Belleğimizde: 8 Haziran

632- Hazreti Muhammed, 63 yaşında vefat etti. Ebu Bekir ilk halife seçildi.
1783 – İzlanda’daki Laki Yanardağı sekiz ay sürecek püskürme faaliyetine başladı. 9000’den fazla kişi öldü, yedi yıl sürecek açlık dönemi başladı.
1876 Fransız yazar George Sand öldü.
1929- Anadolu’daki topraksız köylülere devlet tarafından toprak verilmesine ilişkin kanun kabul edildi. Sanayi Koruma Kanunu kabul edildi.
1936- Cumhuriyet döneminde iş, işçi, işveren ilişkilerini düzenleyen ilk kapsamlı yasa olan İş Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildi. Kanun en az on işçi çalıştıran işyerlerinde uygulandı. Kanuna göre grev ve lokavt yasaktı. İş Kanunu 15 Haziran 1937’de uygulanmaya başladı.
1938- Japonlar Çin’in Kanton şehrini bombaladı; ölü sayısı belirlenemeyecek kadar fazla.
1948- Çekoslovakya Cumhurbaşkanı Eduard Beneş’in istifasıyla, Komünist Partisi bütün iktidarı ele geçirdi.
1949- Amerikan Federal Soruşturma Bürosu (FBI) tarafından hazırlanan raporda aralarında film yıldızları Frederic March, John Garfield, Paul Muni, ve Edward G. Robinson’ın da bulunduğu Holywood ünlüleri Komünist Parti üyesi ilan edildi. Bu raporla birlikte 1940’ların sonuyla 1950’ler boyunca ABD’yi saracak olan anti-komünist histeri başladı.
– 5434 sayılı “Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu” kabul edildi.
– George Orwell’in 1984 adlı romanı yayımlandı.
1953 – ABD Anayasa mahkemesi, Washington, D.C.’deki restoranların siyahlara servis yapmayı reddedemeyeceğine karar verdi.
1957- Cumhurbaşkanı Celal Bayar,”Türkiye’de irtica avdet edemez” dedi.
1958- İstanbul Beyazıt Meydanı’nda Kıbrıs için “Ya Taksim, Ya Ölüm” mitingi yapıldı.
1960- İstanbul’da on binlerce kişi 27 Mayıs askeri darbesini ve orduyu desteklemek için miting yaptı.
Ordu mensupları hazineye yardım amacıyla alyanslarını bağışlamaya başladılar.
1963- Basına baskılar sürüyor; Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Yön ve Barış Dünyası dergilerini kapattı.
1965- Eğitim özelleşiyor; Meclis’te Özel Öğretim Kurumları Kanunu kabul edildi. Kanun 1971’de Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilinceye kadar sürekli tartışma konusu oldu.
Aynı gün, memur sendikalarına ilişkin esasları düzenleyen Devlet Personeli Sendikaları Kanunu da kabul edildi.
1966- Başbakan Süleyman Demirel “Demokrat Parti’nin devamıyız” dedi. Bu sözleri nedeniyle hakkında soruşturma başlatıldı.
1968- ABD’li siyah lider ve medeni haklar eylemcisi Martin Luther King’in öldürülmesi sanığı James Earl Ray Londra’da yakalandı.
1970- Sağmalcılar Cezaevi’nde tutuklu bulunan Deniz Gezmiş ve Cihan Alptekin Bursa Cezaevi’ne nakledildi.
– İzmir/Kınık Yaylaköy’de 2 ilkokul öğretmeni “komünistlere ölüm” diye saldıran 30 köylü tarafından dövüldü.
1973- General Fransisco Franco İspanya’yı 34 yıl yalnız başına yönettikten sonra Luis Blanco’yu devlet başkanlığına atadı.
– Antalya Altın Portakal en iyi oyuncu ödüllerini Hülya Koçyiğit ve Tarık Akan kazandı.
1975- Maraş’ta Yılmaz Güney’in “Zavallılar” filminin oynandığı Atlas ve Ceylan sinemaları ülkücülerce tahrip edildi.
1977- Boykotu kırmak için ODTÜ’ye gelen ülkücülere engel olmak isteyen Ertuğrul Karakaya jandarma kurşunu ve süngüsüyle hayatını kaybetti.
– Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Bülent Ecevit: “Adalet Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi ile işbirliği yapamayız.” dedi.
1978- “Gırgır”ve “Mikrop”dergileri ile Politika gazetesinde karikatür çizen, 3 gün önce ülkücülerce kaçırılan Yıldız DMMA’nın solcu öğrencisi İGD üyesi İbrahim Güngör’ün (19) cesedi, telle boğularak öldürülmüş halde Davutpaşa Atatürk Öğrenci Yurdu’nun arkasında bulundu.
1983- MGK, ANAP ve HP’den yedişer üyeyi veto etti.
1987- TKP/ML’li Hasan Hakkı Erdoğan’ın gözaltında işkenceyle öldürülmesinden yargılanan 5 polisin duruşmasında bir tanık daha polisleri teşhis etti.
1988- İTÜ/ İşletme’de öğrenciler halk oyunlarının yasaklanması, yeni mescit açılması”vb. uygulamaları protesto etti.
– TİP ve TKP genel sekreterleri H.Kutlu ve N.Sargın 185 günlük tutukluluklarının ardından ilk kez DGM’de yargıç karşısına çıkarıldı.
1989- Türkiye İhtilalci Komünistler Birliği (TİKB) Davası savunmalarını içeren “Yargılayan Savunma” adlı kitabında komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla 1.5 ay önce tutuklanıp 20 yıla kadar hapis istemiyle Ankara DGM’de yargılanan Avukat İbrahim Açan (70) beraat etti.
“Nasıl Bir Demokrasi İstiyoruz” adlı kitabından dolayı 7.5 ile 15 yıl arası hapis istemiyle gıyabında yargılanan Server Tanilli ile Amaç Yayınları Sorumlu Müdürü Mehmet Adil Demirci beraat etti. Toplatılan kitapların da iadesine karar verildi.
1990- İstanbul’da görülen Dev-Sol dava duruşmasında salonda görevli üsteğmenle tartışan sanıklar askerlerce coplandı.
Çanakkale E Tipi Cezaevi’nde 5 yazı işleri müdürü, 2 sendikacı ve TKP davasından 1 hükümlünün 16 Mayıs’ta başlattığı açlık grevi 24.gününde “eylemin kamuoyunda yeterli desteği gördüğü” açıklamasıyla bitirildi.
– Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP) tarafından kendisine gönderilen yılbaşı kartına cevap vererek komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla yargılanan Beykoz Belediye Başkanı Şevket Arıkan ile iki özel kalem memuru beraat etti.
– Bir grubun TCK’nın düşünce ifadesini yasaklayan 141, 142, 159, 163 ve 312. maddelerinin yazılı olduğu siyah bir tabutla Sultanahmet Meydanı’nda yürüyüş yaparak alana bırakıp uzaklaşmasından 45 dakika sonra, polisler tabutu omuzlarda taşıyarak bir taksiyle götürdü.
– İzmir’de TÜRSAB’ın ”Çevre ve Turizm” panelinde ANAP’lı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fahrettin Kurt, Aliağa’ya son teknolojiyle çevreyi en az kirletecek bir termik santral yapılacağını söyleyince Yeşiller protesto ederek ”Kirlilik Ödülü” sunmak istedi ve engellendi.
– Okulların kapanışına 2 gün kala saçı uzun öğrencileri okula almadığı için 3 bin öğrencinin boykotuna yol açan Ankara Ayrancı Lisesi Müdürü C.Gülcan bir ortaokulun Türkçe öğretmenliğine atandı. ANAP’lı Milli Eğitim Bakanı, TBMM’de müdür için “tarikatçı” demişti.
1991- 600 bin kamu işçisinin toplu sözleşmelerinde uyuşma sağlanamadı. İşçilerin protesto eylemleri arttı. Düğümlenen kamu toplu sözleşme görüşmelerini ve Türk-İş’in tavrını protesto için Gölcük ve diğer askeri tersanelerde çalışan binlerce işçi Yalova-İzmit yolunu aileleriyle birlikte 1 saat süreyle kapatıp miting yaptı.
– Dersim/ Mazgirt’te kolluk güçleriyle girdiği çatışmada yaralı olarak yakalanan Naki Göksu’nun Ataçınar köyünde, köylülerin gözü önünde işkence gördüğü ve kurşanlanarak öldürüldüğü açıklandı.
1992- Cumhurbaşkanı Turgut Özal Doğru Yol Partisi (DYP) ve Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) koalisyon hükümetinin “Demokratikleşme paketi”inde yer alan yargı reformu yasasını veto etti.
– Özgür Gündem gazetesi Diyarbakır muhabiri Hafız Akdemir, gazeteye giderken uğradığı silahlı saldırıyla öldürüldü.
– İstanbul Elektrik Tünel Tramvay İşletmesi’nde (İETT) çalışan 30 bini aşkın işçi, toplu sözleşme görüşmelerinin uyuşmazlıkla sonuçlanmasını protesto etmek için 1992 yılında bugün toplu viziteye çıktılar.
1993- Anayasa’nın 133. maddesinin değiştirilmesiyle özel radyolar serbest bırakıldı.
1994- OYAK-Renault firması da hızla artan stoklara dayanamayarak üretimi durdurmaya karar verdi. Şirket 9-25 Haziran tarihleri arasında üretimin durdurulacağını açıkladı.
– Sosyalist Birlik Partisi ve 5 sosyalist grubu çatısı altında toplayan Birleşik Sosyalist Parti (BSP) kuruldu; genel başkanlığına Sadun Aren getirildi.
1995- Şişli Belediyesi’nin özel şirketle çöpleri toplamasına engel olmak isteyen kadrolu işçilere polis müdahale etti.
– Avrupa İnsan Hakları Komisyonu, uzun tutukluluk ve yargılamadan dolayı Türkiye’yi TBKP liderleri Haydar Kutlu ve Nihat Sargın’a 60 bin Frank (yaklaşık 520 Milyon TL) tazminat ödemeye mahkum etti; daha önce”gözaltında kötü muamele”den 3 milyar TL tazminat ödenmişti.
– Ankara Emniyet Müdürlüğü, Öğretim Elemanları Sendikası’nın (ÖES) 2.Olağan Genel Kurulu’na ilişkin başvurusunu işleme koymadı. Ankara Valiliği de sendikayı “kanunsuz” olarak nitelendirdi.
1996- Adli Tıp Kurumu’nda Mehmet Ağar atamalarıyla başlayan ülkücü kadrolaşma sürüyor. Fizik İhtisas Dairesi başkanlığına atanan, seçimlerde birçok kez MHP’den aday olan İsmail Hakkı Uysal’ın adı 1978’de Barış Yıldırım’ın öldürülmesi ve birçok kurşunlama olaylarına karıştı.
– Cumartesi Annelerinin öğlen Galatasaray’daki eylemine izin vermeyen polis, aralarında HABİTAT-II için İstanbul’da bulunan temsilcilerin de bulunduğu yaklaşık 50 kişiyi gözaltına aldı; daha sonra toplanan başka bir kayıp yakını grubu da dövülerek gözaltına alındı.
1997- Sanatçı, biliminsanı ve Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) kurucusu Atilla Ergür yaşamını yitirdi.
1999- Devlet Güvenlik Mahkemesi Savcısı, Kürdistan İşçi Partisi (PKK) lideri Abdullah Öcalan hakkında idam cezası istedi.
– 1980’de Kemal Türkler’i öldürmekten sanık ülkücü Ünal Osmanağaoğlu ilk kez yargı önüne çıktı. Ülkücü sanık cinayeti kendisinin işlemediğini iddia ederken K.Türkler’in kızı Nilgün Soydan saldırıdan sonra kaçan 3 kişiden birinin Ünal Osmanağaoğlu olduğunu söyledi.
– “F.Gülen Raporu”nu düzenleyen Ankara Emniyet Müdürlüğü’nde “Cevdet Saral” ekibi, İçişleri Bakanı S.Tantan tarafından”tele-kulak skandalı” gerekçesiyle görevden uzaklaştırıldı. Fethullahçıların elinde olduğu söylenen İDB’den yalnızca Başkan Sabri Uzun görevden alındı.
2001- Ölüm orucunda 230 günü dolduran Sevgi Erdoğan’ın (45) tahliyesinin ardından eylemini Büyük Armutlu’daki evde sürdürdüğü açıklandı.
– Cam işkolunda 13 işyerinde 5.800 işçinin 24 Mayıs’ta başlattığı grev Bakanlar Kurulu’nca 60 gün ertelendi.
2009- Kuzey Kore, ülkeye yasadışı yollardan giriş yaptıkları gerekçesiyle Amerika Birleşik Devletleri’nden iki kadın gazeteciyi, 12 yıl süreyle “zorla çalıştırma”ya mahkum etti.
2010- İzmir ve ilçelerinde örgütlenen kadın çiftçiler, Türkiye’nin ilk “Kadın Çiftçiler Güçbirliği”ni oluşturdu.
– Rusya’nın, Mersin/ Akkuyu’da nükleer santral kurmasını öngören anlaşma imzalandı
2011- ”12 Eylül Darbesi” ile ilgili soruşturma kapsamında dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya’nın ifadesi alındı.
– Madımak Oteli önünde basın açıklaması yapmak isteyen Pir Sultan Abdal Kültür Derneği ve ailelere izin verilmedi.
2012- Pakistan’ın kuzeybatısındaki Peşaver’de memurları taşıyan bir otobüse yönelik bombalı saldırıda 32 kişi öldü.
– AKP hükümetinin kürtajı yasaklama girişimi eş zamanlı olarak birçok ilde protesto edildi.
– İstanbul’un 5 ilçesinde ilköğretim okullarının öğrenci, veli ve öğretmenleri, imam-hatibe dönüştürmeleri protesto etti.
– İŞTİ̇SAN ve İstanbul Seyirci Platformu, tiyatroların özelleştirilmek istenmesine karşı Cemil Topuzlu önündeydi.
– “Dışarıdaki Gazeteciler” KCK operasyonlarında gazetecilerin tutuklanmasını Taksim’den G.Saray’a yürüyüşle protesto etti.
2013- Gezi Direnişi’ne katılan tüm kadın örgütleri G.Saray’dan Gezi Parkı’na yürüyerek “Tayyipsiz, tacizsiz bir yaşam için sokaktayız” dedi. Futbol taraftar grupları Taksim Meydanı’na yürüdü. TYS ve Pen Yazarlar Derneği Gezi Parkı’nda ortak destek açıklaması yaptı. Cumartesi Annelerinin 428.buluşmasında oyuncu Nur Sürer Gezi Direnişi’ne destek bildirisini okudu. İzmir’de akşam Gündoğdu Meydanı’nda toplanan onbinlerce kişi aynı anda meşaleler yaktı. Kuğulupark’ta akşam Beşiktaş Çarşı grubunun meşaleli eylemi vardı. Akşam Kuğulupark’tan Kızılay’a yürüyen yaklaşık 15 bin kişiye polis müdahele etti.
2016- Mardin’in Midyat ilçesinde PKK tarafından bomba yüklü araçla emniyet müdürlüğüne düzenlenen saldırıda 3’ü polis 6 kişi hayatını kaybetti, 23’ü sivil 51 kişi yaralandı.
– Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu Mahkemesi, Nijerya hükümetini, 2013’te Boko Haram militanı olduğu şüphesiyle öldürülen ve yaralanan siviller için 3,25 milyon dolar tazminat ödemeye mahkum etti.