Belleğimizde: 22 Mart

1832 – Alman şair ve yazar Johann Wolfgang von Goethe öldü.
1892 – Roman ve oyun yazarı Nikolay Gogol öldü.
1829 – Yunan devletinin kuruluşuna ilişkin protokol, Londra’da düzenlenen konferansta Avrupa devletleri elçilerince imzalandı.
1933- Nazım Hikmet “gizli örgüt kurmak, İstanbul, Bursa ve Adana’da duvarlara devrim bildirileri yapıştırmak ve komünizm propagandası yapmak” gerekçeleriyle -Bursa’da aynı yönde faaliyette bulundukları iddia edilen 15 kişiyle birlikte- tutuklandı.
1934- Meclis’te tartışmalı geçen oturum sonucu, Kazanç Vergisi Kanunu kabul edildi.
1941 – Refah şilebi bir denizaltı tarafından batırıldı, 168 kişi öldü. Bu saldırıyı hiç bir ülke üstlenmedi, gemiyi kimin batırdığı açıklığa kavuşamadı.
1942 – 6 ve daha fazla çocuğu olan ailelere ikramiye verilmesi kararlaştırıldı.
1943 – Türkiye ile ABD arasında karşılıklı radyo yayın servisi açıldı.
1945- Mısır, Suriye, Lübnan, Ürdün, Suudi Arabistan, Irak ve Yemen Kahire’de Arap Birliği’ni kurdular.
– Yazar Halit Ziya Uşaklıgil öldü. Başyapıtı olarak kabul edilen Aşk-ı Memnu’da bir “yasak aşk”ı psikolojik boyutlarıyla birlikte romantik, fakat gerçekçi bir biçimde anlatan Uşaklıgil’in “Mai ve Siyah” adlı romanında Fransız gerçekçi yazarlarının etkisi vardı.
1951- Necip Fazıl Kısakürek, İstanbul’da bir apartmanın bodrum katındaki kumarhaneye yapılan baskında 19 kişiyle birlikte gözaltına alındı.
Necip Fazıl’ın ifadesi alınıp serbest bırakıldı; 3 Nisan’da çıkarıldığı mahkemede 19 kişiyle beraber 30’ar TL para cezasına çarptırıldı.
Demokrat Parti iktidarında 1951’den itibaren Atatürk heykellerine başlatılan saldırılara karşı “devlet kontrolündeki” Üniversite öğrenci örgütleri protesto mitingleri düzenlemiş ve Necip Fazıl’ın 1943’den beri yayınladığı islamcı Büyükdoğu Dergisi önünde de gösteri yapılmıştı
1952 – Ankara’da, bir gün önce 10 saat süreyle greve giden taksi şoförlerinden 30’u tutuklandı.
1954- Profesör Nüzhet Gökdoğan 23 Haziran 1954’de İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi dekanlığına seçildi. Gökdoğan ilk kadın dekan.
1955- Akis dergisi yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek 6 ay hapse mahkum oldu.
1960- Köy enstitülerinin kuruluş ve çalışma programını hazırlayan İsmail Hakkı Tonguç öldü.
1963 – Yassıada duruşmalarında Anayasayı ihlal suçundan idama mahkum edilen, ancak cezası yaş haddinden müebbete çevrilen eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar, adli tıbbın verdiği, rahatsızlığına ilişkin rapor üzerine, Kayseri Cezaevi’nden tahliye edildi ve bir gün sonra Ankara’da büyük bir kalabalık tarafından karşılandı. Bayar’ın serbest bırakılması tepkilere yol açınca, cezasının ertelenmesine ilişkin karar, 28 Mart’ta kaldırıldı. Gözaltına alınması üzerine Bayar, 30 Mart’ta başladığı açlık grevini 3 Nisan’da bıraktı.
1964 – İstanbul Şehir Tiyatroları’nın Tepebaşı Sahnesi’ni basan sağcılar, sahnelenmekte olan Bertolt Brecht’in “Sezuan’ın İyi İnsanı” adlı oyununda komünizm propagandası yapıldığını ileri sürerek salonu tahrip ettiler, afişleri yaktılar, sanatçılara saldırdılar.
1966- 51 gündür grevde olan Kristal-İş üyesi Paşabahçe Şişe Cam işçileri, çalışan işçilere ekmek getiren bir aracı tahrip etti. 2.400 işçi, Cam-İş’le işverenin yapmış olduğu 3 yıllık toplu sözleşmenin iptalini ve iş akitleri feshedilen 47 işçinin işe geri alınmasını istiyor.
– Türk Tiyatro Yazarları Derneği’ne üye yazarlar adına açıklanan bildiride “Şehir Tiyatroları’nda Muhsin Ertuğrul bulunmadıkça eser vermeyeceğiz” denildi.
1968 – Paris’te, Nanterre Üniversitesi’nde, ABD’nin Vietnam’da yürüttüğü savaşa karşı çıkan ve eğitimde reform yapılmasını isteyen 150 öğrenci, Daniel Cohn-Bendit’in liderliğinde üniversitenin birinci amfisini işgal ederek “142’ler Manifesto’su”nu ilan etti ve ”68 Olayları”nı başlattı.
– Türkiye ile Bulgaristan arasında bir göç anlaşması imzalandı.
1969 – Kısa adı FKF olan Fikir Kulüpleri Federasyonu lideri Yusuf Küpeli ile Deniz Gezmiş bir manifesto yayımladılar. “Tam bağımsız ve gerçekten demokratik Türkiye” hedefi için mücadele programını açıkladılar.
1970- Dev-Genç ve diğer örgütlerin düzenlediği “Bağımsızlık Haftası” yaklaşık 4 bin öğrencinin İstanbul Üniversitesi bahçesinde düzenlediği mitingle sona erdi.
– Ankara’daki Gazi Eğitim Enstitüsü Milli Eğitim Bakanlığı’nca süresiz kapatıldı .
1971- Ankara Savcılığı, 12 Mart Muhtırası’na karşı son konuşmasında Cumhurbaşkanına ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nin manevi şahsiyetine hakaret ettiği iddiasıyla, dün görevinden ayrılan CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit hakkında soruşturma başlattı.
1975- Milliyetçi Hareket Partisi genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Alparslan Türkeş’in Diyarbakır gezisi sırasında olaylar çıktı; 1 asker, 1 sivil öldü, 46 kişi yaralandı. Türkeş bir yıl sonra aynı gün tekrar Diyarbakır’a gitmek istedi. Tepkiler üzerine gezi iptal edildi.
1976 – İlerici Kadınlar Derneği (İKD), çalışan annelerin çocukları bakım ve ilgiden yoksun büyüyor görüşünden hareketle, “Her İşyerinde Kreş Kampanyası”nı başlattı. Kampanya kapsamında 50 bin bildiri dağıtıldı.
1977- Çorum Lisesi önünde ülkücülerin açtığı ateşte kız öğrenci Ergül Baş alnından vurularak hayatını kaybetti.
1978- POL-DER İstanbul Şubesi Başkanı Kazım Bilir, 16 Mart’ta solcu öğrencilerin üzerine dinamit atılacağı bilgisinin 7 Mart 1978’de polis teşkilatına resmî yazıyla bildirildiğini açıklayıp yazının fotokopisini gazetecilere dağıttı.
– 1971’de İstanbul Maltepe’de Hüseyin Cevahir’i vuran emekli Deniz Yarbayı Cihangir Erdeniz 23 Haziran 1978’de dükkanında öldürüldü.
– Gaziantep Atatürk Lisesi’nde görevliyken 5 gün önce Milli Eğitim Bakanlığı’nca Eğitim Enstitüsü Müdür Muavinliği’ne atanan sol görüşlü Mehmet İhsan Savaş, akşam Kolejtepe’deki evine giderken yaylım ateşine tutularak öldürüldü.
– DİSK Genel Başkanı Abdullah Baştürk, gerçekleştirdikleri “Faşizme İhtar Eylemi”ne ilişkin Başbakan Bülent Ecevit’in suçlamalarını yanıtladı: “Demokratik tepkimiz, en azından saygıyla karşılanmalı. (Biz sağa da sola da karşıyız) diyerek faşizmi önlemek mümkün değildir.”
– Hacettepe Ünv. Beytepe Kampüsü’nde kafeteryayı önceden işgal eden ülkücüler öğlen gelen öğrencilere jandarma gözetiminde taş, masa-sandalye ayakları, yemek tepsileri ile saldırdı. Yardım için gelen devrimci öğrencilere ise bu kez jandarmalar panzer ve dipçikle saldırdı.
– Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk , Pakistan cumhurbaşkanına bir mesaj göndererek idama mahkum edilen eski Başbakan Zülfikar Ali Butto’nun hayatının bağışlanmasını istedi.
1980 – İzmit’te, DİSK tarafından düzenlenen “İşçi kıyımına, zamlara, pahalılığa, sürgünlere, antidemokratik baskı ve uygulamalara, faşist saldırılara karşı Demokrasi Mitingi” yapıldı.
– Konya’da Çağdaş Hukukçular Derneği Yönetim Kurulu toplantısını basan silahlı bir ülkücü CHP üyesi avukat Aytekin Olcay’ı öldürdü, bir avukatı da yaraladı.
1982 – Yurtdışına kaçan Banker Kastelli’nin kasasına el konuldu; 70 banker ve banka yöneticisinin yurtdışına çıkışı yasaklandı.
1984- Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Başkanı Halit Narin işverenlerin hükümetin ekonomi politikasından duyduğu rahatsızlığı Uluslararası Para Fonu’na iletti.
1986 – Mehmet Ali Ağca İtalya’da ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
1987- Halkevleri mahkeme kararıyla açıldı. Halkevleri’nin faaliyetleri 12 Eylül sonrası Milli Güvenlik Konseyi tarafından durdurulmuş, yöneticileri yargılanmıştı.
1988- İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, Henry Miller’in “Oğlak Dönencesi” adlı eseriyle Ahmet Altan’ın “Sudaki İz” adlı kitabını yasakladı ve imha edilmesine karar verdi.
1989- T.Şişe Cam’ın Kırklareli ve Lüleburgaz fabrikalarında Kristal-İş üyesi yaklaşık 1.500 işçi greve başladı.
– Bahar eylemleri yayılıyor:
Petrol-iş üyesi 11 bin işçi dün yemek boykotu yaptı. İşçilerin üçte bir topluca viziteye çıktı. TPAO’ya bağlı işyerlerinde arazide çalışan uzmanlar, iş yavaşlatmaya başladılar.
İstanbul Pendik Tersanesi işçileri vizite eylemine başvurunca, üretim büyük ölçüde aksadı. 1500 kişiyi bulan işçiler, polis kontrolünde Pendik’teki SSK Hastahanesine yürüdüler.
MKE’ye bağlı Ankara’daki işyerlerinde 3500 işçi, Karayolları Genel Müdürlüğü’nde de bine yakın işçi yemek boykotu yaptı.
İzmit ve Aliağa Tüpraş’ta da eylem vardı.
İzmir Alaybey Tersanesi’nde 400 işçi vizite ve iş yavaşlatma eylemi yaptılar.
Köseköy’deki ANSA ve Fürsan’da da işçiler yemek boykotu yaparak, topluca viziteye çıktılar.
1990 – İSO Meclis Başkanı İbrahim Bodur, işçileri “Fazla ücret istemeyin” diye uyardı. Bodur, “Yüksek ücret talebi tavuğu kesip yumurtadan olmaya benzer” dedi.
– 2 bini aşkın Brisa ve Pirelli işçisinin ücret avanslarının ödenmemesi gerekçesiyle “işyerinde bekleme” eylemi 4.gününde.
1992- Nusaybin’de, Cizre ve Şırnak olaylarını protesto için yürüyen halka Şehitler Köprüsü üzerinde panzerlerden ateş açıldı: 10 ölü. Yüksekova’da 5 kişi öldürüldü. İzmir/Kadifekale’de bir genç kız kendini yaktı. 3’ü güvenlik görevlisi, 2 günde ölü sayısı 57’ye yükseldi.
– Türkiye’de toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde uzlaşma sağlanamayınca Belediye-İş Sendikası’na bağlı 34 bin işçi bir günlük iş bırakma eylemi yaptı.
1994 – Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Komisyonu tarafından Türkiye Komünist Partisi yöneticileri Nihat Sargın ve Haydar Kutlu’ya 2 milyar 600 milyon lira tazminat ödemeye mahkum edildi.
– Koç grubu 10 şirketinde üretime ara verdi.
1995 – Kültür Bakanı Ercan Karakaş Olağanüstü Hal ve Çekiç Güç süresini uzatma kararnamesini imzalamadı. Karakaş bakanlık görevinden istifa etti.
– Gazi Katliamı’nda polislerce yerlerde sürüklenen, tekmelenip yol kenarına atılan genç kız Ö.T.’nin ölmediği, gözaltına alınmasın diye kaldırıldığı hastaneden arkadaşları tarafından alınıp başka bir hastaneye götürüldüğü öğrenildi. (Cumhuriyet’te Ahmet Şık haberi)
1997- Asker ve polise ek zam veren RefahYol hükümetinin kamu çalışanlarının taleplerine sessiz kalmasına karşı KESK üyesi sendikaların üyeleri ülke genelinde sessiz yürüyüşler yaptı.
2000 – Dağlık Karabağ’da Ermeni yönetimi lideri Arkadi Gukasyan kendisine yönelik suikast girişiminden ağır yaralı kurtuldu. Karabağ 1991’de bağımsızlık ilan etmesine karşın uluslararası tanınmadan yoksun.
2001 – Diyarbakır DGM’de 5 yıldır süren ”Yüksekova Çetesi” davasında 15 sanığa 3 ile 30 yıl arasında değişen hapis cezaları verildi.
– SİP’in seçim konvoyuna saldırıda H.Duman’ı silahla öldürmekten sanık Ülkü Ocakları İlçe Başkanı’nın serbest bırakılması protesto edildi.
– İstanbul Üniversitesi öğrencileri F tipi cezaevlerinde tecride karşı yapılan ölüm orucu eylemlerine kayıtsız kalınmasını Merkez Kampüs önünde protesto etti.
– 1979’daki İslam Devrimi’nin ardından mollaların yasakladığı İran’ın ünlü pop yıldızı Guguş (Fegheh Ataşin), 20 yıl sonra ilk kez Dubai’den naklen İran halkına şarkı söyledi.
2002 – Almanya’da göçmen yasası parlamentonun üst kanadında 34’e karşı 35 oyla kabul edildi. Yasa, nüfusun yaşlanması sebebiyle işgücündeki düşüşü kalifiye işçi alarak çözmeyi öngörüyor. Hıristiyan Demokratlar ise ülkede zaten 4 milyon işsiz olduğunu ve göçmen işçiye gerek olmadığını savunuyor.
2003 – ABD ve Britanya’nın Irak’ı işgal harekatı, çok ciddi direnişle karşılaştı. Umm Kasr ve Fav Yarımadası’nda yoğun çatışmalar sürüyor.
Dünyanın dört bir yanında onbinlerce insan ABD’nin Irak işgalini protesto için meydanlardaydı. ABD’deki gösterilerde 2 bin savaş karşıtı gözaltına alındı. New York’ta 100 bin kişi gösteri yaptı.New Mexico’da,ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld’e ait bir tarlaya giren 1000 kişi etrafa savaş karşıtı çıkartma yapıştırdı. İspanya’nın çeşitli kentlerinde gösteri yapan 500 bin kişi ABD’nin yanında yeralan Başbakan Jose Aznar’ın istifasını istedi. Londra’da “Savaş Koalisyonu’nu Durdurun” örgütünün öncülüğünde 100 bin kişi, Berlinde’de göstericiler Özgürlük heykelinin eline petrol varili ve füze tutuşturarak gösteri yaptı.
Irak’ın Halepçe kenti yakınında Hormal köyünde Kaideye bağlı Ensar el-İslam yaptığı intihar saldırısında serbest gazeteci Avustralyalı Paul MOran Irak savaşında ölen ilk gazeteci oldu. İngiliz askerleriyle Basra’ya doğru ilerleyen savaş muhabiri Tery Llyod, kameraman Fred Nerac ile çevirmen Hüseyin Otman kayboldu.
– Hakkında üç ayrı gıyabi tutuklama kararı bulunan işadamı Halil Bezmen cezaevine konuldu.
– Opera sanatçısı Suna Korad vefat etti.
2004- İsrail Gazze şeridi’nde Hamas’ın (Filistin İslami Direniş Hareketi) kurucusu ve ruhani lideri Şeyh Ahmed Yasin ve beraberindeki yedi kişiyi füze saldırısıyla öldürdü. Suikast sonrasında yüzbinlerce kişi intikam yemini etti.Operasyonu İsrail Başbakanı Ariel Şaron bizzat organize edip yönetti.
– Brisa, Goodyear ve Türk Pirelli’deki grevlerin Bakanlar Kurulu’nca ertelenmesine tepki gösteren işçiler D-100 karayolunu trafiğe kapattı.
– Afganistan’da Herat Valisi İsmail Han’In Sivil Havacılık Bakanı olan oğlu Mirveys Sadık,merkeze bağlı milisler tarafından öldürüldü. Vali,Devlet Başkanı Hamid Karai’nin otoritesini ve gümrük gelirlerini merkeze vermeyi reddetmişti.
2008- Türkiye’de altmıştan fazla sendika, meslek odası, uluslararası örgüt, Dünya Su Günü için, suyun ve suya dair hizmetlerin özelleştirilmesine karşı olduklarını bildiren ortak bir açıklama yaptı.
2010- ABD Temsilciler Meclisi 32 milyon ABD’liyi sigorta sistemine dahil etmeyi öngören sağlık reformu tasarısını onayladı.
2011- PTT’nin taşeron şirketinden 76 gün önce atılan 3 işçi kendilerini Büyük Postane’nin korkuluklarına zincirledi.
– İstanbul Barosu avukatları, özel yetkili mahkemelerin kaldırılması talebiyle İstiklal’den Taksim’e yürüdü.
– “Anadolu’yu Vermeyeceğiz Grubu” üyeleri, Akkuyu Nükleer Santrali’nin yapılmasının planlandığı koyda teknelerle eylem yaptı.
2012- Libya’da önceki yıl öldürülen Muammer Kaddafi için para karşılığında savaşan Tuareg isyancılarına karşı önceki gün ayaklanma başlatan Mali askerleri, “Tuareg isyancılarının ve kökten dinci grupların saldırıları karşısında, hükümetin gereken önlemleri almadığı” gerekçesiyle yönetime el koydu.
– Portekiz’de sendikalar, hükümetin kemer sıkma politikaları ve iş kanununda yaptığı değişiklikler nedeniyle bir günlük greve gitti.
– Kanada Montreal’da binlerc öğrenci harç zamlarını protesto etti.
2013- İsrail Başbakanı Netanyahu’nun Başbakan Erdoğan’la yaptığı görüşmede Mavi Marmara baskını sebebiyle tazminat ödemeyi ve Filistin topraklarına sivil halkın kullanacağı malların girişine ilişkin kısıtlamaları kaldırmayı kabul ettiği bildirildi.
2014- İzmir Luna Sayaç Fabrikası’nda Birleşik Metal-İş’e üye oldukları için çıkarılan işçiler Alsancak’ta gösteri yaptı.
2016- İşadamı Rıza Sarraf, “İran’a uygulanan yaptırımları delmek için komplo düzenlemek” suçlamasıyla ABD’de tutuklandı.
– Belçika’nın başkenti Brüksel’deki Zaventem Uluslararası Havalimanı’nda iki patlama yaşandı. Daha sonra metroda 1 patlama oldu. Saldırılarda 34 kişi öldü, 136 kişi ağır yaralandı. Saldırıları IŞİD üstlendi.
– Yemen’de Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur el-Hadi yanlısı Halk Direniş Güçleri (HDG) ile Husiler arasında çıkan çatışmalarda 36 militan öldürüldü, yönetim yanlısı 12 kişi hayatını kaybetti.
2017- Irak’ın devrik lideri Saddam Hüseyin’i ilk sorgulayan eski CIA Ajanı John Nixon, iki aydan fazla süren sorgulamalardan sonra bu ülkede kimyasal silah olmadığı sonucuna vardıklarını söyledi.
– Londra IŞİD eylemi: Saldırgan ve polis dahil 5 kişi hayatını kaybetti, 40 kişi yaralandı.