Belleğimizde: 15 Mart

MÖ 44 – Romalı politikacı Jül Sezar öldü.
1919- İstanbul’da Arnavut Teavün Cemiyeti kuruldu.
1921 – Son Osmanlı sadrazamlarından, İttihat ve Terakki liderlerinden (Mehmed) Talat Paşa, Berlin’de suikasta uğradı; 23 yaşındaki Soghomon Tehlirian adlı bir Ermeni’nin sokakta öldürdüğü Talat Paşa, 1874’te Edirne’de doğmuştu.
1928- Japonya Komünist Partisi ve partiyle bağlantılı emek örgütlerinden yaklaşık 1.600 kişi Özel Polis örgütü operasyonuyla tutuklandı.
1933 – Almanya’da Hitler Üçüncü Reich’ı ilan etti.
1938 – Sovyetler Birliği’nde olağanüstü mahkemede ölüm cezasına çarptırılan, aralarında Nikolay Buharin’in de bulunduğu 18 kişinin cezaları infaz edildi.
1939 – Çekoslovakya Cumhurbaşkanı Emil Hacha, Çek’in Almanya’ya ilhakını kabul etti.
1944- Varlık Vergisi Kanunu hükümlerini iptal eden 4530 sayılı kanun kabul edildi.
1946– THKP-C önderi Mahir Çayan doğdu.
– 4837 sayılı kanunla “İş ve İşçi Bulma Kurumu” kuruldu.
1949 – Meclis’te bir konuşma yapan Rize Milletvekili Fahri Kurtuluş, Lermontov’un 110 yıl önce yazdığı ve 1945’te Türkçe’ye çevrilen bir kitapta milli duygularımızı rencide eden bölümler olduğunu söyleyerek, bu bölümlerin kitaptan çıkarılmasını istedi.
1953 – İstanbul Tekstil Sendikaları’nın Zeytinburnu Çimento Fabrikası işçilerinden 53’ünün işten çıkarılmasını ve tazminatlarının ödenmemesini protesto etmek için Taksim’de yapmak istedikleri mitinge izin verilmedi.
1955- Tiyatro sanatçısı Muammer Karaca’nın yaptırdığı “Karaca Tiyatrosu” İstiklal Caddesi Sular İdaresi Sokağında açıldı.
1965- 3 aylık yurtdışı gezisinden 14 Mart’ta Havana’ya dönen Che, Küba vatandaşlığı ve üstlendiği tüm görevleri bırakıp Küba’dan gizlice ayrılması ve Afrika/Sahra Çölü altındaki bölgede -Kongo’da-ilk askeri operasyonu yönetmesi konularında Castro ile anlaştı. Che, yeri ve zamanını şartlara göre tayin ederek istediği zaman açıklaması için Castro’ya bir mektup bıraktı. Ayrıca, ölümü halinde çocuklarına ve anne/babasına iletilmek üzere 2 mektup daha yazdı.
1966- TIP Genel Başkanı M.Ali Aybar’ın SBF’deki konferansına gelen “milliyetçiler” konuşmacıya sürekli sataşarak büyük bir kavga çıkardı.
1969- Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın Anadolu Ajansı’nda yürüttüğü greve futbolcular da “sempati nöbeti” ile destek verecek. Beşiktaşlı Küçük Ahmet ile başlayan nöbet, Galatasaraylı Metin Oktay, Fenerbahçe kaptanı Can Bartu ve Beşiktaşlı Sanlı ile devam edecek.
– Kanlı Pazar’ın görüntülerini içeren 2 belgesel film, İTÜ ve Teknik Okul Öğrenci Birliği lokalinde izletildi.
1970- Üçüncü Demirel Hükümeti Meclis’ten güvenoyu aldı. Oylamadan sonra bir konuşma yapan Başbakan Demirel “Buhrandan tecrübe edinilerek çıkılmıştır” dedi. CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit ise “Hükümet bunalımı sona erdi. Şimdi ahlak bunalımının sona ereceği günleri bekleyeceğiz” dedi.
1971- Aranan THKO üyesi dört genç Ankara’nın birkaç kilometre dışında buluşup Sivas yolu üzerinden Malatya’ya gitme hedefiyle, 2 motosikletin birinde Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan, diğerinde Tayfur Cinemre ve Sinan Cemgil olmak üzere akşam üzeri yola çıktılar.
– Silahlı 2 kardeş “hristiyanlık propagandası yapıldığı” iddiasıyla “American Board Neşriyat Bürosu”nu bastı.
1972 – Cezaevinden kaçan THKP-C liderlerinden Ziya Yılmaz’a yakalandıktan sonra ölüm cezası verildi.
1974- TBMM Adalet Komisyonu Başkanlığı’na Osmanlı hanedanının yurda dönebilmelerine imkan tanıyan bir önerge verildi.
1975 – DİSK’e bağlı Maden-İş Sendikası Tarsus’taki Cümitaş Fabrikası’nda 350 işçinin katıldığı grevi başlattı.
1976 – Maliye Bakanlığı, Türk Lirası’nın değerini 9 yabancı para karşısında yeniden %3.3 oranında düşürdü.
1977 – İstanbul Teknik Üniversitesi’nin Gümüşsuyu ve Maçka binaları ana giriş kapılarında polis tertibat alırken, okul içindeki tüm koridorlar ve sınıf kapılarında jandarma tam gün görev yapıyor.
– AET’nin başvurusu üzerine pamuk ipliğine vergi iadesi yüzde 25’ten yüzde 10’a indirildi.
1978- MSP lideri Necmettin Erbakan hakkında açılan davanın düşmesi amacıyla siyasi partiler yasasında değişiklik öngören ve Korutürk tarafından veto edilen yasa çıktı.
1980 – 33 hükümlü ve tutuklu tünel kazarak Van Cezaevi’nden kaçtı. Kaçaklardan 16’sı bir gün sonra yakalandı.
– Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit, “Demirel kendini Ayetullah sanıyor” dedi.
1981 – Genelkurmay, aralarında Mehmet Ali Ağca’nın da bulunduğu 43 kişinin 17 Mart günü saat 17.00’ye kadar teslim olmamaları halinde vatandaşlıktan çıkarılacağını duyurdu.
– THKP-C/ HDÖ’lü dört devrimci; Mehmet Yıldırım, Nihat Kurban, Cemalettin Düvenci ve Süleyman Aydemir İstanbul – Bahçelievler’de kolluk güçlerince kuşatıldılar, teslim olmadılar, çatıştılar ve öldüler.
– Şair ve yazar Yaşar Nabi Nayır İstanbul’da öldü. Varlık dergisi ve Varlık yayınlarının kurucusuydu. Yalnız çağdaş dünya edebiyatını konu edinen aylık Cep dergisini çıkardı. Birçok şair, yazar ve çevirmenin yetişmesinde katkıda bulunmuştu. Yıllarca Uluslararası Pen Yazarlar Derneği’nin Türkiye başkanlığını yürüttü. 1979’da kültür hayatına yaptığı katkılardan dolayı “Kültür Bakanlğı Büyük Ödülü”nü aldı. Muzaffer Reşit takma adıyla antoloji ve derleme kitapları hazırladı. Yaşar Nabi Nayır bir yayıncı olarak edebiyatta her türlü görüş ve akıma hoşgörüyü ilke edindi ve sanatçının özgürlüğünü savundu. 1982 yılında anısına Yaşar Nabi Nayır Edebiyat Ödülü kondu.
1982 – 428 sanıklı Devrimci Sol davası İstanbul’da başladı. 146 kişi için ölüm cezası isteniyor.
1983 – Maliye Bakanlığı, Hisarbank ve İstanbul Bankası’na el koydu.
1984 – İngiltere’de maden işçileri ülke çapında bir grev başlattı.
1988 – Akbank Yönetim Kurulu üyeliğine getirilen ANAP Grup Başkan Vekili Sivas Milletvekili Mükerrem Taşcıoğlu’nun görevi bir gün sürdü. Taşcıoğlu, “Görevi kabul ettiğim doğrudur. Ancak siyasi hüviyetimin bazı yorumlara yol açacağını düşünerek görevden çekiliyorum” dedi. Mükerrem Taşcıoğlu eğer çekilmeseydi, bir siyasi görevi sürdürürken özel teşebbüste görev alan ilk siyasetçi olacaktı.
1989- Toplumsal Kurtuluş Dergisinde yer alan 3 yazısından dolayı Doç.Yalçın Küçük hakkında DGM’de 3 yeni dava daha açıldı.
– Ümraniye’de bir ortaokul duvarına “İnsanlık onuru işkenceyi yenecek” vb. sloganlar yazmakla suçlanan 3 öğrenci DGM’de yargılandı.
1990 – Nusaybin’de bir PKK üyesinin cenazesinde çıkan olaylarda 1 kişi öldü, esnaf kepenk kapattı.
– DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel, MİT’in sivilleştirilmesini istedi. Demirel MİT’in başında muvazzaf subaylar olduğunu belirterek, “MİT dönemin hükümetlerini 1960 Darbesi’nden, 1971 Muhtırası’ndan ve 1980 Müdahelesi’nden haberdar etmemiştir. Hükümet genellikle Angola’da olan bir harekatı bilir de Ankara’da olanı bilmez.” dedi.
– 26 Mart’ta başlayacak grev öncesi kamu ve özel sektöre ait 45 işyerinde Çimse-İş üyesi yaklaşık 15 bin çimento işçisi servislerden erken inerek fabrikalara yürüdü. Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) işyerlerinde çalışan 10 bini aşkın işçi de yemek boykotu yaptı.
1991 – Ankara Etlik’te bir kahvehane tarandı Dev-Sol örgütünün üstlendiği olayda biri polis iki kişi öldü, iki kişi yaralandı.
– Mardin’in Dargeçit ilçesinde Halepçe katliamını protesto için yürüyüş yapan 7000 kişilik topluluğa güvenlik güçleri ateş açtı; 1 kişi öldü.
1992- İstanbul Valiliği’nin 8 Mart’ta izin vermediği “Emekçi Kadınlar Mitingi”, Demokratik Kadınlar Derneği’nce yaklaşık 300 kadının katılımıyla Bağlarbaşı’nda yapıldı.
1995 – İstanbul’un Ümraniye ilçesinin eski adı 1 Mayıs olan Mustafa Kemal mahallesinde, 13 Mart günü Gazi mahallesinde polisin ateş açması sonucu 15 kişinin ölmesini protesto gösterisi yapıldı. Gösteriyi engelleyemeyen polis, göstericileri ateş açarak durdurmaya çalışınca çıkan çatışmada 4 kişi öldü, 20’den fazla kişi yaralandı. İstanbul Valiliği Ümraniye’de sokağa çıkma yasağı ilan etti.
– Gazi Mahallesi’nde katledilen 17 kişiden 6’sının cenazesi 5 bin kişinin katılımıyla Gazi Mezarlığı’nda toprağa verildi.
1996- 1.Uluslararası İslam Düşüncesi Konferansı’nda konuşan RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan (İslam düşüncesini topluma kabul ettirmek için): ”Küçük bir çocuğa aspirini doğrudan verirseniz acı gelir, ikinci defa vermeye kalkarsanız kaçar; aspirini çikolataya saracaksınız.”
1997- Çemişgezek- Tekke Köyü kırsalında devlet güçleriyle gerillalar arasında çıkan çatışmada İsmail Kahraman (Çemişgezek), Mehmet Göynük (1970-71 Ovacık), Garip Kalkan (1973- Hozat), Songül Özdemir (1974-75 Hozat), Hülya Muratkan (1974 Hozat), Şafak Demir (1976-77 Hozat), Işıl Akbayır (1974-75 Dersim) ve Cüneyt Kahraman (1972 Çemişgezek) öldürüldü. Cüneyt Kahraman’ın MKP’nin önceli TKP (ML)’nin 24 Nisan 1996’da sonuçlanan Kongre Hazırlık Konferansıyla, Parti Genel Sekreterliği’ne seçildiği açıklandı.
– Gümüşhane Barosu Başkanı Ali Günday’ı kurşunlayarak öldüren İzzet Kıraç’a 24 Ekim 1996’daki duruşmada verilen ömür boyu hapis cezası Yargıtay’ca onaylandı. Son duruşmada Kıraç’ın ayrıca 11 ay tecritli hücre hapsine karar verilmişti.
– İzmir’in Bergama’yı Destekleme Komitesi siyanürlü altına karşı 120 kilometrelik meşaleli maraton düzenledi.
1998- İHD Heyeti’nin G.Saray-Gümüşsuyu arasındaki “Düşünceye Özgürlük” yürüyüşüne Taksim girişine kadar izin verildi.
1999- Susurluk davasında ilk kez sorgusu yapılan B.Evler Katliamı faili ülkücü Haluk Kırcı: “Abdullah Çatlı devlet tarafından kullanıldı.”
2000- İsrail Güvenlik Kabinesi,anlaşmalar gereği Batı Şeria’dan 6.1 oranında toprağın daha Filistin Özerk Yönetimi’ne devrini onayladı. Filistin yönetimindeki Batı Şeria topraklarının oranı yüzde 42.9’a yükseldi.
– Ümraniye’de 5 yıl önce Gazi Katliamı protestosunda öldürülen 5 kişi için polis ablukası altında anma yapıldı.
– Grafiker, tasarımcı, afiş sanatçısı ve sanat yönetmeni Mengü Ertel, 69 yaşında öldü.
2001– İstanbul – Moskova seferini yapan Tupolev Tu-154 tipi bir uçak, Çeçen korsanlarca kaçırıldı. Medine’ye indirilen uçağa Suudi antiterör timlerince düzenlenen operasyonda, Türk yolcu Gürsel Kambal, Rus hostes Yuria Fomina ve bir korsan öldü.
– İktisat Bankası’na el konuldu.
– Kuzey Kore ile Güney Kore arasında 50 yıldır ilk kez posta alışverişi yapıldı.Kuzeyden gelen mektuplarla Güneyden gelen mektuplar bir sınır köyünde takas edildi.
2002 – Yargıtay Başsavcısı Sabih Kanadoğlu Susurluk mahkumlarından eski MİT’çi emekli yarbay Korkut Eken’in “karar düzeltme” talebini reddetti. Eken’in suçlu değil, kahraman olduğunu söyleyen emekli generallerle, Mehmet Ağar’ı, “Eken kahramanlıktan değil, suçtan mahkum oldu” diye cevapladı.
2003 – Recep Tayyip Erdoğan, başbakan olarak ilk icraatında bugün yürürlüğe giren İş Güvencesi Yasası’nı üç buçuk ay erteletmek için Meclis’e yolladı. TBMM Genel Kurulu’nda yasa askıya alındı. 30 Haziran’a ertelenen İş Güvencesi Yasası, işverenlerin keyfi işten çıkarmalarını engellemeye yönelik hükümler ve yaptırımlar getiriyordu.
– “Irak’ta Savaşa Hayır Koordinasyonu” üyeleri, ABD’nin Sabiha Gökçen Havaalanı’nı kullanacak olmasını protesto etti.
Ankara Yüksel Caddesi’nde yaklaşık 1.000 savaş karşıtı, tencere-tava ve yarım ekmeklerle Sakarya Meydanı’na yürüdü.
2004 – Gaziantep 2. Asliye Hukuk Mahkemesi, DEHAP üyelerinin Kürtçe isim kullanma talebini W harfinin Türk alfabesinde bulunmadığı gerekçesiyle reddetti.
– Çin’de ilk kez bir milletvekili ülkede yılda 10 bin insanın idam edildiğini açıkladı. Çin, insan hakları örgütlerinin eleştirileri nedeniyle idam ilgili rakamlarını gizli tutuyor.
– İstanbul’da ESP’li 40 kişi, dilekçe vermek için İl Seçim Kurulu’na yürümek isteyince dövülerek gözaltına alındı.
2005 – Filipinlerin başkenti Manila yakınlarındaki Bagong cezaevinde yatan İslamcı örgüt Ebu Seyyaf’ın militanlarının firar girişimi ve ardından çıkan isyan ikinci gününde bastırıldı, örgüt üyesi 22 kişi öldürüldü.
2006- Duceyl katliamından yargılandığı davada ilk resmi ifadesini veren Devrik Irak lideri Saddam Hüseyin, “işgalcilere isyan” çağrısı yapınca susturuldu.
2007- Hindistan’ın doğusundaki Batı Bengay eyaletinde, hükümetin toprakları üzerine bir sanayi parkı yapma planını protesto eden çiftçilerle polis arasında önceki gün başlayan çatışmada ondan fazla kişi öldü.
– İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi vicdani retçi Halil Savda, Çorlu/Tekirdağ Askeri Mahkemesi’nde görülen davada, emre itaatsizlik ve firar suçlamasıyla toplam 15 ay hapis cezasına çarptırıldı. Duruşmaya katılan Vicdani Ret Platformu, ülkücülerin linç girişimine uğradı.
2008- 5. yılında ABD’nin Irak’a müdahalesi Kadıköy’de mitingle protesto edildi.
2009- El Salvador’da yapılan başkanlık seçimlerini Farabundo Marti Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin (FMLN) adayı Mauricio Funes kazandı.
2010- Uganda’da UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi’ne alınan Buganda halkının krallarının mezarlarının bulunduğu alan yandı.
2011- Suriye’de muhalefet, Baas Partisi rejimini devirmek ve “Özgür Suriye Devletini” kurmak için silahlı isyana başladı.
– Japonya’da dört gün önce meydana gelen depreminde hasar gören Fukuşima nükleer santralındaki radyasyon seviyesi insan sağlığını etkileyebilecek düzeye ulaştı.
2012- Türkiye, Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’ni imzaladı.
– 8 ay önce Mersin Limanı’nda sendika üyeliğinden dolayı işten çıkarılan 28 işçi “işe iade sözü” veren Liman-İş Mersin Şubesi’ni işgal etti.
– İstanbul Üniversitesi Hukuk Fak.’nde Sivas davasının zamanaşımına uğramasını protesto eden öğrencilere “Müslüman gençlik” saldırdı.
2013- 30’dan fazla üniversitede 170’e yakın öğrenci topluluğundan delege seçilen yaklaşık 500 öğrenci ODTÜ’de “Üniversite Kongresi” yaptı. Sonuç: “Anayasa’yı AKP yazamaz”. Kongre’de 1965’de ODTÜ’de kurulan Fikir Kulüpleri Federasyonu’nun yeniden kurulması kararı alındı.
2014- KESK üyeleri yolsuzluk operasyonlarının engellenmesine karşı özellikle 3 büyük ilde eylem yaptı.
– Adana’da Başbakan Erdoğan’ın mitingi öncesi AKP İl Başkanlığı’na yürümek isteyen 200 kişilik grup tazyikli su ile dağıtıldı.
2016- İçişleri Bakanlığınca Kızılay Güvenpark’ta bomba yüklü bir araçla düzenlenen saldırısının failinin, 1992 doğumlu, Kars ili Kağızman ilçesi nüfusuna kayıtlı Seher Çağla Demir olduğu açıklandı.
– Myanmar’da 50 yıllık askeri yönetimin ardından devlet başkanlığına getirilen Ulusal Demokrasi Birliğinin (NLD) lideri Aung San Suu Çii’nin yakın müttefiki Htin Kyaw getirildi. Kyaw, ülkenin ilk sivil devlet başkanı oldu.
2017- Hollanda genel seçimlerini, 33 milletvekili çıkaran Başbakan Rutte’nin liderliğindeki Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi kazandı. Wilders liderliğindeki aşırı sağcı Özgürlük Partisi ise ikinci oldu.