Belleğimizde: 2 Eylül

1595 – Osmanlı Devleti, bir aydır kuşatma altında olan Estergon Kalesi’ni teslim etmek zorunda kaldı.
1633- İstanbul Cibali’de çıkan büyük yangında, 20 binden fazla bina kül oldu. Katip Çelebi’ye göre, kentin beşte biri yandı.
1651- Mahpeyker Kösem Sultan, boğdurularak öldürüldü.
1666- Büyük Londra Yangını başladı ve üç gün sürdü; 10.000 bina kül oldu.
1885- Rock Springs-Wyoming’de sendikalaşmaya çalışan 150 beyaz madenci, Çinli maden işçilerine saldırdı; 28’ini öldürdü, 15’ini yaraladı, ve diğer birkaç yüz kadarını kentten ayrılmaya zorladı.
1898- Makineli tüfek, bir savaşta ilk kez kullanıldı.
1900- Almanya ile ABD arasında telgraf kullanımı başladı.
1907- Yazar ve halk edebiyatı araştırmacısı Pertev Naili Boratav doğdu.
1908- İstanbul Kazlıçeşme’de debbağhane (deri imalathanesi) işçileri greve gitti.
1916 – Türk yönetmen Ömer Lütfi Akad doğdu.
1925- Tekke ve zaviyelerin kapatılması ve memurların şapka giymesine karar verildi.
1929- Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği ilk güzellik yarışmasında Feriha Tevfik Hanım Türkiye güzeli seçildi. Feriha Tevfik sinema ve tiyatro oyuncusu oldu.
1938- Hatay Millet Meclisi açıldı. Tayfur Sökmen Hatay devlet başkanı seçildi.
1941- Alman ve Sovyet birlikleri Leningrad yakınında savaşmaya başladı.
1942- Alman SS Birlikleri, Varşova Gettosu ayaklanmasını 50 bin Yahudiyi öldürerek bastırdı.
1944- Türkiye’deki Alman dışişleri memurları gözaltına alındı.
1945- Başbakan Suziki, Tokyo Körfezi’nde, Missouri Zırhlısı’nda Japonya’nın yönetiminin General Mac Arthur’a devrini öngören anlaşmayı imzaladı. ABD Başkanı Truman, İkinci Dünya Savaşı sona erdiğini ilan etti.
– Vietnam, Fransa’dan bağımsızlığını ilan etti.
1947- İstanbul Emniyeti kaçakçılık Bürosu şefi, işkence suçundan mahkum oldu.
1954- Ho Chi Minh yeni kurulan Kuzey Vietnam Cumhuriyeti’nin başkanlığına seçildi.
1959- Demokrat İzmir gazetesi sorumluları Adnan Düvenci ve Şeref Balçık 16’şar ay hapis cezasına çarptırıldılar; gazete 1 ay süreyle kapatıldı.
1968- İran’da deprem: 11 bin kişi öldü.
– Gazeteciliği meslek edinmiş ilk kadın yazarlardan, ilk kadın sosyalist öncülerden Sabiha Sertel, 73 yaşında Bakü’de vefat etti. Eşi Zekeriya Sertel’le çıkardığı Resimli Ay”(1924-1931) ve “Görüşler”(1945) dergilerinden ve Tan Gazetesi olayından yargılandı. 1950 sonrası Türkiye’yi terk ederek Paris, Budapeşte, Moskova ve Bakü’de yaşadı.
1969- Fransız, Japon ve Amerikan emperyalizmine karşı Vietnam Devrimi’nin önderliğini yapan Ho Chi Minh (79) hayata veda etti.
1971- Vaiz Fethullah Gülen dahil 54 “Nurcu” sanığın ”Laikliğe aykırı olarak, devletin içtimai, iktisadi, siyasi veya hukuki temel nizamlarını kısmen de olsa dini esas ve inançlara uydurmak amacıyla cemiyet tesis, sevk ve idare etmek” suçundan İzmir’de yargılanmalarına başlandı. Askeri Savcı N.Soyer duruşmada okunan iddianamesinde Said-i Nursi’nin yolundan giden Nurcu sanıkların “medrese çalışmalarını” şöyle özetledi: “Gayelerine varmak için orduya, devlet dairelerine, okullara, parlamentoya ve adliyeye hedef ittihaz ettikleri tespit edilmiştir”. Duruşmalarda Nurcu olduğunu kabul etmeyen Fethullah Gülen 20 Eylül 1972’de 3 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Askeri Yargıtay 3.Dairesi’nce 1973’de onaylanan ceza üzerine hapse giren Gülen, 7 ay sonra CHP-MSP koalisyonunun çıkardığı Af ile serbest kaldı.
– TRT eski Dış Haberler Dairesi Müdürü Emil Galip Sandalcı, yayınlanmasında etkin olduğu “Dünya Sorunları” seçkisinden ötürü “Devletin askeri kuvvetlerini tahkir ve tezyif”, “yayınlarla sınıf ayrımı yaptığı” gerekçeleriyle tutuklandı; 10 yıla kadar hapsi isteniyor.
– Ödemişli terzi M.Bengi “komünizm propagandası yapmak”tan Sıkıyönetim Mahkemesi’nce 9 yıl hapse mahkum edildi.
1974- Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) bilim ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen, Matematik; Erdal İnönü, Fizik; Kazım Türker tıp dallarında ödül aldılar.
1975- DİSK’e bağlı Maden-İş Sendikası’nın Bursa’da TOFAŞ, Renault, MAKO ve Robert Bosch fabrikalarında çalışan 5 bin işçi adına yürüttüğü toplu sözleşme görüşmelerinde anlaşma sağlandı.
1976- DİSK/Dev Maden-Sen üyesi maden işçilerinin toplu sözleşme uyuşmazlığı nedeniyle 2 Eylül’de başlatıkları grev tam bin üç yüz gün sonra 26 Ekim 1979’da sonuçlandı.
– İstanbul DGM’de, ‘Uygarlık Tarihi’ adlı eserinden dolayı yargılanan Doç. Dr. Server Tanilli için Savcı 20 yıl ceza istedi.
1977- İstanbul Ümraniye 1 Mayıs Mahallesi’nde, üçüncü kez yıkım ekipleriyle gelen polise karşı direnişe geçilmesi sonucu Hüseyin Aslan (Nazımiye), Hüseyin Çaparoğlu (Malatya), Cuma Gül (1944- Gaziantep), Hasan Yıldırım, İsmail Poyraz (1948-Pülümür) ve Hasan Kızılkaya adlı devrimciler, Müzeyyen Keskin’le birlikte halktan iki kadın, Hıdır Ulman adlı yurtseverin yanısıra, 8 yaşında bir çocuk ve kundakta bulunan iki bebek öldürüldüler. 1 Mayıs Mahallesi’ndeki gecekondular kanlı çatışma sonrasında yerle bir edildi.
– Başbakan Demirel yaptığı basın toplantısında: “Ne yok? Ne zamandan beri yok? Yok olan maddeyi bildirin istediğiniz kadar göndereyim.” dedi.
1978- Ankara Sanat Tiyatrosu (AST) Uğur Mumcu’nun “Sakıncalı Piyade”sini Harbiye Kenter Tiyatrosu’nda sergileyecek.
1980- İzmir’de Fikret Çetin adlı polis memuruna yapılan suikast sonrasında, İzmir’in Hatay semtinin Arapdere mevkiinde arama yapan polis ekipleriyle çatışmaya giren TKP/ML- TİKKO üyeleri Ali Geçgel ve İbrahim Kara, polisle girdikleri çatışmada öldürüldüler.
– Çeşitli kentlerde 23 kişi öldürüldü.
1982- Referanduma sunulacak yeni Anayasası taslağı Danışma Meclisi’nde görüşülürken “Cumhurbaşkanını halk seçsin” önergesi reddedildi.
1983- 10 Ağustos’ta kapatılan Tercüman gazetesi yeniden yayıma başladı.
1984- Kapıkule’de rüşvet iddiası! Maliye Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı, Kapıkule Gümrük Kapısı’na para karşılığı memur aldığı iddiasıyla gözaltına alındı.
1985- Kaş limanı açıklarında 3400 yıl önce batan, fildişi eşya ve bakır, kalay parçalarıyla yüklü bir gemi enkazı bulundu.
1987- Bir grup yazar ve tutuklu yakını, Meclis önündeki oturma eylemi sırasında fenalaşarak hayatını kaybeden İHD kurucularından Didar Şensoy’un kardeşi MLSPB sanığı Hasan Şensoy’la Metris Askeri Cezaevi’nde görüştü.
1990- Yalova/ Gökçedere köyünde evi bulunan Suudi Rabıta örgütü yöneticisi Şeyh Es-Savvaf: “2 el kesilir, 2 kafa koparsa her şey düzelir”.
1991- Hazine, 200 milyon dolar sermayeli Philip Morris-Sabancı ortaklığına sigara üretimi için yatırım izni verdi.
1994- Halterci Naim Süleymanoğlu’na Uluslararası Olimpiyat Komitesi “Yüzyılın En Güçlü Sporcusu Ödülü” verdi.
– Albayrak’ın kazandığı İSKİ’nin taşıma ihalesinde usulsüzlükler olduğu ileri sürülüyor: 5 Temmuz’daki ihaleye 5 gün kala Zaman Gazetesi’ne ilan verildi, ihale şartnamesinde R.Tayyip Erdoğan’ın danışmanı ve RP İl YK üyesi Necmi Kadıoğlu el yazısıyla düzeltmeler yaptı.
1997- Birecik, Suruç ve Urfa’daki kalabalıklar, “Musa Anter Barış Heyeti”ni geniş güvenlik çemberinin arkasından destekledi. Siverek’ten geri çevrilen “Musa Anter Barış Heyeti”nin Ankara’ya girişi engellendi, Gebze’de 14 gözaltı yapıldı.
– Ümraniye’de Gazi katliamını protesto gösterisinde öldürülen 5 kişinin aileleri, 234 polis hakkında verilen “takipsizlik” kararına itiraz edecek.
1998- İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Akın Birdal ve Mazlum-Der Genel Başkan Yardımcısı İhsan Aslan gözaltına alındı. Birdal ve Aslan PKK’nın 14 aydır rehin tuttuğu 8 askeri almak için Refah partisi Van Milletvekili Fettullah Erbaş ile birlikte Zap kampına gitmişlerdi.
2000- Haftalardır Galatasaray’da gözaltına alınan tutuklu ve hükümlü yakınları bu hafta dağılmaları için uyarıldı, grup direnmeden dağıldı.
– Birmanya’da askeri cunta, muhalif kadın lider Aung San Suu Kyi’nin dokuz gündür sürdürdüğü ‘arabada bekleme’ direnişini zorla sona erdirdi.
2001- Güney Afrika’da toplanan Irkçılık Konferansı’nda 4 bin sivil toplum örgütü (NGO) İsrail’i “savaş suçları, soykırım ve etnik temizliği içeren sistamatik ırkçı suçlar” işlemekle suçladı.
– HADEP Zeytinburnu İlçe baskınında ölen Z.Durmuş için düzenlenmek istenen törene polisçe dayak ve gözaltılarla engelleme yapıldı.
– İlk kalp naklini gerçekleştiren Güney Afrikalı kalp cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs’ta öldü.
2003- Bombalı saldırıda öldürülen Şii lider Bekir el-Hakim yüzbinlerin yas yürüyüşünün ardından, 1 milyon kişinin katıldığı ve intikam yemini ettiği törenle Necef’te toprağa verildi.
– Fransa’da okullarda başörtüsü dahil dini simgeleri yasaklayan yasa yürürlüğe girdi.
2004- Kuzey Osetya’nın Beslan Kenti’nde 132’si çocuk 354 kişiyi rehin tutan Çeçen militanlar 31 kişiyi serbest bıraktı. Eylemciler okula yaklaşan iki araca el bombası attı. Rusya Devlet Başkanı Putin, Türkiye ziyaretini erteledi.
2005- Katrina Kasırgası sonrası New Orleans’taki yağma olaylarını bitirmek üzere bölgeye 300 Ulusal Muhafız sevk edildi. 25 bin kişi stadyumda yaşıyor. 300-400 bin çocuk evsiz kaldı.
– Londra’da 7 Temmuz’da 56 kişinin öldüğü saldırıları El Kaide üstlendi.
2006- DİSK, KESK ve Ankara Tabip Odası Lübnan’a asker gönderme tezkeresine karşı yürüdü.
– Yüzlerce Amerikalı bilim insanı Uluslararası Astronomi Birliği’nin (IAU) aldığı “Plüton artık gezegen değil” kararına karşı çıktı. Kararın bilimsel değil siyasi dürtülerle alındığını savundu.
– Şırnak, Hakkari, Van ve Diyarbakır’da PKK örgütü mensuplarınca düzenlenen saldırılarda 1 üsteğmen, 2 asteğmen, 1 uzman çavuş ve 3 er ölürken, 6 askerin yaralandığı açıklandı.
– Tersane İşçileri Birliği, son 2 haftadır 4 işçinin tersanelerde hayatını kaybetmesini Galatasaray’da protesto etti.
2009- YÖK, TSK ve Polis Akademisi’ne bağlı okullardan ilişiği kesilen 800 öğrencinin yerleştirilmesi için rektörlüklere talimat gönderdi.
2011- Halit Çelenk’in eşi Şekibe Çelenk’e dair anı-biyografi kitabı yayınlandı.
– BM Soruşturma Komisyonu, Mavi Marmara saldırısıyla ilgili hazırladığı 105 sayfalık raporunu Genel Sekreter Ban’a sundu. Raporda, İsrail ordusunun aşırı ve izah edilemeyen güç kullandığı, yolculara kötü muamelede bulunduğu belirtildi. Türkiye, BM’nin Mavi Marmara Raporunu açıklaması üzerine, İsrail’e karşı 5 maddelik yaptırım kararı aldı.
2012- Dersim dernekleri ile Karadeniz İsyandadır Platformu, askeri operasyonlarda ormanların yakılmasını Taksim’e yürüyüşle protesto etti.
– 2.öğretimdeki öğrencilerin harçtan muaf tutulmaması Öğrenci Kolektifleri ve akademisyenlerce protesto edildi.
2015- Muğla’nın Bodrum ilçesinde kaçakları taşıyan şişme bot battı. Olayda, annesi ve kardeşiyle boğularak hayatını kaybeden 3 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedi, Doğan Haber Ajansı muhabiri Nilüfer Demir tarafından görüntülendi.
2017- Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, Kanal İstanbul projesinin “güzergahının netleştirilmesi ve kesitlerinin ortaya konulması için” etüd proje sözleşmesinin imzalandığını açıkladı.