Belleğimizde: 13 Haziran

M.Ö.323- Makedonya kralı ve tarihteki en büyük komutanlardan Büyük İskender öldü.
1381- Wat Tyler öncülüğündeki köylü isyancılar Londra’yı basarak hükümet binalarını ateşe verdi, hapishaneleri boşalttı ve zenginlerle yargıçların kafalarını uçurdu.
1859 – Erzurum’daki şiddetli depremde, kentin yarısından fazlası hasar gördü ve 3 bin kişi öldü.
1872- Namık Kemal İbret gazetesini yayımladı. Yönetim bu fikir gazetesinin yayımlanmasına 27 gün dayanabildi ve sudan bir nedenle gazeteyi kapattı.
1921 – Mustafa Kemal, Ankara’ya gelen Fransa Temsilcisi Franklin Bouillion ile görüştü.
1928- Paris’te Türk büyükelçisi ve Osmanlı Duyun-u Umumiyesi adına hareket eden kimseler arasında imzalanan anlaşmayla Osmanlı borçlarının miktarı ve ödeme şekli bir esasa bağlandı.
1934 – Adolf Hitler ve Mussolini İtalya’nın Venedik kentinde bir araya geldiler. Daha sonra bu buluşmadaki izlenimlerini anlatırken Mussolini, Hitler’den “aptal küçük maymun” diye bahsedecektir.
1946- İtalya’da Hristiyan Demokratlar ile Komünistler Cumhuriyet ilanında anlaştı; Kral Umberto ülkeyi terketti.
1951- Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Dean Acheson, Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı’nın (NATO) Avrupalı üyelerinden Türkiye’nin pakta kabul edilmesini istedi.
1952- Fikir İşçileri Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildi.
1957- Denizli ve çevresini sel bastı. Bazı ilçeler su altında kaldı. 3 kişi öldü, 59 ev bütünüyle, 62 ev kısmen yıkıldı.
– Siyahi lider Martin Luther King ile ABD Başkan Yardımcısı Nixon görüş tüler.
1961- Federal Almanya’ya işçi gönderilmesinin esaslarını düzenleyen protokol imzalandı. İlk işçi kafilesi, 24 haziranda trenle yola çıktı.
1963 – 1459 Harp Okulu öğrencisinin yargılanmasına başlandı.
1965- Sivas’ta 200 köylü bir ağanın arazisini işgal etti.
– Erol Taş’ın kahvehanesinde basın toplantısı düzenleyen “Karanlıkta Uyananlar” film ekibi ve Halit Refiğ’in de bulunduğu sinemacılar, Antalya Festivali jürisinin AP’li Belediye Başkanı’nın yakınlarınca oluşturulduğu gerekçesiyle ödülleri iade ettiklerini açıkladı.
1966- 5 Haziran’da sünni köylerin kitlesel saldırılarına hedef olan Muğla/ Ortaca’lı “tahtacı” Aleviler nöbet tutmaya başladıkları bildirildi.
1968- Üniversitelerde başlayan boykot ve işgal eylemleri hızla yayılmaya başladı. İstanbul Hukuk’tan sonra İstanbul İktisat, Tıp Fakülteleri, Edebiyat, İşletme ve Gazetecilik’te de boykot ilan edildi. İstanbul Hukuk’ta “İşgal Komitesi” öğrencileri ve gazetecileri Esnaf Hastanesi’ne bakan kapıdan kimlik kontrolüyle içeri alıyor. İstanbul’dan sonra Ankara’da da 10 fakültede öğrenciler dersleri boykot ettiler. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi işgal edildi.
– Uruguay’da memurlar süresiz greve başladı.
1969- Çorum, Alpagut linyit işletmesinde çalışan maden işçileri ücretlerini alamadıkları için direnişe geçti ve ocakların işletilmesine el koydu. İşçiler, üretimi yüzde elli artırarak birikmiş ücretlerini aldılar. Jandarmanın yaptığı müdahale sonrasında direniş sona erdirildi.
– Ankara’da 14 öğrenci kuruluşu ortak bildiri yayımladı. “Gençlik ne yaptığını bilmektedir” denildi. Celal Doğan ve Mehdi Başpınar’ın da aralarında olduğu öğrenciler gözaltında dayak atıldığı iddiasıyla Savcılığa başvurdu.
– Irak hava kuvvetlerine ait iki jet uçağı yanlışlıkla Hakkari’yi bombaladı.
1970- Sendikalar Kanunu’nda değişiklik yapan tasarı Millet Meclisi’nde görüşülerek kabul edildi. Yeni tasarının getirdiği bazı önemli yenilikler şöyle Hademeler, kapıcılar, temizlik işçileri gibi D cetvelinden maaş alan devlet personeli işçi sayılacak. Sendika kurabilmek için o işkolunda en az 3 yıl çalışma şartı konuluyor. Sendikadan ayrılma noter vasıtasıyla olacak. Sendika genel kurulları iki yerine üç yılda bir toplanacak. Sendikalar fonlarının yüzde 30’unu aşmamak üzere yatırım yapabilecek, ancak bunun iznini de konfederasyon verecek. Sendika yöneticileri mal bildirimine tabi olacak.
DİSK yöneticileri Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ile görüşerek Meclis’ten geçen Sendikalar Kanunu’nu onaylamaması için yazılı bir deklerasyon sundu.
1971- Kültür Bakanlığı kuruldu. Bakanlığa Talat Halman atandı.
– İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı’nca 24 gündür Davutpaşa Kışlası’nda gözaltında tutulan Yaşar Kemal ve DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler dahil 10 kişi serbest bırakıldı.
1972- Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi Banu Ergüder, içinde ceset bulunan bavulla yakalandı. Cesedin Sıkıyönetimce aranan Adil Ovalıoğlu olduğu ve Ergüder’in tecavüze karşı öldürdüğü ifadesine karşın, cinayeti örgütsel anlaşmazlık nedeniyle aynı üniversite öğrencilerinden Zeynel Altındağ’ın işlediği ortaya çıktı.
THKP-C davasında hüküm giyen Necmi Demir, Kamil Dede ve Ziya Yılmaz’ın idam kararları Yargıtay’da bozuldu.
1973- Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Devlet Güvenlik Mahkemeleri Kanunu kabul edildi. CHP Kanun’un iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuracak.
1976- Polis Derneği’nin (POL-DER) kongresinde Milliyetçi Cephe hükümetince açığa alınan ilerici-toplumcu polislerin adayı eski başkan Kazım Ulusoy 58’e karşı 1.264 oyla genel başkan seçildi. Site Yurdu’ndan getirilen ülkücülerin olay çıkarma girişimleri sonuçsuz kaldı.
– Ankara’da likitgaz bayileri kâr oranlarının az olduğu gerekçesiyle direnişe geçti ve satış yapmadı.
1977- Başbakan Süleyman Demirel istifa etti. Hükümeti kurma görevi Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit’e verildi.
1978- Mersin ATAŞ Rafinerisi’nde üretimin durması ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’ndaki (TPAO) grev benzin sıkıntısına yol açtı.
1980- Çanakkale Biga’da, bir dönem CHP Gençlik Kolu Başkanlığı yapan, Devrimci Yol taraftarı Özcan Babi (1952- Biga), ilçeye yeni atanan Emniyet Amiri Hasan Dinçer tarafından öldürüldü. Özcan Babi’yi öldüren Hasan Dinçer hakkında açılan dava sekiz yıl sürer. Katil, otuz iki yıla mahkûm olur. Cezası Yargıtay tarafından bozulur, mahkeme bu kez dört buçuk yıl hapis cezası verince bu kararı da Özcan Babi’nin ailesi temyiz eder ama katil az bir cezayla kurtulur.
1983- 12 Eylül sonrası hazırlanan Seçim Kanunu yürürlüğe girdi. Milli Güvenlik Konseyi adayları 12 gün içinde inceleyecek.
– Maden Yasası değişikliği MGK’de onaylanarak yürürlüğe girdi. Bor, asfaltit, trona, uranyum ve toryum madenleriyle 62 linyit ve 4 demir sahası dışında kalan-CHP iktidarı zamanında 1978 sonrası kamulaştırılan- maden sahaları 3 ay içinde eski sahiplerine iade edilecek.
1985- Polis Yasa Tasarısı TBMM’de görüşülürken ANAP ve HP’liler yumruklaştı. Tasarı ANAP’lıların oylarıyla kabul edildi.
-THKP-C davası sonuçlandı. 4 idam ve 12 müebbet hapis cezası verildi.
1987- SHP MYK üyesi Turgut Atalay, 18-19 Nisan’da Siirt’te yapılan SHP Bölge Toplantısı’nda “Parti tüzüğünün Kürtçeye çevrilmesi ve Kürtçe eğitim talebi”ni de içeren konuşmasından dolayı “kürtçülüğü özendirdiği” gerekçesiyle SHP’den 2 yıl süreyle ihraç edildi.
– 12 Eylül 1980 sonrasının ikinci öğrenci mitingi Ankara Etlik/ Kasalar’da olaysız gerçekleştirildi.
– Yazar ve çevirmen Cemil Meriç (d. 1916) yaşamını yitirdi. Başlıca yapıtları arasında “Saint Simon: İlk Sosyolog, İlk Sosyalist”, “Bir Dünyanın Eşiğinde”, “Işık Doğudan Yükselir” sayılabilir.
1988- ANAP hükümetinin Ulaştırma Bakanı Ekrem Pakdemirli’nin İstinye Tersanesi’ndeki konuşması sırasında işçiler sloganlarla alanı terketti.
1991- 600 bin kamu işçisinin toplu iş görüşmelerinde anlaşma sağlanamamasına tepki olarak Türkiye genelinde iş bırakılıp toplu vizite eylemleri, yürüyüşler vb. gerçekleştirildi. Yürüyüşlerde “Padişah istifa”, “Açız”, Çankaya’nın şişmanı, işçi düşmanı” sloganları atıldı.
Taşkızak, Camialtı ve Haliç tersanelerinin işçileri Tepebaşı’ndaki dispansere yürüyüp toplu viziteye çıktı.
– Türkiye ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasında pasaport uygulaması kaldırıldı.
– Emin Çölaşan’ın “Turgut Nereden Koşuyor” adlı kitabından dolayı verilen ve Yargıtay’da “eksik inceleme” gerekçesiyle bozulan manevi tazminat ve haksız kazanç ödenmesi kararına karşı, bu kez Özal çifti “karar düzeltme” itirazında bulundu.
– Doğru Yol Partisi Büyük Kongresi’nde Tansu Çiller genel başkan seçildi.
– İran’da Devlet Başkanı Haşimi Rafsancani 4 yıllık dönem için yeniden seçildi.
1994- Adana Anakent Belediyesi’nde işten çıkarılan DİSK/Genel-İş üyesi işçilerden 80 kadarı 28 günlük oturma eyleminden sonuç alamayınca Ankara’ya yürümeye başladı. İşçileri Adana’dan Türk-İş ve DİSK’e bağlı sendikaların yöneticileri, SHP, CHP ve SİP’liler uğurladı.
RP’li Gebze Belediyesi’nden 733 çalışanın çıkarılmasını protesto için Gebze Belediyesi’nde 1.767, Darıca Belediyesi’nde 271 çalışan iş bırakma eylemine başladı.
– Mustafa Nevzat İlaç Sanayii’nden atılan görme engelli 2 ambalaj işçisi arkadaşlarıyla birlikte Çalışma Bölge Müdürlüğü’ne dilekçe vererek işe iadelerini istedi.
– Türkiye Büyük Millet Meclisi, 36. paralelin kuzeyinde Bağdat’ın egemenliğini sınırlayan “Çekiç Gü甑ün görevini 7. kez 6 ay uzattı.
1995- DHKP-C’li Sibel Yalçın’ın 4 gündür ailesine verilmeyen naaşının Alibeyköy Mezarlığı’na defninde uzlaşıldı, evinin bulunduğu sokağa kurulan barikatlar kaldırıldı.
1996- Habitat 2 için İstanbul’a gelen Castro bir soru üzerine: “Ben kendimi geleceğe ait görüyorum, komünizm gelecektir”.
1998- Kıbrıs’ta ülkücüler Güzelyurt’tan 50 araçlık konvoyla Bostancı köyüne giderek Kürt kökenlilere ait 1 kahvehaneye saldırdı.
– Cumartesi Anneleri’nin 161.buluşmasında Rıdvan Karakoç anıldı. Anneler adına açıklamayı yazar Füsun Erbulak okudu.
2000- 1981’de Papa II. Jean Paul’e suikast girişiminden dolayı İtalya’da cezaevinde olan ve 1979’da Abdi İpekçi’nin katlinden dolayı gıyabında ölüm cezasına çarptırılan Mehmet Ali Ağca İtalya Cumhurbaşkanı tarafından affedilerek Türkiye’ye iade edildi.
– İstanbul’da “Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı” uygulamasını protesto için yürüyen liselilerden 75 kişi dövülerek gözaltına alındı.
2001- Yakınları Kaybolan Mağdur Aileleri ile Yardım ve Dayanışma Derneği’nin Galatasaray Postanesi’nden faks eylemine müdahale edildi.
– F tipi cezaevlerini protesto etmek için G.Saray’a yürüyen öğrencilerden 50 kişi dövülerek gözaltına alındı.
– Beyoğlu Belediyesi’nden DİSK/Genel-İş üyesi 50 işçinin çıkarılması Belediye önüne yürüyüşle protesto edildi.
2003- Tek Gıda-İş ile ESM üyesi işçiler TEKEL’in özelleştirilmesine karşı ülke genelinde “işyerini terketmeme” eylemi yaptı.
2004- DEHAP’ın Çağlayan Meydanı’nda düzenlediği “Savaşa Tecrit, Barış İçin Diyalog” mitinginde ateşkes istendi.
Demokratik Haklar Platformu üyeleri, İstanbul’da toplanacak NATO zirvesini Taksim TÜYAP Parkı’nda protesto etti.
Çoğunluğu TKP’lilerden oluşan “İşgale Karşı Komiteler”in İstanbul’da NATO zirvesine karşı topladığı 100 bin imza Ankara’ya götürüldü.
2006- Diyarbakır Kayapınar Belediyesi’nin parklara Kürtçe isim koymasını Diyarbakır Valiliği veto etti.
– Irak’a bir süpriz ziyaret daha gerçekleştiren ABD Başkanı George W. Bush, Irak Devlet Başkanı Celal Talabani ile yardımcısı Tarık El Haşimi ve Başbakan Dr.Nuri Maliki’yle yaptığı görüşmede, yeni Irak hükümetine tam destek sözü verdi.
– Gazi Katliamı Davası’nda yargılanıp 6 yıl 8 ay hapis cezası alan ve Şartla Salıverme Yasası’ndan yararlanıp serbest kalan polis Adem Albayrak meslekten ihraç edildi. Albayrak M.Ağar, N.Menzir ve H.Kozakçıoğlu’nu suçladı: ”Silah kullanma emrini onlar vermişti”.
– F tipi cezaevlerindeki tecrite karşı 2 gündür Abdi İpekçi Parkı’nda oturma eylemi yapan TAYAD’lı grup Meclis’e yürümek isteyip kurulan polis barikatına yüklenince çatışma yaşandı, ardından grup Park’ta oturmaya devam etti.
– Tuzla/ DESAN Tersanesi’nde direnişte olan işçiler Limter-İş Başkanı ile Eğitim Uzmanının tutuklanmasını protesto etti.
2007- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, polisin yetkilerini artıran kanunu onayladı. Kanuna göre, polis, kişileri ve araçları; bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek, suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek, hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş kişileri tespit etmek, kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya malvarlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla durdurabilecek.
2008- Bir grup 68’li, öğrenci hareketlerinin başlamasının 40.yıldönümünde İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1 no’lu amfide bir araya gelerek üniversiteyi sembolik olarak yeniden işgal etti.
– Fethiye/ Yeşil Üzümlü Köyü yakınlarına kurulacak çimento fabrikasına karşı köy meydanında forum düzenlendi.
– Kendilerine “Yüzde 52″adını veren bir grup öğrenci “yarış atı gibi” hazırlandıkları ÖSS’yi Veliefendi Hipodromu önünde protesto etti.
– Taliban militanlarının Afganistan’ın güneyindeki Kandahar cezaevinde düzenledikleri baskın sonucunda yaklaşık 1150 mahkum kaçtı. Kaçanların 400 kadarının Taliban yandaşı olduğu bildirildi.
2009- İran’da Cumhurbaşkanlığı seçimini Mahmud Ahmedinejad kazandı. Sonuçların açıklanmasıyla birlikte ülkede protesto gösterileri başladı.
– Türk-İş Şubeler Platformu üyesi yaklaşık 1.500 işçi, Gümüşsuyu Türk-İş Bölge Temsilciliği önünde hükümetin % 3’lük zam önerisini ve Türk-İş’in tavrını protesto gösterisi yaptı; Dolmabahçe yolu kapatıldı, Bölge Temsilciliği yumurta ve domates yağmuruna tutuldu.
2010- İzmir İnciraltı Katliamı’nda hayatını kaybeden 5 genç İnciraltı Adalet Meydanı’nda anıldı.
– Grup Yorum’un İnönü Stadı’ndaki “25.yıl konseri”nde 55 bin kişi hep bir ağızdan Grup’a eşlik etti. Konsere 60 kişilik İstanbul Syhmphonic Project Orkestrası ve Ruhi Su Dostlar Korosu ile Suavi, Nejat Yavaşoğulları, Haluk Levent, Birol Topaloğlu gibi birçok sanatçı katıldı.
2011- Ernesto Che Guevara’nın 1959’daki Küba Devriminden önce Sierra Maestra’da yazdığı, şimdiye kadar yayımlanmamış günlüğü Küba’da yayımlandı.
2012- Devlet Denetleme Kurulunun 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın vefatına ilişkin raporunda, Özal’ın ölümünün her zaman ”şüpheli” olduğu belirtildi.
2013- Başbakan Erdoğan TMMOB, DİSK, KESK, EMO, Tabip Odası, Semt Dernekleri Platformu ve Taksim Dayanışma yöneticileri ve 8 sanatçı ile bir görüşme yaptı.
Direnen “çapulcu evlatları” için anneler akşam Gezi Parkı ve Taksim Meydanı’nda destek zinciri oluşturdu. Oyuncular akşam Gezi Parkı merdivenlerinde “Gezi’ye müdahale edilmesin, polis şiddeti son bulsun” dedi. Seyyar müzik adamı Davide Martello, gece Taksim Anıtı’nın önünde piyano çaldı. Taksim’e polis müdahalesini protesto için Sultangazi’de toplanan yaklaşık 500 kişi TEM otoyolu kenarında yürüdü. Kocaeli’de iki farklı noktadan yürüyüşe geçip birleşen yaklaşık 4 bin kişi Gezi Direnişi’ne destek yürüyüşü yaptı.
Binlerce kişi beyin ölümü gerçekleşen Ethem Sarısülük’ün Ankara/ Batıkent’teki evinin önünde toplandı. Ethem Sarısülük’ün büyük boy bir posteri Ankara Konur Sokak’taki üst geçitin merdivenlerine yapıştırıldı. Gezi Direnişi’nde ölen ve yaralananlar akşam Taksim Meydanı’nda anıldı. İzmir’de 3 bin kadar CHP’li Taksim’e müdahaleyi protesto için Cumhuriyet Meydanı’ndan Gündoğdu’ya yürüdü Adana’da yaklaşık 2 bin kişi T.Özal Bulvarı’nda yürüdü. Müdahale, Çanakkale’de İskele Meydanı’na yapılan yürüyüşle protesto edildi.