Belleğimizde: 25 Mayıs

1571- İspanya Kralı, Venedik ve Papa, Osmanlı Devleti aleyhine ittifak kararı aldı.
1585- Türk astronomu ve matematikçisi Takıyüddin Mehmed İstanbul’da öldü.
1807- İstanbul’da, Sultan III. Selim’in tahttan indirilerek yerine IV. Mustafa’nın oturtulması ile sonuçlanan Kabakçı Mustafa Ayaklanması başladı.
1892- Yugoslav’yanın kurucusu Mareşal Jozef Tito doğdu.
1898- Osmanlı – Yunan Savaşı’nda Türk ordusu, Teselya ve diğer Yunan topraklarından çekildi.
1924- İngilizler, Kürtlerin yaşadığı Süleymaniye kentini havadan bombaladı. Bombardımanda en az 100 ev ile işyeri büyük hasar gördü.
1925- Dr.Fuat Diyarbekir’de idam edildi.
1937- Paris’te 1937 Dünya Fuarı başladı. Eyfel Kulesi’nin de yer aldığı fuarda İşçi ve Çiftçi Kadın Heykeli ve Nazi yapımı heykel karşılıklı sergileniyordu.
1942- Ereğli ve çevresinde yaşayan erkekler için konulan “kömür madenlerinde çalışma zorunluluğu” kaldırıldı.
1943- Savaş nedeniyle oluşan fevkalede durum nedeniyle muamele vergilerine yüzde 2.5 oranında zam yapıldı. Buna göre Türkiye’de üretilen maddelerle, yabancı ülkelerde üretilip Türkiye’ye ithal edilen maddelerin muamele vergileri yüzde 2.5 zamla, yüzde 15’e, banka ve bankerlerle sigorta şirketlerinden alınan muamele vergileri ise yüzde 2.5 zamla yüzde 10’a çıkarıldı.
1944- Nuri Demirağ’ın fabrikasında yapılan ilk Türk uçağı İstanbul’dan Ankara’ya uçtu.
1953 – ABD, Nevada’da bulunan deneme bölgesinde, topçu birlikleri tarafından atılan ilk nükleer bomba denemesini yaptı.
1954- Osmanlı döneminden kalan “Duyun-u Umumiye” çerçevesi içindeki borcun tamamı ödendi.
1960- Demokrat Parti’nin CHP muhalefetini baskılamak için olağanüstü yetkilerle Meclis Grubu’ndan oluşturduğu Tahkikat Encümeni’nin görevi, süresinden 2 ay önce sonlandırıldı, Meclis 20 Haziran’a kadar tatil edildi.
1961- Nispi temsil sistemini getiren Milletvekili Seçim Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildi.
1963- 30 Afrika ülkesi bir araya gelerek Afrika Birliği Örgütü’nü kurdu.
1965- İşçi sendikaları bir bildiri yayınlayarak “Karanlıkta Uyananlar” filmini desteklediklerini açıkladılar.
Türk-İş, yayınladığı bildiri ile petrol ve madenlerimizin milli menfaatlerimize en uygun şekilde işletilmesinin temini için gerekli her türlü tedbirin alınmasını istedi.
1968- 10 milyon işçinin grevde olduğu Fransa’da sendikaların talepleri: “Çalışma süresi kısaltılsın”, “ücretlere %10 zam”, “işyerlerinde sendika şubesi açılsın”. Hükümet-işçi sendikaları-işveren üçlü görüşmeleri başladı. İlk talep (asgari ücretin %30 arttırılması) hemen kabul edildi.
Fransız Radyo-TV Kurumu’nda (ORTF) çalışan 125 gazeteci greve gitti. Tek haber programını, greve gitmeyen 20 çalışan yayınladı.
– Şili’de öğrenciler üniversiteyi işgal ettiler.
1971- 11 ilde 26 Nisan’da 1 ay süreyle uygulamaya konulan sıkıyönetimin 2 ay daha uzatılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararı, TBMM’nin birleşik toplantısında tüm partilerin oybirliğiyle -TİP Senatörü Fatma Hikmet İşmen’in karşı oyu ile- kabul edildi.
1972- Askerlerle ilgili suçları işleyen sivillerin askeri mahkemelerde yargılanmasına dair tasarı kanunlaştı.
1974- Orhan Kemal roman ödülü “Yenişehir’de Bir Öğle Vakti” kitabıyla Sevgi Soysal’a verildi.
1975- DİSK olağanüstü genel kurulunda yapılan seçimlerde genel başkanlığa Kemal Türkler, sekreterliğe İbrahim Güzelce seçildi.
1976- Rodos Adası’na gelen ABD uçak gemisi büyük protesto gösterileriyle karşılandı, binlerce kişi polisle çatıştı, mürettebat karaya çıkamadı.
– TÜSİAD’ın CHP iktidarını ve sendikaları hedef alan gazete ilanlarına DİSK/Tekstil İşçileri Sendikası karşı ilanla cevap verdi: “Sömürünün, baskının ve yokluğun gerçek sorumluları, burjuvazi ve onun iktidarları, gazete ilanlarıyla bunalımın gerçek nedenlerini gizleyemezler” yazılan ilanda, “gerçek kurtuluş yolu”, “işçi sınıfının ve emekçi halkın iktidarı” olarak gösterildi.
1977- İzmir’in Selçuk İlçesi Zeytinlik Köyü’nde CHP’nin kahvehanede düzenlediği seçim toplantısı bittikten sonra evlerine dağılmakta olan halka pusu kuran AP ve MHP’lilerce açılan yaylım ateşinde Yaşar Arslan hayatını kaybetti, ikisi ağır üç kişi yaralandı.
1979- TÜSİAD’ın gazete ilanlarına DİSK/Tekstil İşçileri Sendikası karşı ilanla cevap verdi: ”Hür teşebbüsün zayıflaması hürriyetçi demokrasinin zayıflamasıdır’ demagojileriyle faşizme davetiye çıkaranların heveslerini kursaklarında bırakacağız.”
– Cezaları Af Yasası ile 24 yıla indirilen hükümlülerin tahliyesine başlandı.
1980- Trabzon’da ülkücüler sabah sınava giden Fatih Eğitim Enstitüsü öğrencilerini yaylım ateşine tuttu: 2 ölü, 12 yaralı.
1981- MHP Davası İddianamesi’nden: “Gençlik Kolları Başkanı İ.Mirzaoğlu, Ankara/Hasköy’de 5 kişinin öldüğü kahvehane taramasıyla ilgili olarak A.Türkeş’e rapor verdi.”; “1978’de Bahçelievler’de 7 TİP’linin öldürüldüğü evin adresi, MHP Genel Merkezi’nde bulunan bir listede yer aldı.”
1982- Falkland Savaşı sırasında İngilizlerin HMS Coventry adlı destroyeri Arjantin uçakları tarafından batırıldı.
– Kapatılan CHP’nin tutuklu eski Genel Başkanı Bülent Ecevit, CHP hakkında yürütülen bir soruşturma kapsamında savcılığa ifade verdi.
1983- “THKP-C Halkın Devrimci Öncüleri Davası”nda 9 ölüm, 8 müebbet ve 41 muhtelif hapis cezası ile 38 beraat kararı çıktı.
– Milli Güvenlik Konseyi kürtaj yasa tasarısını kabul etti.
– Şair, gazeteci ve yazar Necip Fazıl Kısakürek hayatını kaybetti.
1987- Yaklaşık 11 yıldır cezaevinde bulunan Sosyolog Doçent Doktor İsmail Beşikçi infaz yasasından yararlanarak tahliye oldu.
– Tek tip öğrenci derneği yasasını protesto için 15 Nisan’da Sıhhiye’de toplanıp Kızılay’a yürürken gözaltına alınan ve tutuklanan 141 öğrencinin DGM’deki duruşması başladı. Öğrenciler duruşmaya birbirlerine kelepçelenerek getirildi, yakınları duruşmaya alınmadı.
1988- Irak Basra’yı İran’dan geri aldı.
– Nusaybin’de ayakkabı boyacısı 150 çocuk yürüyüş yaptı: “Boyama fiyatına zam yaptık!”
1989- Mihail Gorbaçov, SSCB devlet başkanı oldu.
– Siyasi polisin 1 Mayıs sonrasında üniversite öğrencilerine yönelik operasyonlarını protesto için İstanbul Üniversitesi Merkez Kampüs bahçesinde toplanıp girişteki polis karakoluna yürüyen öğrenciler, polisleri taşlayıp karakolu tahrip etti ve (2.kez) ateşe verdi.
– Kandıra baskını sanıklarından suç duyurusu: “Cezaevi naklinde askerler saldırdı, 150 tutuklu yaralandı, değerli eşyalar çalındı”.
1990- SHP’li İstanbul, Ankara, Adana anakent ve ilçe belediyelerinde çalışan Belediye-İş üyesi yaklaşık 46 bin işçi, toplu sözleşme görüşmelerindeki uyuşmazlığı protesto için “toplu viziteye çıkma eylemi” yaptı, hastane ve dispanserlere yürüdü.
– Diyarbakır Sosyalist Parti İl Binası’nda 40 tutuklu/ hükümlü yakını cezaevlerindeki açlık grevlerine destek açlık grevine başladı.
1991- Hasanpaşa’daki evine polis baskınında İsmail Oral ile birlikte şakağından tek kurşunla öldürülen Hatice Dilek Arslan’ın 8 yaşındaki oğlu Özgür Cihan: “Annemin silahı yoktu”.
1994- Memur sendikalarının başkanları “grevli-toplu sözleşmeli sendika hakkı” için Güvenpark’ta 3 günlük açlık grevine başladı.
1995- Nasuh Mahruki dünyanın en yüksek tepesi Everest’in zirvesine tırmanan ilk Türkiyeli dağcı oldu.
1996- Soruşturma önergeleri ve örtülü ödenek olayı nedeniyle ortağıyla arası açılan DYP Genel Başkanı Çiller, koalisyondan çekildiğini açıkladı ve “Anayol bitmiştir” dedi. Başbakan Mesut Yılmaz ise, koalisyondan çekildiğini açıklayan Çiller’e, “Çekildik sözüyle hükümet bitmez. Bana ya bakanların istifasını getir ya da gensoru ver” çağrısını yaptı. Yılmaz, Meclis’te yeni bir koalisyon modeli ortaya çıkmadan istifa etmeyeceğini de açıkladı.
– Cumartesi Annelerinin oturma eylemine katılan eski TKP’li Mehmet Bozışık (95) 1936’da gözaltında kaybedilen kardeşi Salih Bozışık’ı anlattı
1997- Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) “Ne Refahyol Ne Hazırol” mitingi düzenledi. Özgürlük ve Dayanışma Partisi’nin (ÖDP) İstanbul, Sultanahmet’te düzenlediği “Ne Refahyol Ne Hazırol” mitingine 50 bin kişi katıldı. Mitinge HADEP, DİSK, KESK, TMMOB ve TTB de destek verdi.
– DYP Denizli Örgütü’nün toplantısına Bakanlığı devraldığı Mehmet Ağar’la birlikte katılan İçişleri Bakanı Meral Akşener, Ağar’ı övdü: ”PKK ile mücadelede başrol oynayan bir insanı medya bir zamanlar göğe çıkardı. Ama sonradan yerden yere vurdu. Ama o yıkılmadı.”
– Afganistan’dan kaçan General Raşid Dostum, Türkiye’ye sığındı.
2001- KESK’liler Eskişehir’e yaklaşırken, Ankara Valisi Ankara’da yapılması planlanan mitingin yasaklandığını açıkladı.
– F tipi cezaevlerinde tecride karşı ölüm oruçları 219. gününe girerken İHD İstanbul Şube önünde “Siyah, Sessiz Tepki” eylemi yapıldı.
– Kübalı fotoğrafçı Alberto Korda hayata veda etti. 5 Mart 1960’da La Coubre sabotajında ölen Kübalılar için mezarlıkta yapılan tören sırasında çektiği Che fotoğrafı ile ünlendi.
2003 – Petrol-İş Bursa’da yaklaşık 10 bin kişinin katıldığı “Özelleştirme Harekatını Durduralım” mitingi düzenledi.
– Nuri Bilge Ceylan’ın ‘Uzak’ adlı filmi 56’ncı Cannes Film Festivali’nde ‘Elephant’ filmiyle birlikte En İyi Film ödülünü paylaştı.
2005- Eğitim-Sen kapatılacak. Ankara 2.İş Mahkemesi’nin “kapatılmaması” yönündeki 2.kararını da temyiz eden Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın başvurusunu görüşen Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Ankara 2.İş Mahkemesi’nin ”kapatılmama” yönündeki 2.kararını bozdu.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun yaklaşık 200 bin üyeli Eğitim-Sen’in kapatılması yönündeki kararı, Eğitim-Sen üyelerince ülke genelindeki oturma eylemleriyle protesto edildi.
– Seydişehir Alüminyum Tesisleri’nin özelleştirilmesi kararı ve karara direnen işçilere polis şiddeti Aliağa’da Petrol-İş üyesi Petkim ve Tüpraş işçileri tarafından protesto edildi.
– Azeri petrolünü Türkiye üzerinden dünya pazarına ulaştırması amaçlanan Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattına ilk petrol verildi.
2008 – 61. Cannes Film Festivali’nde En İyi Yönetmen ödülünü Nuri Bilge Ceylan aldı. Ceylan ödülünü kucaklarken, “Benim yalnız ve güzel ülkeme ithaf ediyorum” dedi. Ceylan, üçüncü kez Cannes’da ödül alarak bir rekora da imza attı.
– Limter-İş üyeleri aileleriyle birlikte Kartal Meydanı’nda “tersanelerde güvenli çalışma ortamı” istedi
2010 – Samandıra’da eğitim uçuşu yapan bir askeri uçak, sokağın ortasına düştü. 3 personel hafif yaralandı.
2011- İsviçre hükümeti, tüm nükleer santrallerini kapatacağını açıkladı.
– Dersim 1.Uluslararası İnsan Hakları Film Festivali’nde “Dersim’e baraj değil, sinema istiyoruz” pankartı ile yürüyüş yapıldı.
– “Tutuklu Gazeteciler Dayanışma Platformu” sözcüsü Necati Abay “terör örgütü yöneticiliği” gerekçesiyle 18 yıl 9 ay hapse mahkum oldu
2012- Fazıl Say hakkında Twitter’daki paylaşımlarından dolayı “halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağıladığı” gerekçesiyle 1.5 yıla varan hapis istemiyle iddianame hazırlandı.
– Sokak müzisyenleri Beyoğlu İstiklal Caddesi’nde bir araya gelerek “zabıta baskısına son verilsin” dediler.
– Ordu kent merkezinde denize girilebilen nitelikte tek sahile balık çiftliklerinin kurulması protesto edildi.
2013- Sanatçılar kültür alanına kontrol ve kısıtlamalar getiren yasa tasarısına karşı birçok ilden İstanbul’a gelerek Taksim’de buluştu.
– “Taksim’de eylem yasağı”na karşı protestocu gruplara polis müdahale etti, çatışmalar Beyoğlu’nun arka sokaklarında 2 saat sürdü.
– Arnavutköy ve mahallelerinin imar yetkisinin 1 ay önce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca İBB’nin elinden alınmasının ardından, Kanal İstanbul, 3.Köprü ve 3.Havalimanı güzergahı ve çevre yollarında kalacağı beklentisiyle ilçede araziler peynir ekmek gibi satılıyor.
2014- Ankara/ Güvenpark’ta ve İstanbul’da Mecidiyeköy’e yürüyen Alevi örgütleri Uğur Kurt’un cemevinde öldürülmesi ve polis şiddetini protesto etti.
– CHP Manisa milletvekili Özgür Özel, Soma Madencilik’in Atabacası ve Işıklar ocaklarında çalışan işçilerin dayıbaşları tarafından aranıp tehdit edilerek işbaşı yapmalarının istendiğini açıkladı. Kaymakamlık, işçilerin 1 Haziran’a kadar çalışmayacağını bildirmişti.
2015- Eski İsrail Başbakanı Ehud Olmert, rüşvet almaktan 8 ay hapse mahkum edildi.
2017- Avrupa ve Türkiye’de kimi kesimlerin, aksi tüm politik uygulamalarına rağmen, hâlâ “solcu” olarak adlandırdığı; ancak Ekvadorlu sol, sosyalist, demokrat kesimlerin “21. yüzyıl sağı” olarak nitelendirdiği hükümet partisi Alianza Pais’in adayı olarak Devlet Başkanı seçilen Lenin Voltaire Moreno görevini devralarak ülkenin yeni lideri oldu. Lenin Moreno’nun temsil ettiği hükümet partisi, kendisine muhalif sol partileri ve sendikaları feshetmesiyle; onlarca sol siyasetçi, sendikacı, belediye başkanı, köylü ve yerli liderlerini hapsetmesiyle, yüzlercesi hakkında dava açmasıyla, ülkenin doğal kaynaklarını başta petrol olmak üzere çok uluslu şirketlere açmasıyla tanınıyor.