Belleğimizde: 23 EYLÜL

1846- Alman gökbilimci Johann Gottfriend, güneş sisteminin sekizinci gezegeni Neptün’ü keşfetti.
1856- İzmir-Aydın hattı demiryolu imtiyazı, bir İngiliz şirketine verildi. 1866 yılında işletmeye açılan 612 kilometrelik demiryolu hattının imtiyazı 15 ekim 1950’de dolacaktı. Ancak Cumhuriyet hükümeti, bu hattı 30 mayıs 1935’te satın aldı.
1870- En popüler klasik operalardan biri olan Georges Biset’nin “Carmen”inin esin kaynağı olan “Carmen” romanının yaratıcısı Fransız romancı Prosper Merimee öldü.
1923- Bulgaristan’da Tsankov’un faşist diktatörlüğüne karşı G.Dimitrov ve V.Kolarov’un liderliğinde Komünist Parti ayaklanma başlattı.
1931- Ekonomik kriz nedeniyle iki gün kapalı kalan Londra Borsası yeniden açıldı.
1933- Almanya ziyaretinde iken Nazilerce Reichstag yangınından dolayı tutuklanan Komintern yöneticisi G.Dimitrov savunmasına başladı.
1939- Psikanalizin babası sayılan Sigmund Freud, Londra’da öldü.
1941- Bakanlar Kurulu, Vakit gazetesini 10 gün süreyle kapattı.
1942- Naziler, Auschwitz’te gazla öldürme katliamlarına başladı.
1949- İngiltere Lordlar Kamarası, Kuzey Atlantik Paktı’na (NATO) üye ülkelerle Türkiye ve Yunanistan dahil Pakt’a üyeliği bulunmayan 6 ülkeye 1.314.000.000 $ askeri yardım yapılmasını kabul etti.
1951- Kurtuluş Savaşı kahramanlarından Yörük Ali Efe (DY-1895) yaşamını yitirdi.
1954- Yeni Ulus gazetesinde yayımlanan yazıları nedeniyle Hüseyin Cahit Yalçın, Cemal Sağlam, İbrahim Cüceoğlu hapis cezalarına, Nihat Erim para cezasına çarptırıldı.
1955- Pakistan, Türkiye-Irak Karşılıklı İşbirliği Antlaşması’na katıldı. Bağdat Paktı üyeleri Türkiye, Irak ve Pakistan oldu.
1961- THY’nin Kıbrıs-Adana-Ankara seferini yapan Tay uçağı, Etimesgut Havaalanı yakınlarında Karanlıktepe’ye çarparak düştü, 28 kişi öldü.
1965- İzmit Körfezi’nde bir tanker infilak etti;15 kişi öldü.
1966- Pancar Motor’da istedikleri sendikaya girmelerine engel olan işvereni protesto için 95 işçi Ankara’ya yürümeye başladı.
1967- Sovyetler Birliği, Vietnam Demokratik Cumhuriyeti’yle yardım paktı imzaladı.
1968- İzmit’te Kimya-İş Sendikası ile Mutfakgaz Fabrikası işvereni arasında iki yıl süreli yapılan toplu sözleşme ile işçiler Türkiye’de ilk kez fabrika yönetimine yarı yarıya katıldı. Beş kişilik yönetim kurulunda iki işçi, iki işveren temsilcisi ve bir de tarafsız başkan bulunmakta.
1969- Beyazıt’ta polislerden kaçarken bir sivil tarafından tabancayla vurulan ODTÜ Mimarlık Fakültesi öğrencisi Taylan Özgür hayatını kaybetti. Ankara’dan Taylan Özgür‘le birlikte İstanbul’a gelen Deniz Gezmiş, sabah Hukuk Fakültesi Dekanı Orhan Aldıkaçtı’dan okuldan ihracının hesabını sordu. Arkadaşlarının, Hukuk’u saran polislere direnerek vermediği Deniz Gezmiş daha sonra Emniyet Müdür Muavini’ne teslim oldu. Taylan Özgür’ün ölümünden sonradan haberdar olan, Haziran’daki İstanbul Üniversitesi işgalinden dolayı da aranan Deniz Gezmiş “ruhsatsız tabanca taşıma, görevli memura karşı gelme, Hukuk Fakültesi Dekanı’nı tehdit” suçlamalarından dolayı tutuklandı. Taylan Özgür’ün katledilişinin 9.yıldönümünde annesi ile kızkardeşi Hale Kıyıcı İstanbul Tabip Odası’nda basın toplantısı düzenledi. Hale Kıyıcı kardeşinin Hasan Çakıcı isimli bir polis memuru tarafından öldürüldüğünü ileri sürdü.
1970- Denizyol-İş Sendikası 11 gemide görevli yaklaşık 3 bin deniz adamı için grev başlattı.
1971- 3. Altın Koza Film Festivali’nde sonuçlar açıklandı; Yılmaz Güney tüm ödülleri aldı: En İyi Film: Ağıt; İkinci En İyi Film: Acı; En İyi Erkek Oyuncu: Acı; En İyi Senaryo: Ağıt; En İyi Yönetmen: Ağıt.
– 11 ilde uygulanmakta olan sıkıyönetim iki ay süreyle uzatıldı.
1973- 18 yıl önce iktidardan bir darbeyle düşürülen Juan Peron yeniden Arjantin devlet başkanı seçildi.
– Şilili şair Pablo Neruda (69) hayata veda etti. 1970’deki seçimlerde Unitad Popular’ın adayı sosyalist Allende’yi destekleyen, Allende Başkan olduktan sonra Şili’nin Fransa büyükelçiliğine getirilen Neruda 1972’de hastalığı nedeniyle Şili’ye dönmüştü.
1976- Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM) direnişinden dolayı “İşçileri kanunsuz greve teşvik ettikleri” gerekçesiyle tutuklanan DİSK yöneticileri tahliye edildi. Mahkeme verdiği kararda tutuklama gerekçesinin yerinde olmadığını da açıkladı. Ankaralı Sanayiciler DGM’ye karşı girişilen eylemlerin sanayi aleminde olumsuz etkiler yaptığını ileri sürüp bu olayları kınadılar.
1978- İstanbul Çemberlitaş’taki Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Merkez binasına gelen iki kişi Genel Sekreter Nihat Sargın’ı sorduktan sonra silahlarını çekerek çıkarıldıkları İstanbul İl Örgütü katındaki partililere ateş açtı, 2 kişi yaralandı.
1979- Başbakan Bülent Ecevit: “Devletin adaleti MHP ve ÜGD’nin hesabını görecektir.”
1980- Darbe öncesinde dokunulmazlıkları kaldırılmış olan milletvekillerine ait Meclis komisyonlarında bekletilen 200 dosya Sıkıyönetim’e gönderildi. İncelenecek dosyalar komutanlıkların görev alanında ise sıkıyönetim mahkemelerine, dışında ise ilgili mahkemelere gönderilecek.
1981- Gırgır mizah dergisi Yazı İşleri Müdürü Turhan Günay ile karikatürist Oğuz Aral, dergi kapağında Müşerref Tezcan’ın çizildiği 467. sayıdan dolayı yargılandı.
1982- Barış Derneği Davası’nda Dr.Erdal Atabek: “Savaş için yetişen askere barışı anlatmak pek çok kişiye anlatmaktan daha kolay olmalı.”
1986- Başbakan Turgut Özal siyasi yasaklı liderleri, yasaklara uymadıkları için “anarşist”likle suçladı. Aynı gün Manisa Doğru Yol Partisi (DYP) il binasına asılan Süleyman Demirel posteri indirildi.
1987- Irak savaş uçakları Hakkari’nin Çukurca ilçesi Narlı köyünü bombaladı; 3 kişi öldü, 18 kişi yaralandı.
1989- “Toplumsal Kurtuluş”dergisindeki “Apo röportajı”ndan gözaltındaki Yalçın Küçük 48 saatlik süre dolmasına rağmen 5.günde de bırakılmadı.
1990- İstanbul Esenler’de yaklaşık 1.000 kişi “Devrimci Sol Güçler” pankartı açıp Körfez Savaşı karşıtı sloganlarla korsan eylem yaptı, polisle çatıştı.
1993- Tunceli’nin Yeşilyazı köylüleri İHD yöneticileri ve SHP milletvekillerine güvenlik güçlerinin köylerini nasıl yaktığını anlattı.
– Yargılanan Aczmendi Tarikatı lideri Müslüm Gündüz: “Demokrasi laikliğin gayrimeşru çocuğudur.”
– Michael Jackson Türkiye’de konser verdi.
1995- Tomris Özden Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) parti meclisi üyeliğinden istifa etmek zorunda bırakıldı. Güneydoğu’da ölen Albay Rıdvan Özden’in eşi Tomris Özden sorunun yalnızca askerlerle çözülemeyeceğini söylemiş ve öldürülen bir PKK militanının kız kardeşiyle el ele tutuşarak barış mesajı vermiş, bir süre sonra CHP’ye girerek Parti Meclisi üyeliğine en yüksek oyla seçilmişti.
– Buca Cezaevi operasyonunda 3 mahpusun öldürülmesini protesto ederken dövülüp gözaltına alınan tutuklu yakınları serbest bırakıldı.
– İstanbul Üniversitesi Öğrenci Koordinasyonu üyesi öğrenciler %350’lere varan harç zamlarını Galatasaray’da protesto etti.
1996-Anayasa Mahkemesi, Türk Ceza Kanunu’nda evli erkeğe zinada ayrıcalık tanıyan maddeyi iptal etti.
1997 – Cezayir’de köy baskını: 200 kişiyi öldürüldü, 100 yaralı. Baskını İslamcı radikallerinin yaptığı öne sürüldü.
1998- Yargıtay 8.Ceza Dairesi, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan hakkında Diyarbakır 3 No’lu DGM’nin verdiği 10 ay hapis ve para cezasını onadı. Başkanlığı düşürülecek olan Erdoğan İnfaz Yasası gereği 4 ay 12 gün hapis yatacak, seçilme yeterliliğini yitirecek.
– Haber-İş 1 no’lu Şube üyesi 300 kadar işçi Gayrettepe’deki Türk Telekom Genel Müdürlüğü önünde taşeronlaştırma ve özelleştirmeyi protesto etti.
1999- Abdullah Öcalan, bir açıklama yaparak, PKK örgütünden bir grubun silahlarıyla birlikte Türkiye’ye gelip teslim olmasını istedi.
2000- İnsan hakları Derneği (İHD) eski Genel Başkanı Akın Birdal, 1 Eylül 1995 ve 1 Eylül 1996 tarihlerinde yaptığı konuşmalar nedeniyle aldığı iki yıllık hapis cezasını tamamlayarak tahliye oldu. TCK’nın 312. maddesini ihlalden mahkum olan Akın Birdal, İnfaz Yasası gereği 10 ay cezaevinde kaldı.
– Polis Cumartesi Anneleri ve destekçilerinin eylemine bu hafta da engel olup 15 kişiyi gözaltına aldı.
2001- Suudi Arabistan, ABD’ye Afganistan’a saldırı için komuta üssü vermeyi reddetti. Usame bin Ladin için Talibana ültümatom veren ABD, Özbekistan ve Tacikistan’a asker yığmaya başladı. Alibeyköy’de EMEP üyesi yaklaşık 50 kişi ABD’nin Afganistan’a yönelik tehditlerini protesto etti; 16 kişi gözaltına alındı.
2002- AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın, milletvekili adaylığının engellenmesi üzerine AİHM’ye yaptığı “ihtiyati tedbir” başvurusu, “mevzuata aykırı” bulundu. CHP lideri Deniz Baykal, Erdoğan’ı siyasi yasaklı hale getiren Anayasa’nın 76. maddesi dahil, siyasi yasakların kaldırılması gerektiğini savundu.
2003- AB’ye uyum yasalarının uygulanmasını izlemek için oluşturulan Reformları İzleme Grubu ilk toplantısını yaptı ve ilk kararı aldı. Kürtçe ad yasağını kaldıran yasa değişikliğinin sonuç vermesi için İçişleri Bakanlığı’nca tüm nüfus müdürlüklerine genelge gönderilmesi kararı alındı. Ancak adlar Türk alfabesine uygun yazılacak.
2004- ABD ve Libya dışişleri bakanları 1970’lerden beri ilk kez bir araya geldi. ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell ile Libya Dışişleri Bakanı Abdülraham Şalgam New York’ta görüştü.
2005- Güney Afrika’da, Toprak Haklarının İadesi Komisyonu, beyazların topraklarının üçte birinin 2014’e dek siyahlara dağıtılacağını açıkladı.
2006- 43. Antalya Film Festivali’nde Özer Kızıltan’ın yönettiği “Takva” filmi dokuz dalda ödül aldı. En İyi Film Ödülü’nü ise Zeki Demirkubuz’un yönettiği “Kader” filmi kazandı.
2008- Gazeteci Tuncay Özkan Bebek’teki evinde Ergenekon soruşturması kapsamında gözaltına alındı.
2011- İHD ve kayıp yakınları, 1992 ve 1994 yıllarında gözaltında kaybedilen Ayhan ve Ali Efeoğlu kardeşler için Emniyet Müdürlüğü önündeydi.
– 1 yılı aşkın süredir devam eden Şerzan Kurt davasında, ailenin avukatlarınca İdare Mahkemesi’nde dava açılan İçişleri Bakanlığı Mahkeme’ye gönderdiği savunmada “Olayların bu noktaya gelmesinde kusur Şerzan Kurt’a aittir” dedi.
2013- Ethem Sarısülük’ün katil zanlısı polis A.Şahbaz’ın duruşmasında polisler herkese saldırdı; salondaki arbedede “takke düştü kel göründü.”
– “Hayata Dönüş”te Bayrampaşa Cezaevi’ne yapılan operasyon sırasında Üsküdar Cumhuriyet Başsavcısı olan K.Canbaz tanık olarak dinlendi :”Operasyonun yapılacağı 15 gün önceden Bakanlıktan kriptolu telefonla bana bildirildi. Sonradan öğrendiğime göre MGK Kararı alınmış.”
2016- Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) liderleri, Kolombiya hükümeti ile vardıkları barış anlaşmasını oy birliğiyle kabul etti.
2017- Iraklı Kürtlerin bağımsızlık referandumu resmen başladı.
– Irak ve Suriye’ye sınır ötesi operasyon izni konusunda hükümete verilen yetkinin bir yıl daha uzatılmasına ilişkin Başbakanlık tezkeresi TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
2019- İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu: ”Erdoğan’la Kanal İstanbul’u ve planını tartışmak isterim. Ben bunun büyük bir hata olacağını savunuyorum. Bize göre yanlış ve eksiklerini görüşmek isterim.”