Belleğimizde: 30 Ocak

1919 – Paris Barış Konferansı’nda İtilaf Devletleri, Birinci dünya savaşında mağlup olan Osmanlı İmparatorluğu’nu kendi aralarında paylaşmayı karara bağladı.
– İttihat ve Terakki Partisi mensuplarından Kara Kemal, İsmail Canpolat, Hüseyin Cahit Yalçın ve Ziya Gökalp, İngiliz kuvvetlerinin isteği üzerine tutuklandı.
– İstanbul’da, “Kürdistan” dergisinin ilk sayısı çıktı. 15 günde çıkan dergi, Kürtçe, Türkçe, Arapça, Frasça ve Fransızca dillerinde yayın yapıyordu.
1923 – Yunanistan ile Ahali Mübadelesi Anlaşması yapıldı. Aralık 1923’te başlayıp 1927 yılına kadar süren uygulamayla 400 bin Türk ve 1 milyonu aşkın Rum yer değiştirdi.
1925 – Türk hükümeti Piskopos VI. Constantine’in İstanbul dışına çıkarılmasını kararlaştırdı.
1933 – Almanya’da Cumhurbaşkanı Hindenburg, koalisyon hükümeti kurması için NSDAP lideri Adolf Hitler’i “Şansölye”(Başbakan) olarak atadı. Hitler’in Başbakan olduğu gün Almanya Komünist Partisi (KPD) Sosyal Demokrat Parti’ye (SPD) “ortak genel grev”çağrısı yaptı, SPD reddetti.
1942 – İran’da Tudeh Partisi kuruldu.
– Türkiye’de pasta yapımı ve ticareti yasaklandı, stokçulara uygulanacak cezalar belirlendi.
1946 – Macaristan’da cumhuriyet ilan edildi.
1948 – Hindistan lideri Mahatma Gandhi Yeni Delhi’de öldürüldü.
1950 – Sovyetler Birliği Kuzey Vietnam rejimini tanıdı; Fransa Sovyetler Birliği’ni protesto etti.
1951 – Sağlık Bakanı Ekrem Üstündağ bakımsızlıktan her yıl 300 bin yurttaşın hayatını kaybettiğini açıkladı.
1967- İlk resmi televizyon yayını Ankara’da yapıldı.
1968- Komünist Vietkong birlikleri sürpriz “Tet” (Yeniyıl) saldırılarıyla Güney Vietnam’da 5 kenti ele geçirdi.
1969 – Sümerbank’la anlaşmaya varamayan Teksif 5 yerde daha greve gitti. Adana, Maraş ve Bergama’daki bu işyerlerinde uygulanan greve
2.958 işçi katılıyor. Grevdeki işyeri sayısı 10’a, işçi sayısı 12.293’e yükseldi.
– Türkiye’de ilk böbrek nakli Beyoğlu Devlet Hastanesi’nde Yusuf Özer adlı hastaya yapıldı. Ancak Yusuf Özer, kendisine takılan böbreğin bir akıl hastasından alındığını öne sürerek savcılığa başvurdu.
1971 – İstanbul’da 11 özel okuldan binlerce öğrenci “özel okulların devletleştirilmesi”talebiyle Maçka-Akaretler-Dolmabahçe güzergahından Taksim’e yürüdü. Öğrenciler Taksim’de, “Bundan böyle özel okul taksitlerini yatırmama ve dersleri devlet okullarında izleme” kararı aldı.
1972- Kuzey İrlanda’da “Kanlı Pazar”: Sivil Haklar Derneği’nin düzenlediği gösteriye İngiliz askerleri ateş açtı: 14 ölü.
1974- 3.Lig ekiplerinden Urfaspor’dan futbolcu M.Tan ve takım arkadaşları Cumhuriyet Gazetesi’ne telgraf çekerek Metin Kurt’u desteklediklerini bildirdi.
1975- İstanbul Validebağ Sanatoryumu’nda yatan yüzlerce hasta, S.Özay adlı hastanın ölümünün ardından “bakımsızlık ve ilgisizliği” protesto gösterisi yaptı.
1976 – Başbakan Demirel’in yeğeni Yahya Demirel’in ‘Hayali Mobilya İhracatı’ yaptığı iddiası üzerine, Başbakan Süleyman Demirel hakkında soruşturma yapacak olan Hazırlık Komisyonu üyeleri, AP’lilerin engellemesi ile TBMM toplanamayınca seçilemedi.
– George H. W. Bush CIA’nin başına getirilen 11. yönetici oldu.
1978- İstanbul Adliyesi’ni basan 150 kadar silahlı ülkücü solcuların duruşmalarına gelen yakınlarına saldırdı, koridorlarda tahribat yaptı. Yargıçlar Adliye’de 1.5 saat mahsur kaldı.
– DİSK/ Maden-İş’in örgütlü olduğu Pancar Motor’da işverenin talebiyle yapılan grev oylamasından grev kararı çıktı.
– İstanbul’da Orman Fakültesi servis otobüsüne ülkücülerce açılan ateşte 1’i ağır 2 öğrenci yaralandı.
1979 – İran hükümeti, Fransa’da sürgünde bulunan dini lider Ayetullah Humeyni’nin ülkeye geri dönmesine izin verdiklerini açıkladı.
– İstanbul’dan sürgün olarak gönderilen mahkumlar, Sinop hapishanesini ateşe verdiler.
1980 – Yabancı bankaların Türkiye’de şube açmaları Yabancı Sermaye ile ilgili kanun kapsamına alındı. Banka şubelerine kârlarını transfer etme hakkı tanındı.
1981- 20 Ocak’ta gözaltına alınan CHP Ordu eski milletvekillerinden Ertuğrul Günay ve Temel Ateş “Dev-Yol örgütüne Fatsa’da destek sağladıkları” iddiasıyla askeri mahkemece tutuklandı.
1983 – Nijerya hükümeti, 1 milyondan fazla Ganalı ve 700 bine yakın Batı Afrikalı işçiyi sınır dışı etti.
1985- “Deniz Kurdu-85” tatbikatında kaza tatbikata katılan bir tank çıkarma gemisi fırtınada battı; 39 subay, astsubay ve er yaşamını yitirdi.
1986 – Kapatılan Adalet Partisi (AP) genel başkanı Süleyman Demirel “Bir ülkede işkence varsa siyasi sorumluluk da vardır” dedi.
– Eski emniyet müdürü N.Kaner: “İtirafçı polisin (Sedat Caner) dediği gibi “Filistin askısı” şeklinde bir işkence aracı duymadım.”; “Polis 2 tokat atar, birkaç cop patlatır ya da falakaya yatırır.”
– Bingöl’ün Genç ilçesi Doğanlı köyünde öğretmen Sıddık Bilgin’in 27-31 Temmuz 1985 tarihleri arasında askerlerce işkenceyle öldürülüp ”kaçarken öldü” süsü verildiği iddialarına ilişkin, köyü terkedip Elazığ’a yerleşen aileler 3 SHP milletvekiline açıklamalarda bulundu. SHP MKYK üyesi ve milletvekili Kamer Genç ile milletvekilleri Cüneyt Canver ve Ali İhsan Elgin’in, öğretmen Sıddık Bilgin’in mezarının açılarak otopsi yapılmasına yönelik talebi savcılıkça reddedildi.
1986- “Metris’te sürdürülen keyfi baskılara son verilmesini” isteyen bir dilekçeyi Leman Fırtına vasıtasıyla Metris Askeri Ceza ve Tutukevi Müdürlüğü’ne ileten tutuklu ve hükümlü yakınları, cezaevinin karşısındaki kahvehanede bir basın toplantısı düzenledi.
– Çıkarılan kararnameyle, askerliğini kamu kurum ve kuruluşlarında çalışarak tamamlayacak olan “işçi askerler”, sendikaya üye olamayacak ve grev yapamayacak, tüm ihtiyaçları kurum tarafından karşılanacak.
1987- Bakanlar kurulu askerlik yasasındaki yeni düzenlemeyi onayladı. Çağdışı kalma yaşı 46’dan 41’e indirdi, mesleği öğretmen olanlar askerliğini öğretmen olarak yapacak; her isteyen bedelli askerlikten yararlanacak.
– Gökyüzü dergisinin gerçekleştirdiği “Gökyüzü Bizim Olsun” adlı gece için açılan soruşturma nedeniyle Yazı İşleri Müdürü Deniz Öğüt gözaltına alındı. Geceye katılan Sadık Gürbüz, Sevinç Eratalay ve Ozan Telli’nin de bulunduğu müzisyen ve ozanlara da soruşturma açıldı.
1990- 1 May1989’da M.Akif Dalcı’yı hedef gözeterek öldürdüğüne dair fotoğrafları çıkan polis M.K.Çakmakçı öldürüldü, Dev-Sol üstlendi.
– İstanbul’da demokratik kitle örgütlerine yönelik baskıları protesto için Valiliğe dilekçe vermek isteyen 300 kişiden 50’si tutuklandı.
1991 – Jandarma Asayiş Birlikleri Kolordusu’nun ilk komutanı, emekli Orgeneral Hulusi Sayın, Ankara’da evinin önünde öldürüldü. Olayı Dev-Sol örgütü üstlendi.
– İstanbul Büyükşehir ve ilçe belediyelerinde çalışan bir grup Tüm Bel-Sen üyesi memur, öğle saatlerinde belediye önünde toplanarak Körfez Savaşı’na ve ANAP hükümetinin Irak’a karşı ABD’nin yanında yer almasına karşı gösteri yaptı.
– Aralarında Refah Partisi İstanbul İl Başkanı R.Tayyip Erdoğan’ın da bulunduğu 8 muhalefet partisinin İstanbul il yöneticileri, TRT İstanbul Bölge Müdürlüğü ve özel Magic Box TV’yi ziyaret ederek Körfez Savaşı yanlısı/ barış aleyhtarı yayınlara son verilmesini istedi.
1994 – Yargıtay 7. Ceza Dairesi, Eğitim-İş Sendikası’nın tüzel kişiliğe sahip olmadığını belirten Denizli 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararını bozdu. Yargıtay’ın kararında uluslararası sözleşmeler dayanak gösterildi. Böylece Yargıtay ilk kez bir memur sendikasının varlığını (hukuki olarak) kabul etmiş oldu.
1995 – TÜSİAD tarafından hazırlanan “konjonktür raporu” açıklandı. Raporda 1994’te başlayan durgunluğun 1995’te de devam edeceği ve orta vadeli bir istikrar programına şiddetle ihtiyaç duyulduğu; 1994’te gerileyen reel ücretlerin 95’te de aynı eğilimi sürdürmesinin sosyal sorunları ağırlaştıracağı belirtildi.
1996- 16 Mart Katliamı duruşmasında dinlenen ülkücü Zülküf İsot’un ailesi, katliam sonrasında olaya karışan ülkücülerden biri tarafından öldürülen oğullarının katliam sırasında bazı polislerle işbirliği yaptığını açıkladı.
1997 – Sincan’ın Refah Partili Belediye Başkanı Bekir Yıldız, Kudüs’ü anma toplantısı düzenledi. Gecede, ‘intifada hareketini’ canlandıran bir oyun sergilendi ve gösterinin yapıldığı çadırda, Hizbullah ve Hamas örgütlerinin liderlerinin posterleri asıldı.
– Dr.Necdet Güçlü’nün ölümünden 1974’de afla kurtulan İbrahim Doğan’ı yeniden döndüğü Ankara Tıp Fakültesi’nde”himaye eden”, 70’lerin ülkücü militanı, Sevgi Hastaneleri’nin sahibi Orhan Özcanlı’nın Tansu-Özer Çiller çifti ve Meral Akşener ile vakıf kurduğu belirlendi.
1998- ÇHD Genel Başkanı Av.Aydın Erdoğan, RP’li İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan’ın 23 Ocak’ta verdiği iftar yemeğine katılan yargıç ve savcılar hakkında suç duyurusunda bulundu. Erdoğan yemekte Anayasa Mahkemesi’nin RP’yi kapatma kararını eleştirmişti.
– 50 yıl boyunca Cumhuriyet gazetesinde karikatürleri yayınlanan Ali Ulvi Ersoy hayata veda etti.
1999 – Dersim- Hozat’ın Gızori köyünde kolluk güçleriyle girdikleri çatışmada, Birgül Yıldız (1969-Pülümür), Hüseyin Tatar (1981-Dersim) ve Güllü Çelik (1972-Mazgirt) adlı militanlar öldürüldüler.
– Fadıl Akgündüz’ün Jet-Pa Holding’inin düzenlediği geceye eski Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan ile birlikte DYP Genel Başkanı Tansu Çiller, FP Genel Başkanı Recai Kutan, MHP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Gül ve BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu katıldı.
2000 – Hizbullah operasyonunda Diyarbakır’da iki evde altı ceset bulundu. Hizbullah’ın işkenceyle öldürerek gömdüğü kurbanlarının sayısı 48’e ulaştı.
2001- Meclis iç tüzük görüşmeleri sırasında çıkan kavgada MHP’li vekillerin tekme tokat saldırdığı DYP Milletvekili Fevzi Şıhanoğlu öldü.
– Fransız parlamentosunun kabul ettiği “Fransa Ermenilerin 1915’te soykırıma uğradığını resmen tanır” ifadesinden ibaret yasayı, Cumhurbaşkanı Jacques Chirac onayladı. Yasa Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
2002 – İsrail yönetimi, intihar saldırılarını ileri sürerek Kudüs ve çevresine güvenlik duvarı örme kararı aldı. Plana göre, Batı Şeria’daki Filistinlilerin Kudüs’e, Doğu Kudüs’te yaşayanların da Yahudilerin yaşadığı Batı Kudüs’e girişi engellenecek.
2003- AKBİL davasında yargılanan 37 sanıktan hiçbir duruşmaya katılmayan AKP Genel Başkanı ve eski İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayip Erdoğan ile İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Başkanı A.Müfit Gürtuna yine duruşmaya katılmadı. Mahkeme, milletvekili seçilen İdris Naim Şahin, M.M.Açıkalın ve M.Arslan’ın dosyalarını ayırdı.
– Britanya, İspanya, İtalya, Portekiz, Danimarka, Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti’nin liderleri, Avrupa gazetelerine ilan verip, “dünyayı Irak’a karşı harekete geçmeye” çağırdılar.
– Belçika’da aynı cinsiyetteki çiftlerin evliliği yasallaştı, böylece Belçika dünyada Hollanda’dan sonra bu yasayı çıkartan ikinci ülke oldu.
2004 – “Kayıp trilyon davası”nda yüz kızartıcı suçtan dolayı hapis cezası ve ömür boyu siyaset yasağı alan SP lideri Necmettin Erbakan aktif siyaset yaşamını noktaladı. Saadet Partisi (SP) üyeliğinden istifa etti.
– Şişecam’ın 13 işyerinde Kristal-İş üyesi 5 binden fazla işçi greve başladı.
2005 – Irak’ta son elli yılın ilk genel ve yerel seçimleri yapıldı. Irak’ta halk Saddam rejiminin devrilmesinin ardından yapılan ilk demokratik seçimler için sandık başına gitti. Şiilerin ve Kürtlerin yoğun katıldığı seçimlere, Sunni grupların etkili olduğu merkezlerde katılım yüzde 9’da kaldı. Kuzey Irak’ta bağımsızlık için halk oylaması da yapıldı. 1 milyon Kürt bağımsızlığa evet dedi. Irak’ta 50 yıldır ilk kez çok partili seçimler yapılırken, Sünniler seçimi boykot etti. Seçimin galibi Şiiler oldu. Celal Talabani, ülkenin ilk Kürt devlet başkanı seçildi. Şii İbrahim Caferi de başbakan oldu.
– ÖDP 4. Olağan Kongresi’nde Hayri Kozanoğlu genel başkanlığa yeniden seçildi.
2006 – Filistin’de Hamas’ın seçimleri kazanmasının ardından İsrail işgal topraklarından toplanan aylık 35 milyon dolar tutarındaki vergi gelirinin Filistin’e iade edilmeyeceğini açıkladı.
2009- Birleşik Krallık’ta, Lindsey Petrol Rafinerisi çalışanlarına destek amacıyla ülkenin her yerinde grev başlatıldı. Özellikle İskoçya, Galler ve İngiltere’de petrol rafinerilerinde yüzlerce çalışan iş bıraktı.
– Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) eski başkanlarından Kemal Türkler’in öldürülmesiyle ilgili davada, Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Ünal Osmanağaoğlu hakkında verilen beraat kararını bozdu.
2010- TEKEL işçilerinin Türk-İş genel merkezi önündeki direnişleri 48.gününe girdi; destek ziyaretleri de hız kesmeden sürüyor.
2011- Güney Sudan’da önceki haftalarda yapılan referandumda seçmenlerin yüzde 99’unun kuzeyden bağımsızlık yönünde oy kullandıkları açıklandı.
– Aralarında Yunanistan, Kuveyt, Suudi Arabistan, Türkiye ve ABD’nin bulunduğu bazı ülkeler Mısır’daki vatandaşlarını kurtarmak için tahliye çalışmasına başladı.
2013- Orhan Aydın oyuncular adına, 18 Ocak operasyonlarında tutuklanan İdil Tiyatro Atölyesi oyuncularına destek bildirisini okudu.