Belleğimizde: 10 Haziran

1692 – İngiltere’nin Amerikan kolonilerindeki Salem cadı mahkemelerinde suçlu bulunan Bridget Bishop asıldı.
1773- Bugünkü adı İstanbul Teknik Üniversitesi olan Mühendishane-i Bahri Hümayun adıyla kuruldu.
1846- Meksika-Amerika Savaşı: Kaliforniya Cumhuriyeti, Meksika’dan bağımsızlığını ilan etti.
1909- Telsizle ilk ” S.O.S ” imdat sinyali Slavonia adlı İngiliz gemisinden verildi.
1916- Osmanlı yönetimindeki Mekke, Arap İsyanı sırasında Arapların eline geçti.
1923- Fransız yazar Pierre Loti öldü. Bir çok kez İstanbul’a gelen yazarın adı Sultanahmet’te oturduğu sokağa ve Haliçte’ki kahveye verildi.
1924- İtalyan sosyalist lider Giacomo Matteotti Roma’da faşistlerce kaçırılarak öldürüldü. Tarihçiler, Matteoetti’nin öldürülmesi emrinin bizzat faşist lider Benito Mussolini tarafından verilmiş olduğunu ileri sürüyor.
1930- Türkiye ile Yunanistan arasında, Ahali Mübadelesi Antlaşması imzalandı.
1931- Faşistlerle işbirliğini red eden orkestra şefi Arturo Toscanini eşiyle birlikte İtalya’yı terk etti.
1935- Mülkiye Mektebi’nin adının Siyasal Bilgiler Okulu olarak değiştirilmesine karar verildi.
1940– II. Dünya Savaşı: General Erwin Rommel’in komutasındaki Alman birlikleri Manş Denizi’ne ulaştı. Norveç, Alman kuvvetlerine teslim oldu. İtalya, Fransa ve İngiltere’ye savaş ilan etti.
1942- Naziler Çekoslavakya’da Lidice kasabasını yerle bir ederek Reinhard Heydrich’in öldürülmesine misilleme olarak 1300 kişiyi katletti.
1946- İtalya’da krallık sona erdi, cumhuriyet ilan edildi.
1949- Devlet Tiyatro ve Operası, TBMM’de kabul edilen yasayla Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak kuruldu. İlk genel müdür, Muhsin Ertuğrul oldu.
1953- Türk Ceza Kanunu’nda değişiklik yapıldı. Artık, kadınlara ve genç erkeklere sözle sarkıntılık 3 aydan 1 yıla kadar, elle sarkıntılık 6 aydan 2 yıla kadar ceza nedeni.
1955- Emekli Sandığı ile Amerikan Hilton Otelciliğin müştereken yaptırdıkları İstanbul Hilton Oteli açıldı.
1960- 28 Nisan ve 27 Mayıs’ta ölen Turan Emeksiz, Nedim Özpolat, Ersan Özey, Ali İhsan Kalmaz ve Sökmen Gültekin Ankara’da Anıtkabir yamacında toprağa verildi.
– Celal Bayar ve Adnan Menderes yargılanmak üzere Yassıada’ya götürüldü.
1965- Ertem Göreç’in yönettiği “Karanlıkta Uyananlar” filmi 2.Antalya Festivali’nde “En İyi Üçüncü Film”, En İyi Senaryo” -Vedat Türkali- ve En İyi Özgün Müzik -Nedim Otyam- ödüllerini kazandı. Festival kapsamında sinemalarda gösterilen “Karanlıkta Uyananlar” için, 1951 Komünist Tevkifatı’nda tutuklanan Abdülkadir Pirhasan’ın “Vedat Türkali” müstear ismiyle filmin senaryosunu yazmasından hareketle “Milliyetçi Antalya Gençliği”nce ihbarda bulunulmuştu.
1966- Sinematek Derneği’nin 2743 üyesi bulunuyor ve bütün gelirini üye aidatlarından sağlıyor. Sinematek üyelerinin 1.600’ü öğrenci ve yılda yalnızca 12 TL aidat ödüyor.
– Şair ve yazar Hamdullah Suphi Tanrıöver İstanbul’da öldü.
1967- Süregiden Arap- İsrail savaşında İsrail; Gazze Şeridi, Golan Tepeleri, Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Sina Yarımadasını işgal etti.
1968- “Üniversite reformu” talebiyle boykota giden Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi öğrencileri, öğlen 12:00 den itibaren okulu işgal etti. 3 hafta süren işgal kısa sürede bütün illere yayıldı.
1969- İstanbul Üniversitesi’nde polis ile devrimci öğrenciler arasında 4 saat kadar süren çok şiddetli çatışmalar yaşandı; öğleden sonra Üniversite denetimi askere devroldu. Sabah Hürriyet Meydanı’nda toplanıp Sultanahmet’e yürüyen öğrencilerin ön safında Deniz Gezmiş vardı. Çatışmalarda yaralanıp Cerrahpaşa’da ayakta tedavi olan Deniz Gezmiş, hakkındaki tutuklama kararını öğrenince Ankara’ya gidip geceyi SBF’de geçirdi.
İstanbul Üniversitesi Senatosu üniversiteyi süresiz kapatma ve sınavları en erken Eylül ayına erteleme kararı aldı. Danıştay 12.Daire, bir öğrencinin başvurusu üzerine İstanbul Üniversitesi’nde sınavların polis gözetiminde yapılması kararını durdurdu.
İstanbul’da Maçka Teknik Okulu, İstanbul Üniversitesi’nde polisin tutumunu protesto için gece işgal edildi. Ankara Üniversitesi’ne bağlı 5 fakülte ve yüksek okulda işgaller sürerken, Fen ve Eczacılık Fakülteleri de işgal edildi.
1970- Irak’ta bir grup sol görüşlü Kürt aydın, Kürdistan Emekçiler Derneği (Komalay Rencderané Kürdistan) kurdu. Örgüt daha sonra kendisi fesh ederek KYB’ye katıldı.
1971- Petrol-İş Sendikası’nın aldığı grev kararı, Ataş Rafinerisi’nde saat 10.30’dan itibaren uygulamaya konuldu. Sendika yetkilileri grev kararını 29 Nisan’da almalarına rağmen, belki anlaşma olur diye bugüne kadar beklediklerini ancak işverenin 300’den fazla işçinin isteklerini kabul etmediğini açıkladı.
– Bakanlar Kurulu, bu yıl Denizli, Konya ve Uşak illerinde afyon ekimini yasakladı. Bu yıl sadece Isparta, Burdur, Afyon ve Kütahya’da afyon ekimi yapılabilecek.
1974- “Doktor Hikmet Kıvılcımlı işçi kesimi davası” sonuçlandı; sanıklardan Selma Özkol ve Eşref Bayraklı 5’er yıl hapis cezasına çarptırıldı.
– 15 gün içinde Mobil ve BP şirketleri petrol ithal etmedikleri takdirde Petrol Kanunu’nun 132. maddesi uygulanarak ATAŞ rafinerisi millileştirilecek.
1977- DİSK’e bağlı Turizm-İş Sendikası Carlton Oteli’ndeki 150 üyesiyle greve başladı.
1978- İstanbul Çukurbostan’da genelde solcu öğrencilerin devam ettiği 1 kahvehane gece yaylım ateşine tutuldu. 2’si öğrenci 3 kişi öldü. Ölenlerden İstanbul Atatürk Eğitim Enstitüsü öğrencisi Ali Kemal Turut’un (1956- Vakfıkebir), Devrimci Yol taraftarı olduğu açıklandı.
1979- Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi (SBF) Öğrenci Derneği Başkanı olan Hakan Şenyuva, 22 yaşındayken uğradığı silahlı saldırıda hayatını kaybetti. Şenyuva’nın otopsisinde yakın mesafeden vurularak yaralandığı, kaçmak isterken de düşerek can verdiği belirlendi. Soruşturma sonrası Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı, öğrenci liderlerinden Şenyuva’yı vuran kişinin ülkücü Fehmi Söylemez olduğuna işaret etti. Türkiye’den kaçan Söylemez, yıllarca Avrupa’nın farklı ülkelerinde yaşayıp izini kaybettirdi. 05 Tem 1983’te Hakan Şenyuva’nın katil sanıklarından 1 ülkücü “ölümle biten kavgaya karışmak”tan 2 yıl hapse mahkum oldu.
– Nikaragua’da Sandinista gerillaları başkent Managua’da Somoza’nın sarayına 1 km. kadar yaklaştı. ABD vatandaşlarının nakli için uçak gönderdi.
1980- CHP Gençlik Kolları Merkez Kurulu ile CHP’nin 49 İl Gençlik Kolu Başkanları ortak bildirisi: ”AP CHP’ye saldırmakla MHP’yle birlikte demokrasi düşmanlığı çizgisine düşmüştür. CHP’yi ve Genel Başkanımızı terör eylemlerinin manevi sorumlusu gibi göstermek ihanettir.”
– Bu yıl içinde 8. kez devalüasyon yapıldı.
1981- Ölüm cezası 12 Eylül MGK’nca onaylanan Dev-Yol üyesi Veysel Güney (24) G.Antep E Tipi cezaevinde sabaha karşı idam edildi. “Güvenlik güçleriyle silahlı çatışmaya girerek bir teğmenin ölümüne neden olduğu” iddiasıyla birkaç ay içinde, avukat tutmasına bile olanak tanınmayan bir mahkeme sürecinden sonra, 24 yaşındayken idam edilen “Devrimci Yol Davası” sanığı Veysel Güney’in cenazesi ailesine teslim edilmedi.
– Askeri Yargıtay, ülkücü İbrahim Çiftçi’ye Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz’ü öldürdüğü gerekçesiyle Askeri Mahkeme’nin verdiği ölüm cezasını 2.kez bozdu. Bozulma gerekçelerinden biri, “çok kültürlü bir ODTÜ öğretim üyesi sanığı teşhis edemezken bir kapıcı nasıl teşhis ediyor” (Teşhis edemeyen o günlerin Doçenti Ziya Aktaş’tı, Ecevit bu zatı DSP’sinden enerji bakanı yapmıştı).
1982- Adalet Bakanlığı açıkladı; 3088 yayının cezaevlerine sokulması yasak. Genelkurmay Sıkıyönetim Koordinasyon Başkanlığı, 1.105 kişinin gözaltında olduğu ve 19.125 kişinin tutuklu, 6.091 kişinin hükümlü bulunduğunu bildirdi.
1983- Milli Güvenlik Konseyi (MGK), 6 Kasım’da yapılacak seçimlere ilişkin “Seçim Yasa Tasarısı”nı görüştü. Parti kurucuları ve milletvekili adaylarına MGK (5 general) onay verecek. Sıkıyönetimce işten çıkarılanlar 5 yıl aday olamayacak. % 10 ülke barajı getiriliyor.
1985- ‘Polis Yasa Tasarısı’ Türkiye’de tepkilere yol açtığı gibi, AET tarafından da tepki ile karşılandı.
1982- İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde 16 bin işçi için grev kararı alındı. İşçiler bir gösteri düzenledi.
1990- Şırnak’ın Çevrimli köyüne PKK tarafından düzenlendiği iddia edilen saldırıda 26 sivilin öldürüldüğü açıklandı. Devletin Resmi güçlerince Şırnak’ın Gere (Güçlükonak) köyünde katliam yapıldığı sivil toplum kuruluşlarınca iddia edildi.
1991- Banka-Sigorta İşçileri Sendikası (Basisen) ile Yapı Kredi Bankası arasında 1 Nisan’da başlayan toplu iş sözleşmesi görüşmeleri anlaşmayla sonuçlandı. Sözleşmeyle tazminat ve sosyal yardımlarda yüzde 200-300 arası artış sağlandı, 1 milyon lira olan ortalama ücret, birinci yıl için 2 millyon 315 bin lira oldu.
1992- Lice Cumhuriyet Savcısı, kızına “Rojda” adını koyan babaya karşı dava açmıştı. Yargıtay “Mahkemenin böyle bir dava açmaya ve çocuğa yeni ad verme yetkisi olmadığı” kararını verdi.
1993- Dünya Sinemalar Günü Türkiye’de ilk kez kutlandı.
1994- İş güvencesiyle ilgili 158 sayılı ILO sözleşmesi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Sözleşmeye göre işçinin kapasitesine, işin görülmesine veya işyerinin gereklerine dayalı geçerli bir neden olmadıkça işçi çıkartılmayacak.
– Marlboro’nun Türkiye’deki temsilcisi Philsa kriz nedeniyle üretimine 4 Temmuz gününe kadar ara verdi ve 290 işçisini ücretli izne çıkardı.
– Tekstil sektörünün devlerinden Sanko 2 bin işçisini, Ali Osman Sönmez’e ait Sönmez Flament de ekonomik kriz nedeniyle 263 işçisini zorunlu ücretli izne çıkardı. Cavit Çağlar ise Sifaş’ta çalışan 1150 işçiden 200’ünü aynı gerekçeyle izne çıkardı.
1995- Başbakan ve DYP Genel Başkanı Tansu Çiller İzmir’de Gülen Cemaati’nin yönettiği Yamanlar Lisesi’nin mezuniyet törenine katıldı, konuşma yaptı ve Fethullah Gülen ile 1 saat süren basına kapalı bir görüşme yaptı. Törende DYP, ANAP ve RP’den temsilciler de yer aldı.
1996- A.Ü. SBF Öğrenci Derneği Başkanı Hakan Şenyuva’nın ailesinin ölüm yıldönümünde verdiği gazete ilanında, 17 yıldır yakalanamayan ülkücü Fehmi Söylemez’in kimlik ve adres bilgilerine de yer verildi.
– Kuzey İrlanda’da barış görüşmeleri Sinn Féin dahil olmaksızın başladı.
1998- FP’li İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile ilçe belediyelerinde çalışan 16 bin işçiyi kapsayıp 12 Şubat 1998’de başlayan toplu sözleşme görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine Belediye-İş üyesi işçiler İBB’ye yürüyerek grev kararını kapıya astı.
2000- Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad öldü. Yerine 17 temmuzda oğlu Beşşar Esad getirildi.
2005- Başbakan Erdoğan’a ABD’nin önde gelen Musevi kuruluşu “Anti Defamation League” tarafından”Cesaret Ödülü” verildi.
– Cumhurbaşkanı A.Necdet Sezer, RTÜK’ün 9 üyeden oluşması ve üyelerin siyasi parti gruplarının üye sayısı oranında belirlenmesini öngören Anayasa değişikliğini ”Üst Kurul üyeliğine seçilebilmek için parti yandaşlığı yarışının önünü açmaktadır” gerekçesiyle TBMM’ye geri gönderdi.
2006- Mardin’inin Kızıltepe ilçesi Yaşar Köyü’nde Selahattin Aksu ve kızı Rozerin’in öldürülmeleri ilgili olarak Mazlum-Der Diyarbekir Şubesi, yaptığı incelemeleri bir rapor halinde kamuoyuna duyurdu. Raporda cinayetin siyasi nedenlerle işlenmiş olabileceğine vurgu yapıldı.
– Kürt Ulusal Demokratik Çalışma Grubu ile Avrupa Kürt Platformu yaptıkları bir dizi toplantı sonucunda bazı konularda ortak çalışma kararı aldı.
– DTP, EMEP, ESP, SDP ile birçok örgüt Terörle Mücadele Yasası ve “Tecrit”i Gezi Parkı’nda protesto etti.
– Hatay’da yabancılara gayrimenkul satışı durduruldu. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, ilin yüzölçümünün binde 5’inden fazlasının yabancılara satılmış olması nedeniyle ikinci emre kadar satışları yasakladı.
2008- Kırgız yazar Cengiz Aytmatov, 80 yaşında yaşama veda etti.
– Sudan’da bir yolcu uçağının Hartum havaalanına indikten sonra alev alması sonucu en az 100 yolcunun öldüğü bildirildi.
2009- TTK Milas İşletmesi’nde asıl işin de taşerona verilmesine karşı 400 işçinin 10 gün önce başlattığı direniş sürüyor.
2010- Taliban, Afganistan’ın güneyinde hükümet için casusluk yapmakla suçladığı 7 yaşındaki bir çocuğu idam etti.
2011- “Derelerin Kardeşliği Platformu” Hopa olaylarını ve HES projelerini protesto için G.Saray’dan Taksim’e yürüdü.
– Başbakan Erdoğan NTV’deki söyleşide “İmamın Ordusu” kitap taslağından dolayı Oda TV kumpas davasında tutuklu Ahmet Şık için Ruşen Çakır’ın sorduğu soruya karşılık “Öyle kitaplar vardır ki, bombadan daha tesirlidir” dedi.
2012- ÖDP 7.Büyük Kongresi ile “eşbaşkanlık sistemi”ne geçti. Alper Taş ve Bilge Seçkin Çetinkaya eşbaşkan seçildi.
– Liseli örgüt ve dernekler 4+4+4 ve ÖSS’yi protesto için Kadıköy’de miting yaptı.
– Başbakan Erdoğan’ın kürtaj karşıtı sözlerine karşı İstanbul Tünel’de toplanan bir grup erkek Taksim’e yürüdü.
2013- Başbakan Erdoğan, Ankara Esenboğa Havalimanı’nda yaptığı konuşmada Gezi eylemcilerinin 2 Haziran gecesi Dolmabahçe Valide Sultan Camii’ne bira şişeleriyle girdiğini söyledi. Beyoğlu Müftülüğü, Cami Müezzini Fuat Yıldırım’ın “bilgisine başvurdu”. Gezi Parkı’ndan 3 TV ile 1 Radyo yayın yapıyor: Çapul TV, Gezi TV ve Gezi Parkı TV ile Gezi Radyo. Ethem Sarısülük’ün 1 Haziran’da polisçe vurulduğu anın görüntüleri ortaya çıktı. BDP Bismil İlçe örgütü Gezi Direnişi’ne destek yürüyüşü gerçekleştirdi. Adana’da yürüyüş yapan 2 bin kişilik topluluğa Saydam Caddesi’nde Erdoğan lehine slogan atanlar taşlarla saldırdı. Tarsus’ta 1 Haziran’dan bu yana her akşam olduğu gibi yine 20:00 de Yarenlik Alanı’nda toplanıldı. ODTÜ öğretim elemanları ve çalışanları, AKP iktidarının şiddeti egemen kılan tutumunu protesto i çin 651 imzalı gazete ilanı verdi. TTB’nin Gezi Direnişi anketi: Biber gazına maruz kalanlarda 84 bin çeşit belirti görüldü, 26 bininin 1 saatten uzun sürdüğü anlaşıldı. Ankete katılanlardan 4 bin 33 kişi nefes darlığı, 368 kişi astım atağı, 137 kişi hiper tansiyon atağı başladığını söyledi. Greenpeace gönüllüleri dünyanın 20 ülkesi ve 50 kentinde Gezi Direnişi’ne destek aktiviteleri gerçekleştirdi. Berlin ve Stuttgart’ta Gezi Direnişi ile dayanışma yürüyüşleri yapıldı. Washington, Newyork, Los Angelos, Londra, Viyana, Zürih ve Cenevre de destek gösterileri vardı.
2015- Cumhuriyet Gazetesi Ocak 2014’de MİT’in IŞİD’e silah transferi yaptığı, Kobani’den geçemeyen IŞİD militanlarının Türkiye üzerinden geçirildiğine ilişkin özel haber yayınladı.