1799- İlk meteor yağmuru kaydedildi.
1900- Uluslararası Paris Sergisi’ni 50 milyon kişi gezdi.
1905- Norveç’te yapılan halk oylamasında monarşi yandaşları galip çıktı.
1918- Avusturya’da cumhuriyet ilan edildi.
1919- Dünya Çocuk Kitapları Haftası başladı. Türkiye’de 1946’dan bu yana kutlanıyor.
1926- İngiltere’de hükümet madencilerle anlaştı; 6 aydır süren maden grevi sona erdi.
1929- Yeni harflerle basılan ilk Türk posta pulları kullanıma girdi.
1933- Almanya’da yapılan seçimlerde Nazilerin partisi oyların yüzde 43’ünü aldı.
1934- Türkiye’de ilk kez bir kadın, belediye başkan yardımcısı oldu: Bursa Belediye Meclisi, Zehra Hanım’ı Başkan Yardımcılığı’na seçti.
1938- Almanya’da Hermann Göring, Nazilerin Madagaskar’ı Yahudilerin anavatanı yapmayı planladıklarını açıkladı. Bu fikir ilk kez 19. yy’da gazeteci Theodor Herzl tarafından ortaya atılmıştı.
1945- Yugoslavya’da genel seçimleri Mareşal Josip Broz Tito’nun önderliğindeki Ulusal Cephe kazandı.
1948- Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi öğretim üyeleri Pertev Naili Boratav, Behice Boran ve Niyazi Berkes’in derslerinde ve okul dışında “solculuk ve komünistlik propagandası yapmak” iddiasıyla yargılandığı davada “milliyetçi öğrenciler” hocaları aleyhinde tanıklık yaptı.
– Tokyo’da kurulan uluslararası savaş suçları mahkemesi, aralarından general Hideki Tojo’nun da bulunduğu bazı Japon askeri ve sivil yetkilileri 2. Dünya Savaşı’nda yaptıklarından dolayı ölüm cezasına çarptırdı.
1949- CHP hükümetinin Çalışma Bakanı Şemsettin Sirer: “Bizim tahakkuk ettirme yolunda bulunduğumuz halk idaresi nizamında zümreler ve sınıflar çatışmayacak, dövüşmeyecek ve sınıf kavgasının silahlarına ihtiyaç olmayacaktır.”
1953- Türkiye’de limanlarda serbest bölge kurulmasına karar verildi.
1962- Üniversite’ye giremeyen lise mezunları Ankara ve İstanbul’da aynı saatlerde yürüyüş yaptılar.
1963- Lastik-İş Sendikası’nın Topkapı’daki Tric Lastik Fabrikası’nda ilan ettiği grev 2.gününde.
1966- Ankara’da yapılan “Amerika’yı tel’in mitingi” sonrası Amerikan Haberler Ajansı’na yürüyen öğrencilere polis ve “milliyetçiler” saldırdı. Kızılay’da ABD’yi protesto edenlere saldıranların üyesi olduğu “Hür Düşünce Kulübü”nün Başkanı Hasan Celal Güzel açıklama yaptı: “Atatürkçü Türk gençliği, marksistlerin oyununa kanmayarak, yenilmez şuurunu ispat etmiştir.”
– TİP Genel Başkanı M.Ali Aybar “Uluslararası Savaş Suçluları Mahkemesi”ne katılmak için Londra’ya giderken havaalanında 400 üniversite öğrencisi tarafından uğurlandı.
1967- Türk Hükümeti’nin, 31 Ekimde gizlice girdiği Kıbrıs’ta Rumların tutukladığı Türk toplumu lideri Rauf Denktaş’ın serbest bırakılmasını Kıbrıs Hükümeti’nden istemesi sonrasında, Denktaş serbest bırakıldı.
1968- Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nde öğrenciler boykotlarının 9.gününde okullarının kapatılmasını ve taleplerine ilgisizliği protesto için açlık grevine başladı.
1969- Silivri’deki Esece Çiftliği’nin 8 bin dönümünün köylülerce işgaline son veren 65.Tümen’in bir alayı ile köylüler bugün de karşılıklı bekleştiler. Esece Çiftliği’nin işgalinde “İşçi Köylü Gazetesi”ni dağıtarak köylüleri teşvik ettikleri iddiasıyla Hukuk ve Yüksek Öğretmen Okulu öğrencileri Muzaffer Oruçoğlu ve Kemal Bayar gözaltına alındı.
İstanbul Üniversitesi’ndeki Atatürk Anıtı’na bomba koyduğu iddiasıyla gözaltına alınan Cihan Alptekin ile 22 öğrenci serbest bırakıldı.
– Moskova’ya giden Cevdet Sunay, Sovyetler Birliği’ni ziyaret eden ilk Türk Cumhurbaşkanı oldu.
– ABD’li Pulitzer ödüllü araştırmacı gazeteci Seymour Hersh, My Lai Katliamı’nı ortaya çıkardı. Mart ayında ABD askerleri aralarında çocuk ve kadınların da olduğu 500’e yakın silahsız sivili katletmişti.
– Çin Cumhuriyeti’nin (Tayvan) Birleşmiş Milletler’den çıkarılıp yerine komünist Çin Halk Cumhuriyeti’nin alınmasına dair oylamada Türkiye yine aleyhte oy kullandı.
1970- Adana/Bossa fabrikasını işgal eden DİSK/Tekstil üyesi işçilere, gece önce Türk-İş/Teksif’li işçiler, onlar püskürtülünce de polis saldırdı: 60 işçi 27 polis yaralandı, 160 işçi gözaltına alındı.
– Adana/Paktaş Fabrikası’nda 400 işçinin dün başlattığı işgal de polisin müdahale uyarısı üzerine akşam üzeri sonlandırıldı.
1972- İnşaat Mühendisleri Odası: “İstanbul’daki inşaatlarda %95 oranında düşük kalite beton kullanılıyor. 7 büyüklüğünde depremde yapıların % 15’i çöker.”
1974- Sıkıyönetim askeri savcısı 256 sanıklı THKP-C davasında Ertuğrul Kürkçü ve 8 arkadaşı (Y.Küpeli, O.Savaşçı, O.Etçi, M.R.Aktolga, O.Etiman, M.Alkaya, H.Yavuz, Z.Kutlu) hakkında ölüm cezası, 80 sanık için de 5-15 yıl arası hapis cezası istedi.
– Yılmaz Güney’in “Arkadaş” filmi gösterime girdi.
1976- Amerika ve Vietnam, savaş sonrası ilk kez Paris’te görüştü.
– İstanbul Üniversitesi süresiz kapatıldı.
1979- Ecevit hükümetinin ara seçim yenilgisinin ardından kurulan, AP Genel Başkanı Süleyman Demirel’in başbakan olduğu MSP, MHP ve CGP tarafından dışarıdan desteklenen Adalet Partisi azınlık hükümeti (3.Milliyetçi Cephe) göreve başladı.
– TÖB-DER’in 25 şube başkanı hakkında Askeri Mahkeme tarafından gıyabi tutuklama kararı çıkarıldı.
– Ankara Barosu’ndan 58 avukat adına Emin Değer, “Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi’nin Mamak Askeri Ceza ve Tutukevi içerisinde görev yapıyor olmasının savunma hakkını kısıtladığı” gerekçesiyle 1 hafta süreyle duruşmalara girmeyeceklerini duruşma sırasında açıkladı.
1980- 8 Ekim 1980’de gözaltına alındıktan sonra, 3 Kasım günü koma hâlinde Artvin Devlet Hastanesine yatırılan, TÖB-DER üyesi Devrimci Öğretmen Cengiz Aksakal, Trabzon Devlet Hastanesinde yaşamını yitirdi.
– 12 Eylül darbesi sonrası ilk iki ayda 7 bin 945 kişinin gözaltına alındığı açıklandı.
1981- Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Birliği’nin (TMMOB) feshine ilişkin yasa tasarısı Milli Güvenlik Konseyi tarafından hazırlanarak Danışma Meclisi’ne iletildi.
1987- Ankara DGM Savcılığı, seçim gezisi sırasında Kur’an-ı Kerim dağıtan Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) Genel Başkanı Alparslan Türkeş hakkında SPK’nın 87. (din ve dince kutsal sayılan şeylerin istismarı) ve TCK’nın 163. maddelerini ihlalden soruşturma başlattı.
1988- Manuel Puig’in aynı adlı romanından Hector Babenco’nun sinemaya uyarladığı “Örümcek Kadının Öpücüğü” Türkiye’de gösterime girdi. Film, Brezilya’da askeri diktatörlük döneminde -70’li yıllar- aynı cezaevi hücresini paylaşan solcu militan ile travestiyi konu ediniyor.
– 1 Ağustos Genelgesi’ne karşı cezaevlerinde açlık grevinde olan yüzlerce tutuklu ve hükümlüye destek için Sultanahmet’te toplanan 200 kadar mahpus yakınından 40’ı coplanarak gözaltına alındı.
1989- İspanya İç Savaşı’nın “La Pasionaria”sı, İspanya Komünist Partisi’nin 45 yıllık lideri Dolores Ibarruri (94) hayata veda etti. “Dizlerinin üzerinde yaşamaktansa ayaklarının üzerinde ölmek yeğdir” sözüyle ünlü İbarruri, sosyalist söyleme yerleşen “No Pasaran/ Geçit Yok,” direniş çağrısını da yükselten kişiydi.
1990- ANAP hükümetinin Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Cemil Çiçek: “Flörtün fahişelikten ne farkı var?”
– Cumhuriyet gazetesi yazarı İlhan Selçuk’un bir yazısında, çizeri Necdet Şen’in de “Hızlı Gazeteci” adlı karikatür bandında Cumhurbaşkanı Turgut Özal’a hakaret ettikleri iddiasıyla haklarında dava açıldı.
– Uşak’ta Atatürk’ün “Ulusun hayatı tehlikede olmadıkça savaş cinayettir” özdeyişli İHD afişleri Valilikçe yasaklandı, Mahkeme kararıyla da yasak “yerinde” bulundu. Banaz’da bürosunun camına “Savaşa hayır” yazısını astığı için tutuklanıp kefaletle serbest bırakılan muhasebeci V.Sümercan’ın yargılanmasına başlandı.
– Bayrampaşa Cezaevi Savcısı N.Fikret Aygen makam otomobiline açılan ateşle öldürüldü, Dev-Sol üstlendi. Şubat ayında cezaevine atanan Aygen, farklı sol gruplara üye mahpuslarca dayak, kötü muamele vb. konularda birçok kez savcılığa şikayet edilmişti.
1991- Gebze Çolakoğlu Metalurji’de çalışan Bağımsız Otomobil-İş üyesi 750 işçinin, işten çıkarılan 3 temsilci adayının geri alınması için başlattığı direniş 3.gününde. İşçiler önce toplu vizite eylemi yapmış, ardından yemekhanede toplanarak üretimi tümüyle durdurmuştu.
– Birçok cezaevinden Eskişehir Özel Tip Cezaevi’ne yapılan mahpus sevklerini protesto için cezaevlerinde başlayan açlık grevleri ve mahpus yakınlarının destek açlık grevleri sürüyor.
1992- Halkın Emek Partisi’nden (HEP) 18 milletvekili seçim bölgelerinde can güvenliği kalmamasını protesto amacıyla süresiz açlık grevine başladılar.
– Son 1.5 yılda gözaltında kaybolan 8 kişiye 4 kişi daha eklendi: 6 Kasım’da gözaltına alındığı öne sürülen 4 kişiden (İstanbul’da 3 ve Bursa’da 1 kişi) henüz hiçbir haber alınamadı. Gözaltında kayıplar için 11 gündür Ankara’da açlık grevi yapan aileler eski Başbakanlık binası önünde gösteri yaptı.
– İzlanda’lı anneden olan 2 küçük çocuğun velayeti -anne İzlanda’da açılan ilk davayı kazanmıştı- mahkemece Türk babaya verildi. Ülkücüler salon dışında baba lehine gösteri yaptı. Bir önceki duruşmada ülkücüler Adliye önünde İzlandalı anne ve yakınlarını dövmüştü.
1994- Ocak 1994’de faili meçhul cinayete kurban giden Behçet Cantürk’ün avukatlarından Medet Serhat ve şoförü de silahlı saldırıda hayatını kaybetti.
1995- İstanbul Yeniköy’deki Sait Halim Paşa Yalısı tamamen yandı.
– MHP’ye katılımlar nedeniyle düzenlenen törende konuşan Genel Başkan Alparslan Türkeş: “Tarih boyunca insanlığa kan kaybettiren iki akım var: ırkçılık ve emperyalizm çirkin, adi ve ahlaksız birer insanlık suçudur.”
1996- Susurluk kazası sonrası ortaya atılan “devlet-mafya-siyaset” ilişkisini incelemek üzere Meclis araştırma komisyonu kuruldu. Aynı gün Susurluk Cumhuriyet Savcılığı kazada ölen Abdullah Çatlı ve Hüseyin Kocadağ ile yaralanan Sedat Emin Bucak’ın silahlı çete oluşturdukları iddiasıyla İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemeleri Savcılığı’na fezleke gönderdi.
1997- Bakırköy’de bir kafede silahlı saldırıyla öldürülen MLSPB kurucularından S.Sadık Öge toprağa verildi. Katili yakalamak üzereyken gözaltına alınan arkadaşları, “cinayette polis parmağı olduğu”nu iddia ediyor.
1998- PKK lideri Abdullah Öcalan Roma havaalanında İtalyan polisi tarafından tutuklandı.
– Yargı kararıyla görevden alınan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan’ın, Fazilet Partili belediyelerin su havzalarındaki kaçak yapılaşmalarına af getiren bir yönetmelik değişikliğini -adı-sanı bilinmeyen bir ilan gazetesinde- 14 Ağustos’ta yayınladığı ortaya çıktı 26.12.1995’de çıkarılan, 6 milyon kişinin su havzalarına yerleşebilmesine imkan sağlayıp kaçak yapıların affında belde belediyelerine yetki veren yönetmelik Mimarlar Odası’nın açtığı davada 8.5.1998’de durdurulmuştu. 14.08.1998’de “bazı değişikliklerle” yeni yönetmelik çıkarıldı.
– KESK/Haber-Sen ile Türk-İş/ Haber-İş ve Petrol-İş üyeleri özelleştirme-taşeronlaştırma uygulamalarına karşı Türk Telekom Baş Müdürlük binası önünde kitlesel protesto gösterisi düzenleyerek iş bıraktı.
– Ankara’nın Fazilet Parti’li Belediye Başkanı Melih Gökçek DGM’ce gözaltına alındı. Gökçek hakkında “şeriatçı Muradiye Vakfı’na belediye olanaklarını usulsüz olarak aktarmak, bu amaçla çete oluşturmak ve ihaleye fesat karıştırmak” suçlamaları yöneltildi.
1999- Bolu, Düzce ve Kaynaşlı’da, 7,2 büyüklüğünde deprem meydana geldi: 894 kişi öldü, 4 bin 948 kişi yaralandı.
– Fazilet Partili Zeytinburnu Belediye Başkanı tarafından işten atılan 9 işçinin geri alınması için yürüyüş yapıldı.
2000- Güney Kore’nin başkenti Seul’de polis, işyerlerinin kapatılmasını protesto eden 20 bin işçiye müdahale etti; 100 kişi yaralandı. Yaralananların yarısı polis.
2001- Küçükarmutlu’ya düzenlenen operasyonu protesto etmek için Sincan F Tipi Cezaevi’nde kendini yakan Muharrem Çetinkaya yaşamını yitirdi.
– F.Gülen’in “Dine dayalı devlet düzeni için çete oluşturmak”tan gıyabında yargılandığı davada tanık olarak dinlenen eski Ankara Emniyet Müdür Yardımcısı Osman Ak: “Polis F.Gülen’in silahlı gücü. Haşhaşileri andırıyorlar.”
2002- Irak meclisi iki gün süren tartışmaların sonunda, BM’nin 1441 sayılı ağır silah denetimi şartlarını içeren karar tasarısını oybirliğiyle reddetti. Ancak son söz Devlet Başkanı Saddam Hüseyin’e ait.
2003- Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin barış zamanı idam cezasının kaldırılmasını öngören 6’ncı protokolünü onayladı.
– Avrupa İnan Hakları Mahkemesi (AİHM), Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılan Sosyalist Türkiye Partisi yöneticilerinin başvurusunda Türkiye’yi haksız buldu. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin örgütlenme hakkıyla ilgili 11. maddesinin ihlal edildiğine karar verdi.
– Avrupa Konseyi, Türkiye’nin 1974 sonrasında Kuzey Kıbrıs’taki mülkünü terketmek zorunda kalan Kıbrıslı Rum kadın Titana Loizidu’ya 900 bin dolarlık tazminatı en geç 19 Kasım’a kadar koşulsuz ödemesini istedi.
– TÜBİTAK Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Araştırma Enstitüsü (BİLTEN) tarafından teknoloji transferi yöntemiyle üretilerek uzaya gönderilen BİLSAT uydusu görüntü göndermeye başladı.
-Dersim’de MKP/ HKO üyeleri Seçkin Göç (1984- Adana/ Yüreğir) ve Özgür Çakar’ın çığ altına kalarak yaşamlarını yitirdiği açıklandı.
– Denemeci, edebiyat araştırmacısı, çevirmen İsmet Zeki Eyüboğlu, 78 yaşında öldü. Araştırmalar, çeviriler dahil ellinin üzerinde kitaba imza attı.
2004- Fransa’da ölen Filistin lideri Yaser Arafat yüzbinlerce Filistinlinin katılımıyla, son üç yılını kuşatma altında geçirdiği Ramallah’taki karargahı Muhata’da toprağa verildi. Arafat’ın ‘generallerim’ dediği çocuklar ve gençler Ramallah sokaklarında intikam yemini ettiler. Gün boyunca “Hoş geldin Ebu Ammar”, “Hoş geldin ihtiyar”, “Gitme, bizimle kal” diye sloganlar attılar. Arafat’ın ölümünün ardından Mahmud Abbas Filistin Kurtuluş Örgütü lideri oldu.
2005- Şemdinli’de Umut Kitabevi’nin bombalanmasının ardından Jandarmaya ait otomobilde çıkan belgelere yenileri eklendi. İçinde 105 kişinin isminin yazılı olduğu bir “sakıncalılar” listesi de yer alıyor. Olay sonrası PKK itirafçısı Veysel Ateş ve halka ateş açan uzman çavuş Tanju Çavuş tutuklandı. Astsubaylar Ali Kaya ve Özcan İldeniz mahkemede serbest bırakıldı.
2006- Haklar ve Özgürlükler Partisi (Hak-Par) 2.Olağan Kongresi’nde federasyon önerisi parti programı ve tüzüğüne alındı. Federasyon önermesi Türkiye’de ilk kez yasal bir partinin tüzük ve programına girdi.
2008- Madeni Eşya Sanayicileri Sendikası (MESS) ile yapılan 2008-2010 dönemi Grup Toplu İş Sözleşmesi görüşmelerinin uyuşmazlıkla sonuçlanması, Birleşik Metal-İş’li işçilerce MESS Şişli binasına yürüyüşle protesto edildi.
– Adana’da “hırsız olduğu” gerekçesiyle A.Y.’nin (14) polislerce yakın mesafeden vurulmasını protesto için İnönü Parkı’nda eylem yapıldı.
2009- Nepal’de Komünist Partisi’nin çağrısıyla başkent Katmandu’da bir araya gelen onbinlerce kişi hükümet binalarını kuşattı.
2010- Kadın örgütleri, sendikalar ve partilerin Hakkari ve İstanbul’dan başlattığı “Şiddete Son” yürüyüşü Ankara’da son buldu; kadınlar Başbakanlık’a dilekçe verdi.
2013- Adana’da ekmek almak için evden çıkan B.Y. (13) eylemcilere müdahale eden polisin plastik mermisiyle sol gözünü kaybetti.
– İzmir’de aynı evde “kızlı-erkekli” birlikte yaşayan G.Selçuk ve A.H.Temel kendilerini Savcılığa ihbar ettiler.
2017- İran-Irak sınırında 7,3 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Merkez üssü Irak’taki Halepçe ilçesi olan depremde 450’den fazla kişi yaşamını yitirirken en az 7 bin kişi yaralandı.
Yorumlar kapatıldı.