1517- Martin Luther, Protestanlığı ilan etti. Martin Luther, Wittenberg kilisesinin duvarına ’95’ ayetini astı; bu olay Almanya’da protestan reformunun başlangıcı sayıldı.
1831- Takvim-i Vekayi yayına başladı.
1918- Mondros Mütarekesi’nin hükümleri yürürlüğe girdi.
1919- Maraş’ta, Fransız işgaline karşı, Sütçü İmam önderliğinde ilk mücadele başlatıldı.
1922- Bakanlar Kurulu’nun Lozan Konferansı delegesi adaylarını İsmet Paşa, Rıza Nur ve Hasan Hüsnü olarak belirledi.
1923- I. Dünya Savaşı nedeniyle 13 Eylül 1914’te ilan edilen Seferberlik hali kaldırıldı.
1925- Kaçar Hanedanlığı sona erdi. İran’da Rıza Han Pehlevi, Şah Ahmet Mirza’yı tahtından indirerek Kaçar Hanedanı’na son verdi
1932- İki yıldan beri Avrupa’da dolaşan 160 yaşındaki Zaro Ağa, İstanbul’a döndü.
1951 – Yaya geçidi çizgileri ilk kez İngiltere’nin Berkshire kentinde kullanılmaya başlandı.
1952- Amerika Birleşik Devletleri, “Mike” adını verdiği ilk hidrojen bombası denemesini orta Pasifik’te Marshall adalarında yaptı.
1954- Cezayir Milli Kurtuluş Cephesi, Fransız yönetimine başkaldırarak Cezayir Bağımsızlık Savaşı’nı başlattı.
1956- Amiral G. J. Dufek, Güney Kutbu’na uçağı ile inen ilk insan oldu.
– İngiliz ve Fransız kuvvetleri, Süveyş’i bombalamaya başladı.
1960- Milli Birlik Komitesi’nin öğretim üyelerini üniversiteden atmasını protesto eden Ortadoğu Teknik Üniversitesi Rektörü Turhan Feyzioğlu istifa etti.
– Adnan Menderes’in Ayhan Aydan’dan olduğu iddia edilen çocuğunu öldürttüğü hakkındaki ‘Bebek Davası’ başladı
1961- Tanin gazetesindeki yazılarında komünizm propagandası yaptıkları ileri sürülen Aziz Nesin ile genel yayın müdürü İhsan Ada beraat ettiler.
– Türkiye – Almanya arasında Türk İşgücü Antlaşması imzalandı.
1963- Askeri Yargıtay, Talat Aydemir, Fethi Gürcan, Osman Deniz ve Erol Dinçer’in idamını onayladı.
– 50. defa milli formayı giyen Fenerbahçeli futbolcu Lefter Küçükandonyadis’e şeref madalyası verildi.
1968- Samsun Adliyesi’nde savcılık ifadeleri alınan “Tam Bağımsız Türkiye İçin Mustafa Kemal Yürüyüşü” katılımcısı 24 genç “izinsiz gösteri yürüyüşü yapmak”tan Mahkeme’ye çıkarıldı ve serbest bırakıldı. Gençler otobüsle Havza’ya geçti.
– Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Lyndon Johnson Vietnam’ın bombalanmasını “durdurun” emri verdi.
1970- Türkiye İşçi Partisi’nin 28-31 Ekim 1970’de yapılan 4.Büyük Kongresi sonrası seçilen GYK genel başkanlığa Behice Boran’ı, genel sekreterliklere de önceki genel başkan Şaban Erik ile Sait Çiltaş’ı getirdi. 1962’de TİP’e üye olan ve 1965-1969 arasında Urfa milletvekili olarak Meclis’te görev yapan Behice Boran, 3 Ocak 1970’de TİP Genel Sekreterliği’ne getirilmişti.
– 4 Kasım’da göreve başlayacak olan Şili Devlet Başkanı Salvador Allende’nin kabinesinde 4 sosyalist, 3 komünist, 2 sosyal-demokrat, 6 radikal-sol bakan görev yapacak.
– Aziz Nesin “Çiçu” adlı oyunu ile Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü’nü kazandı.
1972- Sıkıyönetim askeri mahkemesinde savcı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi eski dekanı Uğur Alacakaptan için 6 yıl, Asistan Uğur Mumcu ve 4 öğrenci için 15’er yıl hapis cezası istedi. Sanıklar, “Anayasa’yı ilgaya iştirak, komünizm propagandası, hükümetin manevi şahsiyetini tahkir” vs. iddialarla suçlandı.
– CHP Tekirdağ Milletvekili Yılmaz Alpaslan Meclis’te soru önergesi verdi: “12 Mart 1971 muhtırasından bu yana, 7.dereceden akrabası bile sol eylemcilerle ilişkili olan gençlere kamuda iş verilmiyor.”
1975- Bankaların ikramiye ve hediye vermesi yasaklandı.
– Başbakan Demirel “29 Ekim’de evler teslim edilecek” sözü vermişti, ancak 6 Eylül’deki depremde ağır hasar gören Diyarbakır/Lice’de yurttaşlar kışa evsiz girecek.
1976- MSP’li Devlet Bakanı Hasan Aksay: “Bu milletin evlatları maymundan geldiğini kabul edemez, ders kitaplarını değiştiriyoruz.”
– CHP İstanbul İl Gençlik Kolu Başkanı, Savcılığa başvurarak Ülkü Ocakları’nın kapatılmasını isteyeceklerini açıkladı.
1977- Türkiye İşçi Partisi (TİP) İstanbul İl Başkanı: ”6 Kasım’daki ‘Ekim Devrimi ve Türkiye’ toplantısıyla ilgili afiş asan partililerden 98’i gözaltına alınıp falakaya yatırıldı.”
1979- Avukat Eşber Yağmurdereli, TCK 141.maddeden Samsun’da yargılandığı halde en son gönderildiği Mardin Cezaevi’nde hücreye konuldu. Trabzon, Amasya ve en son Mardin Cezaevi’ne gönderilip 3 celsedir Samsun’da duruşmaya çıkamayan Yağmurdereli’nin avukatı Af Örgütü’ne başvurdu.
1980- Denizli Sazak dağında, kolluk güçleriyle çatışmaya giren Devrimci Yol militanlarından Harun Gökkaya (1959- Denizli Çardak) öldürüldü.
Artvin Şavşat Kireçli köyüne düzenlenen jandarma operasyonunda Devrimci Yol silahlı güçlerinde yer alan Özbin Aras (1963- Şavşat) ve Şener Yazar (1964- Şavşat) öldürüldü.
1981- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doçent Server Tanilli Strasbourg Üniversitesi’nin davetlisi olarak Fransa’ya gitti. Tanilli, üniversiteye bağlı Türkiye Etüdleri Enstitüsü’nde “Çağdaş Türkiye’nin Kültür Tarihi” derslerini verecek.
1984- Hindistan Başbakanı İndira Gandhi’yi iki Sih koruma muhafızı öldürdü. Suikast sonrası çıkan isyanlarda yaklaşık 2.000 masum sikh öldürüldü.
1986- Mao’nun “Halk Demokrasisi” kitabını yayınlayarak “komünizm propagandası yapmak”tan yargılanan Hüseyin Kıvanç savunmasını yaptı: ”Kendi ülkesinin 3 bin yıllık tarihini inceliyor diye, Mao Zedung başka bir ülkenin yasalarını çiğneyebilir mi?”
1989- Turgut Özal, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 263 oyla Türkiye’nin 8.cumhurbaşkanı seçildi.
1990- ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Turgut Özal ile eşi Semra Özal’a hakaret ettikleri iddiasıyla bugüne kadar 17’si gazeteci olmak üzere 25 kişi yargılandı. Sonuçlanan 4 ayrı davada 2 karikatürist beraat ederken, 9’u gazeteci 10 kişi toplam 4 yıl 3 ay hapse mahkum oldu.
1991- Sosyolog Dr. İsmail Beşikçi tahliye edildi.
– Türkiye Öğrenci Dernekleri Federasyonu’nun (TÖDEF) düzenlediği 1.Gençlik Kurultayı’na katılmak isteyen 20 delege gözaltına alındı.
– İYÖ-DER’in (İstanbul Yüksek Öğrenim Derneği) bir düğün salonundaki “2.Gençlik Kurultayı”nı basan polis 25 öğrenciyi gözaltına aldı
1992- Vatikan dünyanın güneş etrafında döndüğünü söyleyen Galileo Galilei’nin haklılığını teslim etti.
– Başbakan Süleyman Demirel, PKK güçlerine silah bırakma çağrısı yaptı. Demirel “PKK etkisiz hale gelinceye kadar Türk ordusu Zaho’da kalacaktır” dedi.
1993- Sefaköy Lisesi’nden 5 öğrencinin “dönemlerinin dolduğu” gerekçesiyle atılmalarını protesto ederken gözaltına alınan öğrencilerden 3’ünün okuldan atılmasını protesto için değişik liselerden 10 öğrenci Sosyalist İktidar Partisi Bakırköy İlçe’de açlık grevine başladı.
– Türkiye’de modern edebiyat eleştirisinin öncülerinden olarak anılan yazar Berna Moran (d. 1921) ve İtalyan yönetmen Federico Fellini (d. 1920) öldüler.
1994- Sendikal örgütlenmeden dolayı 3 hafta önce Cemtaş’tan atılan işçilerden yaklaşık 200’ü SSK İstanbul Bölge Müdürlüğü’ne suç duyurusunda bulundu.
– İstanbul Üniversitesi’nde tüm öğretim üyeleri, talepleri (üniversite reformu, üniversiteye ayrılan kaynağın ve maaşların arttırılması) için derslere girmeyerek bahçede öğrenciler, sanatçılar ve yazarlarla birlikte etkinlik düzenledi. Yemekhane işçileri de toplu viziteye çıktı.
1995- İstanbul Üniversitesi Öğrenci Koordinasyonu üyesi öğrenciler YÖK’ün mimarı Prof.Dr.İhsan Doğramacı’ya törenle “Ebedi Lale” ödülü verdi.
1996- Ankara 4.İdare Mahkemesi, İçişleri Bakanlığı’nın Uğur Mumcu’nun ailesine tazminat ödemesine karar verdi: ”Olay bir terör eylemi olduğundan, kusursuz ve kolektif sorumluluk ilkesi gereği zarar karşılanmalıdır.”
1997- Milli Güvenlik Kurulu toplantısında, 18 Kasım 1992 tarihli belge yerine kaim olmak üzere, yeniden düzenlenen Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi uygun bulundu.
1998- Irak, BM silah denetleyicileri ile işbirliği yapmayacağını açıkladı.
– İzmit/SEKA fabrikasının kapatılması kararını protesto mitingi, kapatma kararının geri alınması üzerine şölene dönüştü.
– Cumartesi Annelerinin 181.buluşmasına da müdahale eden polis, destek için gelen Müjde Ar ve gazeteci Leyla Umar’ın temaslarına rağmen oturma eylemine izin vermedi ve 5 kişiyi tartaklayarak gözaltına aldı.
– Cezaevlerinde süren açlık grevleri ve 1 Ağustos Genelgesi’yle ilgili olarak Adalet Bakanı Topaç’la görüşmek için Meclis’te ANAP Grubu’na giden 70 tutuklu/hükümlü yakını, Grup Yönetim Odası’nda 5.5 saat bekletildikten sonra çıkışta 20’si polislerce gözaltına alındı.
2000- Yatağan Termik Santralı çevresinde hava kirliliği sınır değerleri aştı, santralin 3 ünitesi durduruldu, ilçe halkına “sokağa çıkmayın” çağrısı yapıldı.
– 135 gündür grevde olup Adana’dan İstanbul Sabancı Center’a yürüyen DİSK/Tekstil üyesi EXSA firması işçileri Ankara’ya ulaştı.
2002- İsrailli barış yanlısı aydın ve sanatçılar Filistinlilere yönelik baskıları protesto etmek için Batı Şeria’da Filistinli köylülerle birlikte zeytin hasadına katıldı. Zeytin toplamaya katılan İsrailli yazar David Grossman “Halkım bir başka halka zulüm uygularken odamda sessiz oturamam” dedi.
2003- Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın 2003’de çıkardığı”vergi affı”yasası ile, eski yönetim kurulu üyesi olduğu Al Baraka Türk’ün ”fiktif ihracata aracılık”tan haksız KDV iadesi cezası olarak 30 trilyon TL yerine 1.2 trilyon TL ceza ve faiz ödemesini sağladığı ortaya çıktı.
– Malezya’yı 22 yıldır yöneten Başbakan Mahathir Muhammed görevini yardımcısı Abdullah Ahmed Bedavi’ye devretti. Mahathir Muhammed “Dünyada sağlığı yerindeyken emekliye ayrılan ilk diktatör ben oldum” dedi.
– “Emekçi Kadınlar Birliği” üyeleri, TBMM Dikmen Kapısı önünde Irak’a asker gönderilmesine ilişkin tezkereyi protesto etti.
– Adana’daki Özel Gündoğdu Okulları’nda Haziran’da düzenlenen mezuniyet kutlamalarında yapılan havai fişek gösterilerinin ezan saatine rastladığı gerekçesiyle açılan soruşturmada, “okul yönetimi ve kurucuların uyarılması” cezası verildi.
2004- İskoçya’nın Pretopans kasabasında ‘Cadılar Bayramı’nda 16. ve 17. yüzyıllardaki ‘cadı Avı’nda öldürülen 81 kadın ve kedilerinden resmen özür dilendi. İskoçya’da 16-17. yüzyılda 3 bin 500 kadın ve çocuk, karakedi sahibi olmak ve büyü yapmak iddialarıyla yakılarak öldürülmüştü.
– Latin Amerika ülkesi Uruguay’ın 179 yıllı tarihi içinde ilk kez devlet başkanlığını sosyalist bir lider, “Geniş Cephe”nin adayı Tabare Vazquez kazandı. Kongre seçimlerinden de eski gerillalar zaferle çıktı. Gerilla örgütü Tupamaros’un eski lideri Jose Mujica senatör seçildi.
– Hazırlanan yeni Ceza İnfaz Yasa Tasarısı’nda cezaevlerinde tek tip elbise, hücre cezası, açlık grevi ve ölüm oruçlarına müdahale etme vb. hükümlerin yer almasına karşı Demokratik Kadın Hareketi Girişimi G.Saray’da gösteri yaptı.
2005- BM Güvenlik Konseyi’nde Suriye’ye karşı karar tasarısı kabul edildi. Suriye, eski Lübnan Başbakanı Refik Hariri suikastına karışmış yetkilileri tutuklamak ve BM soruşturma komisyonu ile birlikte hareket etmek durumunda. ABD, Fransa ve Britanya’nın Suriye’ye yaptırım uygulanması önerisi ise kabul edilmedi.
– Tiyatro Oyunevi, Murat Uyurkulak’ın farklı kuşaklardan iki devrimcinin Diyarbakır yolculuğunu anlatan “Tol” romanını oyunlaştırdı.
2007- İspanya’da faşist general Franco’nun 1939-1975 yılları arasındaki diktatörlük dönemini resmen kınayan “Tarihsel Bellek Yasa Tasarısı” Meclis Alt Komisyonu’nda kabul edildi. Franco’nun izleri silinecek, 1936-1939 iç savaşındaki toplu mezarlar ortaya çıkarılacak, Franco dönemine ait semboller kaldırılacak.
– İstanbul Öğrenci Kolektifleri üyesi bir grup, giderek yükselen “savaş” söylemini Beyazıt’ta yere yatıp “barış” yazarak protesto etti.
– “Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm Projesi”nin hayata geçirilmesiyle evleri yıkılacak olan yaklaşık 200 yurttaş Mamak Belediyesi önünde basın açıklaması yaparak “rant için bizleri sokağa atma projeleri kapalı kapılar ardında çiziliyor” dedi.
– SES Aksaray Şube üyeleri, Sağlık Bakanlığı’nın radyasyonla çalışan personelin günlük çalışma süresini 9 saate çıkaran genelgesini protesto etti.
– Fizik profesörü, Eski Başbakan Yardımcılarından, Sosyaldemokrat Halkçı Parti Onursal Genel Başkanı Prof.Dr. Erdal İnönü kanser tedavisi gördüğü ABD’nin Houston kentinde yaşamını yitirdi. 1983’de BÜ öğretim üyeliğinden ayrılıp SODEP’in, 1986’da SHP’nin genel başkanı, 1991’de DYP/SHP Koalisyonu’nda Başbakan Yardımcısı, 1993’de -kısa süre-Başbakan ve Dış İşleri Bakanı oldu; 1995’de genel başkanlığı ve siyaseti bıraktı.
2009- Elazığ’da, tutuklu olan kanser hastası Güler Zere’nin serbest bırakılması için AKP il binasına yürümek isteyen Temel Haklar Derneği üyesi 7 kişi gözaltına alındı.
2010- İstanbul Taksim Meydanı’nda görev yapan çevik kuvvet ekibine bombalı saldırı düzenlendi. Saldırıda 15 polis ve 17 sivil yaralandı. Eylemci öldü.
2011- Birleşmiş Milletler’in Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu UNESCO, Filistin’in üye kabul edilme başvurusuna onay verdi.
– Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu verilerine göre, dünya nüfusu 7 milyar kişiye ulaştı.
2012- “Açlık Grevindekilerle Kadın Dayanışma İnisiyatifi” üyeleri akşam Taksim Tramvay Durağı’nda oturma eylemi yaptı. Cezaevlerinde açlık grevindeki kadın mahpusların mektuplarının okunduğu eylemde İlkay Akkaya türkü söyledi, basın bildirisini Av.Filiz Kerestecioğlu okudu.
– Sivil toplum örgütlerinin “İnsansızlaştırma projesi” diyerek karşı çıktığı Taksim’in trafiğini yer altına indiren projenin ilk etabı için kazma vuruldu.
2013- AKP’li 4 milletvekili bugün ilk kez Meclis Genel Kurulu’na başörtülü girdi. Böylece Mecliste başörtülü dönem de başlamış oldu.
Meclis’e pantalonla katılma isteği “içtüzük”e takılan CHP Milletvekili Şafak Pavey türbanlı Milletvekilleri için tarihi bir konuşma yaptı: “Yakılan, vurulan biz ama kronik mağdur sizsiniz.”
– Emlak Konut GYO Genel Müdürü Murat Kurum (sonradan Çevre ve Şehircilik Bakanı) Kanal İstanbul ile oluşturulacak “yeni şehir” için ellerinde bulunan 5.5 milyon metrekarelik arazide 50 bin konut inşa edileceğini söyledi.
– Suriye sınırına duvar örülmesini protesto için oturma eylemi yapan BDP’li Nusaybin Belediye Başkanı Ayşe Gökkan ölüm orucuna başladı.
– Kamerun’un kuzeyinde patlak veren sıtma salgınında yaklaşık 800 kişi öldü, 12 binden fazla kişi ağır hastalandı.
2015- Cumhuriyet Gazetesi’ne intihar saldırısı planlayan şüphelilerden birinin Ankara katliamı dosyasından dolayı aranan ve IŞİD’in hücre evinde parmak izi bulunan bir kişinin kardeşi olduğu ortaya çıktı. Olaya ilişkin gizlilik ve yayın yasağı konuldu.
– Sina Yarımadası’nda Rusya’ya ait yolcu uçağının düşmesi sonucu 224 kişi öldü. Şarm El Şeyh-St. Petersburg seferini gerçekleştiren uçakta 17’si çocuk 217 yolcu ve 7 mürettebat bulunuyordu. IŞİD’e biat ettiğini duyuran Sina Vilayeti, uçağın kendilerince düşürüldüğünü ileri sürdü.
– Ege Denizi’ne açılan, çoğu Afganistan uyruklu kaçakları taşıyan 3 şişme bot, Midilli Adası açıklarında olumsuz hava koşulları nedeniyle battı, 3’ü çocuk 4 kişi hayatını kaybetti.
Yorumlar kapatıldı.