Belleğimizde: 21 Mart

1788- ABD’nin Lousiana eyaletinin New Orleans kenti yangında tamamen yandı.
1851- Çin impataroru Tu Duc bütün Hıristiyan rahiplerin öldürülmesini emretti.
1908- Uşak’ta, makine ile halı üretecek ilk tesis kuruldu. İşsiz kalacaklarını düşünen halı tezgahı sahipleri, fabrikayı basıp makineleri parçaladılar, pamuk depolarını yağmaladılar.
1914- Başyazarı Nigar Hanım olan “Kadınlık” adlı dergi haftalık olarak yayınlanmaya başladı.
1917- Duma’nın çağrısıyla kardeşi Mihail lehine 15 Mart’ta tahttan feragat eden Çar II.Nikolay, Mihail’in tacı reddetmesinin ardından Geçici Hükümet tarafından tutuklanarak Çarskoye Selo’da zorunlu ikamette tutulmaya başlandı; yaklaşık 1.000 yıllık Monarşi dönemi sona erdi.
1919 – Macaristan Sovyet Cumhuriyeti kuruldu. Béla Kun’un liderliğindeki komünist parti ve sosyal demokrat partinin birlikte kurduğu cumhuriyetin ömrü, emperyalist güçlerin müdahalesi nedeniyle 4 ay sürdü.
1937 – Dersim “Harekatı” başladı, 22 Ekime kadar sürdü.
1941- Ankara radyosu yeniden Rumca yayına başladı.
1952- 950 grostonluk Galatasaray şilebi Karadeniz’de Kefken açıklarında battı, 15 kişilik mürettebattan kurtulan olmadı.
1963 – Alkatraz Hapishanesi kapatıldı.
1964- Boulanger Müzik Ödülü’nü, piyanist İdil Biret kazandı.
1965 – Martin Luther King 3.200 kişilik bir grupla, insan hakları yürüyüşü için yola çıktı.
1966- 31 Ocak’tan beri grevde olan Kristal-İş üyesi 2.500 Paşabahçe işçisi Türk-İş’in işverenle yaptığı Protokol’ü reddetti; fabrikaya gelen Türk-İş 1.Bölge temsilcisi İsmail Topkar ve Genel Sekreter Yardımcısı Ethem Ezgü tartaklandı, fabrika-hammadde deposu yolu işgal edildi.
– Halk ozanı Aşık Veysel Şatıroğlu akciğer kanserinden öldü. Veysel vasiyeti gereği türküler söylenerek toprağa verildi. Halk şiiri geleneğinde özgün bir yeri olan, ozan her yıl Şarkışla’da düzenlenen şenliklerle anılıyor.
1970- 16 Mart’ta Çapa Yüksek Öğretmen Okulu’nun basılıp müdürün dövülmesi ve okulda tahribat yapılmasının ardından İTÜ Yurdu’na polis baskınında gözaltına alınan 13 öğrenciden, Türk Solu Dergisi Yazı Kurulu üyesi İbrahim Kaypakkaya’nın da aralarında olduğu 3 kişi tutuklandı.
Sağmalcılar Cezaevi’ne konulan Çapa Yüksek Öğretmen Okulu öğrencisi İbrahim Kaypakkaya, aynı cezaevinde tutuklulukları süren arkadaşları Salman Kaya ve İbrahim Özdemir’in de bulunduğu 6 kişiyle birlikte 30 Nisan’da çıkarıldıkları ilk duruşmada tahliye edildi.
– Öldürülen Turan Emeksiz, Taylan Özgür, Battal Mehetoğlu ve Turgut Aytaç’ın aileleri “Türkiye Devrimci Kadınlar Derneği”ni kurdu.
1971- Ordu muhtırası sonrasında hükümeti kurmakla görevlendirilen eski CHP’li Nihat Erim’i destekleme kararı alan CHP’de, karara karşı çıktığı için Genel Başkan İnönü ile ters düşen Genel Sekreter Ecevit ve MYK üyeleri görevlerinden istifa etti.
1972- Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkındaki kesinleşen ölüm cezası kararlarının düzeltilmesi talebi Askeri Yargıtay Başsavcılığı’nca reddedildi.
1973- “Madanoğlu Davası”nda sanıkların sorguları tamamlandı. Emekli Korgeneral Cemal Madanoğlu: “1961 Anayasasını ortadan kaldırmayı değil, aksine uygulamayı hedefledik.”
1975- İstanbul Belediyesi Fatih Şube Müdürlüğü cenaze imamlarından İzzet Yeşilbaş, 21 personelin “komünizm propagandası yaptığı” yolundaki ortak ihbarıyla gözaltına alındı ve mahkemece tutuklandı.
1978 – Rodezya’da Beyaz ırkın egemenliği sona erdi, üç siyah bakan göreve başladı.
– DİSK’in “Faşizme İhtar Eylemi”ile ilgili olarak savcılık soruşturması başlatıldı. Ankara’da 400 kadar işçi/ öğrenci tutuklandı.
Başbakan Ecevit’in ihtar eylemi nedeniyle DİSK’i hedef alan sözleri TİP, TSİP, SDP, TBP ve Vatan Partisi tarafından kınandı.
1980 – Birçok ilde düzenlenen Newroz kutlamalarına polisin müdahalesi sonucu nedeniyle çıkan olaylarda 8 kişi öldü, onlarca kişi yaralandı.
– CHP Manisa İl Kadın Kolları Başkanı eczacı Neşe Gülersoy’un katil zanlısı ülkücü A.Akdağ Manisa Emniyet Müdürlüğü’ne teslim oldu ve tutuklandı. Sanık hakkında, CHP’li bir berberin öldürülmesi ve YDGD Başkanı’nın evinin basılmasından da gıyabi tutuklama kararı mevcuttu.
– Bolivya’da yoksullar arasında çok sevilen “dert pederi” lakaplı solcu rahip Luis Espinal öldürülmüş olarak bulundu. Latin Amerika genelinde son 10 yılda diktatörlük rejimlerinde öldürülen din adamlarının sayısı 69’a yükselirken 800’e yakını da tutuklandı.
– ABD Başkanı Jimmy Carter ABD Olimpiyat Takımı’na 1980 Moskova Yaz Oyunlarına Afganistan’a Sovyet müdahalesini boykot amacıyla katılmayacaklarını bildirdi.
1982 – PKK Merkez Komite üyesi olarak yargılanan Mazlum Doğan (1958- Mazgirt), Diyarbakır Diyarbakır 5 No’lu Cezaevinde hücresinde ölü bulundu.
1983- Yeni bir İmar Affı Yasası yürürlüğe girdi.
1989 – ANAP hükümeti Bakanlar Kurulu, Demir-Çelik grevlerini 2 ay erteledi. Yol-İş üyesi 42 bin işçinin toplu sözleşme görüşmeleri uyuşmazlıkla sonuçlanınca İstanbul’da karayolları işçileri toplu viziteye çıktı. İstinye Tersanesi işçileri öğlen “ekmekli gösteri” yaptı.
1990 – Elazığ’ın Palu İlçesi yakınlarında bir araçtan indirilen 9 mühendis öldürüldü.
– Nevruz nedeniyle İstanbul Ünv., İTÜ, Çukurova, Dicle, Atatürk, Ankara ve Ege üniversitelerinde gösteriler yapıldı.
– Cumhurbaşkanı Özal’a “Alışamadım” telgrafı çektiği için TSK’den re’sen emekli edilen teğmen Murat Şeref Baba basın karşısına çıktı: ”Hareketim, toplumdaki yozlaşmaya, gericiliğe ve ulusal iradenin hiçe sayılmasına bir tepkidir”.
– Moğolistan’da çok partili siyasi hayata geçildi.
– Namibya, Güney Afrika’dan bağımsızlığını ilan etti.
1991 – Newroz kutlamalarında birçok il ve ilçede olaylar çıktı.
1992 – Newroz kutlamaları sırasında kadın ve çocukların da aralarında bulunduğu 57 sivil öldü. Şırnak’ta yasaklı Newroz’u kutlamak için alana girmek isteyen halka özel tim ateşi: 23 ölü. Cizre’de gösteri yürüyüşü yapan gruplara ateş açıldı: 12 ölü. Mardin ve Adana’da da 2 kişi hayatını kaybetti.
Cizre ve Şırnak’ta Newroz gösterilerine kolluk güçlerinin sert müdahalesi uzun süre tartışıldı. Sivil Kürt halkına ateş açıldığını söyleyen Almanya, Türkiye’ye silah sevkiyatını durdurdu.
İstanbul/Kartal’da öğle saatlerinde Nevruz için korsan yürüyüş yapan 70 kişilik bir grup polis tarafından cop ve sopalarla dövülerek dağıtıldı, çok sayıda kişi gözaltına alındı.
1993 – Newroz kutlamaları olaysız geçti. Aynı gün Antalya’da yapılan Türklük Kurultayı adlı kutlamalara Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve Başbakan Süleyman Demirel katıldı.
1995- Öğretmen Hasan Ocak (30) evine dönmedi. Devlet ailesine 58 gün boyunca “Bizde yok” dedi. Ailesi, Hasan Ocak’ın işkence edilip boğularak öldürülmüş bedeninin 26 Mart’ta Beykoz’da köylülerce bulunup Kimsesizler Mezarlığı’na gömüldüğünü 15 Mayıs’ta öğrenebildi. Ve, 15 Mayıs 1995’de Adli Tıp Kurumu kayıtlarından Hasan Ocak’ı teşhis etti.
Ailesi, görgü tanıklarına dayanarak Hasan Ocak’ın en son TEM Şubesi’nde gözaltında iken görüldüğüne dair -sonuçsuz kalan- suç duyuruları yaptı. Sonunda, AİHM’ne götürülen Hasan Ocak Davası’nda Türkiye Temmuz 2004’te 25 bin Euro tazminat ödemeye mahkum edildi. Hasan Ocak gibi gözaltında kaybedilen Rıdvan Karakoç’un da cesedinin bulunmasının ardından 27 Mayıs 1995’de Galatasaray Lisesi önünde Cumartesi Anneleri eylemleri başlatıldı.
– Nevruz bayramı ilk kez resmen kutlandı.
1998 – Genel Kurmay Başkanı İsmail Hakkı Karadayı ile Kuvvet komutanları ve Jandarma Genel Komutanı, Genel Kurmay Başkanlığında üç saat süren bir toplantı yaptılar. Basında orduyla ilgili yayınlanan haberler üzerine yapılan toplantıdan sonra, beş maddelik sert bir bildiri yayınlandı.
– 149.kez toplanan Cumartesi Anneleri gözaltında kaybedilişinin 3.yılında Hasan Ocak’ı andı.
1999- Bağımsız milletvekilliği başvurusu yapmak için gittiği Şırnak’a sokulmayan Avukat Hasip Kaplan başvurusunu noter kanalıyla yaptı.
2000 – Avusturya’da 2. Dünya savaşı sırasında engelli çocuklara ötanazi yapmakla suçlanan eski pskiyatr Heinrich Gross’un (84) yargılanması sağlık sorunları nedeniyle süresiz ertelendi. 2. Dünya Savaşı sırasında Naziler, Avusturya’da 772 engelli çocuğu, Avrupa çapında ise 5 bini çocuk 75 bin engelliyi öldürdü.
– İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, gece kulüpleri ve barlarda giderek yaygınlaşan ceket ve masa yakma modasının suç olduğunu ve bundan sonra bu tip davranışlarda bulunanların 15 günden aşağı olmamak üzere hafif hapis cezasıyla cezalandırılacaklarını belirtti.
2001 – F tipi cezaevlerine karşı başlatılan ölüm orucu eyleminin beşinci ayında ilk ölüm gerçekleşti. Bartın Cezaevi’nde açlık grevinde iken 19 Aralık 2000 ”Hayata Dönüş” operasyonu sonrası Sincan F Tipi’ne nakledilen DHKP-C’li Cengiz Soydaş, ölüm orucunun 151.gününde hastaneye kaldırılırken hayatını kaybetti.
– Gözaltında Cinsel Taciz Kurultayı’nda başlarından geçenleri anlatan kadınlara ve kurultayı düzenleyenlere açılan dava başladı.
– Meksika Devlet başkanı Vincento Fox, Zapatistaların ortaya koyduğu taleplerin hemen hepsini kabul ettiğini açıkladı; Chiapas’taki askeri üslerin kapatılacağını ve Zapatista sempatizanlarının serbest bırakılacağını açıkladı, Zapatista lideri Subcomandante Marcos’u görüşmeye davet etti.
2002 – Diyarbakır’da düzenlenen Newroz kutlamalarına 500 bin Diyarbakırlı katıldı. Konser veren Sezen Aksu “Bu çok hüzünlü dünya macerasının orta yerinde karşılaştık. Bizi parçalamayan tek şey duygudur” dedi.
2003- ABD,Bağdat,Musul ve Kerkük kentlerine şiddetli hava saldırısı yaptı.5 milyon insanın yaşadığı Bağdat’a 320 Tomahawk füzesi fırlattı, savaş uçakları da bombardımana katıldı. ABD ve Britanya 3 bin sorti yaptı.
Avrupa’daki savaş karşıtı gösterilerde ise Yunanistan’da tüm toplu taşıma araçları 3-4 saatlik greve gitti. İtalya’da Tarım Konfederasyonu’na bağlı 200 bin kişi traktörlerle Roma’ya gitti, 100 bin kişinin gösteri yaptığı Berlin’de, ABD Büyükelçiliği’nin yakınına 3,5 metre yüksekliğinde bir barış işareti dikildi.
2004 – Lastik-İş Sendikası’nın Goodyear, Türk Pirelli ve Brisa Lastik fabrikalarında aldığı grev kararı ile bu şirketlerde alınan lokavt kararı, Bakanlar Kurulu tarafından 60 gün süreyle ertelendi. Gerekçe olarak ‘milli güvenliği bozma nitelikte’ olduğu gösterildi.
2005 – Kırgizistan’da azınlıktaki Özbekler, Devlet Başkanı Askar Akayev’in istifasını ve meclisin olağanüstü toplanmasını istedi. Oş ve Celalabad kentlerinde kamu binalarını ele geçirdi.
2006- Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt hakkında soruşturma izni vermeyen Genelkurmay Başkanlığı, Büyükanıt’ı suçlayan Van Başsavcıvekili Ferhat Sarıkaya’ya ceza verilmesi istemiyle Adalet Bakanlığı’na başvurdu.
2007- İsrail’in iki askerinin, Hizbullah militanlarınca kaçırılmasıyla Temmuz ayında başlayan ve 33 gün süren İsrail-Lübnan çatışmaları İsrail tarafından ”2. Lübnan Savaşı” olarak adlandırıldı.
– Rusya’da kömür madeni patlaması, Samara havalimanında yolcu uçağı kazası ve bir huzurevinde çıkan yangında bir çok insanın hayatını kaybetmesi üzerine Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından yas günü ilan edildi.
2008 – Ergenekon Çetesi suçlamasıyla İlhan Selçuk, Doğu Perinçek, Kemal Alemdaroğlu gözaltına alındılar.
2009- İtalya’nın güneyindeki Napoli kentinde yaklaşık 150 bin kişi organize suçları protesto etti.
2010- Güney Afrika’da Sharpeville katliamının 50. Yıldönümü anıldı. 21 Mart 1960 yılında 61 kişi, ırkçı ayrımcı yasaları protesto ederken öldürülmüştü.
2011- Tutuklu gazeteci Ahmet Şık Bianet’e mektup gönderdi: “Tutuklanmamla Ergenekon soruşturmalarının gidişatının tehlikeye düştüğü doğrudur. Sulandırmak hafif kalıyor.”
– İngiltere’de Avam Kamarası, ülkenin Libya’ya askeri müdahaleye katılımına açık farkla destek verdi.
2012- Yargıtay, Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink cinayeti davasında katil Ogün Samast’a verilen 22 yıl 10 aylık hapis cezasını onadı.
– Ankara Emniyet Müdürlüğü’nün sitesini hack’leyip bazı gizli bilgileri paylaşan Kızıl Hackerlar (Redhack) ile ilgili sekiz ayrı ilde düzenlenen operasyonda gözaltına alınan 17 kişiden yedisi tutuklandı.
2013- PKK kurucusu tutuklu Abdullah Öcalan’ın 5 sayfalık mesajı Diyarbakır’da yaklaşık 1 milyon kişinin katıldığı nevruz kutlamasında okundu.
2014 – Twitter, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan emriyle Türkiye’de erişime engellendi.
2017- Diyarbakır’da düzenlenen Newroz Mitinginde, arama noktasında çıkan tartışma sonrasında, dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle, Malatya İnönü Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bölümü öğrencisi Kemal Kurkut polis tarafından vurularak öldürüldü.
– Gazeteci Tayfun Talipoğlu, İzmir’de geçirdiği kalp krizi nedeniyle 55 yaşında hayatını kaybetti.
– ABD aralarında Türkiye’nin de bulunduğu Orta Doğu ve Afrika’da 10’dan fazla ülkeden Amerika’ya yapılan uçuşlarda yolcu kabinlerine elektronik cihazların alınmasını yasakladı.