Belleğimizde: 17 Aralık

1273- Mutasavvıf ve şair Mevlana Celalettin Rumi vefat etti.
1399- Avrupa’ya Moğol istilası başladı.
1637- Japonya’da Shimabara isyanları başladı.
1770- Alman besteci ve piyanist Ludwig van Beethoven doğdu.
1777- Fransa, Amerika’nın bağımsızlığını kabul etti.
1790 – Meksika’da Azteklere ait “Aztek takvimi” bulundu.
1865 – Franz Schubert’in Bitmemiş Senfonisi ilk kez seslendirildi.
1830- Güney Amerika’nın bağımsızlık savaşına önderlik eden direnişçi Simon Bolivar öldü.
1903- Wright Kardeşler benzin motorlu uçakları Wright Flyer ile Kitty Hawk’ta (Kuzey Karolina) ilk uçuşu geçekleştirdi: uçuş mesafesi 37 m, uçuş süresi 12 saniye.
1908- II. Meşrutiyet’in ilanından sonraki seçilen yeni Osmanlı Meclis-i Mebusanı ilk toplantısını yaptı.
İttihat ve Terakki Cemiyeti, II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İttihat ve Terakki Fırkası adını aldı.
1918- Fransız askerleri, denizden Mersin’e çıkarma yaparak kendilerine verilen bölgeye (Mersin, Tarsus, Adana, Ceyhan, Misis ve Toprakkale) girmeye başladı.
– İstanbul’da Kürt Teali Cemiyeti kuruldu.
1919- Kuruluşunu 22 Eylül 1919’da ilan eden Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Partisi’nin resmi kuruluşu onaylandı. Genel Sekreterliğini Şefik Hüsnü’nün yaptığı TİÇSF’nin yayın organı, 20 Eylül 1919’da İstanbul’da yayına başlayan Kurtuluş Dergisi oldu.
1925- Türkiye- Sovyetler Birliği tarafsızlık antlaşması imzalandı.
1926- Uşak Şeker Fabrikası açıldı.
1928- Afganistan Kral Emanullah Han’a karşı ayaklanma başladı.
1930- Serbest Cumhuriyet Fırkası kendisini feshetti.
1934- Kasım 1934 tarihli Kanun’la ”Kemal” özadlı Türkiye Cumhurbaşkanı’na verilen ”Atatürk” soyadının veya bunun başına ve sonuna söz konarak yapılan adların hiçbir kimse tarafından öz ve soyadı olarak alınamayacağına dair Kanun TBMM’de kabul edildi.
1941 – Almanlar Sivastopol’u kuşattılar.
1946- Mahabad Kürt Cumhuriyeti Yönetimine son verildi. İran hükümeti ordu birliklerini Aralık ayında Kürdistan’a yöneltti. Mahabad Cumhuriyetine muhalefet eden aşiretlerden de silahlı destek alınarak saldırı geliştirildi. İran yönetiminin baskısına dayanamayan Mahabad Cumhuriyet taraftarları silahsızlandırıldı. Mahabad Cumhuriyet yönetimine son verildi. Cumhuriyetin başı, Kadı Muhammed, kardeşi Sadır Kadı, Savunma bakanı Seyfi Kadı teslim oldular. 23 Aralık 1946’da haklarında idam kararı alındı ve Mart 1947’de idam edildiler.
1959- 40 Kürt aydını, “bölücülük” iddiasıyla tutuklanıp Harbiye’de hücrelere konuldu. “Kırkdokuzlar davası” adıyla bilinen ve 7,5 yıl sürecek dava sonucunda 40 Kürt aydını çeşitli illere sürgün edildi.
1961 – Niteroi’de (Brezilya) bir sirkte çıkan yangında 323 kişi öldü.
1965- Birleşmiş Milletler Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahale edemeyeceğine ilişkin karar aldı. Türkiye bu kararı reddetti.
– 12 Kasım 1965’te 12 Fikir Kulübü’nden 126 temsilciyle SBF kantininde kurulan Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF), 16 Aralık’ta hazırlanan yeni tüzüğü ile Ankara Valiliği’ne başvurarak tüzel kişiliğe kavuştu.
1968- 28 Kasım’da yeni ABD Büyükelçisi R.Komer’i havaalanında protesto ederken tutuklanıp Sultanahmet Cezaevi’ne konulan Deniz Gezmiş ve 4 arkadaşı mahkemece tahliye edildi.
1969- ABD hava kuvvetleri, yaptıkları UFO araştırmaları sonucunda dünyadışı bir uzay gemisine ilişkin kanıta rastlamadıklarını açıkladı.
– Genel Öğretmen Boykotu’nun 3.gününde Balıkesir, Aydın, Biga, Gülnar, Ladik, Boyabat ve Gölhisar’da dinciler ve ülkücüler boykotçu öğretmenlere ve TÖS lokallerine saldırdı.
1971- 3. Haliç Köprüsü’nün temeli atıldı.
1973- Amerikan psikiyatri derneği, homoseksüelliği akıl hastalıkları listesinden çıkardı.
1974- Anayasa Mahkemesi Başkanı Muhittin Taylan TMMOB’nin düzenlediği “Konut Kurultayı”na gönderdiği mesajında: “Anayasamız devleti yoksul ve dargelirli ailelerin konut gereksinmelerini, sağlık koşullarına uygun biçimde sağlayacak tedbirleri almakla yükümlü kılmıştır. Oysa yoksul halkın köylerde ve kentlerde yerleştikleri konutların sağlık koşullarından uzak ve insan haysiyeti ile bağdaşmaz bir nitelik taşıdığını, bir avuç kişinin yoksul ve dargelirli yurttaşların konut gereksinmeleri üzerinde nasıl bir sömürü kurduklarını bilmeyen yoktur.”
1979- Ferhat ile Şirin balesi, TRT’nin Sanat Dünyası adlı programından çıkarıldı. Ferhat ile Şirin Nazım Hikmet ‘in eseriydi. Koreografisini Arif Melikov yapmıştı.
1980- Avustralya Türkiye’nin Sidney Başkonsolosu Şarık Arıyak ve koruma polisi Enver Sever silahlı saldırı sonucu öldüler. Saldırıyı, Ermenistan’ın Kurtuluşu İçin Gizli Ermeni Ordusu, ASALA üstlendi.
– Türkiye İstanbul Şehir Tiyatroları’nda çalışmaları sakıncalı görülen 38 sanatçının işine son verildi. İşine son verilen sanatçılar arasında Başar Sabuncu, Ali Taygun, Mustafa Alabora, Erdal Özyağcılar, Orhan Alkaya, Beklan Algan da bulunuyordu.
– 12 Eylül darbesinin ardından kapatılan DİSK’in yönetici, temsilci ve üyelerinden oluşan, aralarında oyuncu Aytaç Arman ve görüntü yönetmeni Gani Turanlı’nın da bulunduğu 577 DİSK üyesinin sorgularına başlanıyor.
1981- Kızıl Tugaylar örgütü, İtalya’daki en yüksek rütbeli NATO askeri olan General James Dozier’i kaçırdı.
– Polonya polis gösteri yapan işçilerin üzerine ateş açtı; 7 işçi öldü.
1982- 184 ölüm cezası istemli Ankara Devrimci Yol duruşmasında “kişisel savunma yapmayacağım” diyen Ali Başpınar: “Ben Marksist-Leninistim, devrimciyim. Anarşist veya terörist değilim. Faşist saldırılarla karşı karşıya kalan halkın yanında yer almayı görev kabul ediyorum.”
– Haftalık “Yankı” dergisi Yazı İşleri Müdürü Can Dündar ile gazeteci- yazar Mehmet Ali Kışlalı hakkında, Dergi’nin 13 Aralık 1982 tarihli sayısında Devrimci Yol davasına ilişkin yayınlanan haber ve yorumdan dolayı Sıkıyönetim Komutanlığı’na suç duyurusunda bulunuldu.
– 9 ay 20 gün tutuklu kaldıktan sonra dün tahliye kararı alınan Barış Derneği Başkanı Mahmut Dikerdem serbest bırakıldı.
1983- Erdal İnönü, yeniden Sosyal Demokrasi Partisi, SODEP genel başkanlığına seçildi.
1984- YÖK Başkanı İ.Doğramacı rektörlere genelge gönderdi: Öğretim görevlileri ve öğrenciler hakkında “bilgi fişi” düzenlenecek.
1986- Kürt sanatçı Mehemed Arif Cizrawi vefat etti. 1912 yılında, tanınmış bir ailede dünyaya gelen Cizrewi, Duhok’ta Şahiki mezarlığında büyük bir törenle toprağa verildi.
1988- ANAP hükümetinin Adalet Bakanı Mehmet Topaç: “12 Eylül döneminde yargıya herhangi bir müdahale olmadı. Ben avukattım ve şahsen çok memnundum” (Cumhuriyet röportajı).
– İHD İstanbul Şubesi’nce düzenlenen “işkence sempozyumu”na, Nokta Dergisi’ne 2 yıl önce işkence itiraflarında bulunan eski polis memuru Sedat Caner de katıldı.
1989- Ankara hava kirliliği sağlığı tehdit ediyor; ilk ve orta dereceli okullar hava kirliliği nedeniyle tatil edildi.
1990- Cumhurbaşkanı Özal Konya/Selçuk Üniversitesi’nde öğrencilere konuştu: “Basmakalıp Atatürkçü değilim. Bize “Atatürk hiç hata yapmadı” diye öğrettiler. Hiç hata yapmamak Allah’a mahsustur.”
– Merter’de 180 işçinin çalıştığı Parlar Deri’de Deri-İş’e üye olan 98 işçi “Körfez Savaşı kaynaklı ekonomik kriz” gerekçesiyle çıkarıldı.
1991- PEN Yazarlar Derneği’nin “Rıfat Ilgaz 80 Yaşında” etkinliklerinin İstanbul bölümü Cemal Reşit Rey konser salonunda yapıldı. İlhan Selçuk, 1956’da çıkmaya başlayan Dolmuş Dergisi’nde birlikte çalıştıkları Rıfat Ilgaz ile ilgili anılarını anlattı.
– Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği 31 Aralık 1991’de tüm organlarıyla birlikte tarihe karışacak. Rusya Devlet Başkanı Yeltsin’in sözcüsü, Yeltsin ve SSCB Devlet Başkanı Gorbaçov’un SSCB’ye ait organların feshi ve Kremlin’in Rusya’ya devrinde anlaştığını duyurdu.
– Türkiye’de ilk futbol cinayeti GS-BJK maçı sonrası gerçekleşti.
1992- “İnsan Hakları Haftası” kapsamında Caferağa Spor Salonunda İHD İstanbul Şubesi’nin düzenlediği “Aynı Göğün Ezgileri” adlı şölen yapıldı.
– Maaş, ikramiye vb. alacakları ödenmediği için yürümek isteyen Zonguldak Belediyesi’nin 1.100 işçisi, polis yürüyüşe engel olunca oturma eylemi yaptı.
– İTÜ Metalürji Fakültesi öğrencisi Faruk Tuna’nın gözaltında işkenceden ölümüyle ilgili olarak 5 polis hakkında yeni bir dava açıldı. 1988’de açılan davada bir polis 4 yıl 5 ay hapse mahkum olmuş, ceza alan polis sorgulama timindeki 5 polisin daha ismini vermişti.
1993- Terörle Mücadele Yasası ve idam cezasına karşı Bayrampaşa Cezaevi önünde idam sehpası yakmak isteyen bir gruba polis müdahale etti.
1994- Malvarlığıyla ilgili basın toplantısında Gümüş Motor’daki 250 bin TL’lık kurucu hissesini satarak süreç içinde 135 kg. altın aldığını açıklayan Erbakan’ın, hisse tutarını muhasebe oyunlarıyla almak için önerdiği yolların reddedildiği, şirkete borçlu kaldığı anlaşıldı.
1995- Ganalı Kofi Annan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri oldu.
1996- Susurluk kazasında, Sedat Bucak’ın otomobilinde bulunan silahların Emniyet Müdürlüğü’ne ait olduğu belirlendi.
– Kadıköy’de 1996 1 Mayısı’nda çıkan olaylardan dolayı yargılanan 48’i tutuklu 95 sanıklı duruşmada, öldürülen 3 kişinin fotoğrafları ile “1 Mayıs şehitleri burada, katiller nerede?” yazılı pankart açıldı, slogan atıldı.
1997- 202 kişiyle 10 gün önce İstanbul’dan Ankara’ya “Sendikal Haklar Yürüyüşü”ne başlayan DİSK’li işçileri Ankara’da partiler, kitle örgütleri ve öğrencilerden oluşan onbinler karşıladı. Kortej Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yürüdü.
– İHD İstanbul Şubesi üyeleri ve Metin Göktepe’nin yakınları Göktepe’yi gözaltında öldürmekten sanık polislerin tahliye edilmelerini protesto etti.
– Toplam 96 yıl ceza alan 8 öğrencinin Yargıtay’daki temyiz duruşması için Ankara’ya gelen öğrencilere polis copla saldırdı. Kızılay’a yürümek isteyen öğrencilerden 438’i ve Güvenpark’ta toplananlardan 50’si gözaltına alındı. Temyiz duruşması Mart 1998’de sonuçlanacak.
– İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan’ın 1995’de onayladığı Nazım Plan’daki ”3 emsal kısıtlaması”na (arsa alanının 3 katı inşaat alanının aşılmaması) rağmen, Zincirlikuyu’daki “Tat Towers”gökdeleni, Levent’teki “Metro City”vb. bir çok yapıda kurala uyulmadı.
– 1.kuruluş yıldönümünde Fazilet Partisi’nin yeni programını Genel Başkan Recai Kutan açıkladı: “Adil Düzen’ ve ’Milli Görüş’ terminolojilerine geçen dönemde başka anlamlar yüklendiği için bunları artık kullanmıyoruz” “Serbest piyasa ekonomisi ve özelleştirmeden yanayız.”
1998- “Kriz var”gerekçesiyle 17 fabrikada 500’e yakın işçinin işten çıkarıldığı Tuzla Organize Deri Sanayi Bölgesi’nde Deri-İş üyesi yaklaşık 3 bin işçi protesto gösterisi yaptı. Bakırköy Sümer Holding çalışanları da Narin Mensucat’a yürüdü.
– Safranbolu kültürel varlık olarak Dünya Miras Listesi’ne alındı.
1999- Theo Angelopoulos’un “Sonsuzluk ve Bir Gün” adlı filmi gösterime girdi.
2000- F Tipi cezaevlerine karşı ölüm orucunda olan 262 tutuklu/hükümlüden 1.ekip olarak başlayan 99’unun eylemi 60.gününe girdi İHD, TİHV, Mazlum-Der, ÇHD, ÇGD, DİSK, KESK ve Halkevleri yöneticileri cezaevlerindeki ölüm oruçlarına çözüm için Adalet Bakanı Türk ile görüştü.
SİP’in akşam Taksim’de yapmak istediği F tipi cezaevi protestosuna polis engel oldu; çok sayıda gözaltı. İHD’nin TAYAD’lılarla Taksim yürüyüşüne de engel olan polis oturma eyleminin ardından İHD İstanbul Şubesi’ni bastı, Eren Keskin dahil 20 kişi gözaltına alındı.
– Türkiye’de Yönetmen Özcan Alper tarafından çekilen Ermenice’nin bir lehçesi olan Hemşince ilk film “Momi”nin (büyükanne) galası yapıldı.
2001- ABD, 1989’da terk ettiği Afganistan’ın başkenti Kabil’de, 12 yıl sonra ilk kez bir diplomatik misyon kurdu.
2002- ABD Başkanı Bush, balistik füzelere karşı savunma amaçlı füze kalkanının konuşlandırılması talimatı verdi.
– Londra’da toplanan Iraklı rejim muhalifleri, Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesinin ardından 2 yılı aşmayacak bir sürede demokratik ve federal bir Irak’ın kurulması, serbest seçimlerin yapılması ve anayasanın hazırlanması üzerinde anlaşmaya vardılar.
– Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Parlamentosu, Bosna-Hersek’te 43 ay süren savaşa son veren Dayton Barış Anlaşması’nı yedi yıl sonra onayladı.
– İHD İstanbul Şubesi’ne üye bir grup, Beşiktaş Barbaros Parkı’nda mumlar yakarak “Savaşa hayır” dedi.
2003- Yunanistan’da 17 Kasım örgütü ile ilgili dava sonuçlandı: 15 sanıktan altısına toplam 55 kez müebbet hapis cezası verildi.
– Afganistan’da yeni anayasanın tartışıldığı Loya Jirga’da (Büyük Şura) feminist delege Malali Joya, Sovyet işgaline karşı savaşta yer alan eski mücahitlerin “ülkeyi iç savaşa sürükledikleri için” yargılanmalarını istedi. 500 erkek delege hiddetle “Allahü Ekber”, “Komünistlere ölüm” nidalarıyla tepki gösterdi.
2004- Türkiye, AB Zirvesi’nde üyelik müzakerelerinin başlayacağı net tarih aldı: 3 Ekim 2005. AB Dönem Başkanı Hollanda Başbakanı Jan Peter Bakenende, “Bugünkü kararla Türkiye’ye AB kapısını açtık” dedi. Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyelik görüşmeleri İstanbul’da TKP ve Gençlik Derneği, Ankara’da Bağımsız Devrimci Sınıf Platformu tarafından protesto edildi.
2004- Irak’ın Musul kenti yakınlarında uğradıkları silahlı saldırı sonucu 5 Türk devlet görevlisi öldürüldü.
– İÜ Edebiyat Fakültesi’nde ülkücülerin satırlı saldırıları ve kendilerini savunan solcu öğrencilerin tutuklanması İÜ Merkez Kampüs önünde Eğitim-Sen ve öğrencilerce kitap, defter ve kalemlerle protesto edildi.
2005- DİSK, KESK, TMMOB ve TTB, 2006 bütçesini protesto etmek için Ankara’da “Demokratik Türkiye, Halk için bütçe” mitingi düzenledi. Mitinge katılan 20 bin emekçi 2006 bütçesini oybirliğiyle reddetti.
– Mardin, Kızıltepe’de babasıyla birlikte polis ateşiyle öldürülen 12 yaşındaki Uğur Kaymaz’ın Adli Tıp raporu açıklandı: Uğur’un vucudundan çıkan 11 kurşundan 9’u arkadan girmiş, hepsi öldürücü nitelikte.
2006- Kıbrıs’ta yapılan yerel seçimlerde Lefkoşa’da AKEL’in adayı olan ve DİKO ile sosyalist EDEK’in de desteklediği Eleni Mavru yüzde 35 oyla ilk kadın belediye başkanı seçildi.
2009- Ankara Abdi İpekçi Parkı’nda 3 gündür oturma eylemi yapan TEKEL işçilerine CHP Milletvekillerinin ziyareti sırasında polis tazyikli su ve gaz bombalarıyla müdahale etti. Türk-İş Genel Sekreteri ve Tek Gıda-İş Başkanı Türkel’in de aralarında olduğu 29 kişi gözaltına alındı.
2010- Avro bölgesinde ekonomik kriz: IMF, İrlanda için 22,5 milyar avroluk kredi paketini onayladı.
2011- Erdoğan’ın Hopa’ya gelişi ve sonrasında çıkan olaylardan ötürü 5 ay boyunca tutuklu kalan 7 kişi mahkemece tahliye edildi.
2013- Yolsuzluk ve rüşvet iddiasıyla ilgili yürütülen soruşturma kapsamında aralarında bakan çocukları, belediye başkanı, banka yöneticileri ve işadamlarının da bulunduğu 37 kişi gözaltına alındı.
– Tutuklu BDP’li milletvekillerinin tahliye taleplerinin reddi üzerine HDP’li 4 milletvekili Meclis’te açlık grevine başladı.
2016- Kayseri Komando Tugay Komutanlığından izne çıkan er ve erbaşları taşıyan araca yönelik bombalı saldırı sonucu 15 asker yaşamını yitirirken, 3’ü ağır, 50 asker yaralı.