1187- Selahaddin Eyyubi, Kudüs’ü zapt ederek 88 yıl süren Frenk egemenliğine son verdi.
1552 – Korkunç İvan komutasındaki Ruslar Kazan’ı işgal etti.
1608- Modern teleskopun prototipi Jan Lippershey tarafından yapıldı.
1836- Darwin, Brezilya, Galapagos Adaları ve Yeni Zelanda’yı kapsayan 5 yıllık gezisinden İngiltere’ye döndü. Bu çalışmaları, 1859’da yayınlayacağı ”Türlerin Kökeni” adlı çalışmasının kaynağını oluşturdu.
1870- Roma, İtalya’nın başkenti oldu.
1923- İstanbul’a 13 Kasım 1918’de gelen İtilaf Devletleri’nin son birlikleri, Dolmabahçe rıhtımından gemilere binerek kenti terk ettiler.
1924- Milletler Cemiyeti’nin 47 üyesi zorunlu tahkim protokolünü imzaladı.
1935- İtalyan ordusu Habeşistan’a (Etiyopya) girdi.
1948- Basın Birliği basında elli yılını dolduran 96 yazar için bir jübile düzenledi.
1953- Almaya Federal Cumhuriyeti (Batı Almanya), Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı, NATO’ya kabul edildi.
1958- Fransız kolonisi Gine, bağımsızlığını ilan etti.
1964- Orhan Kemal’in ilk tiyatro oyunu ‘İspinozlar” Kadıköy Şehir Tiyatrosu’nda sahne aldı.
1965- Amerikalı senatör W.Morse Senato’da konuştu: “Türkiye’ye yaptığımız yardım bir çeşit devlet sosyalizminin kontrolünde heba oluyor.” Morse: “Sovyet stili bir komünizm bile Türkiye’deki devlet sosyalizminden daha az verimli olamaz.” dedi.
– Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’nin (CKMP) İzmir/ Konak mitinginde konuşan Türkeş: “Çeşitli gizli faaliyetler, yurt içinde ve yurt dışında bölgecilik, ayırıcılık ve sınıf mücadelesi içindedir.”
1966- Güney Vietnam’lı öğrenciler Saygon’daki yürüyüşte 3 Eylül’de yapılan güdümlü seçimleri ve ABD’nin Vietnam’a müdahalesini protesto etti.
1967- Danıştay, T.Harb-İş Sendikası’nın Amerikan işyerlerindeki grevini erteleyen Bakanlar Kurulu Kararı’nın yürütmesini durdurdu.
1968- Meksika’da Tlatelolco Meydanı’nda toplanıp ”Devrim istiyoruz, Olimpiyat değil” diyen 10 bin öğrencinin etrafı askerler ve panzerlerle sarılıp keskin nişancılar ve tanklarla ateş açıldı: 34 ölü. Yaz boyunca gelişen öğrenci isyanı Olimpiyat Oyunları’nı riske sokuyordu.
1969- Yargıtay, Türkiye Milli Talebe Federasyonu (TMTF) ile 5 okulun öğrenci birliğini “siyasetle uğraştıkları” gerekçesiyle kapatan yerel mahkeme kararını onadı. Kapatılan öğrenci birlikleri: Ankara Üniversitesi, Ege Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Teknik Okul, Yüksek Teknik Okul.
– Doğan Avcıoğlu liderliğinde “Devrim” gazetesi yayımlanmaya başladı.
1970- Ankara’da, Merkezi Antlaşma Örgütü, CENTO binasına bomba atıldı.
– 1968’de TİP adına Napoli’deki İtalyan Proleterler Birliği Sosyalist Partisi kongresine gözlemci olarak katıldığı için 5 yıl hapis istemiyle yargılanan Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Kürsüsü Doçenti Burhan Cahit Ünal beraat etti.
1972- Altın Koza’da “Baba” filmi ile Yılmaz Güney’e verilmişken yeniden yapılan oylamayla Cüneyt Arkın’a verilen “En iyi oyuncu” ödülünü Cüneyt Arkın kabul etmeyeceğini açıkladı.
– Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nce ”Ordunun manevi şahsiyetini tahkir” gerekçesiyle aldığı 10 aylık hapis cezasının üçte ikisini tamamlayan yazar Sevgi Soysal tahliye edildi. Soysal 7 Ekim’de Adana’ya giderek 3 ay süreyle “Emniyet gözetiminde” kalacak.
– Adalet Partili Zekeriya Kürşat, “İşçi hakları törpülensin” dedi.
– Esnaf, sanatkâr ve kendi adına çalışan bağımsız işverenleri kapsayan “Bağ-Kur” kanunu yürürlüğe girdi. Kanuna göre Bağ-Kur’a üyelik için başvurular bugün başlıyor. Bağ-Kur’a girmeyenler için kanuni soruşturma yapılacak.
1973- A.Türkeş radyodaki seçim konuşmasında: “MHP Başkanlık Sistemi’ni savunur. Yürütme dinamik ve kuvvetli olmalıdır”.
– Ankara Tiyatrosu, Bilgesu Erenus’un “El Kapısı” adlı oyununu “Cumhuriyetin 50.yıl armağanı” olarak sergileyecek.
1974- 7 kişinin davasının daha önceki duruşmalarda düşürüldüğü “9 Mart 1971 Darbe Teşebbüsü Davası”nda, eski Milli Birlik Komitesi üyesi emekli general Cemal Madanoğlu dahil tüm sanıklar (25 kişi) beraat etti.
1975- ABD Temsilciler Meclisi Türkiye’ye silah ambargosunu 176’ya karşı 237 oyla kısmen kaldırdı. Karara göre Türkiye’nin parasını ödediği silahlar gönderilecek. Kararda Türkiye’nin Kıbrıs’taki askeri gücünü azaltması ve haşhaş ekiminin kontrolü şartları da bulunuyor. Ancak Ankara kararı “yetersiz” buldu.
– Kırıkkale Makina Kimya Endüstrisi (MKE) tesislerinde çalışan yüzlerce işçiye dağıtılan bayram tebriği kartlarında Türkeş’in şu sözleri basılı olarak yer aldı: “Davaya katılıp dönen herkesi vurun.”
– Erzurum’un Kapılı köyünde 15 köylü tarafından dövülüp hastanelik edilen Cemal Gezmiş: “Bütün suçum Deniz Gezmiş’in amcaoğlu olmak”
1978- Milli Güvenlik Kurulu’nun Bakanlar Kurulu’na 4 önemli Amerikan üssünün açılmasını önerdiği öğrenildi.
– Evinin penceresinden av tüfeğiyle vurularak öldürülen İGD (İlerici Gençler Derneği) Adana Şubesi Başkanı Hüseyin Güzel tüm sol grupların katıldığı tören ve yürüyüşle toprağa verildi.
Zeytinburnu MHP İlçe binası önünde ağır yaralı bulunup hastanede hayatını kaybeden Pertevniyal Lisesi öğrencisi İlerici Liseliler Derneği (İLD) üyesi Aytekin Taş’ın cenazesi, okulu boykot eden arkadaşlarının da katıldığı yürüyüşle memleketi Tokat/ Zile’ye gönderildi.
– MHP’den açıklama: ”Sıkıyönetim ilan edilmeli, Devlet Güvenlik Mahkemeleri kurulmalı ve erken seçime gidilmelidir” (CHP iktidarda).
– Konya’nın Kulu ilçesi Kozan köyü tepesine TKP’nin orak-çekiçli kızıl bayrağını diken Kuran Kursu öğretmeni A.Kayhan tutuklandı.
– Kars plakalı araçların Erzurum’dan geçerken taşlandığı, zorla durdurularak yolcuların dövüldüğü, ağır hakaret edildiği bildirildi.
– Avrupa Parlamentosu’nun (3 Fransız, 3 İtalyan, 2 Portekizli, 1 İspanyol) 9 komünist milletvekili TKP’nin 56 yıldır yasadışı olmasını protesto eden bir bildiri yayınladı.
1979- Urfa Siverek’te DDKD’liler ile çıkan çatışmada TKP/ML militanı Cuma Polat (Urfa) öldürüldü.
– Adana Emniyet Müdürü Pol-Der üyesi Cevat Yurdakul’un öldürüldüğü gün protesto için göreve çıkmayan 400 polisten 52’si açığa, 22’si gözaltına alındı.
– Ara seçimler için gizli TKP’nin desteklediği İstanbul Bağımsız Senatör Adayı ve İlerici Kadınlar Derneği (İKD) Başkanı Bakiye Beria Onger: ”Günümüzde CHP üst yönetimi işçi sınıfının, emekçilerin, ilericilerin desteğini kaybetmiştir.”
– DİSK’e bağlı Sinema Emekçileri Sendikası (Sine-Sen), 3 filmde (Maç, Bereketli Topraklar Üzerinde ve Bekçiler Kralı) görev alan yaklaşık 90 sinema emekçisi için toplu sözleşme imzaladı.
1980- DİSK Bursa Bölge Temsilciliği Avukatı Ahmet Hilmi Feyzioğlu, gözaltında tutulduğu Bursa Emniyeti’nin beşinci katından atılarak öldürüldü; Sıkıyönetim yetkilileri, Feyzioğlu’nun ölümünü “intihar” olarak açıkladı. Gizli TKP’nin Bursa İl Komitesi üyesi olan Ahmet Hilmi Feyzioğlu’nun ölümünün aydınlatılması için açılan dava hiç bir sonuca ulaşmadan 2012’de zamanaşımına uğradı.
1982- Konya Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ndeki duruşmada ”işkence zoruyla imzalatılan polis ifadelerinin dosyadan çıkarılmasını” talep eden 5 avukat, ”devletin emniyet kuvvetlerini alenen tahkir ve tezyif ettikleri” iddiasıyla Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanacak.
1984- 12 Eylül 1980 darbesi sonrasındaki ilk grev İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı’nın izniyle başladı: Türk-İş’e bağlı Dok Gemi-İş üyesi 20 işçi Tuzla’daki Desan ve Yıldırım tersanelerinde -yasa gereği çadırsız, pankartsız, davul-zurnasız- iş bıraktı; Greve toplam 23 işçi katılıyor, 32 işçi greve katılmadı.
– İmar Affı Yasası’nın süresi dolduğu halde, 1 milyon yapının halâ “kaçak” durumda olduğu açıklandı.
1986- “SHP Genel Merkezi’nde Kürtçe ve Arapça konuştuğu” iddiasıyla hakkında DGM’de dava açılan SHP eski MKYK üyesi Edip Servet Devrimci beraat etti. Devrimci’nin “Milli duyguları zayıflatıcı-yok edici propaganda”dan 1-3 yıl arası hapsi isteniyordu.
1989- Topkapı’daki Wyeth İlaç Fabrikası’nda taşerona verilen temizlik bölümünde çalışan Petrol-İş üyesi 8 işçi işten çıkarılınca işçiler toplu viziteye çıkma eylemi yaptı.
1990- Çin Halk Cumhuriyeti havayollarına ait bir Boeing 737 kaçırıldı, Guangzhou havaalanına indikten sonra iki uçağa çarptı; 132 kişi öldü.
1992 – Ege Denizi’ndeki tatbikatlar sırasında, ABD Deniz Kuvvetlerine bağlı Saratoga Gemisi’nden atılan iki füze, Türk Deniz Kuvvetleri’ne ait Muavenet Muhribi’ni batırdı; olayda gemi komutanıyla birlikte 5 denizci öldü.
1993- Demir-Çelik’te özelleştirmenin ilk adımı atıldı. Yüksek Planlama Kurulu’nun aldığı karar gereğince Karabük ve İskenderun demir çelik fabrikaları ayrı ayrı anonim şirket oldu. Divriği ve Hekimhan madenleri de birleştirilip şirket haline dönüştürüldü.
1994- Sivas’takolluk güçleriyle çıkan çatışmada, TKP(ML)- TİKKO mensubu oldukları açıklanan Aydın İnce (1970- Amasya) ve Osman Yazıcı (1970- Karaman) öldürüldü.
1995- Yol-İş’in örgütlü olduğu Köy Hizmetleri Müdürlüğü’nde geçici işçiler haricindeki 23 bin sürekli işçi greve başladı.
1998- İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan’ın hakkında verilen 10 ay hapis cezasıyla ilgili “kararın düzeltilmesi” talebi Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nca reddedildi. “Siyasi yasaklı” olacak olan Erdoğan 3 yıl süreyle suç işlemezse siyasete dönebilecek.
– Dersim’in Hozat ilçesi, Bılanik ve Karaca Köyleri arasında bulunan ormanlık alanda, kolluk güçleriyle çıkan çatışmada TKP(ML)- TİKKO üyesi oldukları açıklanan Zafer İnce (1980- Çemişgezek) ve Atilla Rüzgar (1975- Dersim) öldürüldü.
– Gazi Davası’nda gazeteciler Ahmet Şık, Miyase İlknur, Hacer Yıldırım ve Evrim Alataş tanık olarak dinlendi. Olaylar sırasında Cumhuriyet muhabiri olan ve uzun namlulu tüfeklerle ateş eden tutuklu 2 polisi fotoğraflayan Radikal muhabiri Ahmet Şık, polisleri teşhis etti.
1999– II.Çeçen Rus Savaşının başlangıcı, Rusya, 1997’de imzalanan barış anlaşmasını ihlal ederek, Çeçenistan’ı yeniden işgal etti.
– Fikret Otyam, Atatürk Baraj Gölü’ne atık suların karışması sorunu hal yoluna koyulmazsa açlık grevine başlayacağını açıkladı.
2000- Tunceli’de 1994’de “PKK’ya lojistik desteği kırmak” gerekçesiyle başlatılan gıda ambargosu -resmi açıklamayla “kontrollü gıda sevkiyatı”- Valilik açıklamasıyla kaldırıldı.
– Britanya’da Avrupa İnsan hakları Konvansiyonu yürürlüğe girdi. Metin, anayasası ve medeni kanunu olmayan Britanya’da yaşam hakkı, adil yargılanma hakkı, ifade özgürlüğünü dokunulmaz kılıyor.
2001- Açık Radyo’da yayımlanan “Tuna’nın Beri Yanı” adlı programda Ermenice türküye yer verdiği için İstanbul 4 No’lu DGM’de yargılanan müzisyen Muammer Ketençoğlu ile radyonun Genel Yayın Koordinatörü Şerif Erol beraat etti. “Bölücülük propagandası yaptığı” iddiasına karşı Ketençoğlu duruşmada, “Müzik, evrensel bir dildir. Bölücü değil, yapıcıdır” dedi.
– Ermenek Hapishanesi’nden, Ölüm Orucu direnişine destek sunmak amacıyla başladığı açlık grevindeyken rahatsızlığının artması sonucu, Ankara Numune Hastanesi’ne kaldırılan MKP davasından yargılanan Mustafa Coşkun’un (1970- Dersim/ Ovacık), müdahale eden doktorların mide sondajını “yanlış takması” yüzünden yaşamını yitirdiği açıklandı.
2002- ABD’de Beyaz Saray sözcüsü Ari Fleischer, Saddam’ın “öbür dünyayı boylaması”nın ve Irak halkının sıkacağı bir kurşunun savaştan ucuza çıkacağını söyledi. “Irak’ta rejim değişikliği, hangi yollarla olursa olsun bizi memnun eder” dedi.
2003- İsrail’de 200 akademisyen, işgal altındaki Filistin topraklarında sivillerin öldürülmesi sebebiyle görev yapmayı reddeden 27 savaş pilotuna imzalı bir dilekçeyle destek verdi. Dilekçede “Profesör, öğretim görevlileri ve öğrenciler olarak, bir başka halka saldırmayı ve öldürmeyi reddetme cesareti gösteren pilotları destekliyoruz” dendi.
– Nobel “Edebiyat Ödülü”, Güney Afrikalı yazar John Maxwell Coetzee’ye verildi.
2004- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Rumlarla Gümrük Birliği Kararnamesi’ni onayladı. Kararname Resmi Gazetede yayımlandı. Dışişleri, kararın Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni tanımak anlamına gelmeyeceğini açıkladı.
2006- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Meclis’te çekince konularak kabul edilen “Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı” yasasını onayladı. TBMM’de sözleşmenin memurlara grev hakkı veren maddelerine ve çalışanlara en az dört hafta ücretli izin verilmesini düzenleyen maddelerine çekince konulmuştu.
2007 – Dünya “Nonviolence Şiddetten Kaçınma” Günü 15 Haziran 2007’de BM Genel Kurulu oybirliği ile 2 Ekim gününü “Dünya Şiddete Hayır Günü-İnternational Day of Non-Violence” olarak ilan etti.
2010- 1983’de idam edilen İskenderun Lisesi öğrencisi Ali Aktaş’ın ailesi Kenan Evren ve generaller hakkında suç duyurusunda bulundu.
– Boğaz’a 3.köprü kararına karşı Avrupa ve Anadolu Yakası’nda 23 farklı noktada protesto gösterisi yapıldı.
– Tuzla’da işten çıkarılıp 53 gündür eylem yapan 2 tersane işçisi tören için gelen Erdoğan’la görüşmek isteyince gözaltına alındı.
2012- 28 Şubat döneminin Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının yürüttüğü 28 Şubat soruşturmasında ”mağdur” sıfatıyla ifade verdi.
– 8. cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın cenazesi, Topkapı’daki Anıt Mezar’dan çıkarılarak Adli Tıp Kurumuna götürüldü. Adli Tıp Kurumu, cenaze üzerindeki işlemlerini 4 Ekim’de tamamladı. Özal’ın cenazesi 5 Ekim’de yeniden toprağa verildi.
2013- Hasan Ferit Gedik’in cenazesi, polisin cenazenin Gülsuyu’na gidişini engellemesi nedeniyle 3.gününde de toprağa verilemedi. İstanbul, Ankara ve Eskişehir’de Hasan Ferit Gedik’in ölmeden önce Berkin Elvan için önerdiği “dilek feneri uçurma” eylemi yapıldı.
– Eskişehir Valisi, Radikal muhabiri İsmail Saymaz’a “Oğlum İsmail, yine rahat durmuyorsun”la başlayan bir tehdit e-mail’i yazdı.
2015- Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Gültan Kışanak hakkında 8 Mart kutlamalarında yaptığı konuşma nedeniyle “PKK terör örgütünün propagandasını yapmak” suçlamasıyla 5 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.
HDP’nin seçim bildirgesini açıkladığı gün İstanbul’da 28 ilçede 67 adrese özel harekat polisleri ve helikopter desteğiyle eş zamanlı baskınlarda 44 HDP yöneticisi ”PKK/KCK irtibatları” iddiasıyla gözaltına alındı.
1 Ekim’den bu yana çatışmaların yaşandığı Şırnak’ta, HDP Şırnak Milletvekili Leyla Birlik’in eşi Mehmet Birlik’in kardeşi Hacı Lokman Birlik çatışmada öldürüldü. Birlik’in ceseti bir panzerin arkasına bağlanarak Emniyet binasına kadar yerde sürüklendi, görüntü alındı.
Silvan’da yeniden sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
2016- 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü’nde Eğitim-Sen İstanbul Şubeleri, eğitim emekçilerinin keyfi bir şekilde açığa alınması, sürgün ve ihraç edilmesini İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü önünde protesto etti.
2017- Başkent Ankara’da toplu etkinlikler yasaklandı. Ankara Valiliği il genelinde park, bahçe ve umuma açık alanlarda 2017 Ekim ayı boyunca açlık grevi, oturma eylemi, anma toplantısı, konser vb. toplu etkinliklerin yasaklandığını açıkladı.
– ABD Las Vegas, Mandalay Bay Oteli’nin yanındaki müzik festivaline otelin 32. katından otomatik silahlarla ateş açıldı. En az 58 kişi öldü. Hastaneye kaldırılan yaralı sayısı 500’ü geçti.
Yorumlar kapatıldı.