1074- Divânu Lügati’t-Türk’ün, Türk kültürün ilk Türkçe dilinde yazılan sözlük eseri, Kaşgârlı Mahmut tarafından yazımı sona erdi.
1411- Yıldırım Bayezid’in oğullarından Süleyman Çelebi, Edirne’de kardeşi Musa Çelebi ve adamları tarafından öldürüldü.
1755 – Fransız yazar Montesquieu öldü.
1763 – İngiltere, Fransa, ve İspanya arasında Paris antlaşması imzalandı: Yedi Yıl Savaşları sona erdi.
1837 – Roman yazarı ve şair Alexandr Puşkin öldü.
1898- Bertholt Brecht doğdu.
1918- Sovyet hükümeti (Sovnarkom) bir kararname ile, Rus burjuvazisi ve toprak sahiplerinin dış borçlarını kayıtsız-şartsız iptal etti; iç tahvil sahiplerinin 10 bin rubleye kadar alacaklarının ise Sovyet hükümet tahvilleriyle değiştirilmesi kararlaştırıldı.
– Osmanli Padişahlarının 34.sü, “Hilâfet-i Osmaniye”nin 25. Halifesi olan Sultan II. Abdülhamid Beylerbeyi Sarayında vefat etti.
1929- Fidel Castro doğdu.
1947- Amerika Birleşik Devletleri özel bankaları Türkiye’ye kredi vermeyi reddetti.
– İtalya, Macaristan, Bulgaristan, Romanya ve Finlandiya Paris Barış Antlaşması’nı imzaladılar.
1948 – Sovyet sinema yönetmeni ve kuramcısı Sergei Eisenstein (50) hayata veda etti.
1950 – Komünistlik suçlamasıyla yargılanan üniversite öğretim üyelerinin davası sona erdi; Behice Boran ve Niyazi Berkes 3’er ay hapis cezası aldı. Pertev Naili Boratav beraat etti.
1956 – Türkiye’de ilk defa bir işçi sendikası “Emekli aylığı” tesis etti. Gemi Adamları sendikası, üyelerinden emekli olanlara ayda 50 lira maaş verecek.
1958- İstanbul Valisi Mümtaz Tarhan gece kulüplerinde striptiz yapılmasını yasakladı.
1962- Doğu-Batı arasında casus değiş tokuşu yapıldı; Sovyetler Birliği’nde hapis cezası alan Amerikalı pilot Gary Powers ülkesine verildi.
1963 – Toplantı ve Gösteri Hürriyeti hakkındaki 171 Sayılı Kanun kabul edildi
1969 – ABD 6.Filosu geceden Dolmabahçe ve Beşiktaş açıklarında demirledi. Sabahtan itibaren 3.500’ün üzerinde polis ve askerin koruma kordonu altında denizciler Dolmabahçe’den gruplar halinde şehre dağılmaya başladı.
Amerika Birleşik Devletleri 6. Filo’suna ait gemilerin İstanbul’a gelişi öğrenciler tarafından protesto edildi. İTÜ öğrencileri 6.Filo’yu protesto için Gümüşsuyu Yurdu’ndan Taksim’e çıkıp Atatürk Anıtı’nın önünde Bağımsızlık Andı” içti. Gümüşsuyu Yurdu’ndan yürüyüşe geçen gençlerden bir grup Amerikan Bankası’nı ve 6.Filo askerlerini taşıyan bir aracı taşladı, yoldan geçen araçların üzerine “6.Filo defol”,”Geldikleri gibi giderler”vb. yazılar yazdı. Polis müdahalesi sonucu 2 öğrenci gözaltına alındı. Dolmabahçe’nin askeri korumaya alınması üzerine İTÜ Öğrenci Birliği Başkanı Harun Karadeniz: “Bizim karşımıza Mehmetçiği çıkardılar. Türk ordusuyla ve halk çocuğu Mehmetçikle çatışmak istemiyoruz.” Ankara Zafer Meydanı’nda protesto eden bir grup genç ABD bayrağı yaktı, ODTÜ Öğrenci Birliği Atatürk Anıtı’na siyah çelenk bıraktı. Bursa’da da -İstanbul’da dağıtılan- bildiriler dağıtıldı.
6.Filo denizcileri akşam araçlarla Dolmabahçe’den çıkıp Tarabya ve Hilton Oteli ile İstiklal Caddesi bar ve pavyonlarına dağıldı. Gece Beyoğlu’nda duvarlara ABD ve 6.Filo aleyhtarı ifadeler yazılı kağıtla yapıştırıp bildiri dağıtan 4 Üniversite öğrencisi gözaltına alındı.
Gece yarısından sonra İstanbul’un meydanlarına dağılan ”Türkiye Komünizmle Mücadele Derneği” üyeleri duvarlara ve elektrik direklerine büyük boy “Allah’a inananlar, komünizmle mücadelede birleşiniz. Anarşistlere fırsat vermeyiniz” yazılı renkli ofset afişler yapıştırdı.
1971 – Mehmet Ali Aybar ihraç talebiyle Türkiye İşçi Partisi (TİP) Haysiyet Divanı’na sevk edildi.
1974- Üniversiteye giremeyen ve 5 gündür İstanbul Üniversitesi önünde açlık grevi yapan gençlere 50 öğretim üyesinden destek geldi.
1976- 18 Ocak’ta oğlu evinde polis baskınında öldürülen baba Hasan Özkan, çatışma yaşanmadığını Noter’e tespit ettirdi.
– Memur olmayı kabul etmediklerinden SSK Beyoğlu Hastanesi’nden atılan 35 işçinin çadırda direnişi 48.gününde.
1977 – İstanbul Belediyesi memur ve işçi aylıklarını ödeyebilmek için emlaklarını satmaya başladı.
1980- TARİŞ Çiğli İplik Fabrikası’ndaki işgale karşı panzerlerle harekete geçen polislere Çimentepe Mahallesi sırtlarından ateş açıldı. Polis müdahalesi sonrası Çimentepe’ye doğru çekilen direnişçilere destek için gecekondu halkı barikatlar kurup polisle çatıştı. Çimentepe’den inen yaklaşık 500 kişilik bir grup ise TARİŞ Çiğli İplik Fabrikası yolunu barikatlarla kesip ateşe vererek polisin müdahalesini bir süre engelledi. Çimentepe Mahallesi’nde barikatları ateşe verip polisle çatışan halka karşı Foça’dan getirilen komando askerleri de devreye girdi. Çatışmalar sonrasında Çimentepe’ye giren polis ve askerler barikatları temizleyip Mahallede ev ev arama yaptı, 500 kişi gözaltına alındı. DİSK Genel Sekreteri Fehmi Işıklar: “Ülkeyi hızla iç savaşa götüren iktidar halkı silahlanmaya ve kendi savunmasını yapmaya mecbur bırakıyor.”
1981 – Genelkurmay Sıkıyönetim Askeri Hizmetler Koordinasyon Başkanlığı ”Türk vatanı aleyhindeki ısrarlı faaliyetlerini yurtdışında sürdüren” beş sanatçının (Cem Karaca, Selda Bağcan, Melike Demirağ, Şanar Yurdatapan ve Sema Poyraz) 13 Mart’a kadar dönüp teslim olmazlarsa vatandaşlıktan çıkarılacaklarına dair bildiri yayınladı. “Yurda dön” çağrısı yapılan 5 sanatçı arasında bulunan Selda Bağcan Almanya’dan döndüğü 1980’den beri Türkiye’den hiç dışarı çıkmadığını, hemen teslim olacağını duyurdu.
– Kapatılan Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş, Kayseri’de bir yargıcın oğlunun öldürülmesinde “azmettirici olduğu” iddiası nedeniyle basın savcılığına ifade verdi. Türkeş, kapatılan Milliyetçi Hareket Partisi teşkilatının her türlü şiddet hareketine ve adam öldürmeye karşı olduğunu söyledi.
1987 – Yazar Aziz Nesin, Cumhurbaşkanı Kenan Evren aleyhine açtığı tazminat davası mahkemece reddedildi. Red gerekçesi olarak, cumhurbaşkanlarının “vatan hainliği” dışındaki suçlardan yargılanamayacağı gösterildi.
1989- Sergei Bondarchuk’un “Dünyayı Sarsan On Gün” filmi gösterime girdi.
1990- Yeniçeltek’teki grizu patlamasında ihmalleri görülen 3 yönetici tutuklandı. Yöneticiler linçten zor kurtuldu.
– “Dünyanın düz olduğuna, insanın çamurdan, kadının kaburgadan yaratıldığına inandırılmış bir insana dünyanın yuvarlak olduğunu kabul ettirebilmek mümkün değildir” (Şükran Ketenci’nin Cumhuriyet’te Türkan Saylan ile yaptığı röportajdan).
1991- Polisçe öldürülen Kocasinan Halkevi kurucularından Temel Coşkun için yapılmak istenen cenaze yürüyüşüne polis engel oldu.
– “Barış Treni” ile Adana’ya giden “Savaşa Hayır Platformu” üyeleri İncirlik’te basın toplantısı yaptı.
1993 – “Yorgun Savaşçı” filmi Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu’nda (TRT) yayına girdi. Film devlet televizyonu tarafından çekilmiş, ancak siyasi ve askeri otorite tarafından imhasına karar verilmiş ve 1983 yılında yakılmıştı. Kültür Bakanı Fikri Sağlar filmin yakılmaktan kurtulan tek nüshasını buldurttu ve yayına soktu.
1994- Petrol-İş Sendikası Genel Başkanı Münir Ceylan’ın Yeni Ülke gazetesindeki yazısından dolayı 20 ay hapse mahkum olmasını protesto ve düşüncenin suç olmaktan çıkarılması için Sendika’nın 24 şubesinin 12’sinde yaklaşık 300 yönetici 2 günlük açlık grevine başladı.
1995 – Et Balık Kurumu’nun, Hak-İş Konfederasyonu’na satış işlemi Başbakanlık’ça iptal edildi. Özelleştirme Yüksek Kurulu toplantısından sonra bir açıklama yapan Başbakan Çiller, “Kamu vicdanının rahatlatılması için Et Balık Kurumu’nun satış kararını iptal ettiklerini” açıkladı. Hak-İş Konfederasyonu, sadece arazilerinin değeri 11 trilyon lirayı bulan EBK’na, iki yıl sonra ödenmek üzere 1.5 trilyon vermişti. Hak-İş, işletme sermayesi olarak 500 milyon lira ucuz kredi istemiş, arazilerin yüzde 20’sini de satma hakkı elde etmişti.
– Meksika’da hükümet isyancı Zapatista Kurtuluş Ordusu (EZLN) liderleri için tutuklama emri çıkardı. Devlet Başkanı Zedillo, EZLN’nin lideri “Komutan Marcos”un gerçek kimliğini açıklamıştı.
1998- İstanbul DGM Savcılığı, DYP Elazığ milletvekili Mehmet Ağar ile DYP Şanlıurfa milletvekili Sedat Bucak hakkında 12’şer yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açtı.
1999- Yılmaz Güney’in “Yol” filminin galası ilk gösteriminden 17 yıl sonra, oyuncu kadrosunun da katılımıyla Beyoğlu sinemasında yapıldı.
– Magazin Gazetecileri Derneği’nin ödül töreninde konuşan Ahmet Kaya yeni albümünde bir Kürtçe şarkı söyleyip klip çekeceğini söyledi. Bir kısım davetlinin tepkisi üzerine halkların kardeşliği vurgulu bir açıklama daha yapan Kaya tepkiler büyüyünce salondan çıkarıldı.
2000 – İsrail, Filistinli tutuklulara işkence yaptığını resmen kabul etti. Beş yıl önce hazırlanan gizli servis (Şin Bet) raporlarını inceleyen parlamento komisyonu tarafından açıklandı.
2001 – Çek devlet televizyonu çalışanları parlamentonun genel yayın yönetmenliğine onayladıkları bir ismi getirmesi üzerine üç aydır sürdürdükleri grevi sona erdirdi.
2002- ABD, Kaide ile bağlantıları bulunmayan örgütleri de “gelecekte hedef alınabilecek örgütler listesi”ne dahil etti. Gerekçe olarak yıllardır bilinen ABD karşıtı tutumları gösterildi.Bu örgütler arasında Türkiye’deki Devrimci Halk Kurtuluş Partisi Cephesi de (DHKP-C) bulunuyor.
2003- Bursa Savaş Karşıtı Platform üyesi 250 kişi ABD’nin Irak’a olası müdahalesine karşı “barış zinciri” oluşturdu.
2004 – Fransa parlamentosu, iktidar ve muhalefet işbirliğiyle devlet okullarında türban, kippa, haç gibi dini sembollerin tümünü yasaklayan yasayı 36’ya karşı 494 oyla kabul etti. Komünist Parti yasaya ret oyu verdi. Dini topluluklar tepkili.
2005 – Suudi Arabistan’da 40 yıl sonra yerel seçimler yapıldı. Kadınlar seçime sokulmadı.
– Çağdaş Amerikan tiyatrosunun en önemli yazarlarından Arthur Miller, 89 yaşında öldü. 1953’de yazdığı “Cadı Kazanı” oyununda, ABD’de Amerikan Aleyhtarı Faaliyetler Komitesi’nin komünizm soruşturmalarını eleştirdi. 1949’da Satıcının Ölümü ile Pulitzer ödülü aldı. Amerikalı sinema oyuncusu Marilyn Monroe ile evlenip ayrılmıştı. Arthur Miller 1985’de Harold Pinter ile İstanbul’a gelip Barış-2 davasını izledi.
2006 – Milliyet gazetesi yazarı Abdi İpekçi’yi öldürmek ve iki ayrı gasp olayı nedeniyle daha önce 36 yıl hapis cezasına çarptırılan Mehmet Ali Ağca, aynı davada yeni Türk Ceza Kanunu’ndan yeniden yargılandı. Kadıköy 1. Ağır Ceza Mahkemesi, lehte hükümleri gözönüne alarak, Ağca’yı 21 yıl 8 ay hapse mahkûm etti.
2009- TBMM, ticaret gemilerini kaçıran Somalili korsanlarla mücadele gerekçesiyle yurtdışına birlik gönderilmesini öngören tezkereyi kabul etti.
2010- Türk-İş Genel Merkezi önünde toplanan direnişçi TEKEL işçileri meşaleler ve sloganlarla Sakarya Caddesi’ne yürüdü. DİSK’in her hafta Gezi Parkı’nda yaptığı oturma eyleminde Tek Gıda-İş üyeleri ve DİSK’liler TEKEL direnişine destek verdi.
– Yunanistan’da hükümetin krize karşı açıkladığı önlemleri protesto eden kamu çalışanları, ülke genelinde grev yaptı.
2012- Mısır’da sivil itaatsizlik çağrısı üzerine başkent Kahire’de ve İskenderiye’de askeri yönetimin, iktidarı sivillere bırakmasını isteyen göstericiler yürüdü.
– Yunanistan’ın başkenti Atina’da hükümetin Avrupa Birliği’nin baskısıyla onayladığı yeni kemer sıkma önlemlerini protesto eden göstericiler polisle çatıştı.
– Çin, internet üzerinden arkadaşına gönderdiği bir şiir nedeniyle 11 aydır tutuklu olan Çinli şair Zhu Yufu’yu, yedi yıl hapis ve üç yıl siyasi hak mahrumiyeti cezasına çarptırdı.
– İrlandalı yazar James Joyce’un yeni keşfedilen çocuk hikayesi “The Cats of Copenhagen”ın (Kopenhag’ın Kedileri) Dublin’deki Ithys Yayınevi tarafından yayımlanması, hikayenin orijinal metnini elinde bulunduran Zürih James Joyce Vakfı’nın tepkisine neden oldu.
2013- Avukatlara yönelik baskılar, Adana Barosu’nun öncülüğünde 30 baronun katıldığı mitingle protesto edildi.
2014- Romanya Cumhurbaşkanı Traian Basesku, ülkede yaşayan Roman azınlığa yönelik 4 yıl önce kullandığı alçaltıcı ifadeler nedeniyle para cezasına çarptırıldı.
– Greif Çuval’ın Hadımköy ve Dudullu fabrikalarında DİSK/Tekstil üyesi işçiler fabrikaları işgal etti.
– 240 gündür yoğun bakımda olan Berkin Elvan için Taksim’de basın açıklaması yapmak isteyen Halk Cepheliler gözaltına alındı.
– Adana Valisi H.Avni Coş’un “O gavatı alın” diyerek şikayet ettiği iki genç için 2 ile 4 yıl arası hapis istemiyle dava açıldı.
– Akhisar Adnan Menderes Lisesi’nin kapatılarak İmam Hatip Lisesi yapılmasına karşı 5 bin 500 imza Valiliğe verildi.
2016- Nijerya’da, ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin kaldığı kampa düzenlenen intihar saldırılarında en az 58 kişi öldü, 78 kişi yaralandı
2017- ABD Federal Temyiz Mahkemesi, Trump yönetiminin 7 Müslüman ülkenin vatandaşlarına giriş yasağını geçersiz kılan mahkeme kararını oy birliği ile onayladı.
– Brezilya’nın Espirito Santos eyaletinde 6 gün süren polis grevi boyunca 113 cinayet işlendi.
Yorumlar kapatıldı.