Belleğimizde: 10 EYLÜL

1509 – Küçük Kıyamet: Büyük İstanbul Depremi.
1756 – Rusya’da ilk tiyatro kuruldu.
1818- Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa, Arabistan’da Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanan Vehhabileri bozguna uğrattı.
1854 – Halk ozanı Erzurumlu Emrah (d. 1775) yaşamını yitirdi.
1855- Türkiye’de ilk telgraf haberleşmesi başladı.
1882 – Almanya’da ilk Antisemitizm konferansı açıldı.
1894 – İlk kez Londra’da sarhoş halde trafiğe çıkan bir otomobil sürücüsüne trafik cezası kesildi.
1912- Savaşta ilk uçak kaybı gerçekleşti. Trablusgarp’ta Türk -İtalyan savaşı sırasında İtalyan Yüzbaşı Moizo’nun uçağı yerden vuruldu.
1918 – İngiliz savaş muhabiri Charles Repington o sırada sürmekte olan savaşı ilk kez Birinci Dünya Savaşı olarak nitelendirdi.
1919- St. Germain Antlaşması’yla Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalanarak, toprakları üzerinde Çekoslavakya, Yugoslavya ve Macaristan Devletleri kuruldu.
1920- Türkiye Komünist Partisi (TKP) Bakü’de yapılan Kongre ile kuruldu.
1934- Sovyetler Birliği, Milletler Cemiyeti’ne kabul edildi.
1940- Bakanlar Kurulu, Tan, Tasvir-i Efkar ve Haber gazetelerini yedişer gün kapattı.
1941- Van ve çevresinde 7 şiddetinde deprem oldu. Erciş’de 194 kişi öldü.
1942- İngiliz Kraliyet hava Kuvvetleri Almanya’nın Düsseldorf şehrine 100 bin bomba attı.
1943- Alman askerleri Roma’yı işgal etti.
– İstanbul Kapalıçarşı’da yangın çıktı; 200’den fazla dükkan yandı.
1953- Dünya Bankası Türkiye’ye 9.999.999 dolar kredi verdi.
1960 – OPEC kuruldu.
1962- Milli Birlik Komitesi tarafından Doğu Anadolu’dan sürülen 55 toprak ağasının köylerine dönüşü, Meclis, tarafından yasalaştırdı.
1965- Türkiye Hindistan’ın Pakistan’dan çekilmesini istedi ve Pakistan’a silah gönderdi.
1968- Başbakan Süleyman Demirel, “İmam-Hatip okulları taassuba karşı açılmış aydınlık pencerelerdir” dedi.
– Kavel Kablo’da 26 işçinin işten çıkarılmasının ardından 2 gün önce başlatılan fabrika işgali anlaşmaya varılması sonucu kaldırıldı. Yapılan protokole göre işten çıkarılan 26 işçi geri alınacak, işveren artık işçi çıkarmayacak ve Maden-İş ile masaya oturacak.
1970- Amerika Birleşik Devletleri’nin Türkiye’de haşhaş ekimini yasaklama önerisi Meclis’te reddedildi.
1971- Dev-Genç’in eski ve yeni genel başkanları ile 27 yürütme kurulu üyesi için Sıkıyönetim Mahkemesi’nce tutuklama kararı verildi.
Filistin El-Fetih örgütünde gerilla eğitimi görmek isteyen 5 öğrenci Elazığ’da yakalandı.
– Adalet Partili İstanbul Belediyesi ilk sebze-meyve tanzim satış mağazasını Kadıköy’de açtı. Belediye Başkanı Dr.Fahri Atabey “Bütün mücadelemiz, üreticiyle tüketici arasında aşırı kazanç sağlayan aracıları mümkün olduğu kadar saf dışı etmektir” dedi.
1973- Haliç kıyısındaki TİSA Civata Fabrikası’nda dün açlık grevine başlayan 215 işçiden rahatsızlanan 10’u hastaneye kaldırıldı. TİSA’da 5.5 ay önce DİSK/Maden-İş’in grevine karşı işveren lokavt ilan etmişti.
1977- Oleyis Sendikası Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu’ndan (Türk-İş) ayrılarak Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) katıldı.
-Tekstil-iş kolunda 80 bin işçiyi kapsayan toplu sözleşme imzalandı.
-Döviz sıkıntısı nedeniyle yılda bir kereden fazla yurtdışına çıkmak yasaklandı.
1979- TİP Adana eski İl Başkanı, İl Disiplin Kurulu Başkanı ve K.Maraş Katliamı Davası Müdahil Avukatı Ceyhun Can (29) Adana’daki bürosunda ülkücülerin silahlı saldırısında hayatını kaybetti.
1980- İzmir’de 2 Eylül günü polis tarafından çatışmada öldürülen TKP/ML- TİKKO militanı Ali Geçgel’in cenazesini almak isteyen abisi Munzur Geçgel’in polis tarafından gözaltına alındığı ve işkencede öldürüldüğü bildirildi.
– Mersin’de çoğunlukla solcuların yerleşik olduğu Sağlık Mahallesi’ndeki yazlık Meram Sineması’nda Atıf Yılmaz’ın “Adak” filmine giriş için bekleyen kalabalık bir taksiden tarandı: 2’si çocuk 3 kişi öldü, 9 kişi yaralandı; taksi şoförü de daha sonra ölü bulundu.
– Malatya’da dün ülkücülerin silahlı saldırısında ağır yaralanan Kemal Özaltaş İlkokulu öğretmeni Hasan Hüseyin Dede, tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.
– Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Savcılığı, kendilerine sol bir örgüt görüntüsü vererek silahlı gasp, adam kaldırma, kişi hürriyetini engelleme vb. eylemlerde bulunan MHP Yüksek Disiplin Kurulu eski üyesi A.Öncel ve 8 ülkücü hakkında 75 yıla kadar hapis istedi.
– Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Genel Başkanı Halit Narin İşveren Dergisi’ne konuştu: ”Devletin anarşi ve terör karşısında caydırıcı gücünün arttırılması, ekonomide canlanma ve üretim artışı için Devlet Güvenlik Mahkemeleri’nden (DGM) başka çözüm yolu yok.”
1981- Yargıtay, toplatılan veya zoralımına karar verilen kitapların sadece bulundurulmasının suç oluşturmadığına karar verdi.
– Picasso’nun Guernica tablosu 40 yıl sonra Amerika Birleşik Devletleri’nden İspanya’ya döndü.
1982- Türkiye Yazarlar Sendikası üyelerine yönelik İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı’nın yürüttüğü soruşturma kapsamında Adalet Ağaoğlu da Ankara’dan İstanbul’a giderek ifade verdi.
1983- Barış Derneği Davası’nda Prof.Melih Tümer:” “Kanıtlanmamış iddialar bir gün tarih önünde yargılanacak”
1986- Başbakan Turgut Özal, “Geçinemiyoruz, açız” diyen işçiye: “Senin reyine ihtiyacım yok, hadi yürü, kime oy verirsen ver.”
– ANAP hükümetinin İçişleri Bakanlığı’nın Yasa Taslağı: Gözaltına alınan, yargılandıktan sonra aklanan ya da mahkum olanlar hakkında “fişleme” yapılacak. Siyasi suçlar nedeniyle gözaltına alınanlar için düzenlenen fişler hiçbir durumda iptal edilmeyip saklanacak.
1987- Metris Askeri Ceza ve Tutukevi’nden tahliyelerinden sonra da süresiz açlık grevini 29 gündür sürdüren ve sağlık kontrolünden geçirilen 4 eski tutuklu basın toplantısı yaptı: “Cezaevlerindeki kötü koşulların düzeltilmesi gerekiyor.”
– Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Kasım günü erken genel seçim yapılması kararı aldı. Türkiye 104 seçim bölgesine ayrıldı. En çok milletvekilini İstanbul (45), en az milletvekilini Bilecik (2) ve Hakkari (2) çıkartacak.
-Macaristan’ın sınırı açmasıyla, binlerce Doğu Alman vatandaşı ülkelerinden ayrılmaya başladı.
1989- Türkiye Komünist Partisi’nin 69.kuruluş yıldönümü -12 Eylül darbesinden 9 yıl sonra ilk kez- Lütfi Kırdar Spor ve Sergi Sarayı’nda yaklaşık 5 bin kişiyle kutlandı. Etkinlikte Aziz Nesin, Sadun Aren, Şahabettin Bakırsan ve Yüksel Selek birer konuşma yaptı.
TBKP oluşumuna muhalif olarak TKP kadrolarından bir grup 10 Eylül Dergisi’ni çıkarmaya başladı.
1991- Siyaset sahnesinin yeni yıldızı, DYP’nin ekonomik işlerden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Tansu Çiller, iktidara gelmeleri halinde herkese iki anahtar (1 ev, 1 araba) sözü verdi. Çiller’in o güne kadar duyulmamış bu vaadi, kamuoyunda günün konusu oldu. Otomotiv Sanayii Derneği Başkanı Ali İhsan İlkbahar, her aileye bir araba rüyası gerçekleşirse, 8 milyon otomobil için 45 milyar dolar gerekeceğini ve bunun da GAP’a eşit olacağını söyledi.
– Seher Şahin’in cenazesi tören ve yürüyüşün ardından Silivrikapı Mezarlığı’nda sloganlar ve marşlarla toprağa verildi. Şahin’in babası, aralarında İHD Genel Başkanı Ercan Kanar’ın da bulunduğu 25 avukatla birlikte polisler hakkında savcılığa suç duyurusunda bulundu.
– İsmail Beşikçi’nin “Ortadoğu’da Devlet Terörü” kitabından dolayı Ankara DGM “bölücülük propagandası”ndan 5 yıla kadar hapis ve para cezası istemiyle dava açtı. Beşikçi, kitabı nedeniyle 1 Ağustos’ta tutuklanmıştı.
– Müjdat Gezen Sanat Merkezi 29 Ekim’de açılıyor. Kadıköy/Ziverbey’de 127 yıllık bir köşkte açılacak okula iki aşamalı sınavla alınacak 16-22 yaş arası 90 öğrenci, çeşitli sanat dallarında eğitim görecek. 40 öğretim görevlisi sembolik bir ücretle görev yapacak.
1992- İran, Irak’la tüm diplomatik bağlarını yeniden şekillendirme kararı aldı.
1993- Silahlı saldırıda öldürülen DEP Milletvekili Mehmet Sincar’ın taziye evine gece bomba atılıp otomatik silahlarla tarandı: 5 yaralı.
1994- İstanbul Belediyesi Başkanı Erdoğan’ın kısmen yıktırdığı Karacaahmet Sultan Türbesi’nde Aleviler yıkılan yerleri onarıyor.
– Marksist Leninist Komünist Parti (MLKP), TKP/ML Hareketi ve Türkiye Komünist İşçi Hareketi’nin (TKİH) gizli birleşme kongresi ile kuruldu.
1995- CHP’nin 27. Kurultayı’nda genel başkanlığa Deniz Baykal seçildi. Baykal, 1083 delegeden 681’inin oyunu alırken, rakibi Murat Karayalçın’ın aldığı oy 309 olarak belirlendi. Baykal’ın seçilmesinden sonra kabinede yer alan 10 bakan istifalarını Baykal’a verdiler.
Deniz Baykal’ın genel başkan seçildiği CHP’nin 27.Kongresi boyunca salonda sürekli yapıtları çalınan Grup Yorum, bir basın açıklamasıyla olayı protesto etti.
– Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜSTAV), TKP’nin 1918-1940 dönemine ait 40 bin sayfalık belgeyi Moskova’dan Türkiye’ye getirdi.
1996- Che’nin Küba’da çocuk doktoru olan kızı Aleida, babasının ölümünden Regis Debray’ı sorumlu tutunca Debray Küba yönetimini suçladı. R.Debray Che’nin ölümünden 6 ay önce Nisan 1967’de Bolivya’da tutuklanarak 30 yıl hapse mahkum olmuş ancak 1971’de serbest bırakılmıştı.
– TKP’nin 76.kuruluş yıldönümünde Ürün Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Rasim Öz’ün de aralarında bulunduğu grup, Behice Boran ve Ruhi Su’yu Zincirlikuyu Mezarlığı’ndaki kabirleri başında andı.
1998- Bir süre önce bir Aziz Nesin Vakfı yöneticisine ve öğrencilere yapılan saldırı TYS, CHP ve çeşitli derneklerce Nesin Vakfı’nın Çatalca‘daki merkezine yapılan ziyarette kınandı.
– Yılmaz Güney, ölümünün 14.yılında İstanbul AKM’de anıldı.
2001 – Taksim Gümüşsuyu caddesindeki polis noktasına DHKP-C tarafından canlı bomba saldırısı düzenlendi. Saldırıda Halil İbrahim Doğan (26) ve Tuncay Karataş (25) isimli polis memurları ile Amanda Rigg (23) isimli Avustralyalı bir turist hayatını kaybetti.
– Grup Yorum, 12 yıllık yasaklılıktan sonra Açıkhava Tiyatrosu’ndaydı.
– TAYAD Genel Sekreteri ve üyelerinin tutuklanmasını protesto için Adalet Bakanlığı’na kart gönderen 4 kişi gözaltına alındı.
2002- 03 Haziran 2001’de ölüm orucuna başlayan DHKP-C hükümlüsü Hamide Öztürk (32) 464.günde Sağmalcılar Devlet Hastanesi’nde hayatını kaybetti. Hamide Öztürk’ün ölümüyle, F tipi cezaevlerinde tecrite karşı 2 yıl önce başlatılan açlık grevleri/ölüm oruçlarında hayatını kaybedenlerin sayısı 97’ye ulaştı.
2003- “Büyük Adam Küçük Aşk” filminden dolayı 1 yıldan 3 yıla kadar hapis istemiyle yargılanan yönetmen Handan İpekçi, bilirkişi raporundaki “suç unsuru bulunmadığı” yönündeki mütalaaya savcının da katılmasının ardından beraat etti.
– 10 yıl önce yazdığı yazılardan derlenen “Akıntıya Karşı Yazılar” adlı kitabından dolayı Doç.Dr.Fikret Başkaya ile kitabı yayına hazırlayan 2 kişinin “Cumhuriyeti ve devletin askeri kuvvetlerini alenen tahkir ve tezyif etmek”ten yargılanmasına başlandı.
– Brezilya “Topraksız Tarım İşçileri Hareketi”nin delegesi J.Riberio, Halkevleri’nin davetlisi olarak Türkiye’ye geldi.
2004- Hacettepe Üniversitesi öğrencisi Birtan Altınbaş’ın gözaltında işkenceden ölümüyle ilgili yargılanan polis A.Baştan, ”Faili belli olmayacak biçimde kastı aşan adam öldürme”den 4 yıl 5 ay 10 gün hapse mahkum edildi. Daha önce 4 polis aynı cezaya çarptırılmıştı.
2006- Atılım Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni İbrahim Çiçek ve Özgür Radyo Yayın Koordinatörü Füsun Erdoğan dahil 19 kişiye gözaltı işlemleri G.Saray’da protesto edildi.
2007- Sürgünden ülkesine dönen eski Pakistan Başbakanı Navaz Şerif tekrar sınır dışı edildi ve Suudi Arabistan’a gönderildi.
2008- Bolivya Cumhurbaşkanı Evo Morales, ülkedeki muhalefete destek verdiği gerekçesiyle ABD’nin La Paz Büyükelçisi Philip Goldberg’i ”istenmeyen kişi” ilan etti ve ülkeden ayrılmasını istedi.
– İsviçre’deki Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi CERN’de yüzyılın deneyi olarak bilinen ATLAS deneyi başladı. Evrenin oluşumundaki sırları ortaya çıkarması hedeflenen, büyük patlama deneyi “atomaltı parçacık çarpıştırma cihazı” çalıştırılarak başlatıldı.
2013- Ahmet Atakan (22), gece ODTÜ’ye destek ve Abdullah Cömert ile Ali İsmail Korkmaz’ın katillerinin cezasız kalmaması için Armutlu’dan başlatılan yürüyüşe yapılan polis saldırısında hayatını kaybetti. Ahmet Atakan, Abdullah Cömert ve Ali İsmail Korkmaz’ın ailelerinin de katıldığı törenle Antakya’da toprağa verildi. Ahmet Atakan’ın ölümünün ardından başta İstanbul ve Ankara olmak üzere protesto gösterilerine polis müdahale etti, çatışmalar yaşandı.
– Ankara/ Tuzluçayır’da “Cami/Cemevi” projesine karşı başlatılan direniş sürüyor.
– Yeni Türkü’nün Eskişehir’de verdiği konserde Gezi Direnişi’nde hayatını kaybeden Ali İsmail Korkmaz da anıldı.
– Kardeş Türküler 20.Yılını Açıkhava’da yapılan ve Grup Yorum’un da katıldığı konser ile kutladı.
2015- İdil’den Cizre’ye gitmek isterken 4 yerde engellenen Demirtaş’ın da bulunduğu HDP heyeti İdil’e geri döndü. Leyla Zana açlık grevine başlayacağını bildirdi. Çocukları ve hamile eşiyle gizlice Cizre’yi terkeden bir doktor “20’den fazla sivil kayıp var” dedi.
Başbakan Ahmet Davutoğlu 5 gündür sokağa çıkma yasağı uygulanan, onlarca sivilin hayatını kaybettiği Cizre’ye yürüyüp girişleri engellenen HDP’liler için “Tek bir sivil kayıp olmayan Cizre’ye yürürken, kızının yanında şehit düşen polisle ilgili niye ses çıkarmıyorlar?” dedi.
– Milletvekili adayları ve AKP Kongresi için MKYK listelerinde yer alacak isimler üzerinde Erdoğan ile Davutoğlu arasında ihtilaf yaşandığı, Erdoğan’ın desteklediği Binali Yıldırım’ın AKP Genel Başkanlığı için Davutoğlu’ndan gizli toplantılar yaptığı haberleri sızdı.