Belleğimizde: 12 Mart

1915- Rusya, İngiltere ve Fransa arasında, Osmanlı Devleti’nin topraklarının paylaşılması konusunda gizli bir anlaşma yapıldı. Anlaşmada; Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’ndan oluşan bölgenin Ruaya’ya bırakılması öngörülüyordu.
1917- Çar II.Nikolay’ın Muhafız Ordusu’nda isyan çıktı: 25 bin kadar asker devrimcilerin safına geçti, hapishaneler basılarak mahkumlar salındı. “Duma Geçici Komitesi” kuruldu. İşçiler ve devrimciler ise “İşçi ve Asker Temsilcileri Sovyeti”nin kuruluşunu ilan etti.
1918- Moskova, Rusya’nın başkenti oldu. St. Petersburg başkent statüsünü son 215 yıldır sürdürüyordu.
1921- Londra Konferansı sona erdi. İtilaf Devletleri barış önerdi.
1924 – lrak’ta Kurucu Meclisi için yapılan seçimlerde 17 Kürt temsilcisi seçildi. Bu temsilcilerden biri Şeyh Mahmut Berzenci’nin kardeşi Şeyh Kadir Berzenci’ydi.
1925 – Çin’de Guomindang Başkanı Sun Yat-Sen öldü, Yerine General Çan Kay-şek getirildi.
1928 – Kaliforniya’da St. Francis Barajı yıkıldı; 400 kişi öldü.
1930 – Hindistan’da Mahatma Gandhi, tuz üretimindeki hükümet tekeline karşı çıkmak amacıyla, Ahmetabat’tan 300 millik denize Tuz Yürüyüşü’ne (Salt Satyagraha) başladı.
1938- Nazi Almanya’sı tek kurşun atmadan Avusturya’yı ilhak etti.
1947 – ABD Başkanı Harry Truman Amerikan Kongresi’nden Sovyetler Birliği’nin baskısı altında bulunan Türkiye ve Yunanistan’a toplam 400 milyon dolarlık bir yardımda bulunulması ve bu devletlerin sivil ve askeri personeline ABD’de eğitim verilmesi için yetki istedi. Truman Kuzey Yunanistan’daki komünist hakimiyetinin Yunanistan’ın ve Türkiye’nin geleceğini tehdit ettiğini söyledi. Kongre, Truman’ın bu talebini kabul etti ve Yunanistan ve Türkiye’ye yardım Kanunu’nu yürürlüğe koydu. Öngörülen 400 milyon dolar yardımın 100 milyon doları Türkiye’ye, 300 milyon doları ise Yunanistan’a ayrıldı. Yardımın yerinde ve amacına uygun kullanılıp kullanılmadığı ABD tarafından gönderilen yetkililerce denetlenecekti. Türkiye Amerikan hükümetinin onayını almadan kendisine askeri yardım çerçevesinde verilen hiçbir madde veya malumatı kullanamayacaktı.
1961- Konya’da Arapça öğreten 48 mahalle okulu kapatıldı.
1965 – Kozlu, Karadon, Gelik, Kilimli üretim ocaklarında işçilerin madene inmeyerek başlattıkları grev kana bulandı; işçilerle jandarmalar arasında çıkan çatışmada 2 işçi öldü, 12 işçi ile 12 er çeşitli yerlerinden yaralandı. (Başka bir kaynakta: TKİ’de, adaletsiz zam dağıtımını protesto için ocaklara inmeyen işçilerle güvenlik kuvvetleri arasında çatışmada, 2 işçi öldü 50 işçi yaralandı)
1966 – Yazar Orhan Kemal ile Türkiye İşçi Partisi Fatih İlçe Başkanı Mehmet Şahin hücre çalışması ve komünizm propagandası yaptıkları gerekçesiyle tutuklandılar. Tutuklu yazar Orhan Kemal ve 2 arkadaşı için avukatları tarafından yapılan tahliye başvurusu reddedildi.
– İstanbul’da özel tiyatrolarda çalışan 500’e yakın sanatçı yayınladıkları bildiriyle, Şehir Tiyatroları Başrejisörü Muhsin Ertuğrul’un kadrosunun Adalet Partili üyelerin çoğunlukta olduğu Belediye Meclisi’nce çıkarılan yeni Yönetmelik’le kaldırılmasını protesto etti.
1970- CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, TBMM’de yapyığı konuşmada “Demirel’den daha fazla irticayı temsil eden ve koruyan bir kimse yoktur. Kendisinden daha ileri bir din istismarcısı olamaz” dedi.
1971 – Silahlı Kuvvetler, verdiği bir muhtıra ile Meclis’i ve Adalet Partisi hükümetini ağır biçimde suçlayarak “mevcut anarşiyi giderecek, reformları gerçekleştirecek” yeni bir hükümet istedi. Başbakan Demirel istifa etti. Muhtıra Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç, Kara Kuvvetleri Komutanı Faruk Gürler, Hava Kuvvetleri Komutanı Muhsin Batur ve Deniz Kuvvetleri Komutanı Celal Eyiceoğlu’nun imzasını taşıyordu.
– Ankara Savcılığı, TİP 4.Büyük Kongresi’nde alınan kararlar ve yapılan konuşmalarla ilgili olarak “komünizm ve kürtçülük propagandası yapıldığı” iddiasıyla 23 yönetici hakkında dava açtı.
Ankara Savcılığı, açtırdığı davada Dev-Genç’in de ”tedbiren” kapatılmasını istedi.
– Dekanlar ve öğretim üyeleri jandarma kontrolündeki ODTÜ’ye, “Mütevelli Heyet Valiliğe bu yönde bir başvuru yaptı” gerekçesiyle sokulmadı.
– İnegöl’de Ülkü Ocakları’nın tahrikiyle yaklaşık 2 bin kişi, “Dinsizlere ölüm” sloganıyla yürüyüş yaptı; Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) binasını ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyelerine ait iş yerlerini tahrip etti.
1976- DİSK/Yeni Haber-İş üyesi yaklaşık 850 işçi İstanbul’da 7 işyeri ve Ümraniye tesislerinde greve başladı.
– Ankara Abidinpaşa Sanat Meslek Lisesi devrimci öğrencilerinden Ata Yıldırım (17), akşam üzeri okuldan evine dönerken ülkü ocaklıların saldırısında başından aldığı kurşunla ağır yaralandı, kaldırıldığı Tıp Fakültesi Hastanesi’nde hayatını kaybetti.
1977 – TRT Kurumu ile Türkiye Müzisyenler sendikası arasında bir yıla yakın zamandır sürdürülen 216 ses ve saz sanatçısını kapsayan toplu iş sözleşmesi görüşmeleri anlaşmayla sonuçlandı.
– Teşvikiye’de ülkücülerin yaylım ateşinde ağır yaralanıp hastanede ölen İTÜ Meteoroloji bölümü öğrencisi Salih Deniz, Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu’nun düzenlediği cenaze töreninin ardından Morg’dan Sirkeci’ye yürüyüşle memleketi İskenderun’a gönderildi. Devrimci öğrenci Salih Deniz’in cenazesi Morg’da iken, Kadıköy’de öldürülen ülkücü öğrenci İrfan Öğütçü’nün cenazesinin Morg’da olduğunu zannederek yanlışlıkla devrimci öğrencilerin arasına giren birkaç ülkücü feci şekilde dövüldü
– Gaziantep’te çeşitli semtlerde 8-10 kişilik silahlı gruplar halinde dolaşarak yol kesen ülkücüler bazı kişileri döverek saç, bıyık ve favorilerini kesti.
1979- Fatih Şehir Tiyatrosu’nda Brecht’ten Can Yücel çevirisiyle “Hitler Faşizminden Hayat-ı Hakikiye Sahneleri” oyunu sahneleniyor.
1980- Politika Gazetesi Genel Yayın Müdürü Aydın Engin, Yazı İşleri Müdürü Osman İkiz ve 2 yazar hakkında “komünizm propagandası”ndan gıyabi tutuklama kararı gereği Aydın Engin İstanbul Sıkıyönetim Askeri Savcılığı’na teslim oldu ve mahkemece tutuklandı.
– 12 Mart 1971 muhtırası ve sonrasındaki dönemi protesto için Ankara’da İncirli Lisesi ile Tepecik, Atıfbey ve Kuşcağız ortaokullarında derslere girilmedi. İzmir’de Çınarlı End.Meslek, 50.Yıl ve Karşıyaka Havva Özbakan Lisesi ile Ege Üniversitesi’ne bağlı tüm okullar boykot edildi.
Van’da Atatürk, Ticaret ve 50.Yıl Meslek liselerinde bazı öğrenciler derslere girmedi. Diyarbakır’ın merkez ve ilçelerindeki tüm orta dereceli ve yüksek okullarda dersler boykot edildi.
1981- İran’ın başkenti Tahran’da bir grup Ermeni militan Türk elçiliğini işgal etmeye kalktı. Olayda iki güvenlik görevlisi öldürüldü. ASALA, olay sonrasında sorumluluğu üstlendi.
1982 – İstanbul Dev-Yol davası başladı. 119’u tutuklu 159 sanığın yargılandığı davada 30 ölüm cezası isteniyor.
1983- Osmanlılar zamanında yapılan Hamidiye suyu ihracından bu yana ilk defa olarak su ihraç etmeye başlandı. İzmir’den Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Suudi Arabistan’a su ihracı başladı.
1984- İngiltere’de Margaret Thatcher’ın başında olduğu Muhafazakar hükümetin birçok kömür madenini kapatacağını ilan etmesi üzerine maden işçilerinin yarıya yakını -183 bin işçiden 83 bini- greve başladı.
1985 – Kanada’nın başkenti Ottawa’daki Türk Büyükelçiliği’ne Ermeni militanlar bir saldırı düzenledi. Elçilik kapısında görevli Kanadalı polis öldürüldü, 11 kişi rehin alındı. Büyükelçi Coşkun Kırca saldırganlardan pencereden atlayarak kurtuldu.
– Sovyetler Birliği ile ABD arasında, Cenevre’de Stratejik Nükleer Kuvvetler, Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler, Uzay ve Savunma Sistemleri ile İlgili Yeni Silahların Kontrolü Görüşmeleri başladı.
1986- İlk kez bir idare mahkemesi “1402’likler”için esas hakkında karar aldı: Ankara 3.İdare Mahkemesi, sakıncasız bulunan 1402’liklerin tüm özlük haklarıyla göreve başlatılmalarını, çalışmadıkları sürede mahrum kaldıkları gelirlerin tazminat olarak ödenmesini hükme bağladı.
– Yüce Divan tarafından iki yıl hapse mahkum edilen eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar, mahkumiyetini çekmek üzere Ankara Merkez Cezaevine kondu.
1987- ABD Kongresi Reagan yönetiminin Türkiye için istediği 125 milyon dolarlık ek askeri yardım isteğini onaylamadı.
1993 – Bombay’daki bombalı araba saldırısında 300 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı, saldırıyı üstlenen olmadı.
– Ankara Savaş Karşıtları Derneği kuruldu.
1995 – Gazi Mahallesi’nde Alevilere ait üç kahvehane gece otomatik silahlarla tarandı; 1 kişi öldü, 20 kişi yaralandı. Saldırılarda kullanılan ticari taksi 500 metre ilerde yarı yakılmış ve şoförün boğazı kesilerek öldürülmüş olarak bulundu. Saldırının ardından sokaklara dökülen mahalleli ilerleyen saatlerde Gazi Karakolu’na yürüdü. Polis takviye alıp Gazi Karakolu’na barikat kurdu.
1996 – ANAP-DYP koalisyon hükümeti TBMM’den güven oyu aldı.
– Geçen yıl özelleştirmeden 28.86 trilyon lira gelir sağlanırken, giderlerin 25.21 trilyon lira düzeyinde gerçekleştiği açıklandı.
– 12’si tutuklu 16 “Manisa’lı genç”in İzmir DGM’de yargılanmasına başlandı. 9’unun “DHKP-C üyeliği”nden 15 yıla kadar hapsi, 7’sinin “Örgüte yardım ve yataklık”tan en az 5 yıl hapsi istenen gençlerden birinin 14 yaşında olduğu gerekçesiyle Mahkeme yayın yasağı koydu.
– Gazi Katliamı’nda hayatını kaybedenler olayların 1. yıldönümünde kitlesel gösterilerle anıldı.
– Öğretim Elemanları Sendikası üyeleri (ÖES) İstanbul Üniversitesi işgalinde tutuklanan öğrencilerin serbest bırakılmalarını istedi. Mimar Sinan Üniversitesi Fındıklı binası önünde toplanan grup adına ÖES Başkanı Prof.İzzettin Önder bir bildiri okudu.
1997- Gazi katliamında ölen 22 kişi olayların 2.yılında kitlesel gösterilerle anıldı.
1 Mayıs 1996 olayları sanıkları, Gazi Katliamı’nda hayatını kaybedenler için saygı duruşu yapmak isteyince jandarma sanıkları ve duruşma için gelen ailelerini döverek salondan attı
1999- “Düş ve Yaşam” adlı kitabından dolayı aldığı 1 yıl 6 ay hapis cezası Yargıtay’ca onanan şair Yılmaz Odabaşı tutuklanarak Bursa E Tipi Cezaevi’ne konuldu.
– Varşova Paktı’nın eski üyeleri Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya, NATO’ya katıldı.
2000- Papa II. John Paul, kilisenin geçmişte Yahudilere, muhaliflere, kadınlara ve yerlilere karşı işlediği günahlardan ötürü af diledi.
– “Yalnız Kurt” lakaplı isyancı Çeçen komutan Saldam Raduyev Rus güçleri tarafından yakalandı.
2002 – İsrail ordusu Batı Şeria’nın Ramallah kentini işgal etti. Ramallah Filistin Özerk Yönetimi’nin idari merkezi konumunda.
– Susurluk davasından aldığı altı yıllık cezası nedeniyle hapiste olan emekli Yarbay Korkut Eken diğer sanıklardan ayrı olarak Yargıtay’a ‘karar düzeltme’ başvurusu yaptı. Eski Genelkurmay Başkanı emekli General Doğan Güreş ve emekli üç general Korkut Eken’e sahip çıktı. Doğan Güreş, “Korkut Eken ne yaptıysa bilgimiz dahilinde yaptı, o hiçbir zaman verilen emirlerin dışına çıkmadı” dedi.
2003 – Abdullah Öcalan’ın, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM), Türkiye aleyhine açtığı davada AİHM Türkiye’nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin adil yargılanma hakkı, uzun gözaltı yasağı ve idam cezası yasağı getiren maddelerini ihlal ettiğine karar verdi.
– TKP’liler İskenderun Limanı’nın B kapısına”Yankee go home” ve “ABD askeri olmayacağız” pankartı astı. Limana girmek isteyen yaklaşık 130 kişi kapıda görevli askerlerin uyarı ateşiyle engellendi. Limana girmek isteyen TKP’lilere polis de coplarla müdahale etti: 4 gözaltı.
– Sırbistan Başbakanı Zoran Cinciç başkent Belgrad’da suikast sonucu öldürüldü. Cinciç Ekim 2000’de Devlet Başkanı Slobodan Miloseviç’in iktidardan indirilmesinde rol oynamış ve Miloseviç’i Savaş Suçları Mahkemesi’ne teslim etmişti.
2004- Suriye’nin Kamışlı ilçesinde maç öncesi Araplar Kürtlere saldırdı; 40 Kürt öldü, 120 kişi yaralandı. 5 bin kişi olayları protesto etti, Devlet Başkanı Esad’ın heykeli yıkıldı.
– Güney Kore Devlet Başkanı Roh Moo-hyun Meclis’te azledildi. Roh yanlısı milletvekilleri oylama sırasında salondan atıldı. Roh’un azline, seçim öncesi bir siyasi partiye destek vermesi ve halkı oy vermeye çağırması gerekçe gösterildi.
2005 – İsrail’in aldığı olağanüstü güvenlik önlemleri Filistin’de işsizlik ve yoksulluğu arttırdı. Gazze’de binlerce işsiz yerel meclisi taşa tuttu. Filistin Lideri Mahmut Abbas’ı iş vaatlerini tutmadığı için protesto etti.
2006- Pakistan’da geleneksel uçurtma festivalinde uçurtma uçuran 1400 kişi gözaltına alındı. Pencap eyaletinde kullanılan malzemeler tehlikeli olduğu gerekçesiyle uçurtma uçurma yasağı var.
2008- Baba-oğul Kaymaz’ların dava avukatlarından Tahir Elçi, “Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs”ten yargılandığı davada beraat etti.
– Eski Sovyet cumhuriyetlerinden Moldova NATO’ya kesin olarak katılmama kararı aldı.
2009- Eski ABD Başkanı George W. Bush’a konuşması sırasında ayakkabısını fırlatan Iraklı gazeteci Munazar El Zeydi’ye üç yıl hapis cezası verildi.
2010- Merkezi Paris’te bulunan Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü, internet sansürü bakımından izlemeye aldığı ülkeler arasına Türkiye’yi de kattı.
2011- Japonya’da bir gün önce meydana gelen şiddetli deprem ardından, Fukuşima Nükleer Santrali’nde büyük bir patlama meydana geldi.
2012- Marmara Park AVM inşaatında çalışan taşeron işçilerin yattığı çadırlarda çıkan yangında 11 işçi hayatını kaybetti.
– Güney Sudan’da çıkan etnik çatışmalarda yaklaşık yüz kişi öldü.
– İstanbul 16. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen Oda TV davasında, 375 gündür tutuklu olan gazeteciler Nedim Şener, Ahmet Şık ile Oda TV yazarları Coşkun Musluk ve Sait Çakır tahliye edildi.
– Amerikan Nüfus Bürosuna göre dünya nüfusu yedi milyara ulaştı.
2014- Berkin Elvan’ın cenazesi 100 binin üzerinde kişinin katıldığı yürüyüşle Okmeydanı Cemevi’nden alınıp Feriköy Mezarlığı’nda toprağa verildi. Pangaltı’da önü kesilen kitleye Taksim’e yürüme izni verilmedi; Berkin toprağa verilir verilmez, yoğun polis saldırısı yapıldı.