Belleğimizde: 25 Ocak

1072 – Divan-ı Lügat-it Türk, Türk kültürün ilk Türkçe dilinde yazılan Sözlük eseri, Kaşgârlı Mahmut tarafından yazılmaya başlandı (10 Şubat 1074’te bitirildi).
1792 – İngiltere’de, fakir sınıfların ilk siyasi örgütü sayılan “London Corresponding Society” örgütü kuruldu.
1831 – I. Nicolas ve Romanov’ların düşmesiyle Polonya’nın bağımsızlığı ilan edildi.
1918 – Rusya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) oluşunu ilan etti.
1919 – Milletler Cemiyeti kuruldu.
1932 – Sovyetler Birliği ve Polonya saldırmazlık paktı imzaladı.
1937 – Cincinnati’de seller petrol rezervlerinin patlamasına yol açtı, şehir alevler içinde kaldı.
1939- Celal Bayar hükümeti istifa etti. Yeni hükümet Refik Saydam başkanlığında kuruldu.
1942 – Tayland, Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’ye savaş ilan etti.
1949 – İsrail’de ilk seçimler yapıldı. David Ben-Gurion başbakan oldu.
1950- Amerika’da eski kamu görevlisi Alger Hiss, hiç bir kanıt bulunmaksızın, komünist casus olduğu gerekçesiyle, 5 yıl ağır hapis cezasına mahkûm edildi.
1952- Özelleştirme devam ediyor; Gümrük ve Tekel Bakanı Sıtkı Yırcalı kibrit tekelinin kalktığını açıkladı; özel sektör kibrit üretebilecek.
1956 – “Türk Eczacılar Birliği” kuruldu.
1958 – Kasım-Aralık 1957’de gözaltına alınan Vatan Parti’lilerden 25’i “yasal parti kisvesi altında komünist faaliyet göstermek”ten tutuklandı.
1966- Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Türkiye’ye Yardım Konsorsiyumu Türkiye’nin dikkatini çekti; enflasyon hızla artıyor.
1968- Fikir Kulüpleri Federasyonu İstanbul Sekreterliği’nce Spor ve Sergi Sarayı’nda düzenlenen “Doğu Gecesi”nde folklor ekibi sahnedeyken MTTB’nden sağcı bir grup salona kezzap ve amonyak şişeleri attı, çıkan kavga ve panikte 3 kişi yaralandı.
1969 – Amerika Birleşik Devletleri ile Kuzey Vietnam arasında barış görüşmelerine Paris’te başlandı.
1970 – Necmettin Erbakan 17 arkadaşıyla Milli Nizam Partisi’ni kurduğunu açıkladı.
1971- Dün polisin SBF yurtlarını basıp öğrencileri dövmesi SBF dekanı, öğretim üyeleri ve öğrencilerin ortak forumunda protesto edildi. SBF Dekanı Cahit Talas ve Dev-Genç Başkanı Ertuğrul Kürkçü polisin SBF yurtlarına yönelik saldırısını kınadı.
– Manisa’nın Kula İlçesi Dörtlüce Köyü İlkokulu Müdürü TÖS üyesi Hüseyin Örgül gece evinden muhtar ve bekçi tarafından alınıp köy dışında ağır biçimde dövüldü, başına yular geçirildi ve çay kenarına atıldı.
– “Faşizme Hayır” başlıklı bildirileri Zirai Donatım Fabrikası’nda dağıtan TİP Sakarya Merkez İlçe Başkanı Ahmet Şahin “komünizm propagandası yaptığı” gerekçesiyle tutuklandı.
– Uganda’da, İdi Amin gerçekleştirdiği darbe ile Milton Obote’yi devirdi ve başkan oldu.
1973 – TBMM’de sıkıyönetimin 9 ilde iki ay daha uzatılması, Sakarya ve Zonguldak’ta kaldırılması kabul edildi.
– Başbakan Ferit Melen “İşkence yalandır” dedi. Bülent Ecevit bunun bir yalan olduğunu söyleyince Cumhuriyetçi Güven Partililerin (CGP) saldırısına uğradı.
– Türkiye’nin en büyük sosyal güvenlik örgütü olan Emekli Sandığı’nda iştirakçi sayısı 825 bine, maaş alanların sayısı 325 bine çıktı.
–Tıp Fakültesi öğrencisi Meral Yakar (1950, Gaziantep – Nizip), 22 Ocakta kaza sonucu ağır yaralı olarak kaldırıldığı hastahanede yaşamını yitirdi. Meral Yakar’ın, yaralı olmasına karşın yapılan işkenceler sonucu öldüğü ve TKP/ML Üyesi olduğu açıklandı.
1974 – Yaklaşık 100 günü bulan hükümet bunalımı sona erdi ve CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit yeni hükümeti kurdu. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile Milli Selamet Partisi (MSP) hükümet ortaklığı protokolü imzaladı ve Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından onaylandı. Yeni kabine görevi Naim Talu hükümetinden devralacak
1975 – İstanbul, Vatan Hastanesi’nde çalışan ve Devrimci Sağlık-İş’e üye yüz on beş işçi toplu sözleşme uyuşmazlığı nedeniyle 25 Aralık’ta greve başladı. Sendika Genel Başkanı Cemil Orkunoğlu ve Genel Saymanı 25 Ocak’ta grev çadırında bulundukları sırada, işveren vekili konumundaki Başhekimin kardeşi tarafından bıçakla yaralandı.
– Kerim Yaman’ın cenazesi İstanbul Üniversitesi’nde yapılan tören ve Sirkeci’ye yapılan yürüyüşün ardından memleketi Akhisar’a gönderildi.
1977 – Çiftçi borçları ve usta ve çıraklık kanun teklifleri Millet Meclisi’nde kabul edildi. Küçük çiftçilerin Ziraat Bankası ve tarım kredi kooperatiflerine 1000 liraya kadar olan borçları affedildi. 1000 liradan fazla borçlar ise 15 yılda 10 eşit taksitte ve faizsiz ödenecek.
– İstanbul’da bir yıl içinde 510 öğrenci olayı meydana geldi, 13 öğrenci öldü.
1978- MHP Genel Başkanı A.Türkeş’in ticaret yapan oğlu Y.Tuğrul Türkeş’in Ticaret Bakanlığı’na memur olarak atanmış olduğu ortaya çıktı.
– MHP Meclis Grup Başkanvekili İhsan Kabadayı TBMM’deki gündem dışı konuşmasında Savcı Doğan Öz’ün Ankara/ Site Öğrenci Yurdu’nda yaptırdığı aramayı “kasıtlı ve maksatlı bir tertip” olarak niteleyip Öz’ü ağır ifadelerle suçladı.
– İTÜ’lüler, 7 yıl önce yapımına başlanan ve 2 yıl önce bitirildiği halde açılmayan Maçka Öğrenci Yurdu’nun açılması için yürüdü.
1980 – Başbakan Süleyman Demirel’in azınlık hükümetinin görevde olduğu 73 günde politik nedenlerle 497 kişinin öldürüldüğü, 779 kişinin yaralandığı ve 72 soygun olayının yaşanmış olduğu açıklandı.
– Tariş’te polis ve askerin arama yapmak bahanesiyle işçilere yaptığı saldırıyı protesto için, DİSK’in aldığı karar doğrultusunda İzmir’de iki saatlik iş bırakma eylemi çok geniş katılımla ve büyük bir disiplin içinde gerçekleştirildi.
1981– Mao’nun eşi Jiang Qing ölüm cezasına çarptırıldı.
1986- Nokta dergisinde polis memuru Sedat Caner’in işkenceli sorgulara ilişkin itirafları yayınlandı.
– Milli Direniş Hareketi, Uganda’da Tito Okello hükümetini devirdi.
1988 – Türkiye Birleşmiş Milletler (BM) İşkenceyle Mücadele Sözleşmesi’ni imzaladı.
1989- Siyasi mahpuslara önceden de uygulanan “kitap/dergi okuma yasağı”nın 1 Ağustos Genelgesi ile genişletildiği ortaya çıktı. Aydın E Tipi Cezaevi’nde 5 görevliden oluşan “Yayın İnceleme Komisyonu” Ekim 1988’de 402 adet sakıncalı yayını içeren bir yasak listesi düzenledi.
– 21 işyerinde çalışan 13 bin Kristal-İş üyesi Şişe Cam işçisi, toplu sözleşme görüşmelerinin uyuşmazlıkla sonuçlanmasına karşı yemek boykotu yaptı.
1991– A.B.D. ve müttefiklerinin bir hafta süren saldırısı karşısında Saddam Hüseyin yönetimi Kuveyt’teki petrol kuyularını ateşe verdi ve ham petrolü körfeze boşalttı. Mersin’de sağlık emekçileri ABD’nin Irak’a yönelik başlattığı Körfez Savaşı’na karşı kefenli gösteri yaptı. Körfez Savaşı’nın başlamasının ardından güney ve doğu il/ilçelerini dolaşan SHP İçel Milletvekili Fikri Sağlar: ”Cumhurbaşkanı Özal ülkeyi adım adım savaşa sürükleyerek en büyük kötülüğü yapıyor. Erkekse, savaşı Çankaya’dan değil Silopi’den izlesin.” Çoğunluğu çeşitli sendikaların yöneticisi ve işçilerden oluşan yaklaşık 300 kişi Körfez Savaşı’na karşı Tepebaşı TÜYAP’tan ABD Konsolosluğu’na yürüdü, Konsolosluk önünde polis topluluğu dağıttı
– Bakanlar Kurulu, Kürtçe konuşma ve şarkı söylemeyi serbest bıraktı. Bakanlar Kurulu, ayrıca Ortadoğu savaşı nedeniyle grevleri bir ay süreyle erteledi. Grevleri ertelenen Zonguldak’taki maden işçileri de ocaklara inecek.
1993- Ankara’da yurttaşlar Uğur Mumcu’nun katledildiği Karlı Sokak’ı ve Cumhuriyet Gazetesi’ni gün boyu ziyaret etti. İstanbul’da akşam gazeteciler Sirkeci Sepetçiler Kasrı’ndan Cumhuriyet Gazetesi’ne yürüdü.
1995 – Rusya, Norveç tarafından fırlatılan bir araştırma roketini ABD’nin Tridentfüzeleriyle karıştırınca az daha bir nükleer karşı saldırı başlatıyordu.
1996- Metin Göktepe’nin katliyle ilgili Emniyet idari soruşturmasında 15 polis açığa alındı. İstanbul Emniyet Müdürü Taşanlar’ın polislerin açığa çıkmasına yardımcı olduğu, 1 polisin işkencede öldüğü vb. iddialarla Çevik Kuvvet polisleri telsizden öç alma çağrıları yaptı..
– Rusya Federasyonu Avrupa Konseyi’ne girdi.
– Bursa’da Oyak-Renault Fabrikası, stokların artması nedeniyle üretime bir süre ara verdi.
1997- Aydınlık İçin Yurttaş Girişimi’nin “Sürekli Aydınlık İçin 1 Dakika Karanlık” kampanyası 1 Şubat’ta başlıyor. ”Susurluk tipi kirli ilişkilerin devlet şemsiyesi altında gizlenmemesi, çetecilerin yargılanması” talepleriyle ışıklar akşam 21:00’de 1 dakika süreyle söndürülecek.
– Resmi Gazete’de yayınlanan kanun hükmündeki kararname ile polislere yüzde 19 oranında ek zam yapıldı. Zamdan sonra en düşük polis aylığı 44 milyon 550 bin liraya yükseldi. Başkomiser aylığı ise, 60 milyon 543 bin lira oldu.
– Yaşar Kemal Uluslararası Nonino Ödülü’nü İtalya’da düzenlenen bir törenle aldı.
2000 – Burma’da cunta rejimine karşı mücadele eden Karen örgütü, Tayland’da Raçaburi kentindeki bir hastanede 500’e yakın kişiyi rehin aldı. Eylem polis operasyonuyla sona erdi; polis dokuz militanı öldürdü.
2001- Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) İlçe Başkanı Serdar Tanış ile İlçe Sekreteri Ebubekir Deniz Silopi Merkez Jandarma Karakolu’na çağrıldı. Karakola girdikleri görülen Tanış ve Deniz’den bir daha haber alınamadı.
– Kolombiya’nın başkenti Bogota ve çeşitli kentlerde binlerce kişi, hükümet ile solcu Devrimci Silahlı Kuvvetler (FARC) arasında barış görüşmelerinin yeniden başlaması için yürüdü. Ancak FARC, Devlet Başkanı Andres Pastrana ile görüşme talebini reddetti.
2002 – Arjantin’de ekonomik bunalımı ve bankalardan para çekilişine getirilen kısıtlamayı binlerce kişi protesto etti. Mayıs Meydanı’nda toplanan binlerce kişi dört saat ellerinde çanak çömlekle protesto gösterisi yaptı. Polis göstericileri dağıtmak için gözyaşartıcı bomba kullandı.
– Gazeteci Celal Başlangıç ve yayıncı Osman Nihat Tuna, güneydoğuda toplu katliamlar, köy boşaltmaları vb.olayların kaleme alındığı “Korku Tapınağı” adlı kitaptan dolayı “devletin güvenlik güçlerini tahkir ve tezyif etmek”ten yargılanmaya başlandı.
2003 – ABD’nin olası Irak savaşı için limanını kullanmak istediği Mersin’de 77 sivil örgütün oluşturduğu Emek Platformu “Savaşa Hayır, Barışa Çağrı” mitingi düzenledi. “Ulusal Sanat Platformu” adına Rutkay Aziz savaşa karşı olduklarını belirten “Barış Bildirisi”ni Taksim’de okudu.
– İsrail’de Ariel Şaron hükümeti Gazze Şeridi ve kentine Filistin Özerk Yönetimi’nin kurulduğu 1994’ten beri en büyük saldırıyı düzenledi. Direnen Filistinlilere tank, zırhlı araç ve helikopterlerle saldırdı; 12 Filistinli öldü, en az 60 Filistinli yaralandı.
2004- AKP hükümetinin Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik: ”Özel okulların genel içindeki payı yüzde 20’lere çıkarılırsa, devletin sırtındaki yük azalır. Ne derslik, ne öğretmen açığı kalır. Sosyalistlik adına buna karşı çıkanlar, fakir-fukara öğrenciye haksızlık ediyor.”
– Muammer Kaddafi’nin 1969’da iktidara gelmesinden beri ilk defa bir Amerikan Kongre heyeti Libya’ya gitti. ABD, 20 yıldır Libya’ya ambargo uyguluyor.
2005- Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, Ermenistan’ı işgalci olmakla suçlayıp Azerbaycan topraklarından çekilmesini istedi.
– EMEP üyeleri, Ankara’da toplu ulaşıma yapılan %33’lük zammı Büyükşehir Belediye önünde protesto etti.
– Hindistan’daki bir hac töreni sırasında çıkan izdihamda 258 kişi öldü.
2006 – Dünya Ekonomik Forumu İsviçre’nin Davos kasabasında, Davos’a alternatif Dünya Sosyal Forumu Venezüella’nın başkenti Caracas’ta başladı. Davos’a 89 ülkeden 2 bin 340 kişi katıldı. 1000 şirket ilk kez 735 başkanlarıyla temsil ediliyor. Caracas’ta 54 ülkeden 100 bin sosyalist ve küreselleşme karşıtı foruma ABD’nin emperyalist politikaları ve Irak işgali protesto edildi.
– Filistin’de 16 yıl aradan sonra yapılan seçimlerde 132 sandalyeli mecliste Hamas 76 sandalye, El Fetih ise 43 sandalye kazandı. Başbakan Ahmet Kuray resmi seçim sonuçlarını beklemeden istifa etti. Seçim sonuçları İsrail’de şok yarattı. Likud lideri Binyamin Netanyahu “Gözümüzün önünde Hamasistan kuruldu” dedi.
2007- Teğmen iken Cumhurbaşkanı Özal’a 1990’da “Alışamadım”telgrafı çektiği için ordudan re’sen emekli edilen ve halen avukatlık yapan Murat Şeref Baba, Cumhurbaşkanı Sezer’den boşalacak Cumhurbaşkanlığı’na adaylık sinyali veren Başbakan Erdoğan için: “Erdoğan’a da alışamam” (Türey Köse röportajı).
– Kenya’da yapılan 7. Dünya Sosyal Forumu, başkent Nairobi’nin gecekondu mahallelerinde yapılan bir maraton ile sona erdi. Forumdan yüzlerce katılımcı yoksulluk ve adaletsizliği protesto için koştular. Dünya Sosyal Forumu ilk kez Afrika’da düzenlendi.
2008- Cumhuriyet gazetesi çizerleri Musa Kart ve Zafer Temoçin hakkında Ceza Yasası’nın (TCK) 299. maddesi uyarınca ve “Cumhurbaşkanı’na hakaret” iddiasıyla soruşturma açıldı.
2010- Irak, Saddam Hüseyin dönemi savunma bakanı El Mecid, Kürtlere ve Şiilere yönelik katliamlardan yargılandı, idam edildi.
– Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2009″Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi”ne göre Türkiye nüfusu binde 14,5 arttı, 31 Aralık 2009 itibarıyla 72 milyon 561 bin 312 oldu.
– Halkevleri üyeleri, İstanbul’da belediyenin toplu ulaşım zamlarının mahkemenin durdurma kararına rağmen uygulanmasını İstanbul Büyükşehir Belediyesi önünde protesto etti. Açıklamada ayrıca, sabah ve akşam yoğun saatlerde ulaşımın ücretsiz olması istendi.
2011- Mısır’da Hüsnü Mübarek’in gitmesi talebiyle halk sokaklara çıkarak ayaklandı. Merkez Kahire’deki Tahrir meydanıydı.
– “Sıra Kimde İnsiyatifi” üyeleri, “Devrimci Karargah” operasyonuyla 24 Eylül 2010’dan beri tutuklu bulunan SDP Genel Başkanı Rıdvan Turan ve 12 tutukluyu ziyaretlerinin “güvenlik” bahanesiyle engellendiğini açıkladılar.
2012- Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) 2011-2012 Dünya Basın Özgürlüğü Raporu’nda Türkiye 148. sırada; önceki yıl 179 ülke arasında 138. idi.
– Galatasaraylı taraftar grubuTekyumruk, TT Arena’daki Galatasaray-Ankaragücü maçında tribünde, “Rantınız batsın” yazılı pankart açtı. Polis, TFF Genel Kurulu’nda Galatasaray’ı temsil edecek delegeler arasında Mehmet Ağar’ın da bulunmasına karşı örtük bir tepki olan pankartı kaldırtarak el koydu.
2013- Mısır Çarşısı’nda 15 yıl önce meydana gelen patlamayla ilgili davada, daha önce 2 kez beraat kararı verilmesine karşın son duruşmada “ağırlaştırılmış müebbet hapis” kararı verilen ve yakalama kararı çıkarılan Pınar Selek Strasbourg’da bir basın toplantısı düzenledi
2015- Yunanistan’da erken genel seçimler yapıldı, Seçimin galibi, Aleksis Çipras liderliğindeki Radikal Sol Koalisyon İttifak (Syriza) oldu. Syriza, oyların yüzde 36,34’ünü aldı
2018- Çinli bilim adamları dünyada ilk defa bir maymunu klonladı.