Belleğimizde: 22 Mayıs

MÖ 334 – Büyük İskender’in orduları III. Darius’u Granikos Savaşı’nda yendi.
1176 – Selahaddin Eyyubi’ye Halep’te suikast girişiminde bulunuldu.
1463- Fatih Sultan Mehmet Han döneminde Osmanlı ordusu Bosna’yı ele geçirdi.
1766- Geniş bir alanı etkileyen Büyük İstanbul Depremi sonucunda 4.000’den fazla kişi öldü.
1885- “Sefiller” adlı romanıyla dünya çapında ün kazanan eleştirel gerçekçilik akımının öncülerinden, Fransız cumhuriyetçi şair, romancı ve oyun yazarı Victor Hugo yaşamını yitirdi.
1912 – Taşlamalarıyla ünlü Şair Eşref hayatını kaybetti.
1927- Çin’in Xining vilayetinde deprem: Yaklaşık 200.000 ölü.
1932- Ağrı Dağı ayaklanmasına katıldığı gerekçesiyle 34 kişi hakkında idam kararı verildi.
1940- II. Dünya Savaşı nedeniyle Türkiye genelinde olağanüstü hal ilan edildi.
1942 – Meksika II. Dünya Savaşı’nda müteffiklere katıldı.
1947- ABD Başkanı Harry Truman, Türkiye’ye yapılacak yardımı imzaladı. Yardımı, ABD Dışişleri Bakanı Marshall’ın kontrol edeceği açıklandı. Aynı gün, General Oliver başkanlığındaki ABD heyeti, Türkiye’ye yapılacak askeri yardımı görüşmek üzere yurda geldi.
1950- Celal Bayar Türkiye Cumhuriyeti’nin 3. cumhurbaşkanı oldu. Aynı gün, Adnan Menderes ilk Demokrat Parti hükümetini kurdu.
1956- 1200 kişilik İstanbul Bayrampaşa Cezaevi’nin temeli atıldı.
1960- Ankara’da mektup ve telgrafa sansür kondu, beş kişinin bir araya gelerek dolaşması yasaklandı.
– Ressam İbrahim Çallı, İstanbul’da 78 yaşında öldü. Modern Türk resminin öncülerinden Ressam İbrahim Çallı. Canlı ve parlak renkleri serbest fırça darbeleriyle kullanmasıyla ayırt edilen Çallı, Türk resmine yeni bir soluk getirmişti.
– Büyük Şili Depremi: Richter ölçeğine göre 9,5 büyüklüğündeki depremde 4.000 ile 5.000 arasında insan hayatını kaybetti. O güne kadar ölçülmüş en şiddetli depremdir.
1961- İstanbul Belediyesi’nin düzenlediği Türk filmleri yarışmasında Memduh Ün’ün yönettiği Kırık Çanaklar en iyi film seçildi.
1962- Türk Kadınlar Birliği Kongresi olaylı geçti. Günseli Özkaya Başkan seçildi.
1963- İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı, Hürriyet, Milliyet, Akşam ve Tercüman gazetelerini kapattı.
– Başbakan İsmet İnönü, “Bu kadar sağlam bir ordu bünyesinden de kuvvet alan demokratik rejim, ebediyete kadar yürüyecek,” dedi.
1968- Fransa’da grev-işgal sahası genişliyor: Doktorlar Odası, Mimarlar Odası, Edebiyatçılar Derneği, Futbol Federasyonu emekçileri… Sendikalar hükümet ve işveren sendikalarıyla görüşme isteklerini bildirdi.
Sol muhalefetin hükümetin görevden alınması istemi 11 oy farkla reddedildi. Meclis göstericilere af çıkardı.
Fransa’da İçişleri Bakanı, Fransız vatandaşı olmayan Alman asıllı öğrenci lideri Daniel Cohn Bendit’e “oturma yasağı” getirdi. Paris’te Daniel Cohn Bendit’in oturma izninin geri alınmasına karşı gösteri yapıldı.
– “Türkiye’de Sosyalizm (1848-1925)” adlı kitap toplatıldı.
1969- İzmir’de Amerikan işyerlerinde grevde olan işçiler, önce Amerikalılar ve ardından müdahale eden polislerle çatıştı: 6 yaralı.
– Yargıtay Başkanı İmran Öktem’in cenazesinde olay çıkaranlardan tutuklu 13 sanığın “na’şa hakaret”ten 20’şer yıl hapis istemiyle yargılanmasına başlandı.
1971- İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı gece 24’den itibaren 15 saat süreyle sokağa çıkma yasağı koyup tüm mekanların aranması kararı aldı. Sıkıyönetim’in “Genel arama” adımına karşı THKP-C’liler görüş birliğine varamadı; M.Çayan insiyatif kullanıp İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom’u infaz etti. Yılmaz Güney Mahir Çayan, Oktay Etiman ve Hüseyin Cevahir’i Elrom’un tutulduğu apartman’dan arabasıyla aldı, evine götürüp çatı arasına yerleştirdi.
1972- Yeni hükümet kuruldu. Hükümette 8 AP’li, 5 CHP’li ve 1 MGP’li bakan var. Diğer bakanlar dışarıdan atandı.
– Orhan Kemal Roman Armağanı’nı Şubat 1966’da ilk basımı yapılan “Boynu Bükük Öldüler”adlı romanı ile -THKP-C davasında tutuklu bulunan- Yılmaz Güney aldı.
– Richard Nixon, Sovyetler Birliği’ni ziyaret eden ilk ABD Başkanı oldu.
1976- TÖB-DER’in 17 İl’de bulunan büroları Valiler tarafından süresiz kapatıldı.
– Sinema oyuncuları Sinematek’te düzenlenen toplantıda “Tüm Sinema Oyuncuları Derneği”nin kurulması kararını aldı. Yapılan seçimde geçici yönetim kurulu oluşturularak dernek başkanlığına oyuncu Hakan Balamir getirildi.
– Vedat Türkali’nin “Bir Gün Tek Başına” adlı romanı Orhan Kemal Roman Armağanı’nı kazandı.
1977- Ecevit, İzmir’in Çiğli Havaalanı’na indiği sırada bir Polisin silahının ateş alması sonucu yanında bulunan Mehmet İsvan yaralandı. Silahın yanlışlıkla ateş aldığı belirtildi, ancak daha sonra silahın özel bir silah olduğu ve depodan izinsiz çıkarıldığı tesbit edildi.
– İYÖD Başkanı Paşa Güven’in gözaltındayken kolunu kırdıkları iddiasıyla 3 Polis hakkında İstanbul Cumhuriyet Savcılığı ‘kamu davası’ açtı.
– Beyşehir’de AP’liler ile MSP’liler çatıştı. 1 MSP’li öldü, onlarca kişi yaralandı.
– Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan, “5 Haziran’dan sonra tüm okulları imam-hatip okulu yapacağız” dedi.
1979- Oto lastiği krizi büyüyor. Prelli’de grev var, Good-Year üretimini durdurdu, Lassa ise %30 kapasite ile çalışıyor.
– İstanbul Gaziosmanpaşa Küçükköy yolu üzerindeki bir kahvehanenin ülkücülerce silahla taranması sonucu Plevne Lisesi 1.sınıftan beklemeli öğrencisi İlerici Liseliler Derneği (İLD) üyesi Ersan Demirel hayatını kaybetti, 2 kişi yaralandı.
1980- Adana Yavuzlar Mahallesi’nde genellikle solcuların devam ettiği bir kıraathaneye gece ülkücülerce yapılan silahlı baskında, öğrenci Sabri Bozkurt ve Kemal Kocamaz hayatını kaybetti, 2 kişi ağır yaralandı.
25 Nisan’da ülkücülerin silahlı saldırısında ağır yaralanıp Kayseri Gevher Nesibe Tıp Fakültesi’nde tedavi altına alınan CHP Develi İlçe Başkanı Hayrettin İstanbullu hayatını kaybetti.
30 Mayıs 1979’da Küçükköy İlkokulu öğretmeni TÖB-DER üyesi Yalçın Selami Bal’ı öldürmekten yargılanan ülkücü Mehmet Duru 20 yıl 10 ay ağır hapse mahkum oldu. Sanık, olaydan sonra MHP Gaziosmanpaşa İlçe Merkezi Kütüphanesi’nde yakalanmıştı.
– Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgaline karşı çıkmak amacıyla Moskova Olimpiyatları’nı protesto eden ABD’nin çağrısına uyan Bakanlar Kurulu, Türkiye’nin de olimpiyatlara katılmaması yönünde karar aldı.
1986- “Gençliğin üzerindeki baskıları protesto için” İzmir’den Ankara’ya doğru yürümeye başlayan 8 öğrenci 25 km. kadar yürüdükten sonra Temelli’de jandarma tarafından 11 saat süreyle gözaltına alındı, sorgularının ardından serbest bırakıldı.
– Metris Askeri Ceza ve Tutukevi’nde bulunan mahpusların yakınlarını temsilen Didar Şensoy, Leman Fırtına, Şaziment Şulekoğlu ve Gülizar Çağlayan 320 imzalı bir dilekçeyi Cezaevi Müdürlüğü’ne vererek yaygın şikayet konularının giderilmesini istedi.
– MHP ve Ülkücü Kuruluşlar Davası’nda Askeri Savcı; Ülkücü Gençlik Derneği, Ülkü Yolu Derneği gibi örgütler aracılığıyla semt ve mahallelerde silahlı teşkilatlanmalara gidildiğini söyledi.
1987- 216 sanıklı Milliyetçi Hareket Partisi davası sonuçlandı. 52 kişiyi öldürdükleri, 29 kişiyi öldürmeye teşebbüs ettikleri belirlenen sanıklardan 11’i idam, 2’si ömür boyu, 16’sı 36’şar yıl hapis cezasına çarptırıldı.
1988- Galatasaraylı futbolcu Tanju Çolak ligde attığı 39 golle Metin Oktay’ın 38 gollük rekorunu kırdı.
1990- Yemen Arap Cumhuriyeti (Kuzey Yemen) ile Yemen Demokratik Cumhuriyeti (Güney Yemen) birleşti.
1991- İstanbul Hasanpaşa’da polisin bir eve yaptığı baskında öldürülen İsmail Oral ve Hatice Dilek Arslan’ın cenazeleri toprağa verildi. Otopsi raporuna göre tek kurşunla öldürülen Oral ve Arslan için SHP Tunceli Milletvekili Kamer Genç Meclis’te bir soru önergesi verdi.
– Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı kuruldu.
1995- Gözaltında iken kaybolan Rıdvan Karakoç’un cesedi Beykoz ormanlarında bulundu.
1997- Anayasa Mahkemesi Demokratik Barış Hareketi´nin (DBH’nin) kapatılma istemini reddetti.
– İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde 3 solcu öğrencinin silahla yaralanmasıyla ilgili Sultanahmet Adliyesi’nde duruşmada yargılanan ülkücüler, duruşma bitiminde arkadaşlarını da alarak İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kampüsü’ne gitti; içeri girerek solcu öğrencilere taş ve sopalarla saldırdı: 10 yaralı.
2000- Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Fettullah Gülen’in sahibi olduğu Fatih Üniversitesi’ne bağlı hemşirelik yüksek okulunu başörtü yasağına uymadığı gerekçesiyle kapattı.
– Birleşik Arap Emirlikleri’nin başkenti Abu Dabi’de sadece kadınlara hizmet edecek dev bir alışveriş merkezi kuruldu.
2001- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer Türk Telekom Yasası’nı kabul etti. Yasa Türk Telekom’un yüzde 45 hissesinin özelleştirilebilmesine olanak sağlıyor.
– KESK’in toplu sözleşme ve grev hakkı içeren sendika yasası talebiyle İstanbul’dan Ankara’ya başlattığı yürüyüş, 2. gününde Kartal-Gebze güzergahında devam etti.
– İstanbul Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakülteleri öğrencileri, formasyon derslerini alıp öğretmen olarak atanmalarını engellediği gerekçesiyle Milli Eğitim Bakanlığı’nı Cağaloğlu’ndaki İl Milli Eğitim Müdürlüğü önünde protesto etti.
– İzmit İZAYDAŞ’ın zehirli atıkları yakarak çevreyi kirlettiği iddiasıyla Greenpeace’den iki sorumlunun tesislerin 65 metre yüksekliğindeki bacasında 2 gündür sürdürdüğü eylem, Çevre Bakanlığı’nın ”tesisin gözlem altında tutulduğu”açıklamasının ardından sonlandırıldı.
2002- İsrail 22 yıllık işgalin ardından Güney Lübnan’dan çekiliyor.
– İzmir’de dokuz kişi, çocuklarına Kürtçe isim verdikleri için Terörle Mücadele Şubesi ekiplerince gözaltına alındı. Gerekçe; “terör örgütünün propagandasına alet olmak”. Mahkeme tutuksuz yargılanmalarına karar verdi.
– Bakanlar Kurulu, Pirelli, Goodyear ve Brisa lastik işyerlerinde alınan grev ve lokavt kararlarını 60 gün süreyle erteledi. Gerekçe; “Milli güvenliği bozucu nitelikte olması”.
2003- Yeni İş Yasası,TBMM’de kabul edildi. İş sözleşmesini fesheden işverenin ”geçerli nedeni” olacak. Sözleşmesi feshedilen işçi 1 ay içinde dava açabilecek. İşveren işçiyi 1 ay içinde işe başlatmak zorunda olacak. Doğum izni 16 hafta olacak. Kıdem Tazminatı Fonu kurulacak.
– TİKKO üyesi Bülent Ertürk’ün Giresun- Bulancak’ta yaşamını yitirdiği açıklandı.
– Türkiye, Güney Kıbrıslı Rumlara sınırlarını açtı. 40 yıl sonra Kıbrıs Rum Kesimi’nden ilk turist kafilesi Türkiye’ye geldi.
– BM Güvenlik Konseyi, Irak’ın petrol ihracına 13 yıldır uyguladığı ambargoyu kaldırdı. ABD, Irak petrolünü istediği gibi satacak.
2004- 57. Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Michael Moore’un “Fahrenheit 9/11” filmine verildi. Filmde ABD Başkanı George W.Bush ve ABD’nin Irak politikaları eleştiriliyor.
2005- MEB’in ”Anadolu İmam Hatip Liseleri Yönetmeliği” ile bu okullardan resmî (genel lise) ve özel okullara geçişlerin önü açıldı. İmam hatip lisesinden genel veya özel liseye geçiş yapan bir öğrenci üniversite sınavlarına girerken ÖSS’deki katsayı engeline takılmayacak.
2007- Başkent Ankara’da kentin işlek merkezlerinden Ulus’taki Anafartalar Çarşısı yakınlarında meydana gelen patlama sonucu, 1’i Pakistanlı 5 kişinin öldüğü, 60’ın üzerinde yaralı olduğu açıklandı.
– Rusya Federasyonu’nda Said-i Nursi’nin 14 ciltlik “Risale-i Nur”u mahkemece yasaklandı.
2008 – TBMM Genel Kurulunda, üniversite bulunmayan dokuz ilde devlet, İstanbul’da da iki vakıf üniversitesi kurulmasını öngören kanun tasarısı kabul edildi. Böylece Türkiye’de üniversitesiz il kalmadı.
2009- Ford, Otosan Kocaeli’nde üretilen Ford Transit Connect’lerin Amerika’ya ihracatına başladı. Bu, Türkiye’den otomotivin ana pazarına ihraç edilen ilk araba olarak tarihe geçti
2010– CHP 33. Olağan Kurultayı’nda tek aday olarak seçime giren İstanbul Milletvekili Kemal Kılıçdaroğlu Genel Başkan seçildi.
– Dubai’den gelen Hindistan Havayollarına ait Boeing 737 tipi yolcu uçağı Karnataka eyaletindeki Mangalore Havaalanı’na inişe geçtiği sırada pisti ıskalayarak, havaalanın yakınındaki vadiye düştü. Uçaktaki 166 kişiden 8 kişi yaralı olarak kurtuldu.
2011- 64. Uluslararası Cannes Film Festivali´nde Altın Palmiye ödülünü, “The Tree of Life” filmiyle Terrence Malick kazandı. Festivalde, “Bir Zamanlar Anadolu’da” filmiyle yönetmen Nuri Bilge Ceylan ve “Le gamin au vélo” filmiyle Eric ve Luc Dardenne kardeşler, “Büyük Ödülü” paylaştı.
2013- İdare Mahkemesi, Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesinden cemevlerine para aktarılmasına yönelik bir talebi “Diyanet herhangi bir mezhebe göre yapılandırılamaz” diyerek reddetti.
– Bartın/Amasra’da planlanan 2 adet termik santralin ÇED toplantıları halkın tepkisi nedeniyle yapılamadı.
– Farklı avukat grupları bir arada Taksim Meydanı’na çıkarak Meydan için konulan “gösteri ve yürüyüş yasağı”nı deldi.
2014- Okmeydanı İTO Lisesi civarında Berkin Elvan ve Soma için gösteri yapan 20 kişilik öğrenci grubuna polisin açtığı ateşte Cemevi’nde cenaze bekleyen Uğur Kurt (30) vurularak ağır yaralandı. Yarım saat sonra gelen ambulansla hastaneye kaldırılan Kurt kurtarılamadı.
– Soma’da işçiler yeraltına inmek istemiyor, oturma eylemi 3.gününde.
TTK/ Üzülmez Ocağı’nda maden işçileri Soma’da ölen arkadaşlarını andılar.
Sayıştay’ın TKİ-2012 raporunda Soma’daki ocakta “rödovans” yöntemiyle üretim yapılması gerekirken TKİ’nin “hizmet alımı” ile üretim yapıldığı ve İş Yasası’na aykırı olarak asıl işin tamamının alt işverene -taşerona- muvazaalı biçimde devredildiği ortaya çıktı.
Soma’da yerde tekmelenen madenci Erdal Kocabıyık kendisini arayan Yusuf Yerkel’i affedip karşılıklı helalleştiklerini, üzerinde herhangi bir baskı ve tehdit olmadığını, Yerkel hakkında suç duyurusunda bulunmadığını söyledi.
– Üsküdar Ali Fuat Başgil İlköğretim Okulu öğrencileri, okulun imam hatip ortaokuluna dönüştürülmesini protesto etti.
– Gezi Direnişi ile ilgili kitabında yer verdiği duvar yazıları ve sloganlarda Erdoğan’a hakaret edildiği gerekçesiyle Erol Özkoray’ın 1.5 ile 3 yıl arası hapsi istendi.
2017- 15 Temmuz darbe girişimi sırasında Genelkurmay Karargahı’nda yaşanan eylemlere ilişkin, Akın Öztürk, Mehmet Partigöç ve Mehmet Dişli’nin de aralarında bulunduğu, “yurtta sulh konseyi” üyeleri dahil 221 sanığın yargılanmasına başlandı.
– İngiltere’nin Manchester kentindeki bir konser salonunda canlı bombanın kendisini patlattığı saldırıda 22 kişi hayatını kaybetti, 59 kişi yaralandı. Saldırıyı IŞİD üstlendi.
– Türkiye’de hakkında yakalama kararı bulunan eski Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar’a Almanya’da Gustav Heinemann Ödülü verildi.
2019- Yönetmen Yavuz Özkan (77) hayata veda etti.