Belleğimizde: 4 Aralık

1122- İranlı şair, filozof, astronomi ve matematik alimi Ömer Hayyam, Nişabur’da öldü.
1791- The Observer’ın (dünyanın ilk pazar günü gazetesi) ilk sayısı yayımlandı.
1858- İngilizler, Hindistan Türk İmparatorluğu’nun hükümdarı İkinci Babür Şah’ı tahtından indirerek, Gazneli Sultan Mahmud’tan beri 9 asra yakın süren Hindistan’daki Türk hakimiyetine son verdiler.
1859- Mekteb-i Mülkiye kuruldu.
1897- Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında barış anlaşması imzalandı.
1918- ABD başkanı Woodrow Wilson, I. Dünya Savaşı barış görüşmeleri için Versay’a geldi. Başkanlığı sırasında Avrupa’ya gelen ilk ABD başkanı oldu.
1920- Ankara’da maaşlarını alamayan öğretmenler ilk kez grev yaptı.
1927- Cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları tedavüle çıkarıldı. 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1000 liralık olmak üzere 7 ayrı değerde çıkarılan banknotlar eski Türkçe ve Fransızca bastırıldı.
1929- Türk parasının değerini yükseltmek için alınacak önlemlerle her yerde yerli malı kullanılmasını hedefleyen bir kararname yayımlandı.
1943- II. Kahire Konferansı olarak anılan konferansta ABD başkanı Roosevelt ile İngiliz başbakanı W. Churchill, Türkiye’nin savaşa katılması konusunda İnönü ile görüştüler.
1944- Yunanistan’da Başbakan’ın “Silah bırak ve Atina’yı terket” ültimatomuna uymayan ELAS (Ulusal Kurtuluş Ordusu) üyeleri kentte silahlı direnişe geçti. Perde gerisinde İngiliz işgal kuvvetlerinin olduğu ültimatoma ELAS 3 hafta direnebildi ve sonunda ateşkese razı oldu.
1945- İstanbul’da, iktidardaki CHP teşkilatı ve “milliyetçi üniversite öğrenci derneklerinin” tahrik ve organize ettiği komünizm karşıtı gösteride, İstanbul Üniversitesi öğrencilerinden oluşan kalabalık bir grup, Beyazıt Meydanı’nda toplanıp sloganlar atarak Babıali’ye doğru yürüyüşe geçti. Burada, Tan Matbaası’nı, Berrak ve ABC kitapevlerini yağmalayan göstericiler; Beyoğlu’ndaki Yeni Dünya ve La Turquie gazeteleri ile Görüşler dergisinin idarehane ve tesislerine de zarar verdiler. İstanbul polisi seyirci kaldı. Gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın 3 Aralık tarihli Tanin Gazetesi’nde “Kalkın ey ehl-i vatan!” başlıklı yazısı ile kalabalıkları saldırılara teşvik etti. Tan’ın çıkardığı ve aynı gün tahrip edilen Görüşler Dergisi, CHP iktidarına karşı parti kurma hazırlığındaki Celal Bayar, Fuat Köprülü gibi isimlerle solcu aydınların yazacağı bir platform olarak 3 gün önce yayın hayatına başlamıştı. Saldırılar sonrası Tan’la birlikte kapandı. Tan’ın sahibi Zekeriya ve Sabiha Sertel ile yazar Nail Çakırhan Tan’da çıkan bazı yazılardan yargılandı, 4 aylık tutukluluk sonrası 1 yıl hapis cezası verildi. Ardından dava temyize götürüldü ve beraat kararı alındı. Tan Gazetesi’nin Cumhuriyet’i yükseliş yıllarında Hitler’i desteklemekle itham etmesine karşılık Cumhuriyet de Sertelleri Sovyetler üzerinden komünistlikle suçlamış, polemik uzun süre devam etmişti. Yayıncılığı bırakan Sertel çifti 1952’de Türkiye’den ayrıldı.
1955- Türkiye’de ilk elektrikli tren, İstanbul’da Sirkeci-Halkalı arasında çalışmaya başladı.
1961- İngiltere’de doğum kontrol hapları serbestçe satışa çıkarıldı.
1964- Ankara Oteli inşaatında Yapı-İş Sendikası tarafından başlatılan grev sürüyor.
1965- Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması konusundaki fikri sorulan Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel: “Ayasofya ile cami ile medreseyle uğraşacak vakit geçti. Memleketin binbir derdi var.”
1972- İstanbul Kazlıçeşme’de 2 binden fazla işçinin çalıştığı 74 deri fabrikasında lokavt uygulanmaya başlandı. Türk-İş’e bağlı Deri-İş Sendikası, işverenler sendikasının toplu sözleşme görüşmelerinin uyuşmazlıkla sonuçlanmasını gerekçe gösterdiğini açıkladı.
1973- Bakanlık müfettişleri, Adalet Partili İstanbul Belediye Başkanı Dr.Fahri Atabey’in çeşitli ilçelerde açtığı Et Tanzim Satış Mağazaları’nda bir dizi usulsüzlük saptadı: “Tanzim satışları için Meclis kararı alınmadı, mağaza açılış ihalelelerinde AP’liler kayırıldı.”
1975- 1.Levent Erman Ekmek Fabrikası’nda ölüm orucunun 6.günündeki 20 işçiden 6’sı hastaneye kaldırıldı. İşyeri sahibi 25 gün önce fabrikanın makinalarını söküp kayıplara karışınca işçiler önce direnişe sonra da açlık grevine başlamıştı.
1977- Eskişehir’de durakta otobüs bekleyen Dev-Lis üyesi Motor Sanat Meslek Lisesi mezunu Murat Dertli ülkücülerin bıçaklı saldırısında hayatını kaybetti, arkadaşı İbrahim Boysan ağır yaralandı.
1978- Elazığ’da bir lise öğrencisinin öldürülmesinin ardından ülkücülerin düzenlediği silahlı saldırılarda sol görüşlü 4 kişi hayatını kaybetti. Bazı CHP’lilerin işyerleri ve yerel “Nurhak” gazetesi de tahrip edildi.
1979- Kırıkhan’da 8 kişilik bir alevi ailesi, benzin dökülerek yakıldı.
1980- Rock grubu Led Zeppelin dağıldıklarını açıkladı.
1981- Danışma Meclisi Başkanı Sadi Irmak “Askerler kışlaya dönmenin hasreti içinde” dedi.
– İstanbul’da çeşitli üniversite ve yüksek okullardan 1.447 öğretim üyesi ve yardımcısının imzasıyla Üniversitelerarası Kurul Başkanı ve İÜ Rektörü Cem’i Demiroğlu’na çekilen telgrafta, YÖK yasasının sakıncalı bulunduğu bildirildi.
– ABD Başkanı Ronald Reagan, CIA’nın ülkedeki casusluk faaliyetlerine izin vererek örgütün yetkilerini genişletti.
1982- YHK, son bir hafta içinde 5288 işçiyi kapsayan 51 sözleşmeyi yenileyerek yürürlüğe koydu.
1983- Gazeteci yazar Doğan Avcıoğlu 57 yaşında öldü.
1984- Haliç’te 350 işyeri mühürlendi, yıkıma başlanacağı açıklandı.
1989- Basın Yayın Yüksek Okulu işgalinde gözaltına alınan 160 öğrencinin Siyasi Şube’deki “süresiz açlık grevi” sürerken, serbest bırakılmaları talebiyle İstanbul Üniversitesi bahçesinde çeşitli fakültelerden 1.000’e yakın öğrenci yürüdü. Öğrenciler girişteki polis kulübelerini de tahrip etti.
1991- İstanbul Emniyet Müdür Yardımcısı Şakir Koç ve şoförü Vedat Dilmaç, Devrimci Sol örgütünün silahlı saldırısında öldü.
1993- Ankara’da memur sendikalarının oluşturduğu Sendikal Haklar Eşgüdüm Komitesi’nce düzenlenen “Sendikal Haklar ve Demokrasi” mitingi Etlik/Kasalar’da yapıldı. Miting Türk-İş ve Hak-İş tarafından da desteklendi.
– Rock müzisyeni Frank Zappa, Los Angeles’ta hayatını kaybetti.
1994- MHP Genel Başkanı A.Türkeş: “Kürt sorununa siyasi çözüm önerenleri vatan haini olarak değerlendiriyorum. Mücadele edeceğiz, gerekirse kan dökeceğiz”.
– Opera, bale ve tiyatrocular ile kitle örgütleri “sanata yönelik saldırılara karşı” TOBAV öncülüğünde Taksim AKM önünde biraraya geldi; sanatçılar iki saat süreyle gösteriler sergiledi.
– Özgür Ülke’ye bombalı saldırıda hayatını kaybeden Ersin Yıldız’ın cenazesi Küçükköy’de cami çıkışı yaklaşık 2 bin kişi tarafından polis engeline rağmen sloganlarla taşındı. Polis daha sonra cenaze arabasını kaçırarak toprağa verdi.
1997- Vicente Aranda’nın İspanya İç Savaşı’nda anarşist kadınları anlatan “Libertarias” adlı filmi gösterime girdi
1999- KESK’in Ankara’da düzenlediği “Sefalete Teslim Olmayacağız” mitingine 25 bin kamu çalışanı katıldı. Çeşitli illerden Ankara’ya gelen kamu emekçileri maaş zammını ve 2000 yılı bütçesini protesto etti
2000- F Tipi Cezaevleri’ne karşı ölüm oruçlarının 47. gününde Adalet Bakanı H.Sami Türk ile 4 saat görüşen sanatçı ve yazarlar grubu, sonuç alamadı. İstanbul Tabip Odası’ndan doktorlar Bayrampaşa Cezaevi’nde ölüm orucundaki mahpusları sağlık kontrolünden geçirdi. Ümraniye Cezaevi’nde ölüm orucundaki 44 tutuklu ve hükümlü ile görüşen bir grup doktor, cezaevi çıkışında basın açıklaması sonrası gözaltına alındı. F Tipi Cezaevleri’ne karşı ölüm oruçlarının 47. gününde Adalet Bakanı H.Sami Türk ile 4 saat görüşen sanatçı ve yazarlar grubu, sonuç alamadı.
– Yatağan Termik Santrali’nde üretim durduruldu. Santral filtresiz çalıştırıldığı için Yatağan halkını zehirliyordu.
2002- Irak’a müdahale için Türk toprakları, üsleri ve bazı askeri birimlerin kullanılacağını açıklayan ABD Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz: ”Yeni AKP hükümeti Irak konusundaki anlayışımızı daha iyi paylaşıyor; cesaret verici, sürpriz açıklamalarla destek veriyor”.
– BM Güvenlik Konseyi Irak’ın “gıda karşılığı petrol” programını altı ay uzatma kararı aldı.
2004- Kapatma davasını protesto eden Eğitim-Sen’liler, akşam Kızılay’dan Adalet Bakanlığı’na yürüyerek Bakanlık duvarına mumlar bıraktı.
– Dünya’da 134 ülke ölüm cezasını kaldırdı, 62 ülkede ise ölüm cezasının hala sürdüyor.
2005- Kazakistan’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini Nursultan Nazarbayev kazandı. 1999’dan bu yana üçüncü defa aynı göreve seçilen Nazarbayev oyların %85’ini aldı.
2006- % 60’tan fazla oyla 2.kez devlet başkanı seçilen Chavez: “Venezuella’nın kızıl olduğunu gösterdik. Yaşasın sosyalist devrim” dedi.
– Paraguay eski Devlet Başkanı Luis Gonzalez Macchi, kanunsuz yollardan zengin olmak suçundan 8 yıl hapse mahkum oldu.
2008- Kapatılan DEP’in eski milletvekili Leyla Zana “terör örgütü propagandası yaptığı” gerekçesiyle 10 yıl hapse mahkum oldu ve siyasi hakları elinden alındı.
– İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde düzenlenen Öğretim Üyeleri Derneği’nin rektör adayları paneline girmek isteyen Öğrenci Kolektifleri üyeleri özel güvenlik tarafından engellendi.
2009- Türkiye genelinde 24 bin civarındaki eczanenin büyük kısmı “ilaçta tasarruf” uygulamasını protesto için kepenk kapattı.
– Metrobüs zammına karşı “uyarı metni”ni temsili olarak Kadir Topbaş’a iletmek üzere İBB önünde toplanan TKP’liler, zammın geri çekilmesi dahil birçok talebin yer aldığı metni İBB sekreterliğine teslim etti.
2010- Erdoğan’ın rektörlerle yaptığı 2.toplantıyı protesto etmek isteyen Öğrenci Kolektifi, Genç-Sen ve Gençlik Muhalefeti üyelerine polis sert müdahale etti.
– Greenpeace ve Küresel Eylem Grubu üyeleri, İklim Değişikliği Zirvesi görüşmelerinde AKP iktidarının tutumunu protesto için İstanbul ve İzmir’de eş zamanlı “uyuma” eylemi düzenledi.
2012- İstanbul’da Halkevci kadınlar, imam hatip okulları veya seçmeli kuran dersi alan ilköğretimdeki kız çocuklarının başının örtülmesine imkan sağlayan MEB genelgesini G.Saray’da protesto etti.
– Sağlıkçılar, şikayet üzerine ifadesi alınan Dr.M.Erdem’in intiharının sorumlusu olarak gördükleri Sağlık Bakanı’nı istifaya çağırdı.
2014- Bahreyn Kralı Hamad Bin İsa El Halife ülkede bir aydır düzenlenen protestoları sona erdirmek amacıyla üç ay süreli olağanüstü hal ilan etti.
– Gürcistan Cumhurbaşkanı Giorgi Margvelaşvili, eski Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili’nin vatandaşlıktan çıkarılmasına ilişkin kararnameyi onayladı
2016- Avusturya’da cumhurbaşkanlığı seçimini Yeşiller Partisi’nin adayı Alexander Van Der Bellen yüzde 53,8 oyla kazandı.
2017- Eski Yemen Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih, Sana’nın güneyinde konvoyunu durduran Husiler tarafından öldürüldü.