1450 – Bavyera Dükü IX. Louis, Hıristiyan olmayı kabul etmeyen Yahudilerin kovulmasını emretti.
1502 – Kristof Kolomb, Amerika’ya 4. yolculuğunda Kosta Rika’yı keşfetti.
1547 – Don Kişot romanının yazarı Miguel de Cervantes doğdu.
1647 – İtalyan fizik ve matematik bilgini Evangelista Torricelli öldü.
1713 – Fransız yazar ve filozof Denis Diderot doğdu.
1789 – Çoğu kadın 5 bini aşkın Fransız, kıtlığı protesto için Versailles Sarayı’na yürüdü ve Kral XVI. Louis’yi Paris’e taşınmaya zorladı.
1864 – Hindistan’daki Kalküta şehrinde siklon: 60.000 ölü.
1892 – Red Kit’teki Dalton kardeşlere ilham olan Dalton çetesi, Kansas’taki banka soygunlarında öldürüldü.
1896- Avusturya gazetesi Wiener Presse, Alman fizikçi Wilhelm Roentgen’in yeni bir radyasyon çeşidi (bugünkü bilinen adıyla x ray) bulduğunu açıkladı.
1908- Bulgaristan, Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını ilan etti.
– Bosna–Hersek Avusturya tarafından ilhak edildi.
– Mehmet Ali Aybar doğdu.
1910 – Portekiz’de Cumhuriyet ilan edildi.
1911- İtalyan kuvvetleri Gelibolu’yu işgal etti.
1918- Osmanlı Devleti’nin yönetimi altındaki Halep civarındaki Arap halkı ayaklandı. Ayaklanmayı İngiltere’nin kışkırttığı ileri sürüldü.
1921 – İngiltere’de Uluslararası Yazarlar Birliği PEN kuruldu.
1925- İlk Cumhuriyet altını İstanbul darphanesinde basıldı.
1926- İngiltere’de grevdeki 250 bin madenci işbaşı yaptı.
1928- Sicilya’da Etna Yanardağı püskürmeye başladı
1930- Dünyanın en büyük hava gemisi İngiltere’ye ait R.101 Fransa semalarında havada patladı: 44 kişi öldü.
1934- İspanya’da iç savaş başladı.
1938 – Nazi Almanyası, Yahudilere ait pasaportların iptal edildiğini duyurdu.
1939- Ankara Radyosu Fransızca yayın yapmaya başladı. Daha önce Yunanca, Farsça, Arapça, Bulgarca yayınları yapılıyordu.
1944 – Fransa’da kadınlar seçme hakkına kavuştu.
1945 – Hollywood set işçilerinin grevinde Warner Bros.’ta çıkan olaylarda (Kara Cuma) 40 gösterici yaralandı.
1947 – Komintern’in devamı olarak komünist partiler SBKP (B) önderliğinde Kominform’u kurdu.
1948 – Türkmenistan’ın Aşkabat şehrindeki büyük depremde 110.000 kişi hayatını yitirdi.
1952 – 1939’dan beri ilk ve Stalin’in katıldığı son Sovyetler Birliği Komünist Partisi kongresi başladı.
1953- Türkiye, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine 40 oyla üye seçildi.
1958 – Fransa’da 5. Cumhuriyet ilan edildi, Charles de Gaulle ilk cumhurbaşkanı oldu.
1959- Türkiye Gazeteciler Sendikaları Federasyonu Başkanı Mesut Özdemir istifa etti. Özdemir, basına yönelik baskıları ve gazetecilerin güç çalışma koşullarını protesto ettiğini açıkladı.
1960 – Güney Afrika’da düzenlenen referandumda cumhuriyet rejimine geçilmesi kabul edildi.
1962- Beatles’ın ilk hit şarkısı Love me do piyasaya çıktı.
1964- Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel 7 Yassıada hükümlüsünü affetti. Affedilen hükümlüler; Namık Argüç, Selahattin İnan, Hilmi Dura, Samet Ağaoğlu, Osman Kavrakoğlu, Dilaver Argun, Bahadır Dülger.
1966- Galata Köprüsü’nün 7 numaralı dubasında uyumakta olan “köprü altı çocukları” gözaltına alındı.
1967- Harp-İş grevi anlaşmayla bitti.
1968- Kısa adı DÖB olan Devrimci Öğrenciler Birliği kuruldu.
1970- Özel Yüksek Okullar Öğrenci Federasyonu’nun İnşaat Müh.Odası’nda düzenlediği basın toplantısında, “Özel yüksek okullar Anayasa’ya aykırıdır, kapatılsın”dendi. Odalararası Kurul, özel mühendislik okullarından mezun olanların üyeliğe kabul edilmemesini kararlaştırdı.
– Enver Sedat, Mısır devlet başkanı oldu.
1972- İstanbul’da Demir Döküm Fabrikası’nda, Maden-İş Sendikası Toplu İş Sözleşmesi görüşmelerinde anlaşmazlığa düşülmesi nedeniyle greve başladı. Greve 2290 işçi katılıyor.
1974- Son 2 ayda 12 kitap/ yayının toplatıldığı açıklandı.
1975- Ana muhalefet CHP’nin Genel Başkanı Bülent Ecevit TİP’in Yürüyüş dergisine röportaj verdi: “Kendi dışımızdaki solla organik bir işbirliği, kendi içimizde -CHP’de- uzun emeklerden sonra elde ettiğimiz iç bütünlüğümüzü tehlikeye düşürebilir.”
1976- İtalya’da “1900” filmine en son Salerno kentinde de yasak gelen yönetmen B.Bertolucci ülkesinden ayrılacağını açıkladı.
– Danıştay, TÖB-DER’in kapatılmasına ilişkin Ankara Valiliği kararının yürütmesini durdurdu.
1977- Türk-İş bir muhtıra hazırlayarak, parti liderlerine ve Cumhurbaşkanı’na verdi.
– Adana’da Devrimci Şoförler Derneği (Dev-Şoför-Der) kuruldu.
1978- MHP İstanbul İl Başkanı ve oğlunun cenazesi vesilesiyle kentte terör estirildi, bildiri almayanlar dövüldü, zorla kepenk kapattırıldı.
1979- İçişleri Bakanı Hasan Fehmi Güneş, bir aşk skandalı sonucu hükümetten istifa etti.
– Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat, Ankara’ya geldi; FKÖ temsilciliği açıldı.
– Tarsus Savcı Yardımcısı S.Eminsoy’un öldürülmesinden dolayı tutuklanan MHP Tarsus Gençlik Kolu Başkanı’nın ifadesi: “Savcıyı öldürenler silahları MHP Gençlik Kollarına getirdiler. Silahlar örgütümüzün silahlarıdır…”
– 14 Ekim’de yapılacak Senato yenileme seçimlerinde Sevim Belli, TEP’in (Türkiye Emekçi Partisi) desteğiyle Tokat’tan bağımsız senatör adayı oldu.
1980- 2 Ekim’de Ankara/Altındağ’da gözaltına alınan “Halkın Kurtuluşu” hareketi üyesi Hacettepe Üniversitesi Fizik Bölümü öğrencisi Hasan Asker Özmen (24) gördüğü işkencelerden dolayı hayatını kaybetti.
1982- 9 Ağustos’tan beri tutuklu bulunan Prof.Sadun Aren hakkında Sıkıyönetim Askeri Savcılığı’nca 5-20 yıl arası hapis istemiyle dava açıldı. Aren’in Gazi Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde okuttuğu 70 sayfalık “Makro Ekonomi” ders notlarında ”komünizmi övdüğü” iddia ediliyor.
Barış Derneği duruşmasında sorgusu yapılan Türk Tabipler Birliği Başkanı Dr.Erdal Atabek: “Bizim NATO’ya karşı çıkışımız Atatürk’ten miras Ulusal Bağımsızlık ilkesine dayanır.”
1987- 580 kişinin idamla yargılandığı 1.203 sanıklı Devrimci Sol Davası’nda -olay çıkardıkları gerekçesiyle salona alınmayan 20 sanık dışında- 98 tutuklu sanık ilk kez toplu olarak duruşmaya çıkarıldı.
1988 – Şili’de Pinochet, başkanlığının uzatılması için yapılan referandumu kaybetti.
– Cezayir’de halk isyanı patlak verdi.
1989- Dalai Lama, Nobel Barış Ödülü’nü aldı.
1991 – Sovyetler Birliği, tarihinde ilk kez IMF ile işbirliği anlaşması yaptı.
– ATİF (Almanya Türkiyeli İşçiler Federasyonu) kurucularından Kemal Yıldırım (1931- Erzincan/ Mercan), hastalık sonucu yaşamını yitirdi.
1992- İçerenköy ve Beylerbeyi operasyonlarında öldürülen Dev-Sol’cular için mezarlığa yürümek isteyenlere polis müdahale etti.
1994- Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO ve ILO tarafından 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü olarak ilan edildi. Dünya Öğretmenler Günü’nün geçmişi, uluslararası öğretmen örgütlerinin katkılarıyla 5 Ekim 1966 tarihinde ILO ve UNESCO tarafından ‘Öğretmenlerin Statüsüne İlişkin Tavsiye Kararı’nın alınmasına dayanmaktadır. 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü, Eğitim Enternasyonali’ne üye yüzden fazla ülkede eş zamanlı olarak kutlanmaktadır.
– Sosyal Demokrat Halkçı Partili, Meclis Başkan vekili ve Tunceli Milletvekili Kamer Genç, Güvenlik güçlerinin Tunceli köylerine operasyon düzenleyerek 17 köyü tamamen yaktığını açıkladı.
1995- Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Alparslan Türkeş Kürt sorununun çözümü için IRA (İrlanda Cumhuriyet Ordusu) ve Bask modellerinden ders alınmasını söyleyen iş adamı Sakıp Sabancı’ya “Çizmeden yukarı çıkıyorsun” dedi.
– DYP lideri Tansu Çiller bir azınlık hükümeti kurdu. MHP ve DSP’nin dıştan destek vermeyi vaat ettiği Türkiye Cumhuriyeti’nin 51. hükümeti, Cumhurbaşkanı Demirel tarafından onaylandı.
1996- Cumartesi Anneleri nin Galatasaray’daki 73.oturma eylemine, Sinema Emekçileri Sendikası 2.Başkanı Yusuf Çetin ve müstakbel eşi Nebile Irmak Beyoğlu Evlendirme Dairesi’ndeki nikah öncesinde katıldı.
– RP-DYP hükümetinin Başbakan Vekili Tansu Çiller, Maliye Bakanı Abdüllatif Şener ve bürokratlarla katıldığı toplantının çıkışında: “Özelleştirme ve sosyal güvenlik sisteminin yeniden yapılandırılmasını öngören Orta Vadeli Plan’ı başlattık. Devleti silkeleyeceğiz.”
– 33. Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde Derviş Zaim’in “Tabutta Rövaşata” filmi “En İyi Film”, Ahmet Uğurlu “En İyi Erkek Oyuncu” ödüllerini kazandı.
1997- Altın Portakal Film Festivali sonuçlandı. En iyi film ödülünü, Ferzan Özpetek’in yönettiği Hamam filmi aldı.
– Gazi Halk Meclisi 21:00’den itibaren yaklaşık 500 kişiyle “çetelerden hesabı halk meclisi soracak” yürüyüşü yaptı.
1998- Özelleştirme Yüksek Kurulu’nca kapatılmasına karar verilen 1.872 çalışanlı SEKA İzmit Müessesesi’nde 5 gündür süren, Balıkesir ve Çaycuma fabrikalarınca da desteklenen “işyerini terk etmeme” eylemine Dalaman, Kastamonu, Giresun/Aksu ve Silifke işletmeleri de katıldı. Kocaeli Sendikalar Birliği’ni oluşturan Türk-İş, DİSK, Hak-İş ve KESK’e bağlı yaklaşık 5 bin çalışan iş çıkışı SEKA Fabrikası önünde toplandı. Deri-İş, Basın-İş ve EMEP başkanlarının da birer konuşma yaptığı eylemde, SİP pankartıyla desteğe gelen gençler dövülerek gözaltına alındı.
1999- Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı ile Çağdaş Sinema Oyuncuları Derneği’nin (ÇASOD) düzenlediği “Şaire Saygı Gecesi” Taksim AKM’de yapıldı. ÇASOD Başkanı Rutkay Aziz, gecenin tüm gelirinin Marmara Depremi’nde mağdur olan çocuklara bırakıldığını söyledi.
2000- Yugoslavya’da ayaklanan halk 13 yıldır iktidarda olan Slobodan Miloseviç iktidarına son verdi. Halk parlamento ve devlet televizyonunu bastı. Polisler de göstericiler tarafına geçti. Vojislav Kostunitsa devlet başkanlığını ilan etti.
2001- ABD, Afganistan harekatı için taleplerini Ankara’ya iletti: Türkiye’de İncirlik’le beraber toplam beş üs kullanılacak. Havadan yapılamayan ikmal deniz ve karayoluyla olacak. AWACS uçakları Konya’dan kalkacak. Afganistan’dan gelecek göçe önlem alınacak.
– İzmir’de Emek Platformu’nun 1 Aralık 2000’deki eyleminde işe gitmedikleri gerekçesiyle Eğitim-Sen’li 137 öğretmenin 1 yıla kadar hapis istemiyle yargılanmasına başlandı.
– Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde “En iyi film” ödülünü Handan İpekçi’nin “Büyük Adam Küçük Aşk” filmi kazandı
2002- Sosyalist Emek Hareketi Girişimi adına E.Kürkçü, 8 örgütün 3 Kasım seçimlerinde DEHAP çatısı altında birlikte çalışacağını açıkladı.
– Amerika’da “Bizim adımıza değil” başlığıyla Oliver Stone, Jane Fonda, Susan Sarandon, Robert Altman’ın da imzaladıkları “ABD halkına 11 Eylül sonrası oluşan ve dünya halkları için vahim tehlike arzeden siyasi yönelime direnmeleri çağrısı” yayınlandı.
– “Dünya Öğretmenler Günü”nde, anadilde eğitim istedikleri için meslekten ihraç ve sürgün edilen öğretmenlere destek için Mersin’den Ankara’ya yürüyen Eğitim-Sen’liler polis barikatını aşıp Kurtuluş yönünü trafiğe kapatarak oturma eylemi yaptı.
– Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde ilk kez Nazım Hikmet’in şiirlerinden uyarlanan “Hoş Geldin Bebek” müzikali sergilendi. Kurgu ve yönetmenliği üstlenen Zafer Diper’e şiirler ve canlandırmalarda Melike Demirağ ve Nazan Diper eşlik etti.
2003- İsrail, Hayfa’daki intihar saldırısının ardından Batı Şeria ve Gazze’de operasyonlar düzenlerken Suriye’yi de vurdu. Tel Aviv’in Şam yakınında İslami Cihad’a ait kamp bulunduğu iddialarına karşılık, Arap kaynaklar kampta sivillerin olduğunu ileri sürdü.
– Şirinevler’de toplanan, aralarında Barış Anneleri ve Emekçi Kadınlar Birliği’nin de bulunduğu topluluklar ABD’nin Irak’ı işgali ve yeniden gündeme gelen Irak’a asker gönderilmesi planlarına karşı gösteri yaptı.
– Çeçenistan’da devlet başkanlığı seçimi yapıldı. Rusya’nın desteklediği Ahmet Kadirov oyların yüzde 81’ini alarak seçildi.
2005- Sivas Askeri Cezaevi’nde tutuklu vicdani retçi M.Tarhan 30 Eylül’de zorla saç-sakalının kesilmesi üzerine süresiz açlık grevine başladı.
2006- Kıbrıs Otonom Kayıp Şahıslar Komitesi’nin Güney Kıbrıs’taki Larnaka kentinin Oroklini bölgesinde yaptığı kazılarda, 42 yıldır kayıp 11 Kıbrıslı Türk’ün kemikleri bulunduğu açıklandı.
– 450 yıldır toprak ağalarının hükmettiği Manş Denizi’ndeki Sark Adası’nın meclisi tam demokrasiye geçişi oybirliğiyle kabul etti. 610 bin kişinin yaşadığı adada artık meclisin 28 üyesi halk tarafından seçilecek.
2007- Sırrı Süreyya Önder ile M.Gülmez’in yönettiği “Beynelmilel” Barselona Politik Filmler Festivali’nde “jüri özel” ve “halk jürisi” ödülleri aldı.
– Şehir Tiyatroları Muhsin Ertuğrul Sahnesi ve Atatürk Kültür Merkezi için alınan yıkım kararı oyuncular tarafından protesto edildi.
– Çukurova Üniversitesi Fevzi Çakmak Yurdu öğrencileri, özel halk otobüsü bilet fiyatlarına yapılan % 100’lük zammı Yurt önünden Üniversite’ye yürüyüşle protesto etti.
2009- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Başkanı Sülayman Çelebi, sendikadaki makam odasında silahlı saldırıya uğrayarak ayağından yaralandı.
2010- Madımak Katliamı Davası’ndan dosyaları ayrılan 7 firari sanığın davasını Toplumsal Bellek Platformu üyeleri de izledi.
– BDP lideri Demirtaş, Kurtlar Vadisi’nin de bulunduğu 4 TV dizisini ”kardeşlik kültürüne zarar verdikleri” için RTÜK’e şikayet etti.
2011- Hükümete sınır ötesi operasyon yetkisini bir yıl daha uzatan tezkere Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) firesiz ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) çoğu milletvekillerinin evet oyuyla kabul edildi.
2012- Türkiye’nin 35 ilinde eş zamanlı olarak 6500 bina kentsel dönüşüm kapsamında patlatıldı. Başbakan Recep tayyip Erdoğan İstanbul Esenler’de balonlarla süslü binayı düğmeye basarak patlattı.
– İzmir Barosu avukatları, AKP-MHP oylarıyla Meclis’ten geçirilen savaş tezkeresini Alsancak’tan Gündoğdu’ya yürüyüşle protesto etti.
2015- Şırnak’ta 2 Ekimde çatışmada öldürülen Hacı Lokman Birlik’e yapılan otopside “uzaktan 2, yakın mesafeden 28 kurşun isabet ettiği” açıklandı. HDP Şırnak milletvekili Faysal Sarıyıldız Hacı Lokman Birlik’in bacağından yaralı olarak yakalanıp infaz edildiğini,daha sonra panzere bağlanıp sürüklendiğini söyledi.
Başbakan Davutoğlu, Hacı Lokman Birlik için “Bahsi geçen, polise roketatarla saldıran bir terörist. Ancak terörist de olsa, cesedinin bu şekilde bir muameleye maruz bırakılmasını kesinlikle doğru bulmayız”dedi. İçişleri Bakanı Altınok müfettiş gönderildiğini bildirdi.
– 1 Ekim’den bu yana sokağa çıkma yasağı uygulanan Nusaybin’de Yenituran Mahallesi’nde oturan yaşlı bir diyaliz hastası, Devlet Hastanesi’ne gidebilmek için eşi ve geliniyle birlikte beyaz bayraklarla Dörtyol’a gitti, buradan ambulansla hastaneye götürüldü.
– Hürriyet yazarı Ahmet Hakan’a saldırının ardından adli kontrol şartı dahi uygulanmadan bırakılan kafe işleticisi eski özel harekat polisi Yahya Kemal Gezer’in saldırganları azmettirdiği,”bu işin içinde MİT var, Emniyet var, Reis var” dediğine dair ifadeler ortaya çıkt.
2017- THKP-C kurucularından yazar, çevirmen ve yayıncı Oktay Etiman hayata veda etti. 12 Mart muhtırası sonrası açılan THKP-C Davası’nda müebbet hapis cezası aldı, 1974 affı ile cezası 30 yıla indi; 14 yıl hapis yattıktan sonra 1986’da İnfaz İndirimi Yasası ile tahliye oldu.
Yorumlar kapatıldı.