Belleğimizde: 27 Ocak

1299 – Osmanlı Devleti kuruldu.
1563- Denizle ilgili olarak yazdığı eserlerle tanınan matematik bilgini, coğrafyacı, yazar ve şair, Osmanlı denizcisi Seydi Ali Reis Diyarbakır’da vefat etti.
1635- Osmanlı döneminin en büyük kaside ve hiciv ustası Şair Nef’i İstanbul’da idam edildi.
1756 – Avusturyalı besteci Wolfgang Amadeus Mozart doğdu.
1873- Türk basınında ilk sansür uygulaması, Ebuzziya Tevfik’in çıkardığı Hadika Gazetesi’nin ‘zihinleri bulandırdığı’ gerekçesiyle iki ay süreyle kapatılması kararı verilerek gerçekleşti.
1880 – Thomas Edison elektrik ampulünün patentini aldı.
1901 – İtalyan besteci Giuseppe Verdi öldü.
1923 – Almanya’da Nazi Partisi’nin ilk kongresi toplandı. Toplantıda konuşan Adolf Hitler, Versailles Antlaşması’nın iptal edilmesini istedi.
1926- İskoç buluşçu John Logie Baird, Londra’da ilk gerçek televizyon yayınını yaptı. İletişim ve eğlence dünyasında yeni bir çığır açıldı.
1934 – Fransa’da Camille Chautemps istifa etti, yeni hükümeti Edouard Daladier kurdu.
1937 – Cenevre’de Milletler Cemiyeti toplantısında Hatay’ın bağımsızlığı kabul edildi.
1943 – Varlık Vergisini ödeyemeyen mükellefler, borçlarını “bedenen çalışarak ödemeleri” için çalışma kamplarına gönderildi. Tümü İstanbullu gayrimüslimlerden oluşan 32 kişilik ilk kafile Aşkale’ye doğru yola çıktı.
1944- Kızılordu, 872 gündür Nazi orduları ile müttefiklerinin kuşatması ve ateşi altındaki Leningrad’da kuşatmayı tümüyle ortadan kaldırdı.
1945 – Sovyetler Birliği’nin Kızıl Ordu birlikleri, Polonya’da Almanya’nın kurduğu Auschwitz ve Birkenau kamplarını ele geçirdi. 5 bin tutuklunun bulunduğu ve çoğunun hastalık ve açlıktan ölmek üzere olduğu bildirildi. 1940-1945 yılları arasında başta Yahudiler olmak üzere en az 1.3 milyon kişi Auschwitz’e nakledildi ve en az 1.1 milyonu katledildi.
1947 – Okullar dışında, din eğitimi yapılmasına izin verildi. Okul dışı din eğitimi hükümetin gözetiminde yapılacak.
1954- Köy enstitüleri ile ilk öğretmen okullarını “ilk öğretmen okulları” adı altında birleştiren yasa Meclis’te kabul edildi. Böylece Köy enstitüleri kapatıldı.
– Millet Partisi kapatıldı; din esasına dayanan ve amacını gizleyen bir parti olduğu iddia edildi, yöneticileri de birer gün hapis ve 250’şer kuruş para cezasına çarptırıldı.
1958 – Kıbrıs’ta 10 bin Türk “taksim” lehinde gösteri yaptı. İngiliz askerleri topluluğun üzerine zırhlı araçlarla yürüdü, yaralananlar oldu.
1965- Ord. Prof. Ali Fuat Başgil’in 5 yıl hapsi istendi. Ali Fuat Başgil İsviçre’de Fransızca olarak 27 Mayıs Askeri İhtilali adlı bir kitap yayınlamıştı.
1966 – “En az (asgari) geçim indirimi” uygulamasına başlandı. Uygulama ile memur ve işçiler sosyal durumlarına göre ayda 2 ile 91 lira fazla alacaklar.
1967 – Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencileri yeni yönetmelik hükümlerini protesto için boykota başladılar.
1969 – Anlaşma olmaması üzerine Teksif, iki fabrikada daha greve başladı. İzmir Halkapınar Basma Fabrikası ile Manisa Pamuklu Sanayi Fabrikası’nda greve gidildi. Böylece grev yapılan işyeri sayısı beşe, işçi sayısı 8 bine çıktı.
– İstanbul Aksaray’daki Küçük Opera Tiyatrosu tamamen yandı.
1971 – Türkiye İşçi Partisi Amasya İl Başkanı Şerafettin Atalay öldürüldü.
– Polisin SBF yurtlarına yaptığı baskına dair savcılık kararının, baskından 3 saat sonra alındığı ortaya çıktı.
1972 – Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idamları tartışmasında Süleyman Demirel, “Rejimi değiştirme gayreti siyasi suç değildir” dedi.
1973 – Türkiye’nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ve Konsolos Bahadır Demir Ermeni örgütü ASALA tarafından öldürüldü.
– ABD’nin Vietnam’dan çekilmesi, ABD ve müttefiklerinin destek verdiği Güney Vietnam’ın kendi kaderini tayin etmesine ilişkin ateşkes anlaşması, Paris’te komünist Kuzey Vietnam (Vietkong) temsilcilerinin de katılımıyla imzalandı.
1976 – Komandolar tarafından 15 gün önce yaralanan İTÜ öğrencisi Özer Elmas’ın öldüğü haberi üzerine, Tophane’den Beyazıt’a yürümek isteyen Devlet Güzel Sanatlar Akademisi öğrencilerine polisin açtığı ateşte, Ankara DMMA öğrencisi Metin Arıkan öldü, 7 öğrenci yaralandı.
1977- Ülkücülerce kurşunlanarak öldürülen Cerrahpaşa Tıp Fakültesi öğrencileri Baki Ünlü ve Hüseyin Yabuz’un cenazeleri 15 bin kişinin katıldığı törenle Sirkeci’den memleketlerine gönderildi
1981- Mamak Askeri Cezaevi’nde bir cemse içinde yayıncı İlhan Erdost’un dövülerek öldürülmesiyle ilgili 4 er ile 1 astsubay hakkında dava açıldı. Mart 1984’de verilen kararda erler 8 ile 10 yıl 8 ay, astsubay 10 yıl 8 ay hapis cezası aldı. Astsubay’ın temyiz edilen cezası 1986’da önce ”görevi ihmal”den 3 yıl hapis ve en son Yargıtay 5.Dairesi kararıyla 6 ay hapis ile sonuçlandı.
1984 – Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz’ü öldürmekten sanık İbrahim Çiftçi hakkındaki ölüm cezası kararı Yargıtay’ca 4.kez bozuldu. Altı yıldır tutuklu bulunan İbrahim Çiftçi tahliye edildi.
1986- Tunceli Valisi Emekli General K.Güven’in imzası ile 46 muhtar görevlerinden uzaklaştırılıp yerlerine “atama” yapıldı, 9 kişi İl dışına gönderildi.
– Nokta Dergisi’nin eski polis Sedat Caner’in “işkenceli sorgu” itiraflarını konu alan son sayısı birçok il ve ilçede bazı kişilerce topluca satın alınarak toplandı. Başbakan T.Özal itirafçı polis Sedat Caner’in “sol örgütlerle ilişkisi nedeniyle meslekten atılmış olduğunu” ileri sürdü.
1987- Barış Derneği Davası’na savunmalarla devam edildi.
1988- Server Tanilli’nin Nasıl Bir Demokrasi istiyoruz adlı kitabı toplatıldı.
– Cezaevindeyken ölüm orucunda beyin hücreleri tahrip olan Aysel Zehir’e Fransa’daki Uluslararası Rehabilitasyon ve Araştırma Merkezi’nde (RCT) tedavi görmesi için 27 Ağustos 1987’de yaptığı pasaport başvurusuna “sakıncalı olduğu” gerekçesiyle henüz yanıt verilmedi.
1989- İçişleri Bakanı Mustafa Kalemli, Cizre/Yeşilyurt köylülerine jandarmanın dışkı yedirmesi olayını yalanladı.
1990- “Demokratik kitle örgütlerine baskıları protesto” gerekçesiyle korsan gösteri yapan bir grup Laleli’de kendilerine müdahale eden polislerin otolarını tahrip etti.
– Türkiye Hemşireler Derneği’ne üye oldukları gerekçesiyle soruşturulan 2 hemşirenin açlık grevi 9.gününde.
– Yılmaz Güney, Paris’te 7 bin kişiyle anıldı. Aziz Nesin, Adalet Ağaoğlu, Erdal Öz, Server Tanilli, Atıf Yılmaz, Şerif Gören, Tarık Akan, Tuncel Kurtiz, Nihat Behram, Mustafa Ekmekçi, Vera Tulyakova konuştu; Melike Demirağ, Edip Akbayram ve Arif Sağ konser verdi.
– Sinema Oyuncuları Derneği’nin (SODER) tartışmalı geçen 2. Olağan Genel Kurulu’nda, başkanlığını Türkan Şoray’ın yaptığı mevcut dernek yönetim kurulunun gösterdiği adaylar yönetime seçildi.
1991- İstanbul’da “Barışa Çağrı Mitingi” dahil Körfez Savaşı karşıtı birçok etkinliğin valilikçe yasaklanmasını Mis Sokak’ta protesto etmek isteyen İHD İstanbul Şubesi’nden 11 kişi gözaltına alındı. Körfez Savaşı’na karşı Mülkiyeliler Birliği tarafından düzenlenen ve Erdal İnönü, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan ve Doç.Haluk Gerger’in konuşacağı “Bu savaş bizim savaşımız değil, savaşa son” başlıklı panel Ankara Valiliği’nce 2 ay süreyle ertelendi. İstanbul’da düzenlenen “Körfez Bunalımı, Türkiye ve Güvenlik Politikaları” konulu panelde konuşan Uğur Mumcu: ”Türkiye kendi çıkarı olmadan, ulusal irade olmadan tek adam kararıyla hareket ediyor.”
– Somali diktatörü Muhammed Siyad Barre isyancıların başkent Mogadişu’yu ele geçirmesi üzerine ülkeden kaçtı.
1993- Batman’da 1992 yılında hemen tamamı faili meçhul kalan suikastlarda 139 kişi, 1993’ün ilk 26 gününde ise 20 kişi öldürüldü.
– Uğur Mumcu’yu Ankara’da yüzbinler uğurladı.
1994 – İçişleri Bakanı Nahit Menteşe İstanbul Kumkapı Polis Karakolu’nda gözaltına alınan Vakkas Dost isimli vatandaşın polis memuru Nurettin Öztürk tarafından dövülerek öldürüldüğünü açıkladı.
– Özgür Gündem gazetesinin Ankara temsilciliğinde patlama oldu. Gazetenin Ankara Haber Merkezi’ne de molotof kokteyli atıldı.
– Can Yücel ve Gerçek Dergisi Yazı İşleri Müdürü Yücel Özdemir, Can Yücel’in dergide yayınlanan “Heykel ve Köpek” adlı yazısında “Atatürk’e hakaret ettiği” gerekçesiyle açılan davada beraat ettiler.
1995 – Eylül 1994’ten beri Paris’te cezaevinde bulunan Dev-Sol lideri Dursun Karataş 1995’te serbest bırakıldı. Dursun Karataş sahte kimlikle Fransa’ya giriş yaparken tutuklanmıştı.
– Çocuk Hakları Sözleşmesi Türkiye tarafından çekince koyularak kabul edildi.
1996 – Gazeteci Metin Göktepe’nin gözaltındayken dövülerek öldürülmesiyle ilgili olarak Eyüp İlçe Emniyet Müdürü, 2 emniyet amiri, 1 komiser yardımcısı ile 11 polisin silah ve kimliklerine el konularak açığa alındı.
– Aras Kargo grevinin 227. gününde DİSK/Nakliyat-İş üyesi işçiler İstanbul Bahçelievler’deki Zafer Sineması’nda “Dayanışma Gecesi” düzenledi. Orhan Aydın’ın sunduğu gecede çok sayıda sanatçı sahne aldı.
– Cumartesi Anneleri G.Saray’daki oturma eylemi sonrası yaklaşık 1.000 kişinin katılımıyla Metin Göktepe’nin katledildiği Eyüp Spor Salonu’nun önünde toplandı ve bahçeye kırmızı karanfiller bıraktı.
1997- 13 Nisan 1970’de Dr.Necdet Güçlü’yü silahla öldürmekten 12 yıl hapse mahkum olup 1974’de Af Yasası ile hapisten çıkan Ülkü Ocakları Başkanı İbrahim Doğan’ın TBMM’de doktor olarak görev yaptığı ortaya çıktı.
– Bodrum açıklarındaki Kardak kayalıklarına Yunan ve Türk gazetecilerin ayrı ayrı bayrak dikmeleri Türkiye ile Yunanistan arasında gerilim yarattı.
– Lima’da Japon Büyükelçiliği’nde 72 kişiyi rehin tutan Tupac Amaru gerillaları, Peru polisinin binanın çevresinde askeri marşlar eşliğinde “uyarı yürüyüşü” yapmasına ateşle karşılık verdi, polisin zırhlı aracı isabet aldı.
1999- Özgür Gündem’de yayınlanan bir yazısından dolayı aldığı 7.5 aylık cezasını çeken gazeteci- yazar Ragıp Duran cezaevinden çıktı.
2000 – Kamuoyunda, İkinci Manisa davası olarak bilinen 10’u tutuklu 14 sanığın yargılandığı ve Yargıtay tarafından iki kez usulden bozulan davada, sanıklar, 2 yıl 6 ay ile 15 yıl arasında değişen hapis cezalarına çarptırıldı.
2001- İran’da 1998’de beş aydının art arda öldürülmesiyle ilgili 18 gizli servis ajanının yargılandığı dava sonuçlandı. Üç ajana idam, beş ajana müebbet, yedi ajana 10 yıl hapis cezası verildi.
– Maria de Mederios’un 1974’deki Portekiz Karanfil Devrimini konu alan “Nisan Devrimi” filmi gösterime girdi.
2002 – Adalet Bakanlığı Burdur Cezaevi’ndeki operasyonda iş makinasıyla kolu koparılan siyasi hükümlü Veli Saçılık’a takılan kolun bedeli olarak 16,5 milyar lira ödedi. 2015 Yılında sonuçlanan bir davada ise operasyonda yıkılan duvar bedeli olarak 31 milyarın (yasal faizi ayrıca hesaplanmak üzere), Veli Saçılık ve arkadaşları tarafından ödenmesine karar verildi.
– İstanbul’da aralarında İHD, ÖDP, HADEP’lilerin de bulunduğu kadınlar F tipi cezaevlerine karşı Başbakanlığa Galataaray’dan kart postaladı.
– Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov, görev süresini beş yıldan yedi yıla çıkarmak için yapılan referandumda yüzde 92 evet oyu aldı. Siyasi elitin iktidarını sağlama bağlayacak olan iki kanatlı parlamento önerisi de yüzde 93 oyla kabul edildi.
2003- BM Silah Denetim Komisyonu (UNMOVIC) Başkanı Hans Blix ve Uluslararası Atom Enerji Ajansı Başkanı Muhammed El Baradey, iki aylık incelemeden sonra hazırladıkları Irak’ın silahlarına ilişkin raporu BM Güvenlik Konseyi’ne sundu: “Yasaklı silah bulamadık. Araştırmanın bitmesi için süre gerekli.”
– Nobel ödülü sahibi 40 Amerikalı savaş karşıtı 74 sayfalık bir bildiriye imza attı. İmza atanlar arasında atom bombasının yapımına katılan 1967 Nobel Fizik Ödülü sahibi Hans Bethe de yer aldı.
– CHP Gençlik Kolları, ülke genelinde düzenlediği “Savaşa Hayır” kampanyası çerçevesinde topladığı 500 bin imzayı, TBMM Başkanlığı’na sundu.
2004- “Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı” KESK üyesi sendikalar tarafından Türkiye genelinde protesto edildi.
2005 – Ankara 9. İdare Mahkemesi, SEKA’nın saat 18. 00’de kapatılmasını öngören Özelleştirme Yüksek Kurulu kararını Selüloz-İş’in başvurusu üzerine durdurdu. Kapatılma kararı üzerine 734 SEKA işçisi 10 gün önce kendilerini fabrikaya hapsetmişti. Eylem devam ediyor.
– Filistin’de, 1967’den beri ilk kez yerel seçimler yapıldı. Belediye meclislerindeki 118 sandalyenin 77’sini Hamas kazandı. Filistin lideri Mahmud Abbas’ın örgütü El Fetih ise 26 sandalye kazanabildi.
2008- Filistin’in bağımsızlığı için silahlı mücadeleyi savunan, Yaser Arafat’ın İsrail’le yaptığı barış anlaşmalarına karşı çıkan Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’nin (FHKC) kurucusu, Marksist Corc Habaş 80 yaşında hayatını kaybetti.
2009- Neo-liberal küreselleşme politikasına karşı mücadele vermek için 2001 yılından beri düzenlenen Dünya Sosyal Forumlarının (WSF/DSF) dokuzuncusu Brezilya’nın Belem (Para) kentinde başladı.
2010- Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Türkiye’den dini kurumların tüzel kişiliğini, Patrikhane’nin “ekümenik” sıfatını kullanma özgürlüğünü tanımasını, el konan vakıflar sorununu çözmesini, Ruhban Okulu’nun açılmasını, Mor Gabriel’i korumasını, nefret beyanını suç olarak tanımlamasını, Hrant Dink cinayetini çözmesini istedi.
– Diyarbakır Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemesi’nin 15 yaşındaki Batmanlı kız çocuğuna Terörle Mücadele Yasası kapsamında 8 yıl hapis cezası verildi.
2011- Tunceli’de düzenlenen açık hava toplantısında Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu’nun (TİKKO) kurucusu İbrahim Kaypakkaya’dan övgüyle söz ederek terör örgütü propagandası yaptığı iddiasıyla yargılanan Pınar Sağ ile Mehmet Özcan 10’ar ay hapis cezasına çarptırıldı.
Tunceli’nin Nazımiye ilçesindeki “Düzgün Baba” şenliklerinde okuduğu bir türküde “terör örgütü propagandası yaptığı” iddiasıyla yargılanıp beraat eden Ferhat Tunç, Yargıtay 9.Daire’nin kararı bozması üzerine yeniden çıktığı duruşmada 25 gün hapse mahkum edildi.
– Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin açıklamasına göre 2010’da hakkında en fazla ihlal kararı verilen ülke Türkiye oldu.
– Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 2007 yılında işlenen Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink cinayeti davasıyla ilgili Devlet Denetleme Kurulu’nu devreye soktu.
– Başbakan Erdoğan’ın Erzurum’da öğrenci temsilcileriyle toplantısı Genç-Sen, Kaldıraç, Ekim Gençliği, Tüm-İGD ve DPG’liler tarafından protesto edildi. Kızılay’dan Başbakanlığa yürümeleri polisçe engellenen öğrencilerden 8’i, 3 saatlik oturma eyleminin ardından gözaltına alındı.
Öğrenci Kolektifleri’nin Yıldız’dan Beşiktaş’taki Başbakanlık Ofisi’ne yürüyüşüne biber gazı ve tazyikli su ile saldıran polis 30’a yakın öğrenciyi gözaltına aldı.
Erdoğan’ın ÖTK’lerle görüşmesini protesto için ayrı ayrı Erzurum’a doğru yola çıkan Kolektif-Genç-Sen ve TGB otobüsleri polislerce engellendi, defalarca durdurulup öğrenciler kimlik yoklamalarına tabi tutuldu, otobüsler bekletildi.
2012- Diyarbakır’da üç yıldır süren, 104’ü tutuklu 152 sanıklı KCK ana davasında, Seyithan Şen, Veysi Akar, İhsan Seviktek, Abdurrahim Tanrıverdi ve Adnan Bayram tahliye edildi.
– Barış ve Demokrasi Partisi Uludere katliamını Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne taşıdı. Başvuruda Türkiye’de etkin bir soruşturma yürütülmeyeceği şüphesi vurgulanarak, sorumluların ancak uluslararası yargılama mekanizmaları sayesinde açığa çıkarılacağı belirtildi.
– Aralarında Orhan Pamuk, J. M. Coetzee, Nadine Gordimer, Toni Morrison, Mario Vargas Llosa gibi Nobel ödüllü yazarların da bulunduğu 170 uluslararası yazar Meksika gazetesi El Universal’de, gazetecilerin özgürlüğünü savunma amaçlı tam sayfalık bir ilan verdi.
2013- Zonguldak’ta Genel Maden-İş’in düzenlediği “Emeğe Saygı” mitinginde taşeron cinayetleri protesto edildi.
– Emek Partisi (EMEP) üyeleri, Suriye ve Kürt sorununda savaş çığırtkanlığı ve çözümsüzlük politikalarına karşı başlattığı kampanya çerçevesinde Ankara’da EMEP Genel Merkezi’nden Sakarya Caddesi’ne yürüdü.
– İstanbul Samatya’da HDK, BDP ve İHD’lilerden oluşan kitle Kocamustafapaşa Meydanı’ndan 28 Aralık’ta öldürülen Maritsa Küçük’ün evine yürüyerek karanfil bıraktı, ardından Samatya Meydanı’na devam ederek basın açıklaması yaptı.
– 1971’de faili meçhul kalan bir saldırıda hayatını kaybeden TİP Genel Yönetim Kurulu üyesi ve Amasya İl Başkanı Şerafettin Atalay anıldı.
– Brezilya’nın Santa Maria kentindeki bir gece kulübünde çıkan yangında 245 yaşamını yitirdi, 120 kişi yaralandı.
2015- İzmir merkezli 13 ilde “yasa dışı dinleme yaptıkları” iddia edilen emniyet mensuplarına yönelik operasyon başlatıldı, 17 şüpheli gözaltına alındı.
2016- Ankara Bölge İdare Mahkemesi 1.Kurulu, Torun Center’da 10 işçinin hayatını kaybettiği iş cinayeti davasında savcılığın ve ailelerin avukatlarının itirazlarını kabul ederek, TOKİ yöneticileri yönünden soruşturma izni verilmemesine ilişkin idari kararı iptal etti.