Belleğimizde: 16 Nisan

1519- Anadolu’da ilk Celali isyanı başlatıldı. İsyan hareketinin başında Bozoklu Şeyh Celal vardı. Sonraki yıllarda yaşanan isyan olaylarına da Celali İsyanları, asilere de Celaliler denildi.
1828 – İspanyol ressam Francisco Goya öldü.
1844 – Fransız yazar Anatole France doğdu.
1889 – İngiliz sinema yönetmeni, oyuncu ve yazar Charlie Chaplin doğdu.
1913- Meşrutiyet’in ilanını hazırlayan İttihatçılardan Resneli Niyazi Bey öldürüldü. Resneli’nin kesin bilinmemekle birlikte, koruması ya da Bulgar komitacıları tarafından öldürüldüğü sanılmaktadır.
1916 – Şair ve yazar Behçet Necatigil doğdu.
1917 – Bolşevik önder Lenin “politik sürgün” olduğu Zürich’ten büyük kısmını trenle yaptığı 8 günlük yolculuğun ardından akşam Petrograd “Finlandiya Garı”na ulaştı. Lenin’i Sovyet’in resmî temsilcilerinin yanısıra, Bolşevik Partisi’nin çağrısına uyan işçiler kızıl bayraklarla karşıladı. Petrograd Sovyeti Başkanı Menşevik Çheidze’nin Lenin’e hitaben ”bölünme değil, birleşme zamanı” demesinin ardından Lenin, Gar’da ”yoldaşlara, askerlere ve işçilere” hitabını şöyle bitirdi: ”Uluslararası sosyalist devrim başlamış bulunuyor. Yaşasın dünya sosyalist devrimi!”
1919- Osmanlı Devleti’nin Kürt asıllı Fransız Büyükelçisi Şerif Paşa, 12 Ocak 1919’da başlayan Paris Barış Konferansı’ndaki görevinden azledildi. Şerif Paşa, bağımsız bir Kürt Devleti kurulması İçin Kürdistan Teali Cemiyeti’nin de Fransa temsilciydi.
1924- Lozan Antlaşması’nı takiben imzalanan Umumi Af Beyannamesi gereğince 1 Ağustos 1914-20 Kasım 1922 arasında askeri ve siyasi nitelikte suçlardan maznun ve mahkum Türkler ve İtilaf Devletleri tebaasından kişilerin affı hakkında kanun kabul edildi.
Kurtuluş Savaşı’na ihanet edenler olarak değerlendirilen 150’likler bu affın kapsamı dışında tutuldu. 1 Haziraz 1924’de listesi çıkartılan bu kişiler 15 Haziraz 1924’te vatandaşlıktan çıkarıldılar.
1925 – Tanin gazetesi süresiz kapatıldı.
1928 – Yüce Divan cumhuriyet döneminin ilk mahkumiyet kararını Yavuz zırhlısının tamiratında yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle İhsan Eryavuz’a verdi.
1941 – İkinci Dünya savaşı sırasında 500 Alman uçağı Londra’yı bütün gece bombaladı.
1945 – Kızıl Ordu Berlin’e girdi ve Berlin Muharebesi başladı. Kızılordu, Nazi Ordu’sunun Berlin önlerindeki son savunma hattı Seelow Tepeleri’ne doğru taarruza başladı. 4 gün süren muharebe sonucu Alman direnişi kırıldı ve 45 mil ötedeki Berlin’in kapıları açıldı.
1948- Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü kuruldu. Türkiye örgüte katıldı.
1950- Aksaray Cezaevi’nde tutuklu bulunan Mahmut Makal, Cezaevi Müdürü’nün odasında Cumhuriyet Gazetesi muhabirinin sorularını yanıtladı: Yazdıklarından gocunanlara “Gitsinler de köylüleri görsünler.”
1959 – Ankara Üniversitesi’nde okuyan bir grup genç Said-i Nursi’ye “Ankara Üniversitesi Nur Talebeleri” imzasıyla Şeker Bayramı tebriği gönderdiler.
1968 – Türkiye İşçi Partisi (TİP) yöneticileri Rıza Kuas ve Prof. Sadun Aren hakkında Akdeniz Ülkeleri İlerici ve Anti-emperyalist Partiler Konferansı’na katıldıkları için soruşturma açıldı.
– 100 köyün ortak düzenlediği yaklaşık 5 bin kişinin katıldığı “Toprak Reformu ve Bağımsızlık Mitingi” Söke’de yapıldı.
1970- Rize Güneysu ve Fındıklı’da çay fabrikaları “TEKEL’in düşük fiyat verip az tütün aldığı” gerekçesiyle üreticilerce işgal edildi.
1971- Türkiye İşçi Partisi yönetimine “Kürtçülük” iddiasıyla dava açıldı.
1973 – Yılmaz Güney’in de dahil edildiği Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THKP-C) davası başladı. 256 sanıktan 10’u için idam istendi. Sanıklardan 83’ü “emekli edilen” TSK mensubu.
1974 – Eski Demokrat Partililere siyasal hakları geri verildi.
1975 – Başkent Pnom Pen’in düşüşüyle, Kamboçya Kızıl Kmerlerin kontrolüne girdi.
– Eczacıbaşı İlaç Fabrikası’nda sendika değiştirdiği için işten atılan 8 işçi için 115 işçinin başlattığı direniş 9.gününe girdi.
– 4 aydır paralarını alamayan Kırklarelispor’lu futbolcular taraftara hitaben bir bildiri yayınlayıp desteklerini istediler.
1976 – Verilen kredilerin nerelere harcandığını yerinde belirlemek gerekçesiyle Türkiye’ye gelen Uluslararası Para Fonu işçi ücretlerinin dondurulmasını ve yeni bir devalüasyon yapılmasını istedi.
1977 – Teksif, Sümerbank’a ait 25 fabrikada çalışan 31 bin işçi için grev kararı aldı. Kararın 7 aydır sürdürülen toplu sözleşme görüşmelerinde olumlu bir sonuca ulaşılamadığı için alındığı bildirildi.
1978- Bulgar Filmleri Haftası’nda İstanbul Emek Sineması ve Ankara Çağdaş Sahne’de Dımitır Dimov’un romanından sinemaya aktarılan “Direnen Canlar” ve “Bisikletli Köylü” filmleri gösterildi.
1979 – DİSK, ‘1 Mayıs İşçi Bayramı’nı Taksim Meydanı’nda kutlama istekleri İstanbul Valiliği tarafından kabul edilmeyince, bir açıklama yaparak isteklerinde ısrarlı olduklarını bildirdi. CHP iktidarının yasak getirmesine karşı DİSK Genel Sekreteri Fehmi Işıklar: “100 bin kişi hapse girse de 1 Mayıs’ı Taksim’de kutlayacağız.”
1980- Demirel azınlık hükümetinin iktidarı CHP’den devraldığı 12 Kasım 1979’dan itibaren geçen 5 aylık sürede, siyasi cinayetlerde 1.069 kişi hayatını kaybetti, 1.458 kişi yaralandı.
– Ankara Halk Tiyatrosu’nda yapılacak Köy Enstitüleri’nin kuruluş yıldönümü anması Sıkıyönetim Komutanlığı’nca yasaklandı. Rauf İnan, Adnan Binyazar, Hamza İnanç ve ABD’li araştırmacı Fay Kirby konuşacaktı.
– Madaralı Roman Ödülü “Bir Düğün Gecesi” ile Adalet Ağaoğlu’na verildi.
1982 – Bir Norveç gazetesine verdiği demeçten dolayı tutuklanma istemi reddedilen Ecevit, sıkıyönetim komutanlığının itirazı üzerine 3 no’lu sıkıyönetim askeri mahkemesince verilen kararla tutuklandı.
– DİSK davasında Genel Başkan Abdullah Baştürk: “DİSK 1 Mayıs’ların kutlanmasını anayasal bir hak olarak kendinde görmüştür.”
1984 – Roche ilaç fabrikasında işlerine son verilen işçiler, İsviçre Konsolosluğu önünde protesto gösterisi yaptılar.
– Türkiye’de, 10 PKK üyesi idama mahkum oldu.
– Kültür ve Turizm Bakanı Mükerrem Taşçıoğlu, “Çıplak denize girmek isteyen turist Türkiye’ye gelmesin” dedi.
1986- İtirafçı polis Sedat Caner’in 200 gün süreyle işkence yaptığını söylediği ve halen Antakya E Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan Hamit Kapan ve 2 tutuklu arkadaşı, K.Maraş Sıkıyönetim Komutan Yardımcısı Yusuf Haznedaroğlu ve 14 görevli hakkında suç duyurusunda bulundu.
1987- “Tek Tip Öğrenci Derneği” tasarısına karşı otobüslerle Ankara’ya ulaşan 58 öğrenciden yalnızca 10’unun Meclis’e yürümesine izin verildi.
İzmir’de 9 Eylül Üniversitesi önünde açlık grevi yapan 60 kadar öğrenciyi ziyarete giden 170 öğrenci gözaltına alındı.
– 54 sanıklı Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) davasında avukatlar savunmalarını yaptı.
1988 – İsrail komandoları, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) askeri komutanı Ebu Cihad’ı Tunus’ta öldürdü.
1990- DGM Savcılığı, Yıldız Üniversitesi rektörlük binasının 2 Mart’taki işgaline katıldıkları, devlet malına zarar verdikleri ve polise mukavemet ettikleri savıyla çeşitli üniversitelerden 84’ü tutuklu 101 kişi hakkında dava açtı.
1992- HEP kökenli bağımsız milletvekilleri Hatip Dicle, Leyla Zana ve Nizamettin Toğuç, ÇHD Başkanı Şenal Sarıhan, Yalçın Küçük, Musa Anter ile İsmail Beşikçi’nin de aralarında bulunduğu 260 kişi Birleşmiş Milletler’e verdikleri “Nevruz Dilekçesi”yle ilgili DGM de ifade vermeye başladı.
– Fatoş Güney’in girişimleri neticesinde “Yılmaz Güney Kültür ve Sanat Vakfı” kuruldu. Vakfın Yönetim Kurulu’nda, Fatoş Güney’in yanısıra Atıf Yılmaz, Müjdat Gezen, Atilla Dorsay, Erdal Öz, Nur Sürer ve Aytaç Arman da yeralıyor.
1993- İzine çıkarıldıktan sonra işten çıkarılma evrakı evlerine postalanan 550 Ülker işçisi aileleriyle birlikte fabrika önünde eylem yaptı.
Uzanlar’ın Rumeli Çimento Grubu, devraldığı Gaziantep Çimento’da 61 kişinin işine gerekçesiz son verdi.
1994- 100’e yakın kişi, 27 Mart’ta seçilen Refah Partili Beyoğlu Belediye Başkanı Nusret Bayraktar’ın koyduğu “dışarıya masa yasağı”nı Nevizade Sokak’ta akşam 3 saat süreyle deldi.
1995 – Güney Afrika Cumhuriyeti ağır insan hakları ihlalleri olduğu gerekçesiyle Türkiye’ye silah ambargosu koydu. Ambargo 16 Nisan 1997’de kaldırıldı.
– 13 Nisan’da bir eve yapılan ve 3 kişinin öldürüldüğü Dev-Sol operasyonunda öldürülen M.Selçuk’un cenazesi toprağa verildi.
1996- Uluslararası Af Örgütü, Türkiye’de çocuk yaştakilere işkence yapıldığına dair raporlar bulunduğunu bildirerek acil önlem alınmasını istedi.
– Emir Hattab komutasındaki 50 kişilik Çeçen gurubu 223 Rus askerini öldürdü ve 50 araçlık konvoyu imha etti. Bu olay tarihte Şatoy Pususu olarak bilinir.
– 11 kişinin 15 Ocak’ta Güçlükonak’ta köy minibüsü içinde taranıp yakılarak öldürülmesi olayında, öldürülen köylülerin yakınları askerler hakkında suç duyurusunda bulundu.
1997- Başbakanlık tarafından THY’den kiralanan yolcu uçağı, Başbakan ve Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan ve ailesiyle birlikte 127 kişilik kafileyi hac için Suudi Arabistan’a taşıdı. Tahmini yolcu maliyeti 19 bin TL.
1998- 2,5 yıl sonra serbest bırakılan “Manisa’lı Gençler”in yarıda kalan öğrenimlerine devam edebilmeleri için “üniversitelerde kontenjan ayrılsın” kampanyası başlatıldı.
1999- Harvard Üniversitesi, Tansu Çiller’e fahri doktorluk verilmediğini açıkladı.
2000 – IMF (Uluslararası Para Fonu) ve Dünya Bankası ABD’nin başkenti Washington’da ‘Bahar Toplantıları’ düzenledi. Küreselleşme karşıtları Dünya Bankası binalarına giden yolları barikatlarla çevirdi. Toplantıyı protesto etti.
– Ukrayna’da Devlet Başkanı Leonid Kuçma yetkilerinin artması talebiyle halk oylaması yaptırdı. Parlamentoyu feshetme yetkisi, milletvekili sayısının azaltılması ve dokunulmazlıkların kaldırılmasını istiyor.
– 17 Nisan 1992’deki Devrimci Sol operasyonunun yıldönümünde öldürülenleri anmak için Karacaahmet Mezarlığı’na gelen gruptan 1.derece yakınlarına izin verilirken, anma için ısrar eden diğerleri dövülerek gözaltına alındı.
2001 – F tipi cezaevlerine karşı süren ölüm orucu eyleminde Sedat Gürsel Akmaz yaşamını kaybetti. Ölüm orucundan yaşamını yitirenlerin sayısı 13’e yükseldi.
Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, “Ölümlere üzülüyorum ama mahkumlarla görüşme yapmamız mümkün değil” dedi. Turizm Bakanı Erkan Mumcu da Bakanlar Kurulu toplantısında “ölüm orucunun turizm gelirlerini etkileyeceği”nden yakındı.
– Sırp Yarbay Dragan Obrenoviç tutuklandı. Obrenoviç 1992-1995 Bosna Savaşı sırasında Srebrenica kentindeki katliamın sorumlularından biri olmakla suçlanıyor. Srebrenica kentinde 7 bin Müslüman Boşnak katledilmişti.
– Eski Diyarbakır Emniyet Müdürü Gaffar Okkan suikastı zanlılarından olduğu belirtilen Mehmet Fidancı, İstanbul’da yakalandı.
2002 – ABD’nin başkenti Washington’da Kongre binasının önünde Amerikan tarihinin en büyük Yahudi gösterisi yapıldı. 20 bin Yahudi İsrail’in Filistin’deki işgal harekatına destek verdi.
İsrail Kudüs’teki Filistin mahalleleri ve Tulkarim’i işgal etti. 4 bin 258 kişiyi tutukladı.
– İtalya’da sendikaların çağrısıyla, işçiler ülke çapında genel greve gitti. İşçiler, Silvio Berlusconi hükümetinin çalışma hayatı reform tasarısına karşı çıkıyorlar. Tasarı işten atılmayı kolaylaştırıyor. 20 yıl aradan sonra yapılan genel greve 12 milyon işçi katıldı.
– SES üyeleri, kamu çalışanları arasındaki ücret eşitsizliğini İstanbul İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü önünde protesto etti.
– Çocuklarına Kürtçe isim koyan 7 kişinin yargılandığı davada hakimin isminin Şirvan Ertekin olduğu ortaya çıktı.
2003 – KKTC (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti) Bakanlar Kurulu KKTC ile Kıbrıs Rum Kesimi arasındaki ticaret yasağını kaldırdı.
– AB en büyük genişlemeyle 25 üyeli bir birlik oldu. 10 yeni üye AB’ye (Avrupa Birliği) katılım anlaşmasını imzaladı. Çek Cumhuriyeti, Estonya, Litvanya, Letonya, Macaristan, Malta, Polonya, Slovenya, Slovakya ve Kıbrıs Cumhuriyeti fiilen 1 Mayıs 2004’te birliğe üye olacak.
2004 – Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Bedrettin Cömert’in 1978’de öldürülmesiyle ilgili yargılanan Rıfat Yıldırım da aynı gün beraat etti. Savcı, Yıldırım’ın olaya katıldığına dair herhangi bir delil tespit edilemediğini söyledi.
– Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, memurlarda zorunlu emeklilik yaşını 65’ten 61’e çeken yasayı kabul etti. Yasayla maaştan yapılan emeklilik kesintisi yüzde 1 arttırıldı.
2005- Irak’ta Maden kasabasını basan Sünni militanlar kadınlı çocuklu 80 Şii’yi rehin aldı.
2006- “Kutlu Doğum Haftası” nedeniyle Diyarbakır’da çoğu kadın 80 bin kişinin katıldığı “Peygamberi Anma” mitingi yapıldı. Türkçe ve Kürtçe ilahilerin okunduğu mitingde, harem-selamlık uygulandı.
2007- ABD’de Virginia Teknik Üniversitesi’nde silahlı bir kişi kampüse girerek öğrencilere silahla ateş etti; 32 kişi öldü, 26 kişi yaralandı. Silahlanmanın çok kolay olduğu Amerika’da her yıl 30 binden fazla insan ateşli silahlarla vurularak ölüyor.
2011- YGS şifre skandalını protesto için Taksim’de kendilerini birbirlerine zincirleyen 6 Dev-Lis’li gözaltına alındı.
– Mardin’in Derik ilçesinde YGS’de şifreyi protesto için Eğitim-Sen önünde toplananlar Cumhuriyet Meydanı’na yürüdü.
2014- Güney Kore’nin turistik Jeju adasına giden bir feribot battı. 325’i lise öğrencisi 476 kişinin bulunduğu feribotta 289 kişi hayatını kaybetti. Güney Kore Başbakanı Chung Hong-won, feribot kazası nedeniyle 27 Nisan’da istifasını sundu.
2015- LGBT aktivisti avukat Levent Pişkin, Başbakanlığı döneminde “Dört dörtlük Aleviyim” diyen Erdoğan için yazdığı ”Dört dörtlük i.neyim. İ.neliği sizden öğrenecek değilim’ açıklamasını bekliyoruz. Öptüm ”twiti nedeniyle CB Erdoğan’a 10 bin TL tazminat ödemeye mahkum oldu.
2016- Etiyopya’ya Güney Sudan sınırından sızan silahlı bir grubun Gambela bölgesinde düzenlediği saldırıda 208 kişi öldü, 13 köy yağmalandı, 36 çocuk kaçırıldı, 2 bin büyükbaş hayvan çalındı. Olay sonrasında ülkede 2 gün süreyle yas ilan edildi.
2017- “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi”ni içeren Anayasa değişikliği için refarandumu: Resmi Olmayan Sonuçlar: % 51,41 evet, %48,59 hayır.
2018- CHP tarafından Türkiye genelinde OHAL’in kaldırılması için eş zamanlı oturma eylemi yapıldı.