Savun yaşamlarını yitirdiler.
1997- Doğu Perinçek, Alaattin Çakıcı’nın telefonla canlı yayına katılıp Çiller ailesini komisyonculukla suçladığı Flash TV’nin, 2 Mayıs gecesi 50 kişiyle basılıp tahrip edilmesini DYP İstanbul İl Başkanı Celal Adan’ın Sedat Peker’i devreye sokarak yaptırdığını iddia etti.
– Meksika’da Pauline Kasırgası: 200 ölü.
1998- Fazilet Partisi Genel Başkanı Recai Kutan’ın Suriye rejimiyle ilgili konuşurken “Nusayrilik bir nev’i sapık Alevi anlayışıdır” demesinin ardından Samandağ’da 12 Nusayri avukat Kutan hakkında 1’er milyon TL’lık tazminat davası açtı.
– ODTÜ ormanlarından geçen yolun inşaatı sürerken protestocu öğrencilere polis yine müdahale etti.
– Cumartesi Anneleri’nin 178.buluşmasına da müdahale eden polis 25 tutuklu yakını ve sanatçıyı gözaltına aldı.
1999- Özgür Üniversite İstanbul Şubesi açıldı.
2000- Yılmaz Güney’in 17 yıldır Türkiye’de vizyona girmeyen “Duvar” filminin galası Beyoğlu Sineması’nda yapıldı.
2001- Hükümet TBMM’den “dışarı asker gönderme ve yabancı askeri kabul etme” yetkisi aldı. Yetkinin, “gereği, kapsamı, sınırı, zamanı ve süresini” Bakanlar Kurulu belirleyecek.
– Amerikalı sinema yönetmeni Helbert Ross, 74 yaşında öldü. Yönettiği filmler arasında “Tekrar Çal Sam”, “Çelik Manolyalar”, “Funny Girl” var.
2002- ABD Kongresi’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi, Başkan George W. Bush’a Irak’la savaş yetkisi veren yasa tasarısını kabul etti.
2003- İsrail ordusu Gazze Şeridi’nde Refah mülteci kampına 40 tank, zırhlı araçlar ve helikopterlerle baskın yaptı; ikisi çocuk altı Filistinli öldü. İsrail, Mısır’dan gizlice silah getirmek için kullanılan tünelleri yok etmeyi baskına gerekçe gösterdi.
– Eminönü Demokrasi Platformu’na bağlı partiler ve kitle örgütleri, Irak’a asker gönderme kararını Kadırga Parkı’nda protesto etti.
2004- Suudi Arabistan yönetimi, ramazan ayı boyunca oruç tutulan saatlerde yabancıların kamuya açık yerlerde yemek yemesi ve sigara içmesini yasakladı. Yasağa uymayan yabancılar derhal sınırdışı edilecek.
– ANKA Haber Ajansı’nın Onursal Başkanı, gazeteci Müşerref Hekimoğlu, 83 yaşında yaşamını yitirdi. Cumhuriyet gazetesinde “Ankara ANKA” adlı köşesinde ve Cumhuriyet Dergi’de yazıyordu.
2005- Almanya’da seçimden üç hafta sonra başbakan netleşti. Hıristiyan Demokrat Birlik (CDU/CSU) partilerinin adayı Angela Merkel Almanya’nın ilk kadın başbakanı oldu.
– Yazar ve şair Attila İlhan (d. 1925) yaşamını yitirdi.
2006- Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink, Zaman Gazetesi yazarı Etyen Mahçupyan ve Belge Yayınları sahibi Ragıp Zarakolu ortak açıklama yayımladı. Fransa’daki “Ermeni soykırımının inkar yasa tasarısı”nın soykırıma karşı mücadele gibi gözükse de ifade özgürlüğünü ortadan kaldırdığını söyledi.
2007- Karadeniz ile Baltık Denizi’ni bağlayan petrol boru hattı anlaşması Azerbaycan, Gürcistan, Ukrayna, Polonya ve Litvanya’nın bakanları tarafından imzalandı.
2008- “Yürüyüş” dergisi satarken polis tarafından gözalına alınan, karakolda ve tutuklu olduğu cezaevinde maruz kaldığı işkenceler sonucu kaldırıldığı Şişli Eftal Hastanesinde 8 Ekim günü beyin ölümü gerçekleşen Engin Çeber hayatını kaybetti.
– Nazım Hikmet ile 1930’da ortak bir şiir kitabı çıkaran şair ve yazar Nail Çakırhan (98) hayata veda etti.
2009- Türkiye ile Ermenistan arasında ilişkilerin normalleştirilmesi ve iki ülke arasındaki Akyaka Sınır Kapısı’nın açılmasına dair protokol, iki ülkenin dışişleri bakanları Ahmet Davutoğlu ve Eduard Nalbantyan tarafından İsviçre’nin Zürih kentinde imzalandı
– Dersim’de çeşitli illerden gelen 20 bin kişi Munzur Vadisi’ne yapılacak barajların durdurulması için yürüyüş ve miting yaptı.
2010 – Hollanda Krallığı’na bağlı özerk Hollanda Antilleri dağıldı ve Hollanda Krallığı’na bağlı 3 yeni özerk ülke oluştu.
2012- Suriye Havayolları’na ait Moskova-Şam seferi yapan bir yolcu uçağını silah sistemi taşıyabileceği iddiasıyla Ankara Esenboğa Havalimanı zorunlu iniş yaptırdı.
– Almanya’da Müslüman ve Yahudi ailelerin çocuklarını sünnet ettirebilmesi için hazırlanan yeni yasal düzenleme kabul edildi.
2013- Antalya’da Gezi protestolarına katılan, aralarında “kırmızı fularlı” Ayşe Deniz Karacagil’in de bulunduğu 3 kişi tutuklandı.
– Santrallerin özelleştirilmesine karşı 4 gün önce Milas’tan yola çıkan maden işçileri Ankara’ya ulaşıp Meclis’e yürüdü.
– Suudi Arabistan Sağlık Bakanlığı, Corona virüsü Mers-CoV nedeniyle 124 kişinin öldüğünü açıkladı.
2015- DİSK, KESK, TMMOB ve TTB öncülüğünde Ankara’da düzenlenen “Emek, Barış ve Demokrasi Mitingi” öncesi Gar önünde toplanan gruplardan HDP ve EMEP kortejlerinin içine giren iki canlı bomba arka arkaya bedenlerini patlattı. Patlamalar sonrasında Gar önüne girmek isteyen çevik kuvvet polislerine tepki gösteren öfkeli kitleye gazlı müdahalede bulunuldu.Patlamalarda, ilk belirlemelere göre, 102 kişi hayatını yitirdi 48’i ağır 391 kişi yaralandı. Türkiye’de 3 günlük yas ilan edildi.
Ankara katliamından sonra yaşanan gelişmelere ilişkin yayın yasağı getirildi. RTÜK yasağın başbakanlığın talimatıyla uygulandığını bildirdi.
DİSK, KESK, TMMOB ve TTB başkanları “üzgünüz, öfkeliyiz, yastayız, isyandayız” diyerek 3 günlük yas ve 12-13 Ekim’de 2 günlük grev kararı aldıklarını açıkladı.
Ülke genelindeki protestolarda İzmir, Batman ve Van’da polis müdahale etti.
HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş Ankara katliamı için, “Oluk oluk kan akıtacağını ilan edenlerin mitinglerinin başarılı bir şekilde yapıldığı yerde bizler barış sesimizi bile meydanlarda haykıramıyorsak, devlet tarafından millete açık bir saldırı vardır” dedi.
Başbakan Davutoğlu’nun CHP ve MHP’ye “Teröre karşı ortak bir tavırda buluşalım” çağrısına Kılıçdaroğlu olumlu yanıt verirken Bahçeli “Bugünkü durumun baş sorumlusu oldukları için yine hayır diyoruz”dedi. AKP’li M.Metiner ile A.Ünal da saldırıdan HDP’yi sorumlu tuttu.
Ankara katliamıyla birlikte, 20 Temmuz (Suruç katliamı) – 10 Ekim tarihleri arasında geçen 82 günde düzenlenen saldırılar ve çatışmalarda -resmî rakamlara göre- 694 kişi hayatını kaybetti; bu rakamın 145’i güvenlik görevlisi, 341’i PKK’li ve 208’i sivil (21’i çocuk).
2016- AKP Dicle İlçe Başkanı Deryan Aktert, işyerine PKK tarafından düzenlenen saldırıda hayatını kaybetti.
– Rusya doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak “Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı Projesi” için hükümetler arası anlaşma imzalandı.
2017- 15 Temmuz darbe girişiminin yaşandığı gece İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Lojistik Destek Merkezi ve Arıcılar Camiisi’nin işgal edilmesine ilişkin 7 tutuklu sanık hakkında karar açıklandı: 5 tutuklu sanık ağırlaştırılmış müebbet ve ayrı ayrı 200’er yıl hapis cezası, 2 sanık müebbet ve 166’şar yıl 8’er ay hapis cezası. Antalya’da, FETÖ’ye yönelik soruşturma kapsamında gözaltında olan Burdur eski valisi Hasan Kürklü tutuklandı.
Yorumlar kapatıldı.