Belleğimizde: 15 Ocak

1582 – Rusya, Estonya ve Livonya’yı Polonya’ya bıraktı.
1622- En büyük Fransız komedi yazarı ve oyuncu Molière doğdu.
1891- Sovyet yazarlarından gazeteci ve romancı İlya Grigoryeviç Ehrenburg doğdu.
1919 – Alman devrimciler Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht, Berlin’de Freikorps (serbest kıtalar) adlı çeteler tarafından başları dipçikle ezilerek öldürüldü. Bir kanala atılan Rosa’nın cesedi ancak Mayıs 1919’da bulunabildi. Berlin’de Kasım 1918 ayaklanması ile kurulan Cumhuriyet’in “Toplumsal Cumhuriyet”e dönüşümü için 5 Ocak 1919’da harekete geçen devrimciler bastırıldı. Sosyal Demokrat Parti (SPD) hükümeti 11 Ocak’ta anti-komünist ”Freikorps” güçleriyle karşı saldırıya geçip devrimcilerin işgalindeki resmi binaları geri aldı.1870 – Amerika Birleşik Devletleri’nin Demokrat Partisini eşek sembolü ile tanımlayan ilk politik karikatür yayımlandı.
1929- Siyah hakları mücadelesinin unutulmaz önderi Amerikalı rahip, Martin Luther King, Jr. doğdu.
1945- Müttefik gemilerinin Boğazlardan geçişine izin verildi.
1949- İmam-hatip kursları açıldı.
1952 – ABD, Türkiye’nin Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne girişini onayladı.1949 – İstanbul ve Ankara’da açılan ilk imam-hatip kurslarında derslere başlandı.
1957- Mısır’da hükümet bütün İngiliz ve Fransız bankalarının kamulaştırılacağını açıkladı.
1958 – İçişleri bakanı bir açıklama yaptı; İstanbul’da 40.000, Ankara’da 45.000, İzmir’de 4500 gecekondu var.
1962- Mardin’de ilkokul binasında öğrenim gören ve yeni lise binası inşasının gecikmesini protesto eden yaklaşık 1.000 lise öğrencisi dersleri boykot ederek okuldan valiliğe, valiyi yerinde bulamayınca da evine yürüdü.
1964- Kıbrıs anlaşmazlığını görüşmek üzere III. Londra Konferansı toplandı. İngiltere, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs hükümetleri ile Kıbrıs Türk ve Rum toplumu liderleri katıldı.
1966- Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Lyndon Johnson’ın ve eski Başbakan İsmet İnönü’nün 1964 yılında yazdıkları mektuplar günü kamuoyuna açıklandı.
1970 – Muammer Kaddafi, kendini Libya devlet başkanı ilan etti.
– 16 Aralık 1969’da Battal Mehetoğlu’nun öldürülmesine ilişkin bildiri yayınlayan 69 Deniz subayından, hakkında ordudan ihraç kararı alınan teğmen Sarp Kuray ve 4 arkadaşı yeni bir bildiri daha yayınladı:
1973 – Amerika Birleşik Devletleri başkanı Richard Nixon, Kuzey Vietnam’daki birliklerinin saldırılarını durdurduklarını ve barış görüşmelerinde ilerleme kaydettiklerini açıkladı.
1975 – İstanbul Çapa’da 1700 sağlık işçisi işi bıraktı.
– Angola, Portekiz’den bağımsızlığını kazandı.
1976 – Türkiye nin Beyrut büyükelçiliği başkatibi Oktar Cirit, Ermeni militanlar tarafından öldürüldü.
1978- 40 demokratik kitle örgütünün katılımıyla Beşiktaş’tan Taksim’e yürüyüş ve “Emperyalizme, Faşizme, Şovenizme Karşı Eylem Birliği” mitingi yapıldı. Mitingte yaptığı konuşmada suç unsuru bulunduğu gerekçesiyle Dev-Genç Genel Sekreteri Bülent Uluer gözaltına alındı.
– Laleli’de ülkücülerce öldürülen İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu’nun 2 öğrencisinden Gökhan Yüksel’in cenazesi toprağa verildi.
1979- Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı’nca gözaltına alınan TRT Haber Dairesi Başkanı Teoman Karahun ile muhabirler Ali Kırca ve Selim Esen, savcılıkça ifadelerinin alınmasının ardından tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı.
– Doğan Kardeş Yayınları’nda 7 aydır grevde olan Hayat Dergisi Renk Ayrım Şefi Lütfü Moray, geriye alacaklılarının listesini bırakarak evinde intihar etti.
1980- Maraş Katliamı’nın yıldönümündeki boykot eylemleri nedeniyle Ankara/ Hasköy Esenevler Lisesi’nde 22 öğretmenin açığa alınmasını protesto eden 140 öğrenci ile 50 öğrenci velisi gözaltına alındı. Küçükesat 50.Yıl Lisesi öğrencileri de öğretmenleri için direnişe geçti. İstanbul Çağlayan Lisesi’nde, açığa alınan öğretmenlerinin göreve iadesi için direnişe geçen öğrencilerden 500 kadarı gözaltına alındı. Zeytinburnu Meslek Tekstil, Esenler Kaptanpaşa ve Zincirlikuyu Yapı Meslek liselerinde de eylemler yapıldı.
1985- Almedia Neves, Brezilya devlet başkanı seçildi. Neves 21 yıl süren askeri diktatörlükten sonra ilk sivil devlet başkanı oldu.
1986- SHP İçel Milletvekili Ali İhsan Elgin Başbakan Turgut Özal’ın yanıtlaması talebiyle Meclis’te bir soru önergesi verdi: “PKK operasyonunda ölü ele geçirildiği açıklanan Bingöl’ün Genç ilçesi köy öğretmeni Sıddık Bilgin’in karakolda işkence görüp ardından kurşunlandığı doğru mudur?”
– 12 Eylül askeri darbesinden sonra ilk öğrenci derneği kongresi günü İzmir’de toplandı.
– Brezilyalı solcu din adamı Carlos Alberto Libanio Christo (bilinen adıyla “Friar Betto”) ile yaptığı söyleşisi “Fidel ve Din”adıyla Havana’da kitap olarak yayınlanan Castro: “Hristiyanlığın, kapitalizmle olandan on bin kez daha fazla sosyalizmle birleştiği nokta var.”
1987 – Türban eylemleri yayılıyor; Erzurum İlahiyat Fakültesi öğrencileri, dekanlığı işgal etti; Konya’da 122 öğrenci sınavları boykot etti; Bursa’da öğrenciler protesto telgrafı çekti.
1988 – Dersim- Areki’de, kolluk güçleriyle çıkan çatışmada TİKKO üyesi Metin Kaya (Erzincan) öldürüldü.
– Yargıtay, “Sanığın güvenlik görevlilerinin sanıkları itirafa zorlamak için” uyguladıkları kötü muameleleri “işkence”, “zalimane”, “haysiyet kırıcı” ve “gayri insani” muameleler olarak sınıflandırarak,”bir hafta iş ve gücüne engel olacak şekilde dövülmesi işkence kapsamına girmediği” yolunda bir karar verdi.
1988- 12 Eylül 1980’den bu yana 39 ton kitap müsadere edildi. Tek bir yayınevine (Bilim ve Sosyalizm) ait 133 bin 607 kitap yakıldı.
1989- Cizre’ye bağlı Yeşilyurt köyünü gece basan askerler ve polis özel timleri, “13 Ocak’ta Cizre’de 2 polisi öldüren 3 PKK’lının köyde saklanıp kaçtıkları” iddiasıyla köylülere dayak attı, eziyet etti ve 8 köylüye insan pisliği yedirdi. Köylüler, Avukat Hasip Kaplan aracılığıyla bir dilekçeyle yaşanılanları tüm devlet yetkilileri ve OHAL valiliğine bildirmelerine rağmen ses çıkmadı. Cumhuriyet Gazetesi muhabiri Celal Başlangıç 20 Ocak’ta yalnız başına 23 Ocak’ta da SHP milletvekilleri Cüneyt Canver ve Fuat Atalay ile köye giderek Av.Hasip Kaplan ve köylülerle görüştü; tüm görüşme ayrıntılı olarak 24 Ocak’ta Cumhuriyet’te yayınlandı. 12 Haziran 1990’da Asliye Ceza, Yargıtay’ın ağır ceza hükmüne rağmen Binbaşı Çağlayan’a ”fena muamele”den 2 ay 15 gün hapis cezası verdi, 375 bin TL para cezasına çevirdi ve erteledi. AİHM’e götürülen davada 1994’de Türkiye 4 köylüye 300’er bin Frank tazminat ödemeye mahkum oldu.
1990- İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu’nun 1 Aralık 1989’da işgalinden dolayı tutuklanan 76 öğrencinin yargılanmasına DGM’de başlandı. 54 imzalı bir dilekçeyle gözaltında işkence, öğrencilerin TV’de terörist olarak gösterilmesi vb. gerekçelerle suç duyurusunda bulunuldu.
1991- Sosyalist Birlik Partisi (SBP) kuruldu; Sadun Aren genel başkanlığa getirildi. SBP’nin kuruluşunda Türkiye Birleşik Komünist Partisi’nden ayrılan bir grup, daha sonradan Türkiye Sosyalist İşçi Partisi ve Sosyalist Parti yeraldı. Çeşitli mesleklerden 245 kişi bir bildiri yayınlayarak SBP’nin kuruluşunu desteklediklerini açıkladı. SBP’nin kuruluş bildirgesinde “Devletçi sosyalizmi reddederek insanı hiç bir yüce ideolojinin aracı kılmayan, çoğulcu, demokratik bir sosyalizm için mücadeleyi esas kabul ediyoruz” denildi. SBP Meclis’te 4 milletvekiliyle temsil ediliyor.
– 9 Ocak’ta okula giderken Devrimci Sol üyesi olduğu iddiasıyla otobüsten indirilerek gözaltına alınan Hacettepe Üniversitesi öğrencisi Birtan Altunbaş (24), Ankara Emniyet Müdürlüğü’nde gördüğü işkenceden dolayı kaldırıldığı GATA’da hayatını kaybetti.
1992- Avrupa Komisyonu, Hırvatistan ve Slovenya’nın bağımsızlığını tanıdı.
– Aralarında Joan Baez ile Vera Tulyakova’nın da bulunduğu “Nazım dostları” Nazım Hikmet’in 90.doğum yılında şairin 41 yıl önce Türkiye’den ayrıldığı nokta olan Tarabya Oteli’nin önünde denize çiçekler ve kağıttan gemiler bıraktı.
1993- Kamu Çalışanları Platformu’nu oluşturan sendikalara üye memurlar Ocak maaş zammını protesto için ülke genelinde kamu kuruluşlarında yemek boykotu, bordro yakma vb.eylemler yapıldı. Doktorlar hastanelerde önlüklerini çıkararak hasta muayenesi yaptı.
– DİSK üyesi bir sendikanın 12 Eylül sonrasındaki ilk grevi 15 Ocak’ta Pen Otel’de başladı. OLEYİS’in örgütlü olduğu işyerindeki grev nedeniyle bir tören düzenlendi.
1994 – Kürt işadamı 44 yaşındaki Behçet Cantürk, Sapanca’da yol kenarında ölü bulundu.
1996– Şırnak Güçlükonak’ta içinde 6’sı eski 4’ü yeni toplam 10 korucunun bulunduğu minibüs tabur ile köy yolu arasında taranıp içindekilerle yakıldı. Genelkurmay’ın 1 gün sonra helikopterle ilçeye götürdüğü gazetecilere ”Olayı PKK’nın yaptığı” söylendi. 12 Şubat’ta bölgeye giden ”Barış İçin Bir Araya Çalışma Grubu” incelemeleri sonrası bulgularını açıkladı: 3 gün önce gözaltına alınan 6 eski korucu ile karakola çağrılan 4 korucu öldürülüp minibüse saldırı sırasında öldürüldükleri süsü verilmiş, araç şoförü de kaçarken vurulmuştu. Çalışma Grubu 16 Nisan 1996’da G.Kurmay Başkanlığı aleyhine suç duyurusunda bulundu; G.Kurmay 2.Başkanı Çevik Bir de grup üyelerine ”hakaret davası” açtı. İHD eski İstanbul Şube Başkanı Ercan Kanar, Petrol-İş eski Genel Başkanı Münir Ceylan ve Şanar Yurdatapan 10 ay hapse mahkum edildi, Yargıtay bozdu.
Olayı ”Korku Tapınağı” adlı kitabında-benzer katliamlarla birlikte-anlatan gazeteci Celal Başlangıç da yargılandı ve beraat etti. 12 Temmuz 1996’da olay AİHM’e taşındı. AİHM “etkili soruşturma yürütülmediği” gerekçesiyle Türkiye’yi 10 kişi için tazminat ödemeye mahkum etti. O tarihte DYP-CHP koalisyonunda İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanı olan Adnan Ekmen 13 yıl sonra: 2009’da “Katliamı JİTEM yaptı” itirafında bulundu.
1997- 1996 SAG VE ÖO süreci sonrası yakalandığı akciğer kanseri sonucu, devletin tahliye etmeyerek tedavisini engellediği Polat İyit yaşamını yitirdi.
– Basında promosyonu yasaklayan yasa Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildi. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ise 28 Ocak’ta promosyonu yasaklayan yasa değişikliğinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
1998- Ümit Cihan Tarho’nun, oruç tutmadığı için öldürülmesi olayında bıçağı kullandığı öne sürülen İnönü Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Beden Eğitimi Bölümü öğrencisi ülkücü Kadir Kılıç ile olaya karışan B.Yaylagül yakalandı.
– “İstanbul Üniversiteleri Özgürlük ve Dayanışma Platformları”ndan 200 öğrenci, son dönemdeki faşist saldırıları protesto için İstanbul Tıp Fakültesi kantini önünden Cerrahpaşa Tıp Bilimleri binasına yürüdü, 50 kadar öğrenci Transplantasyon Ünitesi’ne organ bağışında bulundu.
2000- ABD’de Enerji Bakanlığı Utah eyaletinde 33 bin 600 hektar toprağın bölgenin yerli halkı olan Ute kabilesine geri verileceğini açıkladı. Ama, arazi artık radyosyonla kirlenmiş durumda.
2001- Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin kabine toplantısında ABD’de yaşayan yoksullara 95 milyon dolar yardım yapılması kararı aldı. Bu rakam, ABD’nin Iraklı muhaliflere ayırdığı yardım parasına eşit.
2002 – Sağlık Bakanlığı’nın, ilaç fiyatlarının yüzde 10 oranında aşağı çekilmesi uygulamasına karşı çıkan Eczacılar kepenk kapattı.
2003 – Türkiye idam cezasının kaldırılmasını öngören Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6 No’lu protokolünü resmen imzaladı. Türkiye’nin imza atmasıyla, 44 üyeli Avrupa Konseyi’nde protokolü imzalamayan ülke kalmadı.
– ÇHD üyesi avukatlar Türkiye’nin Irak’a müdahalede ABD yanında yer almaması talebiyle G.Saray Postanesi’nden Başbakan Abdullah Gül’e kart gönderdi.
– ABD’nin Georgia eyaletinde evli olmayanların seks yapmalarının suç olarak kabul eden 170 yıllık yasa, yürürlükten kaldırıldı. ABD’de halen 10 eyalet ile başkent Washington’un bulunduğu District of Columbia’da yasa yürürlükte.
2004 – AİHM’de görülen Lice olayları ile ilgili davada Türkiye 225 bin avro (382 milyar lira) tazminat ödemeye mahkum oldu. 1993’te Lice’de meydana gelen olaylarda 30 kişi ölmüş, 400 konut ve 250 işyeri kullanılamaz hale gelmişti.
– TTB ve TMMOB üyeleri Kamu Yönetimi Temel Yasa Tasarısı’na karşı TBMM Çankaya Kapısı’nda açıklama yaptı.
2005- Mazgirt Şişik ormanları bölgesinde, kolluk güçleriyle çıkan çatışmada, HKO üyesi oldukları açıklanan Yılmaz Veli Göç (1980 – Adana – Yüreğir ), Hakan Küçükdoğan (Dersim-Mazgirt), Melahat Yalçın (Dersim – Pülümür), Yurdanur Özkan (Dersim – Pülümür) ve Umut Çatakçı (Dersim – Merkez) öldürüldüler.
– Mahmud Abbas yemin ederek Filistin Yönetim Başkanı oldu. Seçim komisyonunun onlarca üyesi,seçim sırasında Abbas’ın destekçilerinden usulsüzlük yapmaları için baskı gördükleri gerekçesiyle istifa etti.
– Teksas’daki bir askeri mahkeme, ordu mensubu Amerikalı asker Charles Graner, Bağdat’taki Ebu Garib cezaevinde Iraklı mahkum ve tutuklulara kötü muamele etmekten suçlu bulundu.
2006 – Şili’de yapılan devlet başkanlığı seçimini ikinci turda sol koalisyonun kadın adayı Michelle Bachelet yüzde 53.4 oy oranıyla kazandı. 1973’te sosyalist Allende hükümetinin devrilmesinden sonra bütün ailesiyle birlikte işkence görmüş, Allende’nin danışmanı olan subay babası ile erkek arkadaşı işkencede ölmüştü.
– Norveç Dışişleri Bakanlığı,”barış çabalarına zarar verdiği” gerekçesiyle bundan böyle içinde PKK’nin de yer aldığı AB’nin terör örgütleri listesini tanımayacağını açıkladı.
2007- İdam edilen devrik Irak lideri Saddam Hüseyin’in üvey kardeşi Barzan İbrahim el Tikriti ile eski Irak devrim mahkemesi başkanı Avad Hamid el Bender, asılarak idam edildi ve Tikrit kentinin Avca köyünde Saddam Hüseyin’in yanına gömüldü.
2008- Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarısı ülke genelinde protesto edildi. Kitle örgütleri Ankara’ya yürüyüşe başladı. Ankara’ya yürüyen DİSK’li grup Kocaeli’de Kalibre Boru’dan atılıp 1 aydır direnişte olan 8 işçiyi ziyaret etti.
– Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın iki çocuğunun, 1999’da “Santour” şirketinden “borç para” ile satın aldıkları yolcu gemisinin ardından 10 bin TL’lık şirket kuruluş sermayesini 2003’de 500 bin TL’na yükseltip 2 geminin daha işletmeciliğini aldıkları öğrenildi.
2010- Direnişlerinin 33.gününde TEKEL işçileri birçok ilden aileleriyle birlikte desteğe gelen işçilerle 3 günlük oturma eylemi başlattı.
– TTB ve SES üyeleri Tam Gün ve Kamu Hastane Birlikleri yasa tasarılarını Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde protesto etti.
2011- Başbakan Erdoğan, Galatasaray’ın yeni stadyumu TT Arena’nın açılışında ıslıklandı. Stada gelişi anons edilirken ve Adnan Polat’ın konuşmasında adının geçtiği yerlerde ıslıklanan Erdoğan, Ajax maçı başlamadan stattan ayrıldı.
2013- 25 Haziran’daki KCK operasyonları kapsamında 200 gündür tutuklu bulunan üyeleri için KESK’liler birçok ilde protesto eylemleri yaptı.
2014- Avrupa Birliği, “radikalleşmeyle ve şiddeti benimseyen aşırılık”la mücadele için bilgi bankası oluşturma kararı aldı.
2016- Burkina Faso’nun başkenti Ouagadougou’daki bir otele bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda 28 kişi hayatını kaybetti.
2018- Ulaştırma Bakanı Arslan, Kanal İstanbul’un güzergahını açıkladı: ”45 km’lik Küçükçekmece-Sazlıdere-Durusu koridoru üzerinde; Küçükçekmece Gölü’nden girecek, Terkos Barajı’nın oradan Karadeniz’e çıkmış olacak.”