Belleğimizde: 10 Ocak

1861 – Amerikan İç Savaşı: Florida, Birleşik Devletler’den ayrıldı.
1863- Dünyanın ilk metrosu olan Londra metrosunun ”Metropolitan” adı verilen ilk hattı açıldı.
1900- Dünya Şampiyonu, Pehlivan Kara Ahmet, “Şampiyonlar Şampiyonu” ünvanını aldı.
1903 – Makedonya’daki Osmanlı yönetimine karşı gelişen şiddet olayları nedeniyle Sadrazam Sait Paşa azledildi, yerine Rumeli Islahat Komisyonu Başkanı Mehmet Ferit Paşa getirildi.
1919 – Medine müdafaası sona erdi. Medine’deki Osmanlı garnizonu silah bırakan son muharip kuvvet oldu. 1. Dünya Savaşı fiilen sona erdi. İngilizler, Bağdat’ı işgal etti.
1920 – Milletler Cemiyeti kuruldu. Amerika Birleşik Devletleri cemiyete katılmadı.
1926 – Heyet-i Fesadiye davası sonuçlandı. Aslında üç ayrı dava söz konusuydu. Çerkes Ethem’in Kuva-yı Seyyaresi’nin Bolşevik Taburu Komutanı İsmail Hakkı Bey; boşandığı eşini öldürten Miralay Osman; Kürt isyanıyla birlikte Ankara muhitinde bir isyan hareketi giriştiği gerekçesiyle Kırşehir Milletvekili Rıza Bey idama mahkûm oldu.
– Alman sinema yönetmeni Fritz Lang’ın Metropolis adlı filmi gösterime girdi.
1933 – İspanya’da ayaklanmalar yaygınlaştı; sıkıyönetim ilan edildi.
1940- Pierre Louys’in Afrodit adlı kitabıyla ilgili davaya başlandı. Kitap müstehcenlikle suçlanıyordu.
1943- Stalingrad’da Nazi ordularını tümüyle kuşatan Kızılordunun topyekün imha amaçlı “Koltsa” (yüzük) harekatı başladı. 5 bin topun 1 saat süren hazırlık ateşinin ardından Sovyet güçleri toplu taarruza geçti.
1944- Nuri Demirağ’ın fabrikasında üretilen yolcu uçağının uçuş tecrübesi Yeşilköy’de yapıldı.
1945- Anayasa dilinde yeni Türkçe kelimelerin kullanılması kabul edildi.
Teşrinevvel, Teşrinisani, Kânunuevvel ve Kânunusani aylarının adları, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak olarak değiştirildi.
1947- Demokrat Parti 1. Kongresi’nde “Hürriyet Misakı” kabul edildi. Raporda Anayasa’ya aykırı yasaların kaldırılması, Anayasa’nın tam olarak uygulanması, yeni seçim yasası hazırlanması ve cumhurbaşkanlığı ile parti genel başkanlığının birbirinden ayrılması isteniyordu.
1958 – Dokuz subayın, isyan muharrikliği yapmak ve fesat çıkarmak’tan tutuklandıkları açıklandı.
1961 – Basın çalışanlarıyla ilgili 212 sayılı kanunun yürürlüğe girdi. Bu yasayı protesto eden gazete sahipleri 3 gün süreyle gazete çıkarmama kararı aldılar. Yasa ile çalışma şartlarında iyileştirme ve sosyal haklarında güvenceye kavuşan gazete çalışanları, patronların 3 gün gazete çıkarmama kararına karşı TGS öncülüğünde 11-12-13 Ocak’ta ”Basın” gazetesini çıkardı, sessiz yürüyüş düzenledi. 10 Ocak 1961’den itibaren “Çalışan Gazeteciler Bayramı” olarak kutlanmaya başlanan gün, 12 Mart 1971 Muhtırası’nın ardından çıkan yasalarla basın çalışanlarının hakları ve haber yapma özgürlüğünün de kısıtlanmasına tepki olarak “Çalışan Gazeteciler Günü” olarak anılmaya başlandı.
1965- TİP’in Cağaloğlu MTTB’de yapılan Genel Yönetim Kurulu toplantısı İmam Hatip, Yüksek İslam Enstitüsü ve Adalet Partisi Gençlik Kolları’ndan 150 kadar ”milliyetçi-mukaddesatçı” tarafından basıldı. Binanın camlarını kıran ve içeri girmeye çalışan saldırganları polis önledi. Manisa’nın Karakurt köyü’nde ayaklanan gericiler okul öğretmenlerine saldırdı. 23 kişi tutuklandı.
1967 – Cumhuriyetçi Edward W. Brooke, Amerika Birleşik Devletleri senatosunun ilk siyahi üyesi olarak görevine başladı.
1969- Büyükelçi Komer’in aracının yakılmasıyla ilgili olarak aranan 7 öğrencinin ODTÜ’de saklandıkları şüphesiyle jandarmalar ODTÜ arazisi içinde helikopter destekli baskınlar yaptı. 2 bin kadar ODTÜ öğrencisi rektörlük önünde “1 ay kapatma” kararını protesto etti ve ODTÜ bayrağını yarıya indirdi. İTÜ Öğrenci Birliği’nin Komer olayında ODTÜ’ye destek için düzenlediği forumda “Direniş Komitesi” kurma kararı alındı. Forum süresince ders yapılmadı.
– Singer’in Kartal Cevizli’deki Dikiş Makineleri Fabrikası çalışmakta olan 450 işçi tarafından işgal edildi. İşverenle ücret anlaşmazlığı yüzünden çıkan olaylarda marşlar söyleyip fabrikayı işgal eden işçiler yetkililerin tahliye isteğini reddetti.
1971 – 500’ü aşkın mülki amir hükümeti protesto için eylem kararı aldı. Başbakan Süleyman Demirel bu nedenle bir genelge yayımladı. “Direnişe geçen memurlar suç işliyor” dedi.
1972 – 15 idam kararını bozan Askeri Yargıtay İkinci Dairesi, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkındaki idam kararlarını onayladı. İdam cezası kararına karşı Mamak Askeri Ceza ve Tutukevi’nde aralarında Sevim Onursal ve Şirin Cemgil’in de bulunduğu 15 devrimci kadın tutuklu açlık grevine başladı.
1977- İYÖD (İstanbul Yüksek Öğrenim Derneği) baskınında gözaltına alınıp hastanede yoğun bakıma kaldırılan İYÖD Başkanı Paşa Güven taburcu edildi, ancak Adliye’ye sevk edilmedi. DGDF (Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu) Başkanı Bülent Uluer protesto açıklaması yaptı.
1978 – Bülent Ecevit başkanlığında kurulan yeni hükümet, işçi ve memur maaşlarının arttırılmasını, asgari geçim indiriminin yükseltilmesini ve asgari ücretin vergi dışı bırakılmasını kararlaştırdı. Ecevit “Ekonomide ve devlet yapısında bir enkaz devralmış durumdayız” dedi.
1979 – İran Şahı Rıza Pehlevi, ülkesini terk ederek, ailesiyle Mısır’ın Assuan kentine gitti.
1985 – Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu’nda (TRT) “anı, devrim, özgürlük, ulus” gibi 205 sözcüğün kullanılması yasaklandı. Bu sözcüklerin “Türkçe’nin yapı ve işleyişine ters düştüğü” ileri sürüldü.
1988 -Yurtdışında basılan 440 yayının ülkeye girmesi yasaklandı.
1989 – Küba askerleri Angola’dan çekilmeye başladı.
1990- 1 Mayıs 1977 katliamından yargılanan 98 sanık için 20 Ekim 1989’da verilen”beraat ve davanın ortadan kaldırılması” kararının gerekçesi açıklandı: ”Topluluğa karşı silah boşalttıkları konusunda kesin deliller elde edilemediği, toplum polislerinin şahadetinin kafi gelmediği…”
1991– Polis memuru Habip Gür’e, Ulaş Bardakçı’yı öldürenlerden olduğu gerekçesiyle düzenlenen suikast girişiminde çıkan çatışmada, TİKKO militanı Haydar Doğan (1958- Dersim – Mazgirt) öldürüldü.
– SEKA’ya bağlı 9 işletmede Selülöz-İş üyesi 10.700 işçi greve başladı.
– Amerika Birleşik Devletleri, Irak’a hava akınları ve füze saldırısı başlattı.
1992- “32. Gün” programı, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Yönetim Kurulu tarafından yayından kaldırıldı. Yapımcı Mehmet Ali Birand’la anlaşma feshedildi.
1993- Danimarkalı iki doktor ilk kez 1991’de denedikleri yöntemle kişinin falakaya yatırıldığını yıllar sonra saptayabiliyor. İnsan Hakları Vakfı’nın davetlisi olarak Türkiye’ye gelen doktorlar Ankara, İstanbul ve İzmir’deki tedavi merkezlerinde ortak projeler yürütüyor.
1996 – Avrasya feribotu, 4 silahlı kişi tarafından Trabzon Limanı’nda kaçırıldı.
– 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde Metin Göktepe’nin ölümü İstanbul Valiliği’ne yapılan yürüyüşle protesto edildi.
– Yıldız Üniversitesi’nde harç zamlarının iptali, öğrenci kredilerinin arttırılması ve polisin üniversitelerden çıkması talepleriyle bir süredir açlık grevi yapan 15 öğrenci ve 3 ziyaretçi gözaltına alındı.
1997- Abdi İpekçi suikastı davasında 20 yıla kadar hapis istemiyle tutuklu yargılanan ülkücü Oral Çelik,daha önce aleyhte ifade veren tanığın ifade değiştirmesi üzerine tahliye edildi. Çelik, Malatya’daki bir yaralama olayından tutuklu yargılandığı için cezaevine gönderildi.
1998 – Anayasa Mahkemesi, Refah Partisi’nin kapatılmasına karar verdi.
1999 – Susurluk Davası’ndan da aranan ülkücü firari Haluk Kırcı, Romanya’dan Türkiye’ye girişinden 3 gün sonra 7 TİP’linin katlinden dolayı kendisiyle beraber yargılanıp beraat eden ülkücü Bünyamin Adanalı’nın İstanbul’daki evinde yakalandı. Ankara Bahçelievler’de 7 Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesi gencin öldürülmesiyle ilgili davada 7 kez idam cezası cezasına çarptırılan Kırcı, infaz yasasından “hesaplama yanlışlığıyla” yararlandırılıp salıverildikten sonra 25 Ocak 1996’da İstanbul’da yakalanıp gözaltına alınmış, aynı gün “tuvalette abdest almaya gitme” bahanesiyle firar etmişti.
2000 – Zapatistalar Meksika ordusu kamplarına havadan bildiri attı. Bildiride; “Asker kardeş, biliyoruz ki yoksulluk yüzünden hayatını pazarlamak zorunda kaldın. Sen Zedillo’yu ve bir avuç sömürücüyü koruyorsun. Kardeşim senin gibi bende yoksulum. Bizse kendi hayatlarımızı ve seninkini özgürleştirmek için onunla savaşıyoruz” yazıyordu.
2001- 1992-95 Bosna savaşında Sırp liderliğinin üçüncü ismi olan, savaş sonrası Batı yanlısı görünüm çizip Bosna Sırp Devlet Başkanlığı yürüten Bilyana Plavsiç, Lahey Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi’ne teslim oldu. Lahey’de yargılanan ilk Sırp yetkili olan Plavsiç soykırım ve insanlığa karşı suç işlemekle itham ediliyor. Bir Müslüman cesedine basarak Sırp milis komutanı Arkan’ı öperken gösteren posteri hafızalarda.
– Şair; roman, öykü, tiyatro yazarı Necati Cumalı, 80 yaşında öldü. Cumalı’nın “Boş Beşik”, “Susuz Yaz”, “Mine”, “Tutku”, “Adı Vasfiye” gibi pek çok eseri filme çekildi.
2002- ABD Afganistanda esir aldığı Taliban ve Kaide üyelerini Küba’daki ABD üssü Guantanamo’ya götürmeye başladı.
2003 – Yayıncılar Birliği hazırladığı raporla, 2002’de 38 yayınevinden, 57 yazarın 77 kitabının yasaklandığını açıkladı.
– Üniversitelerin sorunlarının AKP ve YÖK tarafından çözülemeyeceğini savunan “Üniversitemi İstiyorum İnisiyatifi” üyesi öğrenciler İstanbul Üniversitesi ana kapısı önünde gösteri düzenledi.
2004- BBC’de “Kilroy Show” adıyla program sunan Robert Kilroy-Silk, Araplarla ilgili ırkçı ifadeler içeren makalesi nedeniyle işten atıldı. “Araplar, medeniyete hiçbir katkıları olmayan intihar bombacısı, kol bacak kesen kadın düşmanı” yazmıştı.
2005- Yavuz Turgul’un “Gönül Yarası” adlı filmi gösterime girdi.
2006- Kapatma kararı verilen Adana Tekel Sigara Fabrikası’nda işyerini terk etmeme eylemi yapan işçiler, aileleriyle birlikte AKP İl Binası’na yürüdü.
– İran’ın nükleer programı uluslararası krize yol açtı. Tahran atom bombası sahibi olmak istediği iddialarını reddederken, nükleer programının sivil olduğunu ve programını geliştirmeye devam edeceğini açıkladı. 25 Ocak’ta Fransa, Birleşik Krallık ve Almanya ile ABD, İran’a ekonomik ve ticari yaptırımları kabul ettirmeye çalıştı, ama tasarı başlangıç aşamasında Rusya tarafından reddedildi.
– Mehmet Ali Ağca, askerlik işlemlerini yaptırmak üzere avukatı Mustafa Demirbağ ile GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesine gitti. Demirbağ, muayene sonucu Ağca’ya askerliğe elverişsiz raporu verildiğini bildirdi.
– İsrail ordusu, havakuvvetlerinde pilot olmak için orduya başvuran Müslüman Arap gencin talebini reddetti. Pilot yerine paraşütçü olması tavsiye edildi.
2007- İzmir ve Adana’da Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Tasarısı sendikalar ve kitle örgütlerince protesto edildi. Adana’da AKP İl Örgütü binasına yapılmak istenen yürüyüş polisçe engellendi.
– Avrupa Komisyonu küresel ısınmayı hafifletmek için Avrupa Birliği’ne, karbondioksit emiliminin 2020 yılına kadar %20, 2050 yılına kadar %60 oranında azaltılması yönünde bir öneride bulundu.
2009- Nazım Hikmet’e Türk vatandaşlığının geri verilmesini sağlayan Bakanlar Kurulu kararı yürürlüğe girdi.
2010- “G-9 Gazeteciler Platformu” yönetici ve üyeleri Ankara’da TEKEL direnişçilerini ziyaret etti.
2013- Uluslararası PEN Yazarlar Birliği Türkiye Yönetim Kurulu üyeleri, 3 Haziran 2012’de Fazıl Say’ın yargılandığı dava için destek mesajı yayınladıkları için TCK 301.madde kapsamında savcılıkta ifade verdi.
– Uluslararası PEN Yazarlar Birliği Türkiye Yönetim Kurulu üyeleri, 3 Haziran 2012’de Fazıl Say’ın yargılandığı dava için destek mesajı yayınladıkları için TCK 301.madde kapsamında savcılıkta ifade verdi.
2016- Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, resim öğretmeni Ayşe Çelik hakkında “terör örgütü propagandası yaptığı” iddiasıyla soruşturma başlattı.