Belleğimizde: 26 TEMMUZ

1581 – Utrecht Birliği’ne bağlı Kuzey Hollanda eyaletleri (Güney Hollanda, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Groningen ve Friesland) İspanya kralı II. Felipe’den bağımsızlıklarını ilan ettiler.
1882 – Richard Wagner’in Parsifal adlı operası ilk kez Almanya’nın Bayreuth kentinde sahnelendi.
1887 – Ludwik Lejzer Zamenhof yapay dil Esperanto hakkındaki ilk kitabını yayımladı (Rusça olarak).
1891 – Fransa Tahiti’yi ilhak etti.
1926- Türkiye Cumhuriyeti, Musul Petrol gelirlerinin % 10’u karşılığında Musul vilayetinden Osmanlıdan kalan haklarından vazgeçerek resmi olarak elini çekti.
1923- İskoç mühendis John Logie Baird, ilk mekanik televizyonun patentini aldı. 1926’da, Londra’daki Kraliyet Enstitüsü’nde televizyon gösterisi düzenleyen Logie, okyanus aşırı ilk televizyon yayınını da gerçekleştirdi.
1930- Başyazarlığını Selim Ragıp Bey’in (Emeç) yaptığı Son Posta gazetesi İstanbul’da yayımlanmaya başladı.
1933- Adolf Hitler görme, duyma gibi sorunları olan engelli Almanların kısırlaştırılacağını açıkladı. Naziler ırsi kökenli şizofreni, sara, körlük, sağırlık, sakatlık vb. arazları olanlar için “Kısırlaştırma Kanunu”çıkardı. Doğuştan hasta, sakat vb. yaklaşık 410 bin Alman savaş sonuna kadar kısırlaştırıldı; 300 bini için “akli dengesi bozuk” dendi. Hitler’in gizli tutulan emriyle 1940’tan Ağustos 1941’e kadar “tedavisi imkansız hastalığı” bulunduğu gerekçesiyle -20 bini çocuk- 120 bin kişiye “ötenazi” uygulandı.
1944 – II. Dünya Savaşı: Sovyet ordusu Batı Ukrayna’ya girerek Nazi işgaline son verdi.
1945- İngiltere’de Sir Winston Churchill seçimleri kaybetti; İngiltere tarihinde ilk kez İşçi Partisi iktidara geldi: Clement Attlee başbakan oldu.
1951- Türkiye’deki ilk petrol Raman Dağı yöresinde bulundu. Petrolün değerlendirilmesine yönelik ilk proje, 1953’ün ilk aylarında açıklandı, tesisleri ABD kaynaklı bir şirket kurdu.
1952 – Mısır Kralı I. Faruk, Hür Subaylar Örgütü tarafından tahtından indirildi (oğlu II. Fuat’a devretti).
1953- Küba’da Castro ve 130 devrimci, 1.000’in üzerinde askerin bulunduğu Moncada Kışlası’nı bastı, ele geçiremeden geri çekildi. Fidel ve 18 yoldaşı 1 hafta sonra yakalandı. Moncada sonrası yapılan baskınlarda ve gözaltılarda yapılan işkencelerde 68 devrimci öldürüldü. Moncada baskınından Fidel ve yoldaşlarına verilen 5-15 yıl arası hapis cezaları, 1955 affıyla Meksika’da sürgüne dönüştürüldü. Castro sürgünde Che’yi de katarak 12 Haziran 1955’de “26 Temmuz Hareketi”ni kurdu ve Granma yatı ile Küba’ya çıkarak hareketi 1959 devrimine ulaştırdı.
1956 – Dünya Bankası’nın Assuan Barajı’nın inşasını desteklemekten vazgeçmesi üzerine Mısır devlet başkanı Cemal Abdül Nasır, Süveyş Kanalı’nı millileştirdi.
1957 – Guatemala devlet başkanı Carlos Castillo Armas, bir suikast sonucu öldürüldü.
1963- Yugoslavya, Üsküp’te deprem: 1000 ölü, 100 000 insan sokakta.
1967- Milli Türk Talebe Birliği Başkanı İsmail Kahraman ve diğer yöneticiler müze olan Ayasofya’da namaz kıldı. İfadesi alınan Kahraman düzenlediği basın toplantısında Papa’nın Türkiye ziyaretinin “hristiyanlık alemi için bazı menfaatlar sağlama amacı güttüğünü” iddia etti.
– Tunceli Pülümür’de Richter ölçeğine göre 6 şiddetinde deprem: 95 ölü, 127 yaralı.
1970- Türkçülüğün ileri gelenlerinden tarihçi Ord. Prof. Dr. Zeki Velidi Togan İstanbul’da öldü.
1973- Metal-İş Sendikası’nın, toplu sözleşme anlaşmazlığı nedeniyle 8 işyerinde aldığı grev kararının ilk uygulaması TOFAŞ’ta başladı.
1974- Kıbrıs için ateşkes görüşmelerine Dışişleri Bakanı Turan Güneş katıldı. Güneş, “Ateşkes belli haklarımızı kullanmamamız manasına gelmez” dedi.
– Yedi yıl süren askeri rejimden sonra, Yunanistan’da Konstantin Karamanlis’in başbakanlığında sivil hükümet kuruldu.
– Ege Üniversitesi’nden yardımcı doçent Nebahat Koru türbanla derse girdiği için ceza aldı. Türban tartışması yeniden başladı.
1978- Besteci ve orkestra şefi Ferit Alnar öldü. En çok seslendirilen eserleri: “İki Dans”, “Violonsel Konçertosu”, “Kanun ve Yaylı Sazlar Orkestrası için Konçerto”.
1986- Oyun yazarı Sadık Şendil öldü. “Yedi Kocalı Hürmüz”, Şendil’in eseri.
1987- Yunanistan’da aşırı sıcaklar nedeniyle 700’ünden fazla insan öldü. Hükümet olağanüstü hal ilan etti.
1989- Eskişehir Cezaevi’nde tutuklu ve hükümlülerin 28.günündeki açlık grevine destek için 13 tutuklu yakınının İHD/Ankara Şubesi’nde başlattıkları açlık grevi sürüyor.
1991- 641 işçinin işten çıkarıldığı Paşabahçe Cam’da 2 gündür işyerini terketmeyen 3 bin cam işçisi üretimi durdurdu.
– Asgari ücret brüt 801 bin, net 503 bin lira oldu.
1993- İstanbul, Çanakkale ve İzmir’de Türkiye Denizcilik İşletmesi çalışanları taşeronlaştırmaya karşı toplu vizite eylemi yaptı.
1994 – Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Rus askerlerinin Estonya’dan çekilmesini onayladı.
1995- Manisa Valiliği kırmızı ışıkta geçen yayaların akli dengelerinin kontrol edilmesine karar verdi.
– Özelleştirmeye karşı çıkan 2 bin Et ve Balık Kurumu işçisi koalisyon ortağı DYP ve CHP genel merkezlerinin önünde oturma eylemi yaptı.
– İstanbul Altın Borsası açıldı.
1996- Ölüm orucunun 68. gününde TİKB militanı Tahsin Yılmaz (1954- Kars/ Selim) ve DHKP-C militanı Ayçe İdil Erkmen (1970- Kırklareli) öldüler. 8’e yükselen ölümler için “örgüt infazı” diyen Refah-Yol hükümetinin Adalet Bakanı Şevket Kazan: “Son kez uyarıyorum, eyleminize son verin. Yoksa müdahale ederiz”dedi. ÇHD üyesi avukatlar Adalet Bakanlığı’nın kapısına “Ölümlere doymadınız mı?” yazılı siyah çelenk bıraktı. Bursa’da ölüm orucunda hayatını kaybeden Ali Ayata’nın cenazesi İstanbul Sarıgazi Mezarlığı’nda toprağa verildi. Ankara’da hayatını kaybeden Hüseyin Demircioğlu’nun naaşı ailesi tarafından İstanbul Gazi Mezarlığı’na götürülürken polisçe el konulup Karacaahmet Mezarlığı’na gömdürüldü. Yaşar Kemal ve Zülfü Livaneli’nin ölüm oruçlarını bitirme çabaları sonuçsuz kaldı, mahpuslar Eskişehir Cezaevi’nin kapatılmasını şart koşuyor. Ankara Demokrasi Platformu’ndan 3 bini aşkın kişinin ÖDP İl’den Başbakanlığa yürüyüşünü polis engelledi, çatışma yaşandı.
1997- 115.kez toplanan Cumartesi Anneleri’nin eylemine sanatçı Şah Durna da katılarak konuşma yaptı.
1998- “Adnan Menderes Feribotu” için Yenikapı’da oluşturulan iskele kaçak. İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar Planlama Dairesi’nce hazırlanan 1/5000 ölçekli Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nda iskelenin bulunduğu yer “rekreasyon amaçlı yeşil kuşak” görünüyor.
2000- Kısa adı RTÜK olan Radyo ve Televizyon Üst Kurulu İstanbul’da yayın yapan Özgür Radyo’ya 365 gün kapatma cezası verdi. Özgür Radyo’nun RTÜK kararıyla 1 yıl süreyle kapatılması protesto edildi.
– İtalya’da 32 kent ve kasaba belediyesi çağdaş kentin öldürücü temposuna karşı bir araya gelerek yavaş kent projesini başlattı.
– BM Genel Sekreteri Kofi Annan, 50 uluslararası şirket yöneticisine insan hakları ilkelerine uymaları ve küresel yoksullukla mücadeleye katılmaları karşılığında BM logosunu kullanma teklifi getirdi. BM’nin masaya oturduğu şirketlerin arasında Nike, Shell, BP, Unilever Ericsson, Volvo, Bayer gibi insan hakları sicili bozuk şirketler var. İnsan hakları örgütleri bu girişime sert biçimde karşı çıktılar.
– Almanya’daki bürolarını kapatan Fadıl Akgündüz’ün JET-PA’sının 1.5 yılda Avrupa’daki 20 bin Türk’den topladığı 800 milyon Marklık “kar payı”nı ödeyemeyeceğine ilişkin açıklama yapıldı.
– Eski Refah Partisi milletvekili Hasan Mezarcı, Atatürk’e ve hükümetin manevi şahsiyetine hakaretten 2 yıl 6 ay hapisle cezalandırıldı.
2001- Danıştay, siyanürlü altın işletmeciliğinin durdurulması kararını veren mahkeme kararını iptal etti.
2002- AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İdris Naim Şahin dahil 18 kişi hakkında Erdoğan’ın İBB Başkanı olduğu 1998’de billboard’ların kiralanmasına ilişkin ihalelerin bedellerini düşük göstererek 50 trilyon 7 milyar TL’lık yolsuzluk yaptıkları suçlamasıyla dava açıldı. Sanıklardan Erdoğan ve Şahin dahil 13 sanık hakkında “ihaleye fesat karıştırmak” suçundan 3’er yıl, 5 sanık hakkında da 2 ile 6 yıl arası hapis cezaları isteniyor.
– 12 sivil toplum örgütü İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) çağrısıyla Ankara’da biraraya gelerek “Savaşa Karşı Barış Platformu” oluşturdu. Platform, ABD’nin Irak’a karşı olası müdahalesinin engellenmesi için çalışacak.
– Paşabahçe/ Beykoz Fabrikası işvereninin üretime 15 gün ara verilip işçilerin 15 gün ücretli izne çıkarılması kararına karşı 5 gündür “fabrikayı terketmeme”eylemi yapan Kristal-İş üyesi işçilere Sümerbank işçilerinin gıda yardımı polislerce engellendi.
– Pakistan’ın Güney Pencap eyaletinde 30 yaşındaki dul bir kadına, aşiret meclisi kararıyla topluca tecavüz eden dört erkek idam cezası istemiyle yargılanmaya başladı. Pakistan’da İslam Hukuku sanıkların ‘para veya kadın’ vererek idamdan kurtulmaya olanak tanıyor.
2003- ABD’de mahkeme, üç Katolik rahibe Jackie Hudson (68), Ardeth Platte (66), ve Carol Gilbert’i (55) savaş karşıtı eylemlerinden dolayı iki buçuk yıl hapse mahkum etti.
– “Irak’ta Savaşa Hayır Koordinasyonu” bileşenleri Türkiye’nin Irak’a asker gönderme olasılığına karşı İstanbul Perpa’da açıklama yaptı. Koordinasyon adına 5 kişilik heyet AKP İstanbul İl Merkezi’ne giderek Başbakan Erdoğan’a iletilmek üzere bir bildiri teslim etti.
– Malezya’da mahkeme, bir erkeğin eşini cep telefonuyla gönderdiği mesajla boşanmasını onayladı. Başbakan danışmanı Hamid Osman mesajın açık ve net olması şartıyla, şeriata uygun olduğunu söyledi.
2004- İsrail’de Mordeçay Vanunu’nun ülkeyi terk etme talebi yüksek mahkeme tarafından reddedildi. Vanunu, İsrail’in Dimona nükleer santralındaki gizli faaliyetlerini ortaya çıkarmış ve bu nedenle 18 yıl cezaevinde tutuklu kalmıştı.
– ‘Gırgır” dergisinin kurucusu, ”Avanak Avni”nin yaratıcısı karikatürist Oğuz Aral 68 yaşında Bodrum’da hayatını kaybetti. Oğuz Aral, 1972 yılında Gırgır dergisini Çıkardı. Gırgır 1980’lerde 500 bin tirajla dünyanın en çok satan üçüncü mizah dergisi oldu. ‘Köstebek Hüsnü’, ‘Utanmaz Adam’, ‘Avanak Avni’ Çizgi karekterlerini yaratttı.
– Sinema ve tiyatro oyuncusu Kamran Usluer, 67 yaşında hayata veda ettiler. Usluer, “Salkım Hanımın Taneleri” filmindeki rolüyle 12. Ankara Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu ödülünü almıştı.
2005- Hollandalı yönetmen Theo Van Gogh’u ‘İslama hakaret etti’ diyerek öldürdüğü iddiasıyla yargılanan Fas asıllı Muhammed Bouyeri ömür boyu hapse mahkum oldu.
2006- İsrail, Filistin’in Gazze Şeridi’nde Şaaf bölgesine 50 kadar tankla girdi. Doğrudan konutları hedef alarak 23 kişiyi öldürdü, 38 kişiyi yaraladı.
2007- Pakistan,nükleer başlık taşıyabilen bir füze denemesi yaptı.Füzenin Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’yi hedef alabileceği açıklandı.
– AİHM Rusya’yı, Çeçenistan’daki sivil ölümleri nedeniyle 515 bin TL tazminata mahkum etti.
2008- Hindistan’ın batısındaki Ahmedabad’da düzenlenen bombalı saldırılarda 56 kişi öldü, 200’den fazla kişi yaralandı.
2009- Küba’nın “Ulusal Direniş Günü” olan Moncada Kışlası baskınının yıldönümü TKP’nin Kadıköy’de düzenlediği mitingle kutlandı.
2011-19 Aralık 2000’de Bayrampaşa Cezaevi’ndeki Hayata Dönüş Operasyonu’nda beş kadının yanarak, bir kadının da gazdan zehirlenerek hayatını kaybettiği koğuşlara nasıl müdahale edildiğini gösteren fotoğraflar dava dosyasına girdi. Hayata Dönüş Operasyonu’nda Bayrampaşa kadınlar koğuşunda çıkan yangında koğuşa ıslak yerine benzinli battaniye atıldığı ortaya çıktı.
– Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde son 1 ayda hekimlere yönelik artan şiddete karşı yarım günlük iş bırakma eylemi yapıldı.
2012- Tunceli/ Munzur Kültür ve Doğa Festivali’nde Peri Çayı üzerinde yapımı süren Perpelik Barajı şantiyeye yapılan yürüyüşle protesto edildi.
2013- Başbakan Erdoğan: “Çözüm sürecinden vazgeçen, bu süreci sabote eden, sonuçsuz bırakan asla ve asla biz olmayacağız”.
– Ethem Sarısülük, katledilişinin 40.gününde Ankara ve İstanbul’da anıldı. Gezi Direnişi’nde hayatını kaybedenlerin aileleri Meclis’te “adalet” istedi.
– İzmir Büyükşehir Belediyesi ile DİSK/Genel-İş görüşmelerinin tıkanması üzerine İZENERJİ’nin 4 bin çalışanı greve gitti.
– Dev Sağlık-İş’in örgütlediği taşeron işçilerin sendikalı olma hakları mahkemece tanındı ve sendika 7.899 üye sayısıyla yetki aldı.
– “Hamileler sokağa çıkmasın” diyen Ö.Tuğrul İnançer Istanbul, İzmir ve Ankara’da protesto edildi.
– Tunus’taki Halk Hareketi Partisi Başkanı ve Kurucu Meclisi üyesi Muhammed el-Brahmi, evinin önünde düzenlenen suikast sonucu yaşamını yitirdi.
2015- Suruç katliamını PKK ve HDP’nin planladığını öne sürüp Çözüm Süreci’nin terkedilmesi ve İç Güvenlik Yasası vb. yasaların eksiksiz kullanılmasını isteyen MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli: ”AKP bir karar arifesinde olduğunu iyi bilmelidir.”
2017- Taliban militanlarının Afganistan’ın Kandahar vilayetinin Hakriz ilçesindeki askeri kampa ağır silahlarla düzenledikleri saldırıda 33 asker yaşamını yitirdi.
– Merve Kavakçı, Dışişleri Bakanlığı yaz dönemi kararnamesiyle Türkiye’nin Kuala Lumpur Büyükelçiliğine atandı.