Belleğimizde: 17 Nisan

1790- Amerikalı yazar, özgürlük savaşçısı, bilim insanı, ve diplomat Benjamin Franklin öldü.
1815 – Endonezya’da Sumbawa adasında Tambora volkanik dağı püskürdü. Dağdan çıkan lavlar, küller ve duman, doğrudan etkilerinin yanı sıra açlık ve salgın yaratarak 100 bin kişinin ölümüne sebep oldu.
1917- Lenin Bolşevik Parti toplantısında “Nisan Tezleri”ni okudu.
1924 – İtalya’da genel seçimleri Benito Mussolini’nin Faşist Parti’si kazandı.
1925 – Tanin gazetesi sahibi ve başyazarı Hüseyin Cahit Bey (Yalçın) tutuklandı.
1940- Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve eğitimci İsmail Hakkı Tonguç’un tasarıları doğrultusunda, Köy öğretmenleri ve tarım – sağlık görevlisi olarak çalışacakları yetiştirmek amacıyla, Köy Enstitüleri kurulmasına dair 3803 sayılı kanun kabul edildi.
1941 – II. Dünya Savaşı’nda Yugoslavya Nazi Almanyası’na teslim oldu.
– Merkez Bankasının yurtdışında bastırdığı 100 liralık ve 50 kuruşluk banknotları taşıyan gemi, Yunanistan’ın Pire Limanı’nda kaza geçirdi ve banknotlar denize dağıldı.
1946- Suriye, Fransa’dan bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlık günü Eid-ul Jalaa (Iyd-ul Celâ) adıyla ulusal resmi tatil günü ilan edildi.
1957- Atatürk Orman Çiftliğinden arazi satılabilmesine olanak tanıyan kanun kabul edildi.
1961 – İşçiye “Şartlı grev hakkı” veren Anayasa’nın 46. maddesi Temsilciler Meclisi’nde kabul edildi. İşverenlere lokavt hakkı verilmesi hususunda anayasaya bir madde eklenmesini isteyen temsilcilerin önerisi ise reddedildi.
– Yaklaşık 1.500 Kübalı eski rejim artığı, CIA’nın doğrudan desteğiyle ”Domuzlar Körfezi”nden geçip Playa Larga ve Playa Giron bataklık bölgelerine çıkarma yaptı. 3 gün süren harekat, Küba güçlerinin hızla seferber olmasıyla bozguna uğratıldı, 1.204 saldırgan esir alındı.
1969 – Çekoslovakya’nın “liberal” başbakanı Aleksandr Dubçek Sovyet askeri müdahalesinin ardından istifa etti. Yerine Gustav Husak atandı.
1970- 1895’de inşa edilen tarihi Tepebaşı Tiyatrosu yandı.
1972- Anayasa Mahkemesi’nin usul yönünden iptal ettiği Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın ölüm cezalarının infazına ilişkin kanunun yerine düzenlenen yeni tezkere, Meclis Adalet Komisyonu’nda 3 CHP milletvekilinin red oyuna karşılık 14 oyla yeniden kabul edildi.
Yılmaz Güney, 23 Mayıs 1971’de karikatürist Turhan Selçuk’u gözaltında iken dövmekten sanık 3 polisin duruşmasında tanıklık yaptı.
– Amerika Birleşik Devletleri’nde, Nixon yönetiminin 1972 seçimlerinde siyasal rakiplerini yasadışı dinleme faaliyetleri açığa çıkarıldı. “Watergate” adıyla anılan olaya adı karışan üç danışman ve bir savcı istifa etti.
1974 – Sol Yayınlarından çıkan “Halk Savaşı, Halk Ordusu” adlı kitapta komünizm propagandası yapıldığı iddiasıyla yayınevi yönetmeni Muzaffer Erdost 7,5 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
– Madaralı Roman Ödülü’nü “Demirciler Çarşısı Cinayeti” adlı eseriyle Yaşar Kemal aldı.
1976 – İstanbul Barosu’nun, “Kan Dökmeye Son” mitingine 1000 kadar avukat katıldı.
1977- DİSK Temsilciler Meclisi toplantısında Genel Başkan Kemal Türkler CHP’nin genel seçim mitinglerine DİSK’li işçilerin de katılmasını istedi. İşyeri temsilcilerinin geneli ise “Seçimlerde CHP’yi desteklemeye evet, DİSK’i CHP’lileştirmeye hayır” yönünde konuştu.
– Aydın’ın Çine ilçesinde Ülkü Ocakları Kongresi’nden sonra CHP ve TÖB-DER binaları tahrip edildi: 1 ölü 3 yaralı.
1978 – AP’li Malatya Belediye Başkanı Hamit Fendoğlu, gönderilen bir bombalı paketi açarken, gelini ve iki torunuyla birlikte parçalanarak öldü. 1965-1969 döneminde AP milletvekili olan Fendoğlu Aralık 1977’de tüm sağ partilerin desteğiyle ”bağımsız” belediye başkanı seçilmişti. Hamit Fendoğlu’nun doğum yeri Bulgurlu köyünden akşam şehre gelen çok sayıda kişi PTT binası ile bazı işyerlerine saldırdı.
Şişli’de TİP’in “NATO’ya hayır” kampanyası kapsamında bildiri dağıtan 2 gence ülkücülerce yapılan silahlı saldırıda, TİP üyesi Atatürk Erkek Lisesi akşam bölümü 2.sınıf öğrencisi Yılmaz Derebaşı (21) hayatını kaybetti.
Muş’ta 500 kadar ülkücü CHP İl Binası, Şehir Kulübü ve Özlem Kitabevi’ne saldırdı, 1 ortaokul öğrencisi kurşunlanarak öldürüldü.
Ülkücülerin Nükleer Araştırma Merkezi’nde bomba yaptıkları iddiasıyla Ülkü Ocakları eski başkanlarından Muharrem Şemsek gözaltına alındı.
1979- İstanbul Bahariye’deki Süreyya Sineması’nda gösterilen Yılmaz Güney’in “Sürü” filminin son seansında salondaki bir koltuğun altına konan bombanın patlaması sonucu 2’si ağır 11 kişi yaralandı.
1980- CHP Adana İl Başkanı Avukat Ahmet Albay, Adana’da uğradığı faşist saldırı sonrası yaralandı. Tedavi için götürüldüğü Ankara’daki hastanede 3 Mayıs 1980’de hayatını kaybetti.
Aydın Efeler Lisesi öğretmeni, son Senato seçimlerinde Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) adayı Ahmet Aldoğan akşam evinin kapısını çalan kişilerce kurşunlanarak öldürüldü.
Kars’ta Çöl mahallesinde, devlet güçlerinin bir eve yaptığı baskında çıkan çatışmada Şahin Merdançelik (1961- Şavşat) öldürüldü. Şahin Merdançelik’in, “Maraş katliamı sonrası yükselen anti-faşist mücadelenin önsaflarında yer alması nedeniyle” hedef gösterildiği açıklandı.
1982 – Kanada anayasası kabul edildi.
1987- ANAP hükümetinin hazırladığı “tek tip öğrenci derneği” yasa tasarısını protesto için değişik kentlerde başlatılan açlık grevleri, yemek boykotu vb. eylemlerle gözaltılar sürüyor. 105 öğrenci tasarının geri çekilmesi ve gözaltındakilerin serbest bırakılması talebiyle İstanbul Üniversitesi önünde toplanıp açlık grevine başladı.
1989- İzmir’de topluca viziteye çıkan 2 bin kadar Tekel işçisi Alsancak’taki SSK Dispanseri önünde toplandı. İstanbul’un dört bir yanından gelen işçiler Tek Gıda-İş Sendikası’nın Levent’teki genel merkezi önünde toplandı.
1990 – Bakanlar Kurulu’nun çimento grevini ertelemesinden sonra 22 özel çimento işyerinde anlaşma sağlandı. Varılan anlaşmaya göre işçi ücretlerine birinci yıl yüzde yüz artı 675 bin lira, ikinci yıl yüzde altmış artı 255 bin lira zam yapılacak. Giyim ve izin yardımı olarak da birinci yıl içinde her ay 150, ikinci yıl için ise 165 bin lira sağlandı.
1992 – İstanbul’da Devrimci Sol örgütüne yönelik, 16 Nisan akşamı başlatılan ve gece boyu süren operasyonlarda 6’sı kadın 11 kişi öldürüldü. Öldürülenlerin kimlikleri şöyle açıklandı: Üstbostancı’da Merkez Komite üyesi Sinan Kukul ile Arif Öngel ve Şadan Öngel; Erenköy’de SDB komutanı Ahmet Fazıl Özdemir, Satı Taş ve Hüseyin Kılıç; Sahrayı Cedit’te Ayşe Gülen ve Ayşe Nil Ergen; Çiftehavuzlar’da Merkez Komite Üyesi Sabahat Karataş, Taşkın Usta ve Eda Yüksel.
1993- Türkiye Cumhuriyeti’nin sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi.
– Kitap toplatmalara karşı İHD’nin TÜYAP Fuarı’ndaki kampanyasında toplanan 4 bin imza Meclis’e ve Kültür Bakanlığı’na gönderildi.
– Nazım’ın dostları Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı öncülüğünde şaire yurttaşlık hakkının geri verilmesi için AKM önünden Cumhuriyet Anıtı’na ve ardından G.Saray’a yürüdü. Topluluk, Kuvvayı Milliye Destanı’nı Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı ve hükümet üyelerine yolladı.
– Muhammed Ali, Güney Afrika gezisinde, ANC lideri Nelson Mandela’nın 19 yıllık cezaevi yaşamının büyük bölümünü geçirdiği Robben Adası’ndaki hücresini de ziyaret etti.
1994- 5 Nisan Kararları’nın ardından gelen zam fırtınasına karşı Gazi Mahallesi’nde halk yürüyüş yaptı.
1995- DGM’de Akın Birdal’ın duruşmasını izledikten sonra yakınlarının bulunması için “Mahkeme Heyeti’ne bağırmaktan” gözaltında olan Hasan Ocak’ın annesi Emine Ocak ile Hasan Gülünay’ın eşi G.Birsen Gülünay’a 1 ay hapis cezası verildi ve Ankara/ Merkez Cezaevi’ne konuldu.
– “Düşünceye Özgürlük” kitabının 1.080 yayıncısının ifadelerinin alınmasına başlandı. Yaşar Kemal “Düşünce Özgürlüğü ve Türkiye” kitabının toplatılmasına yapılan itirazın reddi üzerine Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’na başvurdu.
1996- Kamu işletmelerinin özelleştirilmesi için McKinsey’in de dahil olduğu uluslararası danışmanlık şirketlerine 1986 – 1995 yılları arasında Özal- Demirel- Çiller hükümetlerince ne tutarda ödeme yapıldığına ilişkin TBMM’de verilen soru önergesine gelen yanıtta: Özal döneminde özelleştirme ilan-reklam ve tanıtım için 43.577.174.664 TL (14.117,248 $), danışmanlık için 42.765,7 milyon TL; Çiller döneminde danışmanlara 621.680,1 milyon, özelleştirme ilan-reklam ve tanıtım ücreti olarak ta 352.862.226.449 TL (8.924.080 $) ödendiği açıklandı.
– Aralarında 29 Şubat 1996’da Meclis’te pankart açıp tutuklanıp verilen ara kararla tahliye edilen öğrencilerden 3’ünün de bulunduğu Üniversite Öğrenci Koordinasyonu üyesi 50 civarında öğrenci, Ankara’da evleri polisçe basılarak gözaltına alındı.
1999- SİP’in seçim konvoyuna İstanbul Küçük Bakkalköy’de DYP ve BBPlilerin saldırısında Hüseyin Duman kurşunlanarak hayatını kaybetti.
2000- İçişleri Bakanı Sadettin Tantan, “Bodrum’da da gece saat 24.00’ten sonra müzik susacak,” dedi. Turizmciler açıklamayı öfkeyle karşıladı.
2001- Fikret Otyam Halk Kütüphanesi Şanlıurfaya bağlı Harran’da açıldı.
2002 – Yargıtay yayıncı, yazar, Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) parti meclisi üyesi Melih Pekdemir’in 3 yıl 9 ay hapis cezasını onayladı. Pekdemir “Öç Alan Devlet mi?” kitabında ‘PKK propagandası yapmak’tan TCK’nın 169. Maddesi gereğince mahkum edilmişti.
2003- Başkanlığına 21 Mart’ta Ziya Selçuk’un getirildiği Talim ve Terbiye Kurulu’nda “hatalı eğitim araçlarına onay verdikleri” gerekçesiyle Eğitim-Sen üyesi 170 öğretmen hakkında soruşturma başlatılması, öğretmenlerin de katıldığı basın açıklamasıyla protesto edildi.
– “Büyük Adam Küçük Aşk” filminde “devleti küçük düşürmek ve emniyet güçlerine güveni zedelemek” suçlamasıyla hakkında 1 ile 3 yıl arası hapis cezası istemiyle dava açılan yönetmen Handan İpekçi’nin yargılanmasına başlandı.
– Mardin merkezdeki bulunan Kırklar Kilisesi’nden, 300 yıllık İncil çalındı.
2004 – Danıştay, Fırtına Vadisi’ne baraj yapılmasını reddetti. Rize’nin Çamlıhemşin ilçesinde Fırtına Vadisi’ne Dilek-Güroluk Hidroelektrik Santralı yapılmak isteniyordu.
– Karadeniz Teknik Üniversitesi öğrencileri Trabzon’da “Demokratik Üniversite Mitingi” yaptı.
– Kazım Koyuncu (Cumhuriyet röportajı): “Müzisyenim, ondan sonra biraz Karadenizliyim, ama hepsinin ötesinde ben bir devrimciyim.”
– Bir grup sanatçı, ağır ilerleyen Önder Babat cinayeti soruşturması için ilgi ve dayanışma gösterilmesini istedi.
2005 – Bask ülkesinde yapılan seçimi Bask Milliyetçi Partisi (PNV) kazandı. Seçim yasaklısı ETA’nın siyasi kanadı Batusa’nın desteklediği Bask Ülkesi Komünist Partisi’nden de parlamentoya 9 milletvekili girdi.
– KKTC’de (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti) Başbakan ve Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Mehmet Ali Talat ilk turda cumhurbaşkanı seçildi.
2006 – 25 yaşındaki Yasin Hayal Trabzon Ağır Ceza Mahkemesi’nce altı yıl sekiz ay hapis cezasına çarptırıldı. Hayal 2004’te Mc Donald’s’ın kapısında bomba patlatmış, olayda beşi çocuk altı kişi yaralanmıştı. Hayal bombayı ABD’nin Irak’ı işgalini protesto için patlattığını söylemişti.
2007 – Avrupa’da kadınlara seçilme hakkını veren ilk ülke olan Finlandiya’nın Başbakanı Matti Vanhanen 20 bakanlıktan 12’sine kadın vekil atadı. Hükümette kadın oranı yüzde 60’a yükseldi.
2008- Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda değişiklik öngören tasarı TBMM’de kabul edildi. Emeklilik yaşı 65’e çıkarıldı. Emeklilikte SSK (SGK) kapsamında çalışanlarda aranan 7 bin günlük prim ödeme gün sayısı 7 bin 200’e yükseltildi
2009- Ergenekon soruşturması kapsamında gözaltına alınarak mahkemeye sevk edilen Başkent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Haberal tutuklandı.
2012- Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya’nın yargılandığı “12 Eylül Darbe Davası”nın görüldüğü Ankara 12.Ağır Ceza Mahkemesi, Abdi İpekçi, Doğan Öz ve Cavit Orhan Tütengil’in ailelerinin davaya müdahil olma taleplerini reddetti. Mahkemenin kararında Ahmet Türk ve Abdülgani Aşık ile gözaltında hayatı kaybeden Süleyman Cihan’ın kardeşi Ahmet Cihan’ın müdahillik başvurularının, “suçtan zarar görmüş olma ihtimalleri ve üsulüne uygun yaptıkları talep doğrultusunda” kabul verildiği bildirildi.
– BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, ünlü aktris Angelina Jolie’yi örgütün özel temsilcisi olarak atadı.
2013- Dr.Ersin Arslan cinayetinin 1.yılında sağlık çalışanları Türkiye genelinde iş bıraktı. TTB Genel Başkanı Prof.Dr.Özdemir Aktan, 17 Nisan’ın dünyada sağlık emekçilerine şiddeti kınama günü olarak kabulü için Dünya Sağlık Örgütü’ne başvurduklarını açıkladı.
2014- Çanakkale’nin Gelibolu ilçesinde bulunan 2’nci Kolordu Komutanlığı’na bağlı 18’inci Piyade Mekanize Tugayı’nda meydana gelen mühimmat patlaması sonucu 12 asker yaralandı.
– Aziz Nesin’in “Şimdiki Çocuklar Harika” adlı kitabını öğrencilere tavsiye eden İstanbul Kumport Ortaokulu’ndaki 13 Türkçe öğretmeni hakkında soruşturma başlatıldı. Gerekçe: ”Küfürlü ve Türk aile yapısına uygun olmayan içerik.”
2017- İsrail hapishanelerinde tutuklu bulunan yaklaşık 2 bin Filistinli mahkum, tutukluluk şartlarının iyileştirilmesi için açlık grevi başlattı.
2018- İlahiyatçı yazar İhsan Eliaçık, “silahlı terör örgütünün propagandasını yapmak” suçundan İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılandığı davada 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı.
– Eski Anayasa Mahkemesi Genel Sekreteri Mehmet Oğuz Kaya, “FETÖ üyeliği” iddiasıyla yargılandığı davada 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
2019- 9 gündür gözaltında olan ÖSYM eski Başkanı Prof.Dr. Ali Demir adli kontrol -ev hapsi- şartıyla serbest bırakıldı.