1532 – İşgalci İspanyol komutan Francisco Pizarro ve adamları İnka İmparatoru Atahualpa’yı esir aldılar.
1808- Tarihe Alemdar Vak’ası olarak geçen olayda Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa hayatını kaybetti. Yeniçeriler, ocaklarını kapatma düşüncesinde olan Paşa’nın bulunduğu binayı kuşattılar. Kurtuluş imkanının kalmadığını anlayan Paşa, binadaki barut deposunu ateşe verdi. Kendisiyle birlikte koruma görevlileri ve 200’den fazla Yeniçeri askeri öldü.
1849 – Rusya’da bir mahkeme Fyodor Dostoyevski’yi hükümet karşıtı eylemlerinden dolayı ölüm cezasına çarptırdı, bu ceza daha sonra kürek cezasına çevrildi.
1869- Akdeniz’i Hint Okyanusu’na bağlayan Süveyş Kanalı açıldı.
1907 – Kızılderili Toprakları ve Oklahoma Toprakları olarak anılan bölgeler birleştirilerek Oklahoma adı altında 46. eyalet olarak ABD’ye katıldı.
1918- Macaristan Halk Cumhuriyeti ilan edildi.
1922- Osmanlı Sosyalist Fırkası (1910) ve Türkiye Sosyalist Fırkası (1919) kurucularından Hüseyin (İştirakçi) Hilmi (d.1855) Haydar isimli eski bir polis tarafından vurularak öldürüldü. Ölümünün ardındaki gerçekler aydınlatılamamış olsa da faili meçhul şekilde devlet eliyle öldürülmüş olduğu kabul edilmektedir.
1935- İngiltere’de Muhafazakar Parti seçimleri 432 sandalye alarak kazandı.
1937 – İran ve Irak sınırlarına ulaşacak olan Diyarbakır-Cizre demiryolunun temeli atıldı.
1938 – LSD ilk kez olarak İsviçre’nin Basel şehrinde bulunan Sandoz laboratuvarlarında İsviçre’li kimyager Dr. Albert Hofmann tarafından sentezlendi.
1942- Tasvir-i Efkâr gazetesi yayımlanmaya başladı.
1945- Nazi sırlarını taşıyan 88 Alman bilim adamı ABD’ye ulaştı.
– BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) kuruldu.
1948- ”Sihirli halı” operasyonu başladı ve Yahudileri İsrail’e taşıyan ilk uçak, Yemen’e indi.
1949- İsmet İnönü ve Celal Bayar’a suikast ihbarı yapıldı. Osman Bölükbaşı ve Fuat Arna suikast düzenleyicisi olma iddiasıyla tutuklandılar. İddianın geçersizliği anlaşılınca her ikisi de 21 Kasım günü serbest bırakıldılar.
1967- Merkezi ABD’de bulunan Uluslararası Şiir Forumu Fazıl Hüsnü Dağlarca’yı yaşayan en büyük Türk şairi seçti.
1968- Başbakan Demirel: ”Bizi Atatürk’e layık olmayan yollarda görmek ve göstermek isteyenler bilmelidirler ki, herkesten çok Atatürkçüyüz.”
1970- 3 günlük işgalin kırıldığı Adana/ Bossa’da DİSK’e geçen 140 işçi bu sabah işten çıkarıldı.
1972- CHP’den ve milletvekilliğinden istifa eden İsmet İnönü, anayasanın eski cumhurbaşkanlarına tanıdığı haktan yararlanarak, Cumhuriyet Senatosunda yemin etti ve ”İlk Tabii Senatör” olarak görevine başladı.
1974- Tez Büro-İş Sendikası Sümerbank Genel Müdürlüğü’ne bağlı 250 satış mağazası ve diğer işyerlerindeki 1250 üyesi için grev kararı aldı.
1975- Eylül depreminde evsiz kalan Liceliler resmi daireleri işgal etti.
1976- İki Filistinli gerilla Muhammed Reşit ve Mehdi Muhammed, ömür boyu hapse mahkûm edildi. Reşit ve Muhammed 11 Ağustos 1976’da Yeşilköy havaalanında yolculara ateş etmişti. Eylem sonrası, yakalanan gerillalar eylemi İsrail’in Uganda baskınının intikamı için yaptıklarını söylemişlerdi.
1977- İlerici-devrimci öğretmenlerinin sürgün edilmesine karşı boykotta olan İstanbul Vefa Lisesi öğrencilerinin İl Milli Eğitim Müdürlüğü önündeki eylemi polisçe dağıtıldı.
1978- Adana’da MHP il binası yakınında silahlı saldırıya uğrayan Ticaret Lisesi akşam bölümü solcu öğrencisi Deniz Çetin hastanede hayatını kaybetti.
1979- Başbakan Süleyman Demirel, “Devraldığımız şey kuyruktur, yokluktur, kan denizidir.” dedi.
– Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) İstanbul şubesi eski başkanı Talip Öztürk öldürüldü.
1981- Eski Başbakan Nihat Erim ve İstanbul Emniyet Müdür Muavini Mahmut Dikler’i öldürmekten sanık 6 Dev-Sol militanı idama mahkum oldu.
– 12 Eylül darbesi öncesi çıkan “Sosyalist İktidar” dergisinin sahibi Metin Çulhaoğlu ile Yazı İşleri Müdürü İlhan Akalın “komünizm propagandası”ndan 7 yıl 6’şar ay hapis cezasına çarptırıldı; Akalın’ın cezası para cezasına çevrildi.
– Feshedilen CHP’nin Ordu eski Milletvekilleri Ertuğrul Günay ve Temel Ateş hakkında açılan davada, “Dev-Yol örgütünü methetmek, etkinliğini arttırmak”vb. gerekçelerle 5’er yıl hapis cezası istendi.
1982- TKP MK üyesi ve İstanbul İl Sekreteri Mustafa Hayrullahoğlu’nun işkencede öldürüldüğü açıklandı.
– Halkın Kurtuluşu Gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Nevzat Acan, 27 Haziran 1977 tarihli gazetede yayınlanan çeşitli yazılardan dolayı 15 yıl 2 ay hapis cezasına çarptırıldı.
– Barış Derneği Davası’nda ressam Orhan Taylan’ın savunmasından: “İddianame empresyonist yöntemle kaleme alınmış.”
– MHP davasında, Genel Merkez’de ele geçirilen “Sınava girmeden diploma alınabilecek ilk ve orta dereceli okullar” listeleri okundu.
1986- Mimar Sedat Hakkı Eldem Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü aldı. Eldem’in İstanbul Zeyrek’teki Sosyal Sigortalar Kurumu binası bu ödüle değer görüldü.
1987- Sürgünden Türkiye’ye gelen Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Sekreteri Nihat Sargın ile Türkiye Komünist Partisi (TKP) Genel Sekreteri Nabi Yağcı (Haydar Kutlu) uçaktan iner inmez gözaltına alındılar. Sargın ve Kutlu Türkiye Birleşik Komünist Partisi’ni (TBKP) kurmak amacıyla Türkiye’ye gelmişlerdi. İkili, aynı uçakla gelen yabancı parlamenterler ve avukatlarıyla görüştürülmeden gözleri bağlı olarak götürülüp sorguya alındı. Cumhurbaşkanı Kenan Evren: “Komünist Partisi’nin kurulması bugün mümkün olamaz, olmaması da memleket hayrınadır.”
1988- Yüksek öğrenim kurumlarında başörtüsünü serbest bırakan düzenleme Meclis’te yasalaştı.
1989- İspanya Komünist Partisi’nin 45 yıllık lideri Dolores Ibarruri’nin Madrid’de yapılan cenaze törenine 78 ülkeden komünistler katıldı.
1990- Genelkurmay Başkanlığı “Gladyo” ile eş tutulan “Özel Harp Dairesi”nin görevinin işgal kuvvetlerine karşı koymakla sınırlı olduğunu, “anarşi ve terör olaylarının hiç birinde yer almadığı”nı bildirdi.
Eski Başbakan B.Ecevit ifşa olan “Süper NATO” örgütüne ilişkin Genelkurmay’a bağlı Özel Harp Dairesi’nin geçmişte bazı olaylarda kullanıldığına dair kuşkuları bulunduğunu, zamanında CB F.Korutürk ve G.Kurmay Başkanları S.Sancar ile Kenan Evren’e aktardığını açıkladı. Ecevit’i kuşkulandıran olaylar: 1 Mayıs 1977 katliamı, 29 Mayıs 1977’de Çiğli Havalimanı’nda bir polisin ateşlediği özel silah, 2 Haziran 1977’deki Taksim mitingi sırasında Ecevit’e suikast yapılacağına dair Başbakan Demirel’in mektubu ve 19/23 Aralık 1978 Kahramanmaraş Katliamı… Ecevit, 1979’da Başbakan iken Özel Harp Dairesi’nin faaliyetlerine ilişkin zamanın Genelkurmay Başkanı Kenan Evren’e gerekli talimatı verdiğini, güvence aldığını, ancak kuşkulandığı gizli yapının bir türlü ortaya çıkarılamadığını söyledi.
– ODTÜ’de yaklaşık bin 500 öğretim üyesi, antilaik gelişmeleri protesto için Anıtkabir’e yürüdü.
– Ankara 8.İş Mahkemesi, Ankara Valiliği ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın “ihtiyati tedbir” istemini kabul ederek, Eğitim-İş Sendikası’nın 1-2 Aralık’ta yapacağı genel kurula ilişkin faaliyetlerini durdurdu.
1991- Bilge Karasu, “Gece” romanıyla, Pegasus Edebiyat Ödülü’nü aldı.
1993- Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Lenin Müzesi’ni kapattı.
1994- İstanbul Belediye Başkanı Erdoğan’ın başkanı olduğu “Önce İnsan Vakfı”nca Mayıs-Eylül’de Belediye memur ve sözleşmeli personeline ”Eğitim-öğretim yardımı” adıyla yapılan ödemelerin, Belediye iktisadi teşekküllerinden alınan 45 milyar TL borçla finanse edildiği ortaya çıktı.
1995- Ankara Devlet Güvenlik Mahkemeleri eski Başsavcısı Nusret Demiral Milliyetçi Hareket Partisi’ne girdi.
1996- ÖDP’liler, Susurluk’ta ortaya saçılan devlet-çete ilişkilerine karşı düzenlenen miting için 7 ilden araç konvoylarıyla Ankara’ya hareket etti. DİSK ve KESK eylemi desteklediklerini açıkladı.
– Susurluk kazasında ortaya çıkmaya başlayan ilişkiler için RefahYol koalisyon hükümetinin DYP’li yeni İçişleri Bakanı Meral Akşener ve RP Meclis Grup Başkanvekili Temel Karamollaoğlu:”Münferit bir olay üzerinden hükümet ve emniyet güçleri yıpratılmak isteniyor.”
2000- Ahmet Kaya Paris’te vefat etti.
– Amerikalı feminist yazar Susan Sontag, “In America” adlı romanıyla Ulusal Kitap Ödülü’nü (National Book Award) kazandı.
2001- ABD özel birlikleri Afganistan’da sıcak çatışmalara başladı. Kaidenin üç numaralı ismi Muhammed Atıf Kabil yakınında bombardımanda öldürüldü. Atıf, Bin Ladin’in başdanışmanı ve dünürüydü.
2002- AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, başbakan adayı listesinde ilk tercih olarak Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’e adını sunduğu Abdullah Gül, 58. hükümeti kurmakla görevlendirildi.
– İstanbul’da ABD’nin Irak’a olası müdahalesini protesto eden Halkevleri ve Öğrenci Koordinasyonu üyeleri, engellemek isteyen polisle çatıştı.
– El Halil’de Filistinli militanlar, Şabat arifesinde Atalar Mezarı’nda ibadet ettikten sonra dönen yerleşimcilere saldırdı; 12 İsrailli hayatını kaybetti. Saldırıyı Ramazan Abdullah Şallah liderliğindeki İslami Cihad üstlendi.
2003- Eskişehir Paşabahçe Cam Sanayii’nin taşeronla ilişiği kesmesiyle işsiz kalan ve 52 gün fabrika önünde direnen Kristal-İş üyesi işçilerin Ankara yürüyüşü sürüyor.
– Sırbistan-Karadağ Cumhuriyeti’nde devlet başkanlığı seçimi yapıldı. Kayıtlı seçmenin yüzde 39’u sandığa gitti. Son bir yılda yapılan üçüncü seçim de katılım yetersiz olduğundan iptal edildi.
2004- AİHM, avukat Ayten Ünal Tekeli’nin evlendikten sonra sadece kızlık soyadını kullanamaması nedeniyle açtığı davayı haklı buldu. Mahkeme, ‘”sadece kızlık soyadının kullanılmasına izin verilmemesi ayrımcılıktır” dedi.
2005- Fransa’da parlamento, göçmen isyanına karşı olağanüstü hal ilan etme süresini üç aya çıkaran yasa onayladı. İçişleri Bakanı Nicolas Sarkozy, şiddet olaylarından mahkum olmuş 10 göçmenin sınırdışı edilme sürecinin başlatıldığını söyledi. Olayların başladığı 27 Ekim’den beri yakılan araç sayısı 8 bin 973.
– Şair ve yazar Özdemir İnce, merkezi Lüksemburg’da bulunan Avrupa Şiir Akademisi sürekli üyeliğine seçildi.
2006- Neo-liberal iktisat doktrininin öncülerinden, Nobel ödüllü ABD’li ekonomist Milton Friedman (d. 1912) öldü.
2007- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Demokratik Toplum Partisi’nin kapatılması için Anayasa Mahkemesi’nde dava açtı.
– Milli Piyango İdaresi Genel Müdürü İhya Balak, makamında silahla vurularak öldürüldü.
2011- “Ahmet ve Nedim’in Gazeteci Arkadaşları” (ANGA), Odatv Davası kapsamında tutuklu Ahmet Şık’ın yayınlanmadan toplatılan ”İmamın Ordusu”nu 125 gazeteci ve yazarın ortak imzasıyla ”000Kitap-Dokunan Yanar” ismiyle yayınladı. Kitap, TÜYAP’ta basın toplantısı ile duyuruldu.
– Büro Emekçileri Sendikası üyeleri iktidarın KHK ile getirdiği “eşit işe eşit ücret” uygulamasını Kızılay’da protesto etti.
– Tutuklu Öğrencilerle Dayanışma İnsiyatifi, 22 aydır tutuklu olan Galatasaray Üniversitesi öğrencisi Cihan Kırmızıgül ile BDP’li 65 öğrencinin tutukluluğunu Adliye önünde protesto etti. Bir önceki duruşmada savcı C.Kırmızıgül için beraat isterken yeni savcı 45 yıl hapis istedi.
2012- “Aldırma Gönül”şarkısının bestecisi Kerem Güney (d-1939, asıl adı Ali Kerem Güney Örtem) kalp yetmezliği sonucu yaşamını yitirdi.
2013- 153 gündür yoğun bakımda olan Berkin Elvan’ı vuranlar için suç duyurusunda bulunmak isteyen grup tazyikli su ve gazla dağıtıldı. Gezi Direnişi’ne destek verdikleri gerekçesiyle Kültür Bakanlığı’ndan yardım kesilen özel tiyatrolara Alternatif Tiyatro topluluklarından destek geldi.
2015- Leyla Umar, 87 yaşında hayatını kaybetti. Fidel Castro, Nelson Mandela, Patrik Bartholomeos gibi isimlerle röportajlarıyla tanınıyordu.
2017- ABD’de tutuklu yargılanan Reza Zarrab’dan haber alınamaması üzerine Dışişleri Bakanlığı Washington yönetimine 2 yazılı nota verdi.
Yorumlar kapatıldı.