Belleğimizde: 14 Mart

1489 – Kıbrıs Krallığı kraliçesi Catherine Cornaro, adayı Venedik’e sattı.
1879- Genel ve özel görelilik teorilerini geliştirerek 1921 Nobel Fizik Ödülü’nü kazanan Alman kökenli Amerikalı fizikçi Albert Einstein doğdu.
1883 – Bilimsel sosyalizmin kurucusu Karl Marx, 65 yaşında Londra’da öldü.
1917- Petrograd Sovyeti ilk oturumunu yaptı. Sovyet’te bir “Asker Seksiyonu”da kuruldu.
1919 – Yunanların İzmir’e çıkarma planı, İngiltere Başbakanı Lloyd George, Fransa Başbakanı Georges Clemenceau, İtalya Başbakanı Vittorio Emanuele Orlando ve ABD Başkanı Woodrow Wilson tarafından kabul edildi.
1939- Adalet Bakanlığı Arap harfleriyle ders verenlerin cezalandırılmasına ilişkin genelge yayımladı.
– Hatay Meclisi Türk parasını resmi para olarak kabul etti.
– Slovakya Cumhuriyeti ve Karpatlar Ukraynası, Çekoslovakya’dan bağımsızlıklarını ilan etti.
1940 – Şair, ressam Metin Altıok doğdu.
1953 – İstanbul Üsküdar’daki Paşakapısı Cezaevi’nde isyan çıktı. 300 mahkum Adalet Bakanlığı’nın disiplin kararlarını protesto etti.
– Sovyetler Birliği Komünist Partisi 1. Sekreteri Stalin’in ölümü üzerine yerine getirilen Malenkov görevini 8 gün sonra Kruşçev’e devretti.
1954- Başbakan Adnan Menderes’in yeğeni Özdemir Evliyazade Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a sözlü hakaret ettiği gerekçesiyle tutuklandı. Evliyazade, Demokrat Parti’den açık bir mektupla istifa ederek Cumhuriyet Halk Partisi’ne geçmişti.
1955- CHP’ye ait malların Hazine’ye geçmesine dair kanun gereği, Ziraat Bankası’nda muhafaza edilen Atatürk’e ait eşyalar, Maliye tarafından devralındı. Atatürk’e ait kılıçlar, madalyalar, altın anahtarlar müzeye verilecek.
1956- Merkezi Zürich’te bulunan Uluslararası Basın Enstitüsü’nün bülteninde, Başbakan Menderes’in Türk basını hakkındaki sözlerine yer verildi: “Sık sık basından bahsediyoruz. Ancak Türk basını dört beş kişiden ibarettir. Diğerleri ise kağıt ticareti ve tirajlarını arttırmak için muhalefet yaparlar” dedi.
1964- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Barış Gücü’nün Kıbrıs’a gitmesi kararı aldı. Barış Gücü’nün 36 Kanadalı askerden oluşan ilk kafilesi 1964 yılı bugün Kıbrıs’a ulaştı.
1969 – Tiyatro sanatçısı Ayberk Çölok komünizmi övdüğü iddiasıyla tutuklandı.
– Birlik Partisi Genel Başkanı Hüseyin Balan, 16 Şubat’ta İstanbul Taksim’de yaşanan Kanlı Pazar olayları nedeniyle İçişleri Bakanı Faruk Sükan hakkında Meclis’e bir gensoru önergesi verdi. Ancak önerge, Adalet Partililerin oylarıyla reddedildi. Muhalefet sözcüleri Kanlı Pazar’ı hükümetin düzenlediğini ileri sürdüler.
– Eşkiya Hamido yakalandı.
1971- Adana/Osmaniye’de yolcu otobüslerini durduran yaklaşık 100 kişi uzun saçlı-favorili erkek yolcuların saç ve favorilerini kesti.
1974 – Ankara Cumhuriyet Savcılığı, Türkiye Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği’nin (TÖB-DER) kapatılması için dava açtı.
1979- Erzurum Atatürk Üniversitesi kampüsünde bıçaklanarak öldürülen Doç.Orhan Yavuz’un katillerinin, bu olaydan yargılanıp “delil yetersizliği”nden bırakılan ülkücüler C.Baysal ve H.Gerçek olduğu, ETKO (Esir Türkleri Kurtarma Ordusu) örgütünün ortaya çıkarılmasıyla kesinleşti.
– Yargıtay Başsavcısı, Mihri Belli’nin Genel Başkanı olduğu Türkiye Emekçi Partisi’nin kapatılması için dava açtı.
1980- ABD Hava Kuvvetleri’ne ait C-130 tipi askeri nakliye uçağı, İncirlik Hava Üssü’ne iniş yaparken düştü. 18 ABD askeri öldü.
1981- Başbakan Bülent Ulusu bugün yaptığı basın toplantısında altı ayda 6 bin 223 kişinin gözaltına alındığını, 16 bin 888 kişinin hüküm giydiğini bildirdi.
1983 – Devlet Güvenlik Mahkemeleri’nin kurulmasını öngören yasa tasarısı Danışma Meclisi’nde kabul edildi. Tasarıya göre 8 ilde DGM kurulacak.
– Ankara SBF’den Doç.Dr.İlber Ortaylı, Doç.Dr.Hasan Ersel ve Doç.Dr.Fazıl Sağlam istifa etti.
– İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı 3 No’lu Askeri Mahkemesi’nde Ülkücü Gençlik Derneği üyesi 16 sanık hakkında açılan davada sanıkların 15’i için idam cezası istendi.
1984 – Askeri Yargıtay yayımcı İlhan Erdost’un Mamak Askeri Cezaevi’nde dövülerek öldürülmesi ile ilgili davada hapis cezasına çarptırılan astsubay Şükrü Bağ’ın 10 yıl 8 aylık hapis cezası “öldürme kastı bulunmadığı” gerekçesiyle bozdu ve Bağ’ın tahliyesine karar verdi. 10 yıl hapis cezası alan 3 er ile 8 yıl ceza alan 1 erin cezaları ise onandı.
– Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) İstanbul, Antalya, Adana, Kars, Sakarya, Kocaeli, Amasya, Bursa ve Hatay il ve ilçe yöneticisi 120 kişi hakkında dava açıldı. Yöneticiler için 5-13 yıl arası hapis cezası isteniyor.
– Tasarrufların teşviki ve kamu yatırımlarının hızlandırılması hakkındaki yasa, Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından onaylandı.
– Bilim Sanat ve Kültür Kurumu (BİLSAK) İstanbul’da kuruldu.
1986- “Kurtarıcı” başlıklı yazıda Cumhurbaşkanı Kenan Evren’e “ima yoluyla hakaret edildiği” iddiasıyla Cumhuriyet Gazetesi yazarı İlhan Selçuk ve Yazı İşleri Müdürü Okay Gönensin’in yargılanmasına başlandı
1988 – Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan bir araştırmada Türkiye’de her 32 kişiden birinin devlet tarafından fişlenmiş olduğu belirtildi. MİT ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün fişlediği kişilerin 1,7 milyona ulaştığı bildirildi.
– DGM Savcısı Nusret Demiral tarafından hazırlanan iddianamede Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP) yöneticileri Nabi Yağcı (Haydar Kutlu) ve Nihat Sargın’ın 66’şar yıl hapse mahkum edilmeleri istendi. İddianamede aralarında 2 avukatın bulunduğu 14 sanık için de 5 yıldan 12 yıla kadar ağır hapis cezası öngörülüyor
– Buca Cezaevi’nde tutuklu ve hükümlüler ile yakınlarının açlık grevi sonuç verdi: tek tip elbise giyme zorunluluğu kaldırıldı.
– Nazım Hikmet’in kızkardeşi ile bazı sanatçı ve yazarlar şairin kaldığı Bursa Cezaevi’ni ziyaret etti.
– İslami İlimler Araştırma Vakfı’nın düzenlediği seminerde İslam devletinde tekelciliğin yasal olduğu, sendikanın, grevin, lokavtın ve toplu sözleşmenin yerinin olmadığı, emekli maaşının da haram olduğu ileri sürüldü.
1989- Ankara Merkez Cezaevi’nde siyasi tutuklulara dayak olayıyla ilgili olarak Adalet Bakanı ile görüşmek için Ankara’ya giden 37 kişilik heyet Bakan ile görüşemedi. Aralarında Nihat Sargın ve Haydar Kutlu’nun da bulunduğu 59 tutuklunun açlık grevi 13.gününü doldurdu.
– Dev-Yol duruşmalarında okunan ortak savunmayı “Devrimci Yol Savunması” adıyla kitaplaştırmasından dolayı hakkında “Kürtçülük ve komünizm propagandası” iddiasıyla 25 yıla kadar hapis istemiyle dava açılan O.Tayfun Mater’in tahliye istemi Ankara DGM’ce reddedildi.
– Server Tanilli’nin “Nasıl Bir Demokrasi İstiyoruz?” kitabını okurken “yakalanan” Hasanoğlan Öğretmen Lisesi öğrencisi yargılanıyor.
1990- Castro: “Dünyada büyük bir karşı-devrim dalgası yayılıyor. Yankee emperyalizmine boyun eğmeyeceğiz.”
1995 – İstanbul Gazi mahallesindeki olayları protesto için Ankara’da düzenlenen yürüyüşte polisle göstericiler arasında çatışma çıktı, 36 kişi yaralandı.
– İstanbul’da kamu çalışanları, işçiler ve kitle örgütleri Gazi Katliamı’nı protesto için Divanyolu’ndan Vilayet’e yürüdü.
1997- 06 Kasım 1996’da Beyazıt YÖK protestosunda gözaltına alınan öğrencilerden 433’ünün yargılanmasına başlandı.
– Avusturya asıllı ABD’li film yönetmeni Fred Zinnemann öldü.
1998- Kamu emekçileri “Kamu Görevlileri Sendikaları Yasa Tasarısı”nın geri çekilmesi için Beşiktaş’ta eylem yaptı.
– YÖK başörtüsü takma taktırmanın suç olduğunu açıkladı.
2000 – Greenpeace, yıllardır çevre kirliliği konusunda mücadele ettiği uluslararası kuruluşlardan Shell petrol şirketine ortak oldu.
2001- Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu, Beyaz Enerji Operasyonu’nu yürüten Ankara DGM savcısı Talat Şalk’a AB, IMF ve Dünya Bankası’ndan doğrudan belge istediği gerelçesiyle ceza verilmesini istedi.
2002 – AB liderlerinin Barcelona Zirvesi’nin yapılacağı İspanya’da, zirveyi protestoları engellemek için Schengen Anlaşması geçici olarak askıya alındı ve olağanüstü hal ilan edildi. Zirvenin yapılacağı bölge 2 kilometrelik demir perde ile çevrildi. NATO’da İspanya’nın talebi üzerine Barcelona’ya bir Awacs radar uçağı gönderdi.
2003 – AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığındaki 59. hükümet Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanarak resmen kuruldu. 58. hükümete sahip çıkan Başbakan, bakanlık sayısını başbakan dahil 25’ten 23’e düşürdü.
– Avrupalı işçiler Avrupa İşçi Sendikaları Birliği’nin (EGB) çağrısı üzerine Irak savaşını protesto için 10 dakika süreyle işi bırakma eylemi yaptı. Avustralya’nın Adelaide kentinde barış yanlıları Irak’ta savaşa destek veren Başbakan John Howard’ın otomobiline yumurta ve domates fırlattı.
– 23 Greenpeace üyesi, savaş karşıtı pankart asılı olan kamyonla İskenderun Limanı’nın D kapısını kapattı.
– “Barış Girişimi” üyeleri, AKP hükümeti hakkında “ABD askerlerini konuşlandırıp görevi kötüye kullanmak”tan tazminat davası açtı.
– Sağlık emekçileri Tıp Bayramı’nda “Irak’ta savaşa hayır” dedi.
2004 – İspanya’da yapılan genel seçimleri, Jose Luis Rodriquez Zapatero liderliğindeki Sosyalist İşçi partisi kazandı. Jose Maria Aznar ve partisi, Irak’ta ABD’ye destek vermenin ve Kaidenin üstlendiği Madrid olaylarında ısrarla ETA’yı suçlamanın bedelini seçimi kaybederek ödedi.
– Rusya’da 109 milyon seçmenin katıldığı SSCB sonrası en renksiz başkanlık seçiminde Vladimir Putin oyların yüzde 71’ini alarak devlet başkanı seçildi.
2005 – Anayasa mahkemesi, CHP’nin başvurusuyla, yabancılara taşınmaz satışı maddesini iptal etti. Bugüne kadarki satışlar, geçerli olacak. Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşim Kılıç “Karar, yabancıya hiç mal satılmaz anlamına gelmez” dedi.
2006 – Fransa’da 5 bin üniversite ve lise öğrencisi İlk İş Sözleşmesi Yasası’nı (CPE) protesto için yürüyüş düzenledi. Eğitime ara veren 84 üniversiteden 40’ında oturma eylemi başladı.
– Şili’de uzun yıllar sonra iktidara gelen ilk sosyalist ve kadın Başbakan Michele Bachalet’in ilk icraatı 60 yaş üstü Şililerin devlet hastanelerinde bedava tedavilerini sağlamak oldu.
– İsrail, ABD ve Britanya’nın izniyle,İsrailli Bakan Rehavam Zeevi’yi öldürmekle suçladığı militanları almak için uluslararası Eriha Cezaevi’ni bastı.
2007- 11 Eylül 2001 saldırılarının arkasındaki isim olduğu iddia edilen Halid Şeyh Muhammed saldırıların sorumluluğunu kabul etti. Ayrıca Türkiye’deki Amerikan, Yahudi ve İngiliz hedeflerinin vurulmasına mali destek sağlanmasından da sorumlu olduğunu itiraf etti.
– II. Dünya Savaşı’nda Fransız direniş hareketinin kahraman isimlerinden Lucie Aubrac öldü.
2008- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya, “laikliğe aykırı fiillerin odağı haline geldiği” iddiasıyla Adalet ve Kalkınma Partisi’nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi’nde dava açtı.
– Emek Platformu’nun Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarısı’na karşı Türkiye genelinde işyerlerinde gerçekleştireceği 2 saatlik iş bırakma eylemi saat 10:00 – 12:00 arasında gerçekleştirildi. Aralarında Türk-İş, Hak-İş, DİSK, KESK, Türkiye Kamu-Sen, Memur-Sen, BASK, TMMOB ve Türk Tabipleri Birliği’nin de bulunduğu 17 konfederasyon, sendika ve sivil toplum örgütünden oluşan Emek Platformu öncülüğündeki eylem, hastaneler, demiryolları ve okullarda etkili oldu.
– 16 Mart 1978 Beyazıt ve 16 Mart 1988 Halepçe katliamları, İstanbul Üniversitesi önünde 500 öğrencinin katılımıyla protesto edildi.
– AB devlet ve hükümet başkanları, Brüksel’deki zirvede iklim değişikliği ile mücadele amacıyla zehirli gazların salımında 2020 yılına kadar, 1990’daki düzeye oranla yüzde 20’lik kesinti yapılmasını öngören bir takvim üzerinde uzlaştı.
– ABD merkezli hak örgütü Freedom House, Türkiye’deki basın özgürlüğüyle ilgili bir açıklama yaparak, son zamanlarda yaşanan tutuklamalar ile birlikte cezaevlerindeki gazetecilerin durumunun özgürlük ve haklar açısından “endişe verici” olduğunu söyledi.
2010- Dersim Dernekleri Federasyonu “Munzur Barajları Projeleri” nin iptali için AKP İstanbul İl Örgütü önünde gösteri yaptı.
– Hekimler artan iş yükü ve şiddet olaylarını protesto için Sağlık Bakanlığı önünde beyaz önlük yaktı.
2011- TRT’nin ve Türkiye’nin ilk haber spikerlerinden, sunucu, yazar, eğitmen Jülide Gülizar öldü.
– İbrahim Tatlıses İstanbul’da silahlı uğradığı silahlı saldırıda ağır yaralandı.
2013- 100 kadar öğrenci Beyazıt’ta 16 Mart 1978’de ülkücülerce öldürülen 7 İstanbul Üniversitesi öğrencisini andı.
– Osmangazi Üniversitesinde 3 bin kadar öğrenci, yemekhane zamlarını protesto ederken özel güvenlikçilerce dövülerek gözaltına alınan arkadaşları için rektörlüğe yürüdü.
2014- Başbakan Erdoğan, mitingte Berkin’in annesi Gülsüm Elvan’ı “Mezara karanfil ve demir bilyeler atıp ne mesajı veriyorsun?”deyip yuhalattı.
2015- Kanal İstanbul projesi kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın “rezerv yapı alanı” ilan ettiği, plan yapma yetkisi İBB’ye verilen Yarımburgaz Mahallesi’nde çivi bile çakamayan mahalleli yerlerinden sürülmemek için bölgenin SİT alanı ilan edilmesini istiyor.
– Maldivler’in eski devlet başkanlarından Muhammed Naşid, üç yıl önce görevde bulunduğu sırada üst düzey bir hakim için gözaltı emri vererek terörle mücadele yasasına muhalefetle suçlandığı davada 13 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
2016- Kaçak göçmenleri taşıyan teknenin batması sonucu 63 kişinin hayatını kaybettiği olaya ilişkin davada, 20 yıl ve 12 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırılan iki sanık, yeniden yargılandı. Sanıklar, bin 350’şer yıl hapis cezasına çarptırıldı.
– Foto muhabiri Ara Güler’in hayatını ve fotoğraflarını konu alan “İstanbul’un Gözü” adlı belgesel film, dünyadaki ilk gösteriminin yapıldığı Washington DC Bağımsız Film Festivali’nde tüm kategorilerdeki yapımlar arasında “En İyinin İyisi” seçildi.
2018- Dünyanın önemli kozmologlarından ve ALS hastalığı nedeniyle tüm iletişim yetilerini kaybetmesine rağmen kendisi için özel olarak tasarlanan bir bilgisayar desteğiyle bilimsel çalışmalarını devam ettiren Stephen Hawking, 76 yaşında öldü.