Belleğimizde: 3 Ocak

1496– Leonardo da Vinci bir uçma makinesini test etti, fakat başarısız oldu.
1501– Şair Ali Şir Nevai öldü.
1521 – Martin Luther, Roma Katolik Kilisesi tarafından aforoz edildi.
1889 – Nietzsche akli dengesini yitirdi.
1920 – Türkiye, Ermenistan’la barış anlaşması yaptı.
1923- Çek yazar Jaroslav Hašek öldü.
1924- İtalya’da Benitto Musolini bütün yetkileri elinde topladı.
1928- Nikaraqua’da Augusto Cesare Sandino önderliğindeki yurtseverler ayaklandı. Amerika 1000’den fazla deniz piyadesini savaşmak üzere gönderdi.
1941- Diyanet İşleri Başkanlığı kurban derileri ve bağırsaklarının Türk Hava Kurumu’na bağışlanmasına ilişkin fetva verdi.
1945- Türkiye Japonya ile her türlü ilişkisini kesti.
1950- Hastalık ve Analık Sigortası Kanunu kabul edildi.
– Türk-Amerikan Kadınlar Derneği kuruldu.
1953 – Samuel Beckett’in oyunu Godot’yu Beklerken Paris’te sahnelenmeye başlandı.
1957- Bütçe komisyonunda liselere de din dersi konulması istendi.
1959- Che Guevara ve Camilo Cienfuegos’un güçleri, kentteki farklı sol grupların da desteğiyle Havana’yı tamamen kontrol altına aldı. Che La Cabana hapishanesine komutan olarak atandı; karşı-devrimcilerin konulduğu hapishanede 6 ay kadar görev yaptı.
1961- Amerika Birleşik Devletleri, Büyükelçilik personelinin ülkeyi terk etmesini isteyen Küba ile tüm diplomatik ilişkilerini kestiğini açıkladı.
– Bağımsız bir “Kürt devleti” kurmayı istemekle suçlanan 49 kişinin yargılanmasına Ankara’da başlandı.
1962 – Papa XXIII. Ioannes, Küba’da Katolik rahiplerin dini eylemlerine engel olunduğu, bazılarının hapsedildiği gerekçesiyle Castro ve sorumlu mevkideki yöneticilerin aforoz edildiğini açıkladı.
– İstanbul’da greve giden 615 liman yükleme-boşaltma işçisi taleplerinin karşılanacağı sözüyle işbaşı yaptı.
1963- Ataç dergisinde çıkan bir çevirisi nedeniyle Adnan Bend ve derginin yazı işleri müdürü Afşar Timuçin tutuklandı.
1969- 12 yıldır vaad edilip çıkmayan “Teşkilat Kanunu”nun çıkarılması için İstanbul Yüksek Teknik Okulu ve Akşam Teknik Okulu öğrencileri Yıldız’dan Beyazıt’a tek sıra halinde sessiz yürüyüş yaptı.
– İzmir ve Adana’da 1968 yılı yaz aylarında gençlere “komando eğitimi” veren CKMP (Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi) Genel İdare Kurulu üyesi emekli asker Dündar Taşer’in ifadesi alındı.
1970- Genel Başkan Şaban Erik’in daveti üzerine olağanüstü toplanan Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Yönetim Kurulu’nda Merkez Yürütme Kurulu üyelikleri için yapılan seçimleri Sadun Aren’in “Emek Grubu” kazandı. Genel Sekreterliğe Behice Boran ve Hüsamettin Güven seçildi.
1975- Vita ve Sana fabrikalarında grev kararı alındı.
1976- Uluslararası Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi yürürlüğe girdi.
– Sabah sınava giden ODTÜ öğrencilerini taşıyan 3 servis otobüsünü silah zoruyla durduran ülkücüler, 2’si ağır 4 öğrenciyi kurşunlayarak yaraladı. Ağır yaralanan Mimarlık Fakültesi öğrencisi Semih Erbek (20) 11 Şubat’ta tedavi edildiği hastanede hayatını kaybetti.
– İstanbul’da MTTB’li dinciler, imam-hatip okulları ile meslek liseleri mezunlarının diğer lise öğrencileriyle eşit şartlarda üniversiteye girmelerine imkan sağlayan Milliyetçi Cephe hükümeti yasa tasarısının Cumhurbaşkanı Korutürk tarafından veto edilmesini protesto etti.
1977- Türkiye’de yüzbinlerce işçi 1 günlük işe gitmeme eylemi yaptı. Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM) eylem için soruşturma başlattı.
– 3 haftadır ülkücülerin işgalinden dolayı öğrenim yapılamayan İstanbul Üniversitesi İktisat, Hukuk ve Edebiyat fakülteleri çatışmalar nedeniyle 1’er gün tatil edildi. İstanbul Hukuk Fakültesi’nde öğrenciler arasında çıkan silahlı çatışmada dokuz öğrenci yaralandı.
– Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER), işçiler ve alevi yurttaşlar aleyhine ayrımcı/ aşağılayıcı ifadeler bulunan “Ahlak”, Felsefe” ve “Sosyoloji” ders kitaplarının okutulmaması için Danıştay’da dava açtı.
1978- Hindistan’da İndira Gandhi Kongre Partisi’nden çıkartıldı.
– İstanbul Çeliktepe’de yılbaşı gecesi sokakta öldürülmüş olarak bulunan TÖB-DER’li öğretmen Haydar Karababa’nın cenazesi öğrencilerinin de katıldığı törenle toprağa verildi.
1985- Robert Komer: ”Biz o yıllarda müfredatı teknik alanlara oturtmak suretiyle ODTÜ öğrencilerini politika dışı tutabileceğimizi sanmıştık. Halbuki, üniversiteyi giderek politize olan Türkiye’nin dışında tutma olanağı yoktu.” (Cumhuriyet muhabiri Ufuk Güldemir’in röportajı)
– 15 günde bir yayınlanan “Yeni Gündem” dergisinin basımı ve yayımına yeniden izin verildi. Derginin 16-31 Ekim 1984 tarihli 12.sayısı nedeniyle basımı, yayımı, taşınması ve sıkıyönetim bölgesine sokulması 1.Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı’nca yasaklanmıştı.
1986- İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) hisse senetleri alım satımı başladı.
– Barış Derneği Davası’nda tutuklu olan Reha İsvan ile eşi İstanbul eski CHP’li Belediye Başkanı Ahmet İsvan Metris Cezaevi’nde açık görüşte buluştu.
– Paris’te bulunan Fatoş Güney “Dünyanın dört bir yanına haber gönderiyorum: Eksiksiz bir Yılmaz Güney arşivi oluşturalım.” Dünyanın önde gelen 200 sinemacısından Cumhurbaşkanı Evren ve Başbakan Özal’a çağrı: ”Yılmaz Güney’in eserleri üzerindeki yasaklar kaldırılsın.”
1989- Uluslararası Af Örgütü’nün yayınladığı “Türkiye: İnsan Haklarının Şiddetle ve Sistemli Olarak İhlali” başlıklı 73 sayfalık raporda ”12 Eylül 1980 darbesinden bu yana 229 kişinin gözaltında ya da tutuklu iken öldüğü, Türk makamlarının 144 ölümü izah edemediği” belirtildi.
1990- Romanya Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Başkanı ve eşinin kurşuna dizilmelerini protesto için “Çavuşeskular ölümsüzdür” ve “Devrimci Sol Güçler” yazılı pankartlarla Beyoğlu’nda korsan gösteri yaparken gözaltına alınan, çoğu GEYAD üyesi 14 kişi DGM’ce serbest bırakıldı.
– Kanserden ölen Devrimci Yol davası hükümlüsü İnkılap Dal’ın Akhisar’daki cenaze törenine katılıp slogan attıkları ve görevli polislere karşı geldikleri gerekçesiyle 42 kişi hakkında “örgüt üyesi oldukları” iddiasıyla 15 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı. Hapisteyken ilik kanserine yakalanan İnkılap Dal 1988’de cezaevinden çıktıktan sonra ilik nakli için yurtdışına çıkması gerekirken tüm başvurulara rağmen pasaport verilmemiş, 1 yıl sonra pasaport alıp 11 Ağustos 1989’da Fransa’ya gitmiş ve 22 Ağustos’ta hayatını kaybetmişti.
– Sinan Kukul’un kaçmasını sağlayan amcaoğlu ve Yeni Çözüm dergisi Gebze muhabiri Veysel Kukul “Öneri Sinan’dan geldi, pişman değilim” dedi. Sinan Kukul’un 3 yakını ile 10 cezaevi görevlisi gözaltına alındı.
1991- Türk-İş ve Hak-İş, tüm yurtta bir günlük iş bırakma eylemi yaptı. SHP’li belediyelerin büyük destek verdiği eyleme katılım Şevket Yılmaz’a göre yüzde 92, Hak-İş Başkanı Necati Çelik’e göre yüzde 75, TİSK Başkanı Refik Baydur’a göre yüzde 50 ve Çalışma Bakanı İmren Aykut’a göre ise yüzde 25 oranında gerçekleşti. Eylem özellikle büyük kentlerde etkili oldu. Belediye hizmetleri, ulaşım ve iç hat uçak seferleri aksadı. Batman TPAO’da üretim tamamen, Mersin ve İzmir’de kısmen durdu. Türk-İş eylemine destek için İstanbul’da çeşitli sol grupların korsan gösteri, pankart asma vb. eylemlerinde 340 kişi gözaltına alındı. DGM Başsavcısı Demiral, Türk-İş Başkanlar Kurulu üyeleri ile sendika temsilcilerine soruşturma başlatıldığı bilgisini yalanlamadı.
Ankara’ya gitmeye hazırlanan Zonguldaklı kömür işçileri, grevlerinin 35. gününde 50 bini aşkın kişinin katılımıyla yürüyüş ve miting gerçekleştirdi. Ankara yürüyüşü için SHP İstanbul İl Örgütü’nce Zonguldak’a gönderilen otobüslerin polislerce İzmit’te alıkonulup bekletilmesi üzerine gece toplanan Genel Maden-İş Sendikası Yönetim Kurulu, “Gerekirse Ankara’ya yaya olarak gidilmesi” kararı aldı.
– Ceyhan Özel Tip Cezaevi önünde açık görüş kısıtlamasına karşı slogan atarken gözaltına alınan 17 mahpus yakınından 8’i “Kürtçülük propagandası yaptıkları” iddiasıyla tutuklandı.
1992- İstanbul’da Özgür-Der üyesi 100 kadar tutuklu ve hükümlü yakını, Başbakan Demirel’e Sirkeci Postanesi’nden telgraf çekerek Antiterör Yasası’nın geri çekilmesi ve gözaltında işkence ve kaybedilmelerin son bulmasını istedi.
– Ceyhan’da kurulu Toros Gübre’den çıkarılan 400 işçi, eş ve çocuklarıyla birlikte yürüyüş yaptı.
1993- Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George Bush ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin stratejik nükleer silahlarda indirimi öngören START-2 anlaşmasını imzaladılar.
– 14 yıl sonra yapılan Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) 3.Olağan Genel Kurulu’nda, Parti’nin faaliyetini sürdürmesine karar verildi. TSİP 12 Eylül sonrası 16 Ekim1981’de diğer siyasi partilerle birlikte feshedilmiş, 19 Haziran 1992 tarihli yasa ile tekrar açılabilmişti.
1994– Artvin Borçka’ya bağlı Uğur Köyü’nü kuşatan kolluk güçlerinin düzenlediği operasyonda TİKKO üyesi olduğu açıklanan Nilüfer Atav (1970- Yozgat) yaşamını yitirdi. Atav’ın cenazesi 9 Ocak’da Ankara’da toprağa verildi.
1995- 21 Kasım 1991’de göreve başlayan DYP-SHP koalisyon hükümetinin 4 yıllık döneminde -büyük çoğunluğu OHAL bölgesinde- 1.151 faili meçhul cinayet işlendi. Bu sayı, 8 yıllık ANAP iktidarında 39 kişiydi.
1997- Demokratik Kitle Partisi kuruldu. Partinin genel başkanlığına Şerafettin Elçi seçildi.
– Halkın Hukuk Bürosu avukatları Ümraniye Cezaevi’nde 1996’da 4 tutuklunun öldürülmesiyle ilgili olarak Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’na başvurdu.
1998- İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin CHP’li üyelerinden Tekin Ağırman, R.Tayyip Erdoğan’ın otopark, konut alanı ve yeşil alan olarak ayrılan yerlere, 1/5000 ölçekli imar planlarında yasalara aykırı değişiklikler yaparak benzin istasyonu açma izni verdiğini söyledi.
– 138.buluşmalarında Cumartesi Anneleri 4 yıl önce gözaltına alınıp haber alınamayan inşaat mühendisi Ali Efeoğlu’nun akıbetini sordu.
1999– HKO Karadeniz Bölge Komutanı olduğu açıklanan Metin Çakar (1972-73? Dersim – Nazımiye – Hakis Köyü/ Büyükyurt), kolluk güçleriyle çıkan çatışmada vurularak yaşamını yitirdi.
2001- İstanbul Şişli İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne bombalı intihar saldırısı düzenlendi. DHKP-C örgütüne mensup olduğu iddia edilen fail ve bir polis öldü, yedi kişi yaralandı.
2002- Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan kadınların “streç, kot ve benzeri” dışında pantolon giyebilmelerine olanak tanındı. Kadın memurlar 7 Aralık 2001’de pantolon giyebilmek için ülke genelinde eylemler yapmıştı.
– Anayasa Mahkemesi, “AKP ve HADEP davaları hızlandırılıp bitirilsin” diye uyarıda bulunan Başsavcı Sabih Kanadoğlu’yu yanıtladı. Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin, tüm üyeler adına, başsavcıyı mahkemeye yetkisiz müdahale etmek ve davaların seyrini bildiği halde “başka amaçlarla davranmakla” suçladı.
2006- Fransa’da göçmen isyanını bastırmak için 1955’den beri ilk defa 8 Kasım’da yürürlüğe sokulan olağanüstü hal yasası kaldırıldı. Yasa daha önce iç savaş sırasında Cezayir’de uygulanmış, ancak Fransa’da ilk defa yürürlüğe konulmuştu.
2007- İstanbul’da yaklaşık 20 örgüt, cezaevlerindeki tecrit uygulamasına duyarsız kalan Adalet Bakanı Cemil Çiçek’i akşam Taksim Tramvay Durağı’nda oturma eylemiyle protesto etti.
2008- Diyarbakır’da akşam saatlerinde patlayıcı yüklü araç, Askeri personel taşıyan sivil bir servis otobüsü geçerken infilak etti. Patlamada 5 kişi yaşamını yitirdi, 30’u asker 67 kişi yaralandı. Yaralılardan 5’inin durumunun ağır olduğu bildirildi.
2009 – İsrail ordusu Gazze Şeridi’ne yönelik kara harekatına başladı.
2010- Tutuklanan “Gençlik Derneği” üyelerine destek için İstanbul’dan Edirne ve Erzincan’a giden gruplara linç girişimleri yapıldı.
2012- İstanbul Üniversitesi önünde toplanan bir grup öğrenci, akademisyen ve öğrenci velisi Hukuk Fakültesi’nde gerçekleşen ülkücü saldırısını protesto etti.
2013- Marmara Üniversitesi Haydarpaşa Kampüsü ile Trakya ve Gaziantep Üniversitelerinde “ODTÜ’ye saldırı kampanyasına karşı” destek eylemleri yapıldı.
– Hindistan’da bir otobüste toplu tecavüz sonrası ölen 23 yaşındaki kadın için 600 gitarcı birlikte John Lennon’dan “Imagine”i çaldı.
2014- İzmir Bornova’da Suphi Koyuncuoğlu Anadolu Lisesi yemekhanesinin, Bornova İmam Hatip Lisesi’nin mescidine dönüştürülmesi protesto edildi.
2018- ABD’de devam eden Halkbank Eski Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’nın davasında karar verildi. Jüri üyeleri, Hakan Atilla’ya yöneltilen 6 suçtan 5’inde Atilla’yı suçlu buldu.
2020- ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), ABD Başkanı Donald Trump’ın talimatı ile düzenlenen operasyonda İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani’nin Bağdat’da öldürüldüğünü açıkladı.