İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Belleğimizde: 4 Mart

1193- Eyyubi devletinin kurucusu, Haçlı saldırılarına karşı duran Selahaddin Eyyubi öldü.

1493- Christophe Colomb, Niña adlı gemisiyle Amerika’ya ulaştı.

1656 – Osmanlı tarihinde Vakayi Vakvakiye veya Çınar Olayı olarak anılan isyanlar başladı. Düşük ayarlı para ve alınamayan maaşlar için ayaklanan askerler, IV. Mehmed’in onayıyla bazı saray ağalarını idam ettirdi.

1852- Rus yazar Nikolay Gogol öldü.

1877- Pyotr İlyiç Çaykovski’nin eseri Kuğu Gölü Balesi’nin ilk gösterimi yapıldı.

1894- Şanghay’da büyük yangın: Binden fazla bina kül oldu.

1919- Sultan VI. Mehmet Vahdettin’in kayınbiraderi Damat Ferit Paşa sadrazam tayin edildi.

– Pontus gazetesinin ilk sayısında Trabzon vilayetinde bir Rum Cumhuriyeti kurulması için çalışılacağı duyuruldu.

1923 – İzmir İktisat Kongresi sona erdi. 17 Şubat-4 Mart arasında yapılan Kongreye ayrı heyetler halinde katılan tüccarlar, sanayiciler, çiftçiler ve işçiler Kongrede oybirliği ile kabul edilen “Misak-ı İktisadi Esasları”na ek olarak farklı önerilerde bulundular. Örneğin, sanayinin teşvik edilmesi, bir ana ticaret bankası kurulması, çalışma süresinin sekiz saate indirilmesi gibi öneriler kabul edildi. Bu kararların bir bölümü Cumhuriyetin ilk yıllarında kanunlaştırıldı. Ancak işçi istekleri uygulamaya yansımadı. Kongre toprak reformu, devletçilik ve grev hakkı gibi sorunları gündeme getirmedi, alınan kararlar işçi ve köylü sınıfının seslerini yeterince duyuramadı. Sonuç olarak ticaret burjuvazisinin ayrıcalığına destek verdiği gerekçesiyle eleştirilmiştir.

1924 – Halife Abdülmecit Efendi ve Osmanlı hanedanı mensupları yurtdışına çıkarıldı.

1925 – Takriri Sükun Kanunu çıkarıldı. Şubat 1925 ortalarında Şeyh Sait Ayaklanması patlak verince Doğu Anadolu’da hemen sıkıyönetim ilan edildi. Fethi Bey düşürüldü ve yeni hükümeti 3 Mart’ta İsmet Paşa kurdu. Yeni hükümet ilk iş olarak Takrir-i Sükun Kanunu’nu Meclis’ten geçirdi ve biri isyan bölgesinde, öteki “Ankara” adını taşımakla birlikte yurdun geri kalan bölgelerinde çalışmak üzere iki de İstiklal Mahkemesi kurulmasını kararlaştırdı. 3 maddeden oluşan Takrir-i Sükun Kanunu’nun 1. maddesi şöyleydi: “İrtica ve isyana ve memleketin nizam-ı içtimaisi (toplumsal düzen) ve huzur ve sükunu ve emniyet ve asayişini ihlale bais (bozmaya yönelik) bilumum teşkilat ve tahrikat ve teşvikat ve neşriyatı (örgütlenmeleri, kışkırtmaları, yüreklendirmeleri ve yayınları), hükümet reisi cumhurun tasdikiyle ve re’sen ve idareten man’e mezundur (kendi başına yasaklamaya yetkilidir). İş bu ef’al erbabını (bu eylemleri işleyenleri) hükümet İstiklal Mahkemesi’ne tevdi edebilir.”

1929 – Takrir-i Sükun Kanunu yürürlükten kalktı. Cumhuriyet tarihinde bir dönüm noktası olan Takrir-i Sükun Kanunu, uzun bir döneme damgasını vurdu. Bütün muhalif odaklar bu kanuna dayanılarak büyük ölçüde susturuldu. Bu dönemde hükümet veya mahkeme kararıyla pek çok yayın kapatıldı ve özellikle sol yayınlar tamamen yeraltına itildi.

1949 – Sovyetler Birliği’nde Molotov, gerekçe gösterilmeden dışişleri bakanlığından alındı.

1951- İnönü Ansiklopedisi’ndeki görevine son verilen eğitimci Agah Sırrı Levent, bu haksız uygulamadan dolayı, Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri’yi düelloya davet etti.

1959- Kıbrıs’a bağımsızlık ve Türkiye‘ye garantörlük hakkı veren Londra Antlaşması TBMM’de oylandı ve kabul edildi.

1962- CHP İzmir Milletvekili Osman Nuri Adal, Nihal Atsız’ın 1945 yılında Almanya’da bulunan eşine gönderdiği mektupları Meclis’te okudu. Atsız, mektuplarda Atatürk’ü ahlaksızlık, İnönü’yü korkaklıkla suçladığı ortaya çıktı.

1963 – İstanbul İstinye’deki Kavel Kablo Fabrikası’ndaki grev bitti (başka bir kaynakta 3 mart). Türk-İş’e bağlı Maden-İş Sendikası’na üye 170 işçi, fazla mesailerinin ve yıllık ikramiyelerinin tam olarak ödenmemesini, sendikadan ayrılmaları için baskı yapılmasını ve Maden-İş Şişli şube başkanı ile işçi temsilcilerinin işten çıkarılmasını protesto etmek amacıyla 28 Ocak’ta iş bırakarak tezgah başında oturma eylemine başladı. İşveren bütün işçilerin işlerine son verdiğini açıklayınca işçiler eylemlerine fabrika önünde kurdukları çadırlarda sürdürmeye başladılar. Polislerin fabrika önündeki işçileri dağıtmak için yaptığı müdahele sırasında 9 işçi tabanca kabzası ve coplarla yaralandı. İşçilere İstinye halkı da polisleri protesto ederek destek verdi. Daha sonraki günlerde eyleme işçi eşleri de katıldı. Direniş sürerken işveren kablo yüklü kamyonları fabrika dışına çıkartmak istedi. Direnişteki işçilerin eşleri barikat kurdular. Ancak polis ekipleri kadınları dağıttılar. Kavel direnişi diğer fabrikalardaki işçilerden de destek gördü. Direnişin sona ermesinin ardından 12 işçi tutuklandı. Grevin yasak olduğu dönemde yapılan Kavel direnişi, Grev ve toplu sözleşme yasalarının biran önce çıkartılmasında önemli bir rol oynadı. Kavel direnişinden dört ay sonra yürürlüğe giren 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu’nda yer alan bir maddeyle, yasanın çıkışından önce grev nedeniyle haklarında takibat yapılan işçilerin davaları düştü.

1964- Türkiye’nin isteği üzerine Birleşmiş Milletler Teşkilatı Barış Gücü adı altında Kıbrıs’a asker gönderilmesi kararlaştırdı. Barış Gücü Askerleri Kıbrıs’ta 27 Mart 1964’te görev yapmaya başladı.

1965 – İzmir’de kurulu Kula ve Yün Mensucat fabrikalarında çalışan iki bin iki yüz yedi işçi toplu sözleşme uyuşmazlığı nedeniyle greve çıktı. Türk-İş’in imzaladığı sözleşmeyi kabul etmeyen işçiler grevi sürdürdü. 10 ve 12 Şubat’ta polisin müdahalesi üzerine çıkan çatışmalarda çok sayıda işçi gözaltına alındı. Uluslararası düzeyde de yoğun destek gören grev 4 Mart’ta sonuçlandı.

– Karadon kömür ocaklarında çalışan beş bin işçi liyakat zammı dağıtımında işverenle sendika arasındaki işbirliğini protesto etmek amacıyla 4 Mart’ta direnişe geçti.

1967- CHP Gençlik Kolları bildirisinde, başını Turhan Feyzioğlu’nun çektiği “Sekizler”‘in partiden çıkarılması istendi.

– Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, kendisine “baba”, “beyefendi”, “paşam” biçimlerinde hitap edilmesini yasakladı. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri Kemalettin Gökakın’ın imzasıyla yayımlanan genelgeyle, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın isteği kamuoyuna duyuruldu.

1969- Sol Yayınları’ndan çıkan Lenin’in “Ne Yapmalı?” kitabı ile Plehanov’un Payel Yayınevi’nce Türkçe’ye “Sınıf Mücadelesi” adıyla çevrilen bir kitabı toplatıldı.

1970 – Yüksek Denetleme Kurulu Hacı Ali Demirel’e satılan Devlet Demiryolu arsaları için soruşturma açtı. Üç gün sonra Yüksek Denetleme Kurulu’nun sekiz üyesi görevden alındı. Kurul üyeleri Danıştay’a başvurdu. Kurul üyelerinden beşi Danıştay kararıyla görevlerine döndü.

1971- Ankara/ Gölbaşı Amerikan Radar Mevkii’nde görevli 4 ABD askeri gece Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Sinan Cemgil tarafından kaçırıldı. Sabaha karşı TRT, Anadolu Ajansı ve Haber Ajansı’na THKO imzalı 4 sayfalık bildiri ve kaçırılan askerlerden ikisinin kimlikleri bırakıldı. Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu imzalı bildiride örgütün amacı ve eylemleri sıralanıp, 36 saat içinde 400 bin $ fidye verilmediği takdirde askerlerin öldürüleceği ifade edildi. 36 saatin dolmasına yakın akşam 18:00’de bırakılan 2. bildiriyle süre 12 saat daha uzatıldı.

1977 – Türkiye Barolar Birliği’nin aldığı karar üzerine, “yürütmenin idari yargı kararlarını uygulamamasını kınamak için” Türkiye genelinde duruşmalara girmediler.

1980- CIA’nın, Başbakan Musaddık’ın devrildiği 1953’den 1977’ye kadar İran’daki dini liderlere para dağıttığı ileri sürüldü. New York’ta çıkan ”Politics” dergisine göre para dağıtımı Ayetullah Şeriatmedari ve adı açıklanmayan başka bir din adamının koordinasyonunda yapıldı.

1981 – Türkiye’nin Paris Çalışma Ateşesi Reşat Moralı, Ermeni örgütü Asala militanlarının saldırısı sonucu hayatını kaybetti. Olayda ağır yaralanan din görevlisi Tecelli Arı’da bir gün sonra öldü.

– 74 sanıklı Dev-Yol davası Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Mahkemesi’nde başladı.

1983 – Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 2 No’lu Askeri Mahkemesi’nde görülmekte olan Dev-Sol davası sonuçlandı. 9 sanık 6 ay -10 yıl arası hapis cezasına çarptırıldı, 14 sanık beraat etti.

1985 – Başbakan Turgut Özal, Boğaziçi’nde yabancılara arsa satılması konusunda bir açıklama yaptı. Kandilli sırtlarında arazi alan Suudi Arabistan Veliaht Prensi Abdullah bin Abdülaziz “saray değil 1000 metre karelik ufak bir ev yaptıracak” dedi.

1986 – Eski emniyet müdürü ve vali, SHP İstanbul Milletvekili İbrahim Ural, “Demirel bana işkence için talimat vermişti” dedi.

– Başbakan Turgut Özal, “1988 seçimlerinden sonra iki buçuk parti kalır, biri biz, biri sol, buçuğunu bilmem” dedi.

1987- Başbakan Turgut Özal Amerika Birleşik Devletleri’nin Houston kentindeki Methodist Hastanesi’nden uydu aracılığıyla Ankara’ya iletilen görüntüsüyle bakanlar kuruluna başkanlık etti.

1991 – Mardin’in İdil ilçesinde yürüyüş yapan kalabalığa ateş açılması sonucu 2 kişi öldü, 25 kişi yaralandı. 3 gün sonra İdil’deki olayları protesto etmek için Mardin’in Dargeçit ilçesinde yürüyüş yapan gruba ateş açıldı; 1 kişi öldü, 7 kişi yaralandı.

– Güngören’de Bakırköy Belediye Tiyatrosu’nun yeni açılan 2.salonuna Aziz Nesin’in ismi verildi.

1992- Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın oğlu Ahmet Özal ve iki arkadaşı hakkında “güveni kötüye kullanmak ve resmi evrakta sahtecilik” iddiasıyla dava açıldı.

– İspanya’dan Engizisyon baskısından kaçarak Osmanlı İmparatorluğuna sığınan Museviler, Türkiye’ye gelişlerinin 500. yılını kutladılar.

1993- Bayrampaşa Cezaevi’ndeki mahkumlara baskıları protesto için bir grup tutuklu-hükümlü yakını Sosyalist Türkiye Partisi’nde açlık grevine başladı.

1994 – Dokunulmazlıkları kaldırılan DEP milletvekilleri Leyla Zana, Sırrı Sakık, Ahmet Türk, Selim Sadak ve bağımsız milletvekili Mahmut Alınak gözaltına alındı. Mezarcı ve DEP Şırnak Milletvekili Selim Sadak serbest bırakıldı.

– Ressam ve mimar Cihat Burak öldü. Toplumsal çelişkileri, yozlaşan değerleri eleştirel ve mizahi bir yaklaşımla yorumlayan fantastik resimleriyle tanınıyordu. En önemli yapıtları arasında ölüm temasını işlediği “Kanaryam Güzel Kuşum Ben Sana Vurulmuşum” adlı çalışması, göğsüne bir demet çiçek saplanmış olarak Nazım Hikmet’i betimlediği “Şairin Ölümü” adlı yapıtsayılabilir. Sedat Simavi Vakfı Görsel Sanatlar Ödülü’nü, Plastik Sanatlar Derneği Onur Belgesi’ni kazandı. Öykü de yazan Cihat Burak’ın “Yakutiler” adlı öyküsü Yunus Nadi Armağanı Yarışması’nda yayımlanmamış öykü dalında birincilik kazandı.

– Gazeteci Hıncal Uluç İstanbul Levent’teki bir benzincide uğradığı silahlı saldırıda bacağından yaralandı. Saldırganların kaçtığı otomobilin yeraltı dünyasının ünlü isimlerinden Alaattin Çakıcı’nın eşi Uğur Çakıcı’ya ait olduğu belirlendi.

1996- İstanbul Ünv’nden 1.000 kadar öğrenci, okuldaki işgalden ve işgale okul dışından destekçi olanlardan gözaltına alınan -ve 2’si tutuklanan- toplam 69 öğrencinin serbest bırakılması için rektörlüğe ve ardından Adliye’ye yürüdü, Sultanahmet Parkı’nda oturma eylemi yaptı.
– Hacettepe Ünv. Beytepe Kampüsü’nde toplanıp bahçede yürüyen “Koordinasyon” üyesi 500 kadar öğrenci, harçlarını ödemediği için kaydı silinen 11 öğrencinin kayıtları yenilenene kadar kampüsü terketmeyeceklerini bildirerek harç kuponlarını yaktı.

1997 – Ekonomide bugün “Kara salı” olarak nitelenebilecek olumsuz gelişmeler yaşandı. Şubat ayı enflasyon oranı beklenenin çok üstünde çıktı. Toptan eşya fiyatları yüzde 6.3 olarak açıklandı. Son bir yıllık enflasyon ise yüzde 63’ten yüzde 78.6’ya çıktı.

– “Düşünceye Özgürlük-Ek” kitabının özetinin yayıncılığını üstlenen 21 ülkeden 84 yazar hakkında yeniden suç duyurusunda bulunuldu. TYS adına Cezmi Ersöz “kendi ülkelerinde yargılanamayan yabancı yazarların Türkiye’de yargılanmak istediklerini” söyledi.

– ABD başkanı Bill Clinton, insan klonlama araştırmalarını yasakladı.

1998 – KESK, TBMM gündeminde bulunan kamu çalışanları sendikası yasa tasarısının geri çekilmesi için Ankara’da eylem yaptı. Memurların gösterisine polis müdahale etti, 200’e yakın kişi hastanelik oldu.
Ankara’daki saldırı İstanbul İstiklal caddesinde KESK’liler ve ÖDP’li bir grup tarafından protesto edildi

– ABD Anayasa Mahkemesi, işyerinde cinsel taciz kanunlarının, her iki tarafın aynı cins olması durumunda da geçerli olduğunu onayladı.

2000 – Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Kürt kökenli isimlere ilk kez vize verdi.

– İstanbul Devlet Opera ve Balesi kuruluşunun 40.yılında Nazım Hikmet’in “Ferhad ile Şirin” balesini sergilemeye başladı.

2003- AKP Genel Başkanı R.Tayyip Erdoğan, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı döneminde “sahte Akbil kullanımıyla Akbil gelirlerinin kayıt dışı bırakılarak yandaş şirketlere ya da Refah Partisi’ne aktarıldığı” suçlamasıyla Üsküdar Ağır Ceza Mahkemesi’nde ifade verdi.  

– Filipinler’in güneyindeki bir havaalanında, bir sırt çantasına gizlenmiş bomba patladı: 21 kişi öldü.

– İstanbul ve Yıldız Teknik üniversiteleri ile bazı liselerde Irak’a müdahale hazırlıklarını protesto için derslere girilmedi.

2005- Büro Emekçileri Sendikası (BES) Ankara ve İstanbul’da iş bıraktı. Ankara/Kızılay’da miting düzenledi.
– SEKA işçilerine destek için Türk-İş’in 1 günlük “işyerini terk etmeme” eylemine kitle örgütleri destek verdi.

2006- Önder Babat 2 yıl önce uzaktan susturuculu silahla öldürüldüğü Beyoğlu/İmam Adnan Sokak’ta anıldı.

2007- Estonya’da yapılan genel seçimler, dünyada internet üzerinden oy kullanılan ilk genel seçim olarak tarihe geçti.

– Dünya Emekçi Kadınlar Günü nedeniyle İstanbul Abide-i Hürriyet ve Kadıköy/ İskele’de mitingler yapıldı.

2009- İzmir İl Genel Meclisi, Ege 78’liler Derneği’nin talebiyle  Kenan Evren’in isminin okullardan kaldırmaya karar verdi.

2010- Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi, Anadolu’da 1915’te Ermenilerin yaşadıklarını soykırım olarak nitelendiren karar tasarısını kabul etti. 

– ATV-Sabah’ın da içinde bulunduğu Turkuvaz medya grubunda 154.günde durdurulan grev, TGS’nin hukuk mücadelesiyle yeniden başladı.

2012- Pir Sultan Abdal Kültür Derneği üyeleri Sivas davasının zamanaşımından düşme tehlikesini Taksim’de protesto etti.

– Emniyet Genel Müdürlüğü Asayiş Dairesi eski başkanlarından emekli emniyet müdürü Hasan Eryılmaz aracında ölü bulundu.

– Vladimir Putin, yapılan seçimler sonucu Rusya Federasyonu’na %59,3 oyla 2. kez devlet başkanı seçildi.

2013- Kağıthane/ Gültepe İlkokulu veli ve öğrencileri, okulun 2.sömestirde imam-hatip’e çevrilmesini protesto etti.
– Üniversiteli Kadın Kolektifi üyeleri Cağaloğlu’ndaki Aile ve Sosyal Politikalar Müd.’nü işgal etti. 23 kadın gözaltına alındı.

2014- Kadıköy Belediyesi, Moda Havuz Meydanı’nın adını “Mehmet Ayvalıtaş Meydanı” olarak değiştirdi.

2015- Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk’te bir maden ocağında meydana gelen patlamada 32 kişi hayatını kaybetti.

2016- Bodrum’da sahile vuran minik cesediyle gündeme gelen Aylan Kürdi ve teknedeki dört kişinin ölümüne ilişkin davada yargılanan Suriye uyruklu Muwafaka Alabash ve Asem Alfrhad, “göçmen kaçakçılığı” suçundan 4 yıl 2 ay hapis cezasına çarptırıldı.

– İstanbul 6. Sulh Ceza Hakimliği, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının talebi üzerine Zaman gazetesine kayyum atanmasına karar verdi.

2017- Somali Başbakanı Hasan Ali Hayri, kuraklık sebebiyle son 2 günde ülkenin güneybatısındaki Bay bölgesinde 110 kişinin öldüğünü açıkladı.

Çeşitli internet sitelerinden derlenmiştir.

Paylaş

Yorumlar kapatıldı.