Belleğimizde: 13 Mayıs

1277 – Karamanoğlu Mehmet Bey, Konya şehrini Karamanoğulları topraklarına kattı ve Türkçeyi resmi dil ilan etti.
1793- Fransa’da Devrimci Cumhuriyetçi Kadın Yurttaşlar Kulübü kuruldu.
1846- ABD Kongresi Meksika’ya savaş ilan etti. Sınır devriyelerine baskın yapılmasını gerekçe gösterdi.
1888- Brezilya’da kölelik kesin olarak kaldırıldı. Yasanın çıkmasında kölelik karşıtı eylemlerin yanısıra, köle sahibi olmanın yeni gelen Avrupalı göçmenleri çalıştırmaktan masraflı olmasının da etkisi vardı.
1919 – Şair ve yazar Vedat Türkali doğdu.
1926- Maliye Bakanı Churchill’in başlattığı anti-komünist kampanyadan ürken TUC yönetimi genel grevi sonlandırdı.
– Sıtma ile Mücadele kanunu kabul edildi.
1929- İran’ın Horasan bölgesinde deprem oldu. 3 bin kişi öldü.
1940- İngiltere Başbakanı olan Winston Churchill ünlü konuşmasını yaptı: “Size kan, ter ve gözyaşından başka vaad edecek bir şeyim yok.”
1943- II. Dünya Savaşında 250 bini aşkın Mihver kuvvetleri askerinin Tunus’ta İttifak devletlerine teslim olmasıyla Kuzey Afrika savaşı son buldu.
1949- Yazar Rıfat Ilgaz cumhurbaşkanına hakaretten 3 yıl, Mısır kralı ve İran şahına hakaretten 7 ay hapis cezasına çarptırıldı. Aynı gün Aziz Nesin de Mısır kralıyla İran şahına yayın yoluyla hakaretten 7 ay hapis cezası aldı.
Zincirli Hürriyet Gazetesi sahibi ve Yazı İşleri Müdürü Mehmet Ali Aybar ile -2 Nisan 1948’de öldürüldüğü anlaşılan- Sabahattin Ali hakkında, ”Büyük Millet Meclisi’nin manevi şahsiyetine yayın yoluyla hakaret”ten yapılan soruşturmada Aybar için tutuklama kararı çıkarıldı.
1950- Ereğli Kömür İşletmeleri’nde Türkiye’nin ilk siyasal grevi yapıldı.
– 2 Mayıs ‘ta tekrar başladığı açlık grevinde 8 kilo veren ve Cerrahpaşa Hastanesi’ne kaldırılan Nazım Hikmet’e serum bağlandı. İstanbul Yüksek Tahsil Gençlik Derneği’nin “Hür Gençlik” gazetesi Nazım Hikmet için özel bir sayı çıkardı.
1955- Türkiye Demir-Çelik İşletmeleri ile Türkiye Selüloz ve Kağıt İşletmeleri kuruldu.
1965- Batı Almanya’nın İsrail’i tanıma kararı nedeniyle, 9 Arap ülkesi Batı Almanya ile ilişkisini kesti.
1966- “Türkiye’yi kurtaracak tek yol sosyalizmdir” başlıklı yazısında komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla Şadi Alkılıç 45 yıl önce bugün 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı.
1968- Fransa’da öğrenciler yeniden öğrenime açılan Sorbonne Üniversitesi ile Güzel Sanatlar Okulu’nu işgal etti. Aynı gün, Paris’te dozu artan polis terörüne ve 10 yıllık De Gaulle iktidarına karşı yaklaşık 600 bin kişi yürüdü.
Paris’te gazeteci Gökçin Sipahioğlu gösterileri fotoğraflarken, ressam Abidin Dino çizimler yapıyordu. (“Mayıs 68-M.Şehmus Güzel”)
1970- DİSK’e geçmek isteyen Sungurlar işçilerinin seçme özgürlüğü kısıtlanmak istenmesi ve işverenin sendika aidatını Çelik-İş’e vermesi üzerine 9 Nisan’da fabrika işgal edildi. Mayıs ayı süresince kısa süreli işgal olayları sürdü. 13 Mayıs’ta işçiler işvereni fabrikaya sokmadılar. Askeri birliklerin gelmesi üzerine yapılan tartışmalardan sonra fabrika boşaltıldı ancak fabrika önünde bekleyiş sürdürüldü. 23 Mayıs’ta işveren işçilerin talebini kabul etti ve zafer işçinin oldu.
1971- Süresiz kapatılan Sabah gazetesinin açılmasına karar verildi.
– Tüm dünyayı etkileyen dolar krizi karşısında bazı Avrupa paralarının kurlarında meydana gelen değişiklikler dolayısıyla Pazartesi sabahından itibaren Merkez Bankası’nca durdurulan kambiyo işlemlerine bu sabah yeniden başlandı. Merkez Bankası, Belçika ve Lüksemburg kurlarında bir değişiklik yapmadı. 1 Federal Alman Markı’nın alış kuru 421.75 kuruş. Yurtdışındaki işçilerimizin yurda gönderecekleri döviz kurunda da böylece artış oldu. Daha önce 1 mark 409.09 kuruştu.
1972- Sunay, Ürgüplü Kabinesini “12 Mart Muhtırası”na uygun olmadığı gerekçesiyle onaylamadı. Ürgüplü, kabinesinin reddi üzerine başbakan adaylığından istifa etti.
1975- Başbakan Süleyman Demirel Vural Önsel adlı bir kişinin saldırısına uğradı. Demirel’in burun kemiği kırıldı.
1976- Sinema emekçileri “sürekli bir yayın organı, mesleki dernekleşme ve son etapta da sendikalaşma” için toplandılar.
1977- İspanya İç Savaşı’nın “La Pasionaria”sı Komünist Parti lideri Dolores Ibarruri, 40 yıl sonra ülkesine döndü.
1978- TRT Çalışanları Derneği (TRT-DER) Genel Başkanı Erkan Oyal: “Hedefimiz, grevli-toplu sözleşmeli sendikal hak”
1979- Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) CHP iktidarının ekonomik-toplumsal politikalarını eleştirip yokluklardan, enflasyondan, döviz darboğazından, enerji krizinden devletçi müdahaleleri, KİT’leri ve sendikaları sorumlu tutan tam sayfa ilanlar vermeye başladı.
Başbakan Bülent Ecevit iş çevrelerinin hükümete karşı tutumunu eleştirerek “Yeterli yardım ve kredi sağlama eşiğine gelmişken bıçaklanıyoruz. Kendimizi yabancılara haksız yere jurnal ediyoruz” dedi
– TÖB-DER İstanbul Şubesi kurucularından İstanbul Kuştepe Lisesi Müdürü Doğan Erdoğan (35) Mecidiyeköy’deki evini basan 2 ülkücünün silahlı saldırısında hayatını kaybetti. Saldırı, MHP Şişli İlçe Başkanı Yusuf Bahri Genç’in öldürülmesinden 45 dakika sonra gerçekleşti.
– Mamosta Şeyh İzzettin, Doğu Kürdistan’daki Kürt sorunu, İran İslam Devrimi lideri Ayetullah Hümeyni ile görüştü. Şeyh İzzettin, görüşmeye Mahabat’tan Tahran’a giderken büyük Kürt kitlesinin coşkusuyla uğurlandı.
1980- Elazığ- Karakoçan’da polisle çıkan çatışmada öldürülen militanın TKP/ML- TİKKO Üyesi Armenak Bakırcıyan/ Orhan Bakır olduğu açıklandı.  
1981- Abdi İpekçi’nin ölümünden dolayı yargılanırken askeri cezaevinden kaçırılan ülkücü Mehmet Ali Ağca, Vatikan/ San Pietro Meydanı’nda Papa II.Jean Paul’u tabancayla yaraladıktan sonra yakalandı, olayda 2 turist de yaralandı.
– Türkiye Yazarlar Sendikası (TYS) Genel Sekreteri şair Ataol Behramoğlu, ilk basımı 1976’da yapılan “Ne Yağmur.. Ne Şiirler..”adlı şiir kitabında TCK’nın 159. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle Sıkıyönetim Adli Müşavirliği’nce gözaltına alındı ve kitap toplatıldı.
1985- Adalet Bakanı N.Eldem: “Diyarbakır Cezaevi’nde Mart 1981-Mayıs 1984 arasındaki 33 mahpus ölümünden 7’si açlık grevi, 9’u intihar, 2’si “müessir fiilden”.
1987- Tek tip öğrenci derneğini protesto yürüyüşünden yargılanan 63 öğrenciden tutuklu olan 31’inden 7’si tahliye edildi. Tutuklu öğrenciler duruşmaya “sevk zinciri” ile -birbirlerine ikişerli zincirlerle bağlı olarak- getirildi, gazetecilerin fotoğraf çekmesi engellendi.
1988- Aralarında Abdullah Öcalan’ın da bulunduğu 94 kişiye askerlik yapmak üzere 3 ay içinde yurda dönme çağrısı yapıldı. Çağrıya uymayanların vatandaşlıktan çıkarılacağı ilan edildi.

– Tarım-İş Sendikası’nın grev kararı aldığı kamu işyerlerinde çalışan 22.600 işçi yemek boykotu yaptı.
1993- İtalya’da 18 yıl cezaevinde kalıp 3 gün önce serbest bırakılan Kızıl Tugaylar’ın lideri R.Curcio: “Toplumu dönüştürmek için şehir gerilla savaşının gerekliliğine artık inanmıyorum”.
– Sümerbank Bakırköy Konfeksiyon İşletmesi’nde 1.300 işçi alamadıkları toplu sözleşme farkları için eylem yaptı.
– Yıldız Teknik Üniversitesi Beşiktaş Kampüsü’nde Yıldız-Der üyesi bir grup öğrenci yargısız infazları protesto etti.
1994- İSKİ Eski Genel Müdürü Ergun Göknel, “Kuruma yüksek fiyatla klor alarak zarara uğrattığı” iddiasıyla yargılandığı mahkemece 8 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. Aynı davada yargılanan Büyükşehir Belediyesi eski başkanı Nurettin Sözen’le, işadamı Halil Bezmen hakkında beraat kararı verildi.
1996- Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller’in dolandırıcılıktan yargılanan Selçuk Parsadan’a örtülü ödenekten 5,5 milyar lira verdiği iddia edildi.
– Milli Eğitim Şürası’nı protesto eden liselilerden 68’i gözaltına alınıp serbest bırakıldı.
1997- İçişleri Bakanlığı, Uğur Mumcu’nun ailesine 9,5 milyar liralık maddi tazminat ödedi.
– “4.Dünya Aile Günü” nedeniyle düzenlenen bir panelde “Bir toplumun ne kadar doğurgan olursa o kadar üretken olacağı”nı savunan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan: “Bakamayacağınız çocuğu meydana getirmeyin diyen görüşe katılmıyorum.”
1998- Memur sendikaları yasa tasarısını protesto eden memurlar hakkında, adli tarihin en geniş kapsamlı soruşturması açıldı.
– Akın Birdal’a yapılan saldırı İHD İstnabul Şubesi önünden Galatasaray’a yapılan yürüyüşle protesto edildi.
– İstanbul Üniversitesi Senatosu’nun YÖK tarafından da onaylanan Siyasal, İşletme, Maliye ve İktisat bölümlerinin gelecek öğretim yılından itibaren kapatılıp diğer fakültelere kaydırılması kararı öğrenciler tarafından Hukuk Fakültesi önünde protesto edildi.
– Cumhuriyet Gazetesi yazarı/Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim görevlisi Prof.Ahmet Taner Kışlalı Akit’te hedef gösterildi. Kışlalı 21 Ekim 1999’da bombalı suikastte hayatını kaybetti.
2000- Ankara’da Sincan’da tarlaya bırakılmış halde çok miktarda patlayıcı ve silah ele geçirildi. Patlayıcı ve silahların, Tevhid örgütü mensubu Necdet Yüksel tarafından bırakıldığı iddia edildi. Yüksel, Ahmet Taner Kışlalı’nın aracına bomba koyduğunu da itiraf etti.
–  Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya Federasyonu’nu oluşturan 89 bölge üzerindeki merkezi otoriteyi arttıran bir kararname çıkarttı.
2001- İtalya’da genel seçimleri medya devi Silvio Berlusconi liderliğindeki sağcı “Özgürlükler Evi” ittifakı kazandı.
– İspanya’da Bask ülkesindeki seçimleri Bask Milliyetçi Partisi (PNV) ile ortağı Eusko Alkartasuna (EA) kazandı.
2002- İsrail’de iktidarın büyük ortağı Likud Partisi, “Filistin devleti hiçbir zaman kurulmayacak” kararını aldı. Karara Ariel Şaron da karşı çıktı.
2003- Fransa’da emeklilik reformunu protesto amaçlı grev yüzünden uçak, tren ve otobüs seferleri durdu, okullar kapandı ve gazeteler satılmadı. Reform, daha uzun süre çalışmayı ve prim ödemeyi getiriyor.
– Suudi Arabistan’da dört ayrı yerde aynı anda intihar saldırıları yapıldı: 29 kişi öldü.
2004- YÖK yasa tasarısı TBMM’de kabul edildi.
– Hindistan’da 10 Nisan’da başlayan seçimler beş aşamada tamamlandı. Seçimi, Sonia Gandhi’nin lideri olduğu Kongre Partisi kazandı.
2005- Lübnan’da Hizbullah’ın 18 üyeli siyasi konseyine ilk kez bir kadın getirildi. 39 yaşındaki Rima Fahri, klasik müzik dinliyor, Amerikalı muhalif yazar Noam Chomsky hayranı.
– ABD’nin New England eyaletinde, 45 yıldır ilk kez idam gerçekleşti. Sekiz kadına tecavüz edip öldürmek suçundan hüküm giyen Michael Ross, zehirli iğneyle idam edildi.
– Özbekistan Andican’da İslamcılıkla suçlanan 23 işadamına verilen ağır cezalar isyan başlattı. Muhalifler cezaevini bastı, işadamları dahil 4 bin kişi serbest. Akşam saatlerinde isyan bastırıldı.
2006- Oscar ödüllü aktör Tom Hanks’ın rol aldığı yedi film 100 milyon dolarlık gişe hasılatı barajını aştı. Tom Hanks Guinness Rekorlar Kitabı’na geçti.
2011- Onteks Tekstil ve PTT’de taşeron işçi olarak çalışırken işten atılan 10 işçi Boğaz Köprüsü’nde zincirli eylem yaptı.
– İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde 4 gündür süren “Anayasa Kongresi”ni protesto için Kongre’nin yapıldığı salona yürümek isteyen Öğrenci Kolektifleri, Gençlik Muhalefeti ve TKP’li öğrencilere polis biber gazıyla müdahale etti.
– Yazdıkları “Ergenekon’da Kim Kimdir-Kırk Katır Kırk Satır” kitabından dolayı bir Ergenekon Davası tutuklusunun “gizliliği ihlal ettiler”yolundaki şikayetiyle yargılanan, aynı zamanda Oda TV davasında 67 gündür tutuklu Ahmet Şık ile Ertuğrul Mavioğlu beraat etti.
2012- Grup Yorum’un “Emperyalist Saldırılara Karşı Suriye Halkının Yanındayız” konseri Antakya’da yapıldı.
2013- Hacettepe/Sıhhiye Yerleşkesi’nde öğrenciler Reyhanlı bombalı katliamına karşı yemekhaneye kadar yürüdü. Kocaeli’de Emek ve Demokrasi Platformu üyesi bir grubun Reyhanlı patlamasını protesto yürüyüşüne, polis tarafından sert bir şekilde müdahele edildi.
– CHP Milletvekili Atilla Kart basın toplantısı düzenledi: “Hava Kuvvetleri İstihbaratı’nca soruşturmalarla tasfiye edilmek istenen 800 kişinin 700’e yakını Alevi. Devlet içinde yasal ve anayasal dayanakları olmayan güç odakları var.”
– TZOB’nin yeni binasının açılış töreni öncesinde Emek Gençliği’nin Başbakan Erdoğan’ı protesto girişimi polisçe engellendi.
2014- Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilen bir madende trafo patlaması ve çıkan yangın sonucunda 301 maden işçisi hayatını kaybetti, 80 işçi yaralandı. Ayrıca, Türkiye, KKTC ve Pakistan’da ulusal yas ilan edildi.
Soma’da 14:00’de meydana gelen patlamaya dair AKP hükümeti gün boyu resmî bir açıklama yapmadı. BB Erdoğan akşam Haber Kameramanları Derneği’nin ödül törenine katıldı. Akşam geç saatlerde AFAD 17 ölü, 11 yaralı ve 200 işçinin madende mahsur kaldığı bilgisini verdi.
– 20 Haziran 2013’de Mersin’deki Gezi Direnişi protestolarında yakın mesafeden yüzüne biber gazı sıkılan ve geçirdiği ameliyatın ardından dil kökü kanserine yakalandığı anlaşılan Mehmet İstif (36) hayatını kaybetti.
2015- Vatikan, nihai şekli verilen ancak imzalanması gereken bir anlaşmada Filistin’i resmen devlet olarak tanıdı.
2016- New York’taki açık artırmada 8 milyon dolara alıcı bulan tablo, Frida Kahlo’nun şimdiye kadar en yüksek fiyata satılan eseri oldu.
– Hizbullah’ın en üst düzey komutanı ve Lübnan Başbakanı Refik Hariri suikastının zanlılarından Mustafa Bedreddin, Suriye’de Şam Havalimanı yakınında İsrail tarafından yapıldığı iddia edilen saldırıda öldü.
2017- İzmir’in Buca ilçesinden Anneler Günü etkinliği için Marmaris’e giden tur midibüsü virajı alamayınca uçuruma yuvarlandı. Kazada 24 kişi öldü, 10 kişi ağır yaralandı.