Belleğimizde: 17 Ocak

1605 – Cervantes’in Don Kişot adlı romanı ilk kez yayımlandı. Romanın 2. bölümü ise tam 10 yıl sonra basılacaktır.
1819 – Simon Bolivar Kolombiya Cumhuriyeti’ni ilan etti.
1852 – Sand River antlaşması ile Birleşik Krallık, Transvaal’deki (Güney Afrika) Boer kolonilerinin bağımsızlığını kabul etti.
1875- Karaköy- Beyoğlu arasında Tünel hizmete girdi. Tünel dünyanın en eski üçüncü ve en küçük metrosuydu.
1904– Anton Çehov’un yazdığı Vişne Bahçesi oyunu ilk kez Moskova Sanat Tiyatrosu’nda sahnelendi.
1929 – Elzie Crisler Segar tarafından yaratılan Temel Reis (Popeye) karikatürü ilk kez bir gazetede yayımlandı.
1938- Nazım Hikmet akrabası Celalettin Ezine’nin evinde gece gözaltına alındı, 2 gün sonra tutuklanıp Ankara’ya Harp Okulu Komutanlığı’na gönderildi. Önce 29 Mart’ta Harp Okulu Davası’nda 15 yıl, 29 Ağustos’ta da Donanma Davası’nda 13 yıl 4 ay hapse mahkum edildi.
1942 – Ankara’da ekmek karneye bağlandı.
1945 – Sovyet ve Polonya birlikleri Varşova’ya girdi.
1952- Falih Rıfkı Atay hükümete ve Meclis’e hakaretten yargılanıyordu. Dava beraat kararıyla sona erdi.
1953- Başbakan Adnan Menderes demokratik rejimi tehdit eden dört tehlikeden söz etti: “Siyasi irtica, dini irtica, milliyetçilik irtcaı ve komünizm.”
1961- Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı ve Belçika sömürgeciliğine karşı mücadelenin önderi Patrice Lumumba bir darbe ile iktidardan düşürüldükten sonra, Sovyetler’in BM nezdindeki ısrarlı girişimlerine rağmen başkentteki hapishaneden Katanga’ya götürüldü ve Belçika’lı bir yüzbaşının komutasında Katanga askerlerince işkence ile öldürüldü.
1964- Londra Konferansı’nda Kıbrıs Türk toplumunu temsil eden Rauf Denktaş konuştu. Rauf Denktaş, federal yönetime gidilmezse, ayrı bir hükümet kuracaklarını açıkladı.
1966 – Bir Amerikan B-52 bombardıman uçağı, İspanya üzerinde bir yakıt tanker uçağı ile yakıt ikmali sırasında çarpıştı ve dört hidrojen bombasını Palomares köyü civarına düşürdü. Palomares olayı olarak hatırlanan olayda çevrede radyasyon kirliliği oluştu.
1969- Dün İstanbul’a gelen ABD Büyükelçisi R.Komer Askeri Müze’yi gezerken İTÜ ve Teknik Okul öğrencileri Maçka’da ABD bayrağı ile Komer’in resmini yaktı.
1971 – Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Rektörü Erdal İnönü’nün evi önüne dinamit atıldı.
– Cemil Gezmiş, Başbakan Süleyman Demirel’e telgraf çekerek oğlu Deniz Gezmiş için çıkarılan “vur emri”nin önüne geçilmesini istedi. Deniz Gezmiş’in babası Cumhuriyet gazetesi aracılığıyla oğluna açık mektup yazdı: “Suçsuzsan adalete teslim ol.”
1972- TMGT, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu’na bir mektup göndererek ”ölüm cezasının Türk hukukundan çıkarılması için teşebbüse geçilmesini” istedi. Stockholm’de E. Erdoğmuş, M.Baksi, H.Yetkin ve Y.Oğuz idam kararını protesto için açlık grevine başladı.
1973 – Ferdinand Marcos, Filipinler’in “ömür boyu” başkanı oldu.
1975 – Beko Teknik Ticaret’te çalışan işçilerin DİSK/T. Maden-İş’e üye olmalarına rağmen Cevher-İş sahte üye fişleriyle Çalışma Müdürlüğüne başvurunca olay İş Mahkemesine gitti. 17 Ocak’ta Adliye Sarayı’nda yapılacak duruşmaya topluca gitmek isteyen işçilerin önü polis panzerleriyle kesilmek istendi. Çıkan çatışmada bir kısmı kadın çok sayıda işçi ve polis yaralandı.
1976- Stockholm’da geçen Otobüs filmi Sansür’ce “Türk ve Alman milletini küçük düşürdüğü” gerekçesiyle yasaklandı.
1977- Ali Sami Yen Stadyumu’nda çalışan 12 işçi, toplu sözleşme çağrılarına 1 yıldır yanıt alamadıkları gerekçesiyle greve başladı.
1978- Yılmaz Güney’in Umut, Ağıt, Endişe ve Zavallılar adlı filmleri 1 hafta süreyle İsveç/ Stockholm Sinemateki’nde gösterildi
1979- Sağmalcılar Lisesi Beden Eğitimi öğretmeni TÖB-DER’li Kazım Uçkan sabah okula giderken ülkücülerin silahlı saldırısında hayatını kaybetti
1984- Metris’teki THKP-C/3.Yol duruşması başlamadan önce sanıklardan bazıları tek tip elbiselerini parçaladı ve ardından askerlerce salondan çıkarıldı. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı 3 No’lu Askeri Mahkeme’de görülen 358 sanıklı MLSPB davasında da duruşmaya don-fanila ile çıkan sanıklar salondan çıkarıldı, ardından avukatları duruşmayı terketti.
1985 – Aşık Davut Sulari öldü.
1986- İlhan Erdost davasında astsubay Şükrü Bağ hakkında Askeri Mahkeme’nin yeniden verdiği 10 yıl 8 aylık hapis cezası Askeri Yargıtay tarafından 2.kez bozuldu. Askeri Yargıtay, Şükrü Bağ’ın “görevi ihmal” suçundan cezalandırılması gerektiğini belirtti.
1987- 12 Eylül sonrasında 10 yıl süreyle “siyaset yasağı” konulan politikacılardan feshedilen CHP’nin eski genel başkanı Bülent Ecevit, DSP toplantılarında “Gönlüm güvercinde” dediği için 11 ay 20 gün hapis cezasına çarptırıldı. 12 Eylül’den sonra Bülent Ecevit hakkında 80, Süleyman Demirel hakkında 55 dava açıldı.
– Refah Partisi’nin düzenlediği “İnanç ve Fikir Hürriyeti” konulu panelde konuşan Murat Belge: “Ben radikal bir sosyalist olarak başörtüsünün yasaklanmasına karşıyım.”
1988 – Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) milletvekillerinin hazırladıkları Güneydoğu Anadolu Araştırma Raporu açıklandı. Raporda: “İhbarcılık müessese haline getirildi”, “Gece evden çıkan köylüye ihtarsız ateş açılıyor”, “Devlet vatandaşa kuşku ile bakıyor”, “Adi suçluları devlet kullanıyor”, “Korucu olmayı reddedene baskı uygulanıyor”, “Köyler göçe zorlanıyor”, “Fabrika binası yerine karakol yapılıyor” görüşleri yer aldı.
1990 – Yazar Aziz Nesin, 1984’deki “Aydınlar Dilekçesi”nin imzacıları için “vatan hainleri” diyen eski Cumhurbaşkanı K.Evren aleyhine -Cumhurbaşkanlığı’ndaki görev süresi sona erdikten sonra- 2.kez tazminat davası açtı.
– Çitosan’a dur! 5 çimento fabrikasının özelleştirilmesi mahkemeden döndü. Ankara I. Bölge İdare Mahkemesi, beş çimento fabrikasının Fransız firmasına satılmasına ilişkin kararı, 90 gün süreyle durdurdu. Mahkemenin durdurma kararı “Fransızlar’a satıştan” değil, özelleştirmeyle ilgili 54 sayılı YPK kararına aykırı hareketten kaynaklandı. Bu karar KİT’lerin satışından halka ve işçilere öncelik verilmesini içeriyor.
– İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu’nu 1 Aralık 1989’da işgal ettikleri iddiasıyla yargılanan -aralarında BYYO öğrencisi Alper Taş’ın da bulunduğu- 76 öğrencinin duruşmasına devam edildi. Duruşmada 26’sı tutuklu 36 sanığın sorguları yapıldı. Öğrenciler duruşmada, olayların gerçek suçlusu olan ülkücülerin okula her türlü saldırı aletleriyle rahatlıkla girebilmelerine göz yumdukları gerekçesiyle İçişleri Bakanı, İstanbul Emniyet Müdürü, İÜ Rektörü ve BYYO Müdürü hakkında suç duyurusunda bulundu.
– Emekli, dul ve yetimlerin “Çek kırdırma” dönemi kapandı. Alınan kararla, vadesi gelmemiş çeklerin kırdırılmasına son verildi.
1991 – Müttefik uçaklarının Irak ve Kuveyt’teki hedefleri vurmalarıyla başlayan Körfez Savaşında, Irak, misilleme olarak İsrail’e 8 adet Scud füzesi yolladı. ANAP hükümetinin TBMM’den “savaş yetkisi” almasının ve Cumhurbaşkanı Özal’ın “Müttefikler üsleri ve hava sahasını kullanabilir. Karar Amerikan komutanlığına kalmıştır” açıklamasının ardından gece İncirlik Üssü’nden havalanan ABD uçakları Irak’ın bombalanmasına destek verdi. Türk Tabipler Birliği Başkanı Selim Ölçer, ABD’nin Irak’a yönelik olarak başlattığı Körfez Savaşı’na ilişkin:”Kitlelerin sağlığının korunması söz konusu, TTB ve hekimler olarak savaşa karşı çıkmak zorundayız” dedi.
1992 – İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) Kuzey İrlanda’da protestanlara ait bir binayı bombaladı, 7 işçi öldü.
– Ankara Devrimci Sol davası başladı. 7 aydır tutuklu bulunan Güneş Gazetesi İnsan Hakları Servisi Şefi Deniz Teztel’in de aralarında bulunduğu 6 kişi tahliye edildi. Teztel, “cezaevinde bulunan üyelerin dışarıyla haberleşmesini sağladığı” iddiasıyla tutuklanmıştı.
1994 – Türk-İş, Hak-İş ve DİSK memur sendikaları ve çeşitli demokratik kitle örgütlerinden oluşan “Demokrasi platformu” tüm Türkiye’de “şimdi söz sırası çalışanlarda” sloganıyla bildiri dağıttı.
– DSP Genel Başkanı Ecevit, boğazın batı yakasında Karadeniz’den Marmara’ya açılıp Haliç’e bağlanacak “İstanbul Kanalı”projesini açıkladı. Proje, 27 Mart yerel seçimlerinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na aday gösterilen Necdet Özkan’ın toplantısında sunuldu.
1996 – Avrupa Parlamentosu, Saharov Ödülü’nü cezaevinde bulunan eski Demokrasi Partisi (DEP) milletvekili Leyla Zana’ya verdi.
– 1929’da 15 yaşında iken TKP’ye katılan İdris Erdinç (Şoför İdris) öldü. İdris Erdinç’in hayatı ”Her Şeye Rağmen” isimli Aydın Aydemir tarafından yazılan bir kitap anlatılmaktadır.
2000- İstanbul’da bir villaya operasyon düzenleyen polisle çıkan çatışmada, Hizbullah’ın lideri Hüseyin Velioğlu ölü ele geçirildi. Genişletilen operasyonda, mezar evler ortaya çıkarıldı ve çok sayıda Hizbullah mensubu yakalandı.
– Malatya İnönü Üniversitesi öğrencisi Ümit Cihan Tarho’yu 7 Ocak 1998’de öldürdükleri iddiasıyla yargılanan ülkücülerden Kadir Kılıç 20 yıl, diğer 9 kişi de 5 ay ile 20 ay arasında değişen hapis cezalarına çarptırıldı.
– Tunceli’de 22 yıl sonra “Demokrasi ve İnsan Hakları” konulu bir panel düzenlendi.
2001 – Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Ulucanlar Cezaevi’nde 26 Eylül 1999’da 10 tutuklunun ölümüyle sonuçlanan operasyonda yer alan 161 jandarma hakkında dava açtı. Ancak, jandarmanın tutumunu “yapılması gereken işler”den sayıp “ceza gerektirmez” dedi.
– Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin (eski adıyla Zaire) Devlet Başkanı Laurent Kabila koruması tarafından öldürüldü.
– Tilda Kemal, 78 yaşında öldü. Yazar Yaşar Kemal’in eşi Tilda, yazarın 17 kitabını İngilizceye çevirmişti. Padişah Abdülhamid’in baştabibi Musevi Jack Mandil Paşa’nın torunuydu.
2002- ÇHD’li 30 avukat, ölüm oruçlarını bitirmek için önerilen “Üç Kapı Üç Kilit” formülünü reddeden Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk’ü protesto etti.
2003- DİSK’e bağlı Genel-İş Mersin Şube Başkanı Mithat Fahlioğulları, haksız yere tutuklandığı iddiasıyla açtığı davada, devlet 3 milyar 706 milyon lira tazminata mahkum oldu. Newroz (nevruz) kutlamalarından sonra gözaltına alınan Fahlioğulları 116 gün cezaevinde kalmıştı.
– Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan’a başbakanlık yolunun açılmasını garantiye alan Basın Affı Yasası’nı veto etti.
2004 – Pakistan’da 1999’da darbeyle iktidara gelen Devlet başkanı Pervez Müşerref, o günden sonra ilk kez Meclis’te konuştu. Muhalifler, “Git Müşerref git”, “Kahrolsun Diktatörlük” sloganlarıyla konuşmasını engelledi.
– Antartika’ya sekiz İsrailli ve Filistinlinin gerçekleştirdiği barış seferi sonuçlandı. Bruce Platosu’ndaki buzdan tepenin zirvesine birlikte Filistin ve İsrail bayrakları diktiler.
2005- Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkez Komitesi eski genel sekreterlerinden Zao Ziyang öldü. 1989’da Tiananmen Meydanı’ndaki gösterileri tankların bastırmasına karşı çıkan Ziyang Çin’in ‘Gorbaçov’u olarak nitelendiriliyordu.
2006- Tayland, idam mahkumlarının, infaz sürecinin bir kısmı dahil içerideki yaşamlarını internetten canlı yayımlama kararı aldı. Aynı uygulama ABD’nin Arizona eyaletindeki Maricope Cez’de uygulanıyor.
– Adalet Bakanı Cemil Çiçek, Mehmet Ali Ağca’nın tahliye kararının yazılı emir yoluyla bozulması istemini içeren başvurusunu Yargıtay’a gönderdi.
– İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesi, ”Susurluk Davası” kapsamında ”cürüm işlemek için teşekkül oluşturmak” suçundan eski milletvekili Sedat Edip Bucak hakkında verilen beraat kararını bozan Yargıtay ilamına uyulmasını kararlaştırdı.
2007- İHD’liler F tipi cezaevlerinde tecrite karşı 288 gündür evinde ölüm orucunda olan Behiç Aşçı’nın olası ölümüne engel olunması için Türkiye genelinde eş zamanlı olarak Adalet Bakanı Cemil Çiçek’e “F tipi cezaevlerinde 3 kapı 3 kilit açılsın” yazılı kartlar gönderdi.
– “Fername” adlı tek kişilik oyununu Elazığ’da sergileyen Ferhan Şensoy’un oyununun içinde Fethullah Gülen’e ilişkin sarfettiği esprilere tepki gösteren bazı izleyiciler salonu terketti.
– Kuzey Kore’nin nükleer denemesi üzerine Chicago Üniversitesindeki sembolik Kıyamet Günü Saati 11:55’e ayarlandı (12 Kıyamet demektir) Saat soğuk savaş boyunca 18 kez değiştirilmiştir.
2010- Türk-İş’in Ankara’da 60 bin kişinin katılımıyla düzenlediği “Emek, Barış, Özgürlük İçin Demokrasi ve Haklar Mitingi’nde TEKEL işçilerinin korteji başı çekti.
2011- Tunus’ta Devlet Başkanı Bin Ali’nin devrilmesiyle sonuçlanan halk ayaklanmasından sonra ülkede yeni ulusal birlik hükümeti kuruldu.
2012- İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, Agos gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’in öldürülmesine ilişkin davada, tutuklu sanık Yasin Hayal’e ”Hrant Dink’i tasarlayarak öldürmeye azmettirmek” suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verdi. Dink Davası kararının ardından Beşiktaş Adliyesi’nden AGOS önüne yürüyen “Hrant’ın arkadaşları” hükümet, medya ve yargının Hrant’ı öldürenleri koruduğunu belirtti.
– Sivas’ta 1993’de katledilenleri anmak için 2011’de yapılan törenle ilgili olarak anma komitesinden 7 kişi hakim karşısına çıktı.
– Ankara’da AKP İl Başkanlığı önünde 31 Mayıs 2011’de yapılan Hopa olayları protestosunda polislerin saldırısı sonucu kalça kemiği kırılan Halkevleri MYK üyesi Dilşat Aktaş: “Sol bacağım 1.5 cm. kısaldı.”
2013- 12 Eylül Davası’nda Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya’nın -telekonferans dahil- duruşmalara katılmamasına karar verildi.
– Türk gazeteci, yazar Mehmet Ali Birand öldü.
2014- Çocuklarının din dersinden muaf tutulması için dilekçe veren 11 aileden “dini durumlarını belgelemeleri” istendi.
– Şike davasında Yargıtay kararını açıkladı. Aziz Yıldırım ve Olgun Peker’in örgüt suçlarından cezası onandı. Aziz Yıldırım’ın birden fazla maçta şike ve teşvik primlerinden suçları onandı.
2016- AB Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, İran’a uygulanan ekonomik ve finansal yaptırımların kaldırıldığını açıkladı.
2017- İstanbul Ortaköy’de yılbaşı gecesi düzenlenen saldırının faili olduğu iddiasıyla aranan Masharipov, saklandığı evde yakalandı.
– Ceylan Önkol’un ailesinin 9 Nisan 2010’da yaptığı başvuru ile açılan davada AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2.maddesinin esas ve usul yönünden ihlal edilmediğine karar verdi.
– Hz. Musa peygamber ile ilgili çizilen karikatür sonrasında “edep ve ahlak sınırlarını” aştığı gerekçesiyle tepki toplayan karikatür sonrasında tepki alan ünlü mizah dergisi Gırgır yayıncısı tarafından kapatıldı. 25 kişi işten çıkarıldı.