Belleğimizde: 29 EYLÜL

1547- “Don Kişot”un (Don Qixote) yaratıcısı İspanyol yazar Miguel de Cervantes doğdu.
1887- İlk gramofon patenti, Alman kâşif Emil Berliner tarafından alındı.
1902- “Nana”, “Germinal” ve “Meyhane” gibi romanlarıyla ünlü Fransız romancı Emile Zola, uykusunda duman zehirlenmesinden yaşamını yitirdi.
1808 – Sened-i İttifak imzalandı.
1911-Trablusgarp topraklarının İtalya’nın eline geçmesiyle sonuçlanan ve İtalya ile Osmanlı devletini karşı karşıya getiren Trablusgarp Savaşı, Osmanlı -İtalyan Savaşı başladı.
1913 – II. Balkan Savaşı sonunda Osmanlı ile Bulgaristan arasında yapılan İstanbul Anlaşması ile Batı Trakya Bulgarlara bırakıldı.
1923- Filistin’de İngiliz mandası resmen yürürlüğe girdi.
1929- Muhsin Ertuğrul’un yönettiği “Ankara Postası” filmi ilk kez İstanbul’da gösterildi.
1933- Komünist Enternasyonal Genel Sekreteri Georgi Dimitrov’un suçlandığı Almanya Meclisi Reichstag’ın yakılması soruşturmasında diğer sanık Marinus van der Lubbe, yangını çıkardığını itiraf etti.
1937- Çin’de Japon tehdidine karşı güçler birleştiriliyor; milliyetçi General Çan Kay-şek ile komünist önder Mao Zedung birlikte davranma kararı aldılar.
1938 – Fransa, İtalya ve Büyük Britanya Münih Antlaşması’nı imzalayarak Nazi Almanyası’nın Çekoslovakya’nın Südet bölgesini işgal etmesini kabul etti.
1941 – Nazi işgali altındaki Ukrayna/Kiev- Babi Yar’da Yahudi katliamı başlatıldı; 2 gün içinde 33.771 kişi topluca katledildi.
1960- Demokrat Parti kapatıldı.
1966- 27 Eylül’de D.Bakır, Urfa ve G.Antep’te başladıkları petrol boru hattı grevleri hükümetçe ertelenen 1.200 işçi, erteleme kararına rağmen grevi sürdürüyor. Yapı-İş üyesi işçilerden 358’inin “kanunsuz grev yaptıkları” gerekçesiyle savcılıklarca ifadeleri alındı.
– İmar Bakanı Menteşoğlu, İstanbul’da yüksek öğrenim gören Varto ve Hınıs’lı gençlerce Beyazıt’tan Taksim’e yürüyüşle protesto edildi. İmar Bakanı Varto depremi sonrasında yardımların yetersizliğinden yakınanlara “Beğenmiyorsanız kendinize başka bir hükümet bulun”demişti.
1969- TİP Genel Sekreteri ve Diyarbakır Milletvekili Tarık Ziya Ekinci hakkında, yaptığı radyo konuşmasından dolayı soruşturma açıldı.
1972- Altın Koza’da 1.lik ödülü bazı jüri üyelerinin “ideolojik amaçlı” bulduğu “Baba” filminden alınıp C.Arkın’ın “Karadoğan”filmine verildi.
1975- Nusaybin bölgesinde çalışan Devrimci Toprak-İş üyesi üç bin işçi, pamuk toplama ücretlerinin artırılması için direnişe geçti. Toprak ağalarının çalıştırmak için dışarıdan getirdiği işçiler de direnişe katıldı.
1976- İstanbul Profilo’da DGM direnişinden dolayı 18 işçinin atılması üzerine 1 haftadır direnişte olan DİSK/ Maden-İş’li işçiler sabah atılan arkadaşlarıyla birlikte fabrikayı işgal etti. Polisin tazyikli su, ses-sis-gaz bombalı saldırısını püskürten işçiler işgali sürdürdü.
1977- İstanbul Site Yurdu’nun tamirat gerekçesiyle kapatılmasını protesto için Vilayet önünde çadır kuran öğrencilere polis müdahale etti.
– Vita ve Sana yağı üretimi “zam” yapılmadığı gerekçesiyle durduruldu.
– Karşılıklı grev ve lokavt kararlarının alındığı TCDD’de işçiler direnişe geçti.
1978- İstanbul Şişli’de ‘Kent Sineması’ yandı.
– Roma Katolik Kilisesi’nin başına geçtikten bir ay sonra Papa Birinci John Paul Vatican’daki evinde ölü bulundu.
1979- Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) Bursa’da miting düzenledi. Polis mitinge müdahale etti. Genel Başkan Gültekin Gazioğlu ile birlikte 301 kişi gözaltına alındı.
– Pol-Der üyesi Adana Emniyet Müdürü Cevat Yurdakul’un cenazesi gizlice Ankara’ya gönderildi. Farklı devrimci gruplar Adana’da gün boyu protesto gösterileri yaptı.
– Adana’da yakalanan ülkücü Ferhat Tüysüz’ün ifadesinden: “3 Ticaret Liseli’yi kurşunlayıp MHP’ye gittik, silahları geri almadılar.”
1981- Arayış dergisi yazı işleri müdürü Nahit Duru ile Bakış dergisi yazı işleri müdürü Nazım Kara yetmiş beşer gün hapis cezasına çarptırıldı.
– Washington’da Georgetown Üniversitesi’nde düzenlenen toplantıda konuşan Başbakan Yardımcısı Turgut Özal: ”Geçmişte pek çok sanayi kuruluşunun millileştirildiği Batı Avrupa ülkelerinin aksine Türkiye’nin millileştirme geleneği yoktur, daha çok risk taşımamaktadır.”
Georgetown Üniversitesi’nde konuşan Sakıp Sabancı:” (12 Eylül darbesi ile) anarşi ve terörle yapılan mücadelede başarılı olunması, bozulan işçi-işveren ilişkilerinin yeniden düzenlenmesiyle işçilerin fabrikalara dönmüş olması, üretimimizi arttırmakta önemli bir etken olmuştur.”
1983- Basına büyük kısıtlamalar getiren yasa tasarısı 12 Eylül askeri yönetiminin atadığı Danışma Meclisi’nde bir dakikada oylanarak yasalaştı.
1984- Sinema yönetmeni Atıf Yılmaz 1984’de “Bir Yudum Sevgi”; bir yıl sonra da “Dul Bir Kadın” adlı filmleriyle iki yıl üst üste Altın Portakal Ödülü’nü aldı.
1985- Demokrat Partililerin yargılandığı Yassıada’nın sertliği ile tanınan komutanı Tarık Güryay öldü.
1986- 1980 askeri darbesi sonrası, Necmettin Erbakan ilk kez Gaziantep’te Refah Partisi (RP) kürsüsünde konuştu.
1992 – PKK, Hakkari-Şemdinli’deki jandarma taburuna saldırdı. 2’si astsubay 23 asker ile 5 korucu hayatını yitirdi.
1994- ANAP hükümetindeki Adalet Bakanlığı döneminde 1988’de cezaevlerine yönelik “1 Ağustos Genelgesi”ni çıkaran Mehmet Topaç, Ankara’daki avukatlık bürosunda 4 kişinin silahlı saldırısında öldürüldü; eylemi DHKP-C üstlendi.
– İHD ve ÇHD’nin İstanbul’dan Ankara’ya düzenlediği “Düşünceye Özgürlük”yürüyüşü İstiklal Caddesi’nden başlatıldı. İstiklal’deki yürüyüşe Yaşar Kemal, Akın Birdal, Ercan Karakaş, Adnan Başer Kafaoğlu, Eşber Yağmurdereli, Zuhal Olcay, Haluk Bilginer, Fatoş Güney, Şanar Yurdatapan, Ferhat Tunç ve Halil Ergün de katıldı.
– Sosyolog yazar İsmail Beşikçi Özgür Gündem gazetesinde çıkan bir yazısında bölücülük yaptığı iddiasıyla 2 yıl hapis ve 250 milyon lira para cezasına çarptırıldı.
1995 – İstanbul Maslak’ta İl Jandarma Alay Komutanlığı giriş kapısı önünde gece nöbeti tutan jandarma erlerine DHKP-C tarafından silahlı saldırı düzenlendi. Tarkan Yağcı ve Serdar Öztürk isimli Jandarma erleri hayatını kaybetti.
1996- İşverenlerin işçilerin iradesine ve hukuka aykırı tutumları üzerine uyguladıkları baskıların sona erdirilmesi, toplu sözleşme hakkının kullanılması amacıyla “Hak ve Ekmek Mitingi” yapıldı.
1997- 1 Şubat-9 Mart 1997 tarihleri arasında “Sürekli Aydınlık İçin 1 Dakika Karanlık” kampanyası kapsamında yapılan eylemler, “Susurluk’ta devlet-çete kirli ilişkilerine bulaşanların dokunulmazlıklarının kaldırılması ve yargılanmaları” talebiyle yeniden başlatılılıyor.
1998- Tokat Almus Görümlü köyünde, askerlerle çıkan çatışmada, TKP/ML- TİKKO mensupları Leyla Karataş Göçer (Dersim), Bahattin Günel (Almus), Ümit Güner (Tarsus- 1974) ve Zeynel Çalpar (Almus- 1978) öldürüldüler.
– Hasan Ocak’ın annesi Cumhurbaşkanı Demirel’e mektup göndererek gözaltında kayıpların son bulmasını istedi.
– Gazi Davası’nda yaşadıkları mağduriyeti anlatmak için sanatçılarla birlikte İstiklal Caddesi’ndeki ANAP İstanbul İl Başkanlığı’na giderek İl Başkanı ile görüşmek isteyen ailelere polis “randevularının olmadığı” gerekçesiyle engel oldu.
2000- Gazeteci Nadire Mater ile yayıncısı Semih Sökmen, Mater’in askerliklerini Olağaüstü Hal Bölgesi’nde (OHAL) yapan 42 askerle görüşerek kaleme aldığı “Mehmedin Kitabı”ndan ötürü yargılandıkları davada beraat ettiler. “Devletin askeri kuvvetlerini tahkir ve tezyif etmek”ten yargılanmışlardı. Mahkeme kitap hakkında verilen toplama kararını da kaldırdı.
2001- ABD tarafından hazırlanan terörle mücadele önlemlerini içeren karar tasarısı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nce oybirliğiyle onaylandı. Tasarı,”terör grupları”nın hesaplarının dondurulmasını, mali kaynaklarının ve bu gruplara verilen devlet desteğinin kesilmesini öngörüyor.
– Savaş Karşıtları Platformu’nu oluşturan 47 örgütün temsilcileri Bakırköy Özgürlük Meydanı’ndaki gösteride dövülerek gözaltına alındı.
2002- İran’ın başkenti Tahran’da tecavüz, zorla alıkoyma ve alkollü içki içme suçlarından idama mahkum edilen “Kara Akbabalar” çetesinin beş üyesi halkın önünde vinçlere asılarak idam edildi. 5 bin Tahranlı seyretti. Af örgütü İran’da bir önceki yıl 139 kişinin asılarak idam edildiğini açıkladı.
– Filistin Yönetimi lideri Yaser Arafat’ın Batı Şeria’nın Ramallah kentindeki karargahını 10 gün boyunca kuşatma altında tutan İsrail güçleri geri çekilmeye başladı.
– MHP’nin seçim bildirgesinde ilköğretimde “Kur’an Okuma-Anlama, İlmihal ve Peygamberin Hayatı” vb. seçmeli derslerin sözü verildi.
2003- Britanyalı seyyah David Hempleman Adams, balonla Kanada’dan İrlanda’ya 76 saatte vardı. Atlantiği balonla geçen ilk seyyah oldu. Adams daha önce de Kuzey Kutbu’na tek başına yürüyen ilk seyyah olmuştu.
– Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik’in 1995’de düzenlenen sempozyumda sunduğu tebliğde Said-i Nursi’ye övgüler dizdiği ortaya çıktı.
2004- ABD Deniz Kuvvetlerine bağlı USS Cole muhribine 12 Ekim 2000’de düzenlenen saldırıyla ilgili Yemen’deki dava sonuçlandı. 17 Amerikalı denizciyi öldürmekten iki Yemenli idama mahkum oldu.
2005- Irak’ta Şiilerin yoğun olarak yaşadığı Balat kentinde eşzamanlı üç intihar saldırısında en az 60 kişi öldü, 100’ün üzerinde yaralı var.
2006- Yaşar Kemal, F tipi cezaevlerinde tecritin kaldırılması için 178 gündür açlık grevinde olan Av.Behiç Aşçı’yı evinde ziyaret etti.
– İlk kadın uzay turisti Enuşe Ensari’yi taşıyan Soyuz uzay aracı gezisini tamamlayarak Kazakistan steplerine indi.
– Türkiye’deki ilk Ermenice tiyatro dergisi “Kulis”i 50 yıl boyunca kesintisiz yayınlayan, Osmanlı tiyatrosuna önemli hizmetleri olan Agop Ayvaz, 95 yaşında öldü.
2007- Şırnak ilinin Beytüşşebap ilçesinin Beşağaç köyünde minibüs baskınında 13 kişi hayatını kaybetti.
2008 – Lehman Brothers gibi önemli şirketlerin iflaslarının ardından Dow Jones endeksi 777.68 puan birden düşerek bir günde en büyük düşüşü yaşadı.
2009– Hak ve Özgürlükler Partisi’nin kurucusu Abdülmelik Fırat öldü. Şeyh Sait’in torunu olan Abdülmelik Fırat, 1957’de yaşını büyüterek Demokrat Parti’den Erzurum milletvekili oldu. 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesi’nde tutuklanarak Yassıada’ya gönderildi. Fırat, t1991 yılında Doğru yol Partisi’nden yeniden Erzurum milletvekili seçilmişti.
2010- Avrupa’daki kamu harcamalarını ve servislerini vuran kemer sıkma politikalarına karşı Avrupa Sendikalar Konfederasyonu’nun aldığı eylem günü kararı nedeniyle İspanya, Belçika ve Yunanistan başta olmak üzere Portekiz, İrlanda, İtalya, Romanya, Sırbistan, Fransa, Polonya, Slovenya ve Litvanya’yı da kapsayan bir düzineden fazla ülkede eşgüdümlü eylemler yapıldı.
– Almanya’nın Birinci Dünya Savaşı’ndan kalan son savaş tazminatını ödemesiyle Birinci Dünya Savaşı için son bedel ödenmiş oldu.
– Bilim insanları Dünya’dan 20 ışık yılı uzaklıktaki “Gliese 581-g” adlı gezegenin, bağlı olduğu yıldıza uzaklığının ne çok sıcak ne de çok soğuk olmayacak bir mesafede bulunduğunu, dolayısıyla gezegeninin şimdiye kadar Güneş Sistemi dışında keşfedilenler arsında dünyaya en benzer olanı olduğunu tespit etti.
2011- İstanbul Valiliği’nin 2008 Mayıs’ında ”Sendikalar Kanunu’nda öğrencilerin sendika kurmasına ilişkin bir düzenleme olmadığı” gerekçesiyle Genç-Sen’e açtığı dava, İstanbul 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin kapatma kararı ile sonuçlandı.
– Almanya’da Sol Parti’nin verdiği soru önergesinde F.Gülen hareketinin Almanya’daki bağlantılarının dökümünün çıkarılması istendi.
2013- Hatay’da Gezi-Lice direniş hattının anneleri “Anneler Çocukları İçin Yürüyor” eyleminde Uğur Mumcu Alanı’ndan Armutlu’ya yürüdü.
– THY Greviyle Dayanışma Komitesi’nin çağrısıyla Atatürk Havalimanı’na gelenler Dış Hatlar kapısından grev çadırlarına yürüdü.
– Tuncel Kurtiz “direniş” sloganlarıyla Kazdağları’nda uğurlandı.
2017- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca hazırlanan “Kaset” iddianamesinde bilgi sahibi olarak beyanına yer verilen polis memuru Fatih A., Deniz Baykal ile eski MHP’li yöneticilerin telefonlarını dinlediklerini itiraf etti.