Belleğimizde: 29 Ağustos

1825 – Portekiz, Brezilya’nın bağımsızlığını tanıdı.
1842- “Afyon Savaşı”nı sona erdiren Nanking Anlaşması İngiltere ile Çin arasında imzalandı.
1918- Polonya bağımsızlığını ilan etti.
1923- İngiltere Hükümeti Türkiye ile savaş nedeniyle sürdürdüğü ticaret yasağını kaldırdı.
1924- Almanya, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı’nı onayladı. Bu plana göre Almanya savaş tazminatı ödeyecek.
1925- Mustafa Kemal, “Milleti sevk ve idare edenlerin mesnedi ordu olmuştur” dedi.
1929- Graff Zeppelin hava gemisi 21 gün süren dünya çevresindeki turunu tamamladı.
1933- Almanya’da Yahudiler toplama kamplarına gönderilmeye başlandı.
1938 – Askeri Mahkeme, Nazım Hikmet’i Donanma’yı dağılma ve ihtilale maruz bırakmaya yönelik komünist faaliyette bulunmak” suçlamasıyla 13 yıl 4 ay hapse mahkum etti. 13 yıl 4 aylık ceza, 29 Mart 1938’de”Harp Okulu Olayı”ndan aldığı 15 yıllık cezasının üzerine eklendi ve Nazım’ın cezası 28 yıl 4 aya yükseldi. Nazım Hikmet’le birlikte aralarında Hikmet Kıvılcımlı ve Kemal Tahir’in de bulunduğu 15 kişi 3 ile 18 yıl arası hapis cezasına çarptırıldı.
1947 – ABD’li bilim insanları, nükleer güç için plütonyumu parçalamayı başardılar.
1964- Ankara, İstanbul ve İzmir’de Kıbrıs konusunda büyük yürüyüşler ve mitingler düzenlendi. İzmir Fuarı’nda Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Mısır pavyonları tahrip edildi; 80 kişi gözaltında.
1966 – Mısırlı yazar ve Müslüman Kardeşler hareketinin lideri Seyyid Kutub idam edildi.
1967- İstanbul’da kurulu Gevriyeloğlu Mensucat fabrikasında çalışan DİSK Tekstil üyesi işçiler uyuşmazlık üzerine greve çıktı. İşçiler boş oturmamak için çevre park ve sokakları temizlemeye başladı. Polis bu eylemi önlemeye çalıştı. Grev 29 Ağustos’ta anlaşmayla kaldırıldı.
– Nikos Kazancakis’in Türkçe’ye “Ya Hürriyet Ya Ölüm” olarak çevrilen “Kaptan Mihalis” adlı romanı MTTB’nin ihbarı üzerine toplatıldı. 1957’de Türkiye’ye girişi yasaklanmış olan kitap, Osmanlı yönetimine karşı Girit adasındaki Yunan ayaklanmasını konu ediniyordu.
1968- ABD Akdeniz Filosu’ndan 6 savaş gemisinin İzmir Limanı’na gelişini protesto için öğrenci derneklerinin Cumhuriyet Alanı’nda düzenlediği mitinge dinci/milliyetçi bir grubun saldırısında 10 öğrenci yaralandı.
1970- İstanbul Üniversitesi Hukuk ve Edebiyat Fakültesi ile İTÜ’den 9 öğrenci (N.Tören, V.Sarısözen, I.Gündüz, S.Güvenç, E.Arkan, M.Sürücü, İ.Nemoğlu, H.Kaya ve A.Ercan) “15/16 Haziran olaylarına karışmak, işçileri isyana kışkırtmak” vb. iddialarından yargılanmaya başlandı.
1973- Üniversite sınav sorularını sattıkları gerekçesiyle haklarında dava açılan, Hırka-i Şerif Camii müezzini ile 1 öğretmen, 6 öğrenci ve 5 matbaa işçisinin yargılanmasına başlandı.
1976- Süt sığırcılığının geliştirilmesi için Amerika’dan Diyarbakır’a 1 boğa ile 80 inek getirildi.
1976- Türkiye Emekçi Partisi (TEP) üyesi bir grup, “Lübnan’da ilericilere karşı ABD-Suriye işbirliğini” Suriye Konsolosluğu önünde protesto etti.
1979- Son 1 ay içerisinde 17 kişinin öldürüldüğü Siverek’ten, halk göç etmeye başladı.
1980- Genelkurmay Başkanı Kenan Evren sıkıyönetimin kaldırılmasını istedi. Sonraki ay yapılan 12 Eylül askeri darbesiyle devlet başkanı olan Evren 29 Ağustos 1981’de “Ordu her zaman ulusuna yardım edip kışlaya dönmüştür” dedi.
– Eski ÜGD yöneticisi itirafçı Ali Yurtaslan, Alman televizyonunda “MHP uyuşturucu madde ticareti yapıyor” dedi.
1981- Sakıp Sabancı: “Türkiye’de 12 Eylül 1980’den sonra ekilen tohumların meyve vermesinin beklentisi içindeyiz.”
1982- Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Bilim ve Sosyalizm Yayınları’nın 30 kitabından yaklaşık 150 bin adedine el koydu. Bilim ve Sosyalizm Yayınları’nın daha önce 16 kitabı için alınan yasaklama ve toplattırma kararına yapılan itiraz henüz sonuçlanmamıştı.
– Devlet Başkanı Kenan Evren: “Yapımıza ve stratejik konumumuza uygun bir Anayasa yapmak zorundayız.1961 Anayasası bize bol geldi”
– İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman öldü.
1984- Askeri Yargıtay, 2 yıl 2 aydır devam eden Barış Derneği Davası’nda Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi’nin verdiği mahkumiyet kararlarını “eksik soruşturma” gerekçesiyle bozdu. Sanıkların tahliye talebi ise reddedildi.
– Puro Sabun’un 60 işçisi, Bölge Çalışma Müdürlüğü’nün kararına rağmen Sıkıyönetim’in izniyle ücretlerini alamadan işten atıldı.
– IGL/STFA’nın 2.Boğaz Köprüsü şantiyelerinde, işten çıkarılan 45 işçinin geri alınması için 1300 işçi direnişte.
– Irak ordusunun saldırısından kaçan binlerce Kürt Türkiye sınırına yığıldı.
1988- Aliağa Viking Kağıtçılık ve Kemalpaşa OLMUKSA’da toplu sözleşme görüşmeleri tıkanırken, Kağıt İşverenleri Sendikası’nın “grup sözleşmesi” teklifini protesto eden Selüloz-İş üyesi 300 işçi yemek boykotu yaptı.
– 12 Eylül darbesi sonrası çalışmalarına ara veren Türk PEN Kulübü için 8 yıl sonra yeniden kuruluş çalışmalarına başlandı. Türkiye Yazarlar Sendikası’nın düzenlediği toplantıda 18 kişilik kurucular kurulu ile 6 kişilik yürütme kurulu belirlendi.
1989- Zülfü Livaneli’nin Yarımca Açıkhava Tiyatrosu’nda 09Eylül’de vereceği konsere Körfez kaymakamlığı izin vermedi.
– TGS üyelerinin “ek zam” taleplerinin Türkiye Gazete Sahipleri Sendikası’nca reddine karşı bir grup gazeteci ve SHP milletvekilleri Cağaloğlu’nda toplanıp TGSS’ye yürüdü.
– Aziz Nesin Cumhuriyet Kitap Kulübü sergisine yapılan saldırıyı protesto için Mis Sokak’ta kitaplarını imzaladı.
1992- Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş Güneydoğu’da yaralanan erleri GATA’da ziyaret ederken yanındaki komutanlara: “Bunların içinde 4 kişi kazara yaralanmış, bu çok fazla değil. Vietnam’a da Amerikalılar ilk gittiklerinde bu tür yaralanmalar çok olmuştu” dedi.
1994- Yavuz Özkan’ın yönettiği “Bir Sonbahar Hikayesi” filmi İskenderiye 10. Uluslararası Film Festivali’nde en iyi kadın oyuncu, en iyi erkek oyuncu ve en iyi senaryo ödüllerini aldı.
1994- İşgali sürdüren Aras Kargo işçilerine destek için Ana Depo önüne giden DİSK/Genel-İş üyesi işçileri jandarma dağıttı.
1995- Yeni Politika Gazetesi Muhabiri Seyfettin Tepe, Bitlis Emniyet Müdürlüğü’nde öldürüldü. Polis, “kendisini iç çamaşırıyla asarak öldürdü” gibi gülünç bir açıklama yaptı. Seyfettin Tepe, Yeni Politika gazetesinin Batman muhabiriydi. Özgür Gündem gazetesinin Bitlis muhabiriyken gözaltına alınıp kaybedilen kardeşi Ferhat Tepe ile ilgili araştırma yapıyordu. 1995 yılı Ağustos ayı başlarında Batman’da gazete bürosundan gözaltına alınarak Bitlis’e götürüldü. Birkaç gün sonra da Bitlis Emniyet Müdürlüğü’nde “intihar etti” denilerek cesedi ailesine teslim edildi.
1996- PKK’nin kaçırarak 14 aydır elinde tuttuğu 8 askeri almak için İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Akın Birdal, Refah Partisi Van Milletvekili Fettullah Erbaş ve Mazlum-Der Genel Başkan Yardımcısı İhsan Aslan Kuzey Irak’ta Zap kampına gittiler, askerleri alamadan geri döndüler.
– Türkiye İsrail ile ikinci bir askeri anlaşma yaptı.
1998- Polis Cumartesi Annelerinin Galatasaray’daki eylemine bu hafta da müdahale etti: 150 gözaltı.
– Greenpeace üyeleri Enerji Bakanlığı binası üzerine “Cumhur Ersümer: Atoma Hayır” yazılı bir pankart sarkıttı, 11 kişi gözaltına alındı.
2001- Britanya, tarihinde ilk kez Kuzey Kore’nin Pyongyang kentinde büyükelçilik açtı.
2002- Nijerya’da Şeriat mahkemesi, evlilik dışı cinsel ilişki kurmakla suçlanan çifte taşlanarak ölüm, yani recm cezası verdi.
2003- Irak’ın Necef kentinde Hz.Ali Türbesi’nin kapısında bomba patladı. Şii lider Muhammed Bekir el Hakim dahil 125 kişi öldü, 142 kişi yaralandı. Şii örgütü Irak İslam Devrimi Yüksek Konseyi lideri Ayetullah Muhammed Bekir el Hakim, ılımlı bir lider olarak biliniyordu.
2004- New York’ta “Barış ve Adalet İçin Birlik”in düzenlediği mitinge 400 bin insan katıldı. Bush ve Irak savaşını protesto etti.
– Çeçenistan’da devlet başkanlığı seçimini Rusya’nın desteklediği İçişleri Bakanı Ali Alhanov kazandı.
2005- Devlet Tiyatrosu oyuncuları İstanbul, Ankara ve İzmir’de hükümetin Devlet Tiyatroları’ndaki tavrını protesto etti. Politik müdahaleleri kınadı, yeni genel müdürü istifaya çağırdı.
– EMO, Haber-İş, Haber-Sen, Türk Haber-Sen ve Birlik Haber-Sen temsilcileri Türk Telekom’un satışını protesto etti.
– Katrina Kasırgası, Louisiana’dan Florida’ya kadar olan bölgede 1836 kişinin ölümüne ve 115 milyar dolar zarara neden oldu.
2006- Formula 1’i düzenleyen FIA (Uluslararası Motor Sporları Federasyonu), KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat’ın 1. olan Felipe Massa’ya kupayı vermesi nedeniyle soruşturma başlatttı.
2007- “İnsanca bir yaşam için toplu sözleşmeye yürüyoruz” sloganıyla yola çıkan KESK Danışma Meclisi üyeleri Ankara’ya ulaştı.
2008- Memur maaşlarına yapılacak zammın belirleneceği toplu görüşmenin 4. turunda, hükümetin yüzde 7.6’lık zam önerisini sunan Bakan Başesgioğlu, ’Bu kabul edilemez’ diyen sendikacılara, ‘Olsa dükkân sizin’ karşılığını verdi.
2009- Okmeydanı’nda ÖDP’nin 2002 seçim bildirilerini dağıtırken vurularak hayatını kaybeden Sinan Kayış yürüyüşle anıldı.
2010- TKP, ÖDP, EMEP ve Halkevleri öncülüğünde Kadıköy’de “Referandum’da Hayır” mitingi yapıldı.
– Endonezya’nın Sumatra Adası’ndaki Mount Sinanbug Yanardağı, 400 yıl aradan sonra faaliyete geçti.
2011- F tipi cezaevlerinde tecridin bitmesi için 293 gün açlık grevi yapan TAYAD Genel Başkanı Av.Behiç Aşçı: “Tecrit bitmiyor, aksine AKP tarafından ağırlaştırılarak sürdürülüyor. AKP iktidarında hem tecrit arttı hem de tecridin yasal dayanağı sağlandı.”
2012- Bilgi Üniversitesi’nde Sosyal-İş Sendikası örgütlenmesine karşı 13 çalışanın işten çıkarılması protesto edildi.
2013- Suriye’ye planlanan askeri müdahale ülke genelinde protesto edildi.
2015- İHD Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan: ”Çatışmaların başladığı 24 Temmuz’dan bu yana geçen 37 günde 47 sivil öldürüldü, 130’u yaralandı, 2.544 kişi gözaltına alındı, 338’i tutuklandı.”
2016- 1951 TKP Tevkifatı’nda tutuklanıp 7 yıl hapis yatan, 2002 seçimlerinde DEHAP’tan aday olan şair, yazar ve senarist Vedat Türkali (Abdülkadir Pirhasan) 97 yaşında hayata veda etti.