Belleğimizde: 8 Nisan

1830- Avrupa ülkeleri, Osmanlı İmparatorluğu’ndan, bağımsız Yunan devletini onaylamasını istediler.
1918- 3 Mart’ta Brest-Litovsk Antlaşması’nın imzalanmasının ardından Dışişleri Halk Komiserliği’nden ayrılan Troçki ilk kez oluşturulan “Savaş Halk Komiserliği” başkanlığına getirildi. Nisan ayı içinde 100 binden fazla gönüllü Kızılordu’ya katıldı.
– 1.Dünya Savaşı: Sinema oyuncuları Douglas Fairbanks ve Charlie Chaplin, New York sokaklarında savaş tahvili sattılar.
1924 – Şeriye mahkemelerini kaldıran yeni Mahkemeler Teşkilatı Kanunu TBMM’de kabul edildi. Kadıların yerini hakimler aldı.
1943 – Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Roosevelt, enflasyonu kontrol altında tutabilmek amacıyla tüm maaş ve ücretleri dondurduğunu ve işçilerin iş değiştirmesini yasakladığını açıkladı.
1949- “Hükümetin manevi şahsiyetini tahkir” iddiasıyla tutuklanan piyanist Feyzi Aslangil beraat etti. Aslangil içtiği konyağı beğenmeyip Tekel hakkında konuşunca, tutuklanmıştı.
1950- Nazım Hikmet Bursa Cezaevi’nde açlık grevine başladı. Şair akşam üzeri Bursa Ahmet Vefik Paşa Hastanesi’ne sevk edilerek muayene edildi, ardından sivil polislerin eşliğinde İstanbul’a getirilerek Sultanahmet Cezaevi’nin revirine yatırıldı. Ankara ve İstanbul’da aydınlar “Nazım Hikmet’in adli bir hataya kurban gittiği, bağışlanması gerektiği”ne dair imzaladıkları bir dilekçeyi Cumhurbaşkanı İnönü’ye iletti.
1953 – Kenya bağımsızlık hareketinin önderi Jomo Kenyatta, Mau Mau ayaklanmasi gerekçe gösterilerek İngiliz sömürge yönetimince tutuklandi.
1955- İstanbul’da hane başına 100 gram kahve dağıtımına başlandı. Kahve alanlar, muhtarların hazırladığı listeleri imzaladı.
1956- Başbakan Adnan Menderes , muhalefeti, “Siyasi sapıklık, sahte ihtilalcilik, inkarcılık, adi ve alçak iftiracılık, sahte hürriyetçilik ve tedhişçilik”le suçladı.
1959- Türkiye Komünist Partisi (TKP) Genel Sekreteri Şefik Hüsnü Deymer (71) 1951 Tevkifatı’ndan mahkumiyetine eklenen sürgün cezasını çekmekte olduğu Manisa’da hayata veda etti.
– İstanbul Üniversitesi öğrencileri, Rektörlük Binası’nı işgal ettiler.
1964 – İstanbul’da Türkiye Milli Talebe Federasyonu Amerikan 6. Filosunu protesto etti. “Bütün ezilmiş uluslar, bir gün ezenleri yok edecektir” yazılı bir çelenk Dolmabahçe’den denize atıldı.
– Rotary Kulübü’nün ”Özel Teşebbüs ve Sosyalizm” konulu toplantısında Nejat Eczacıbaşı: ”Gerçek özel teşebbüsçüler, sömürücü 19.yüzyıl kapitalistlerine sosyalistler kadar karşı olmuştur. Batı demokrasilerini özleyen gerçek sosyalistler de, aşırı solcularla mücadele yapmıştır.”
1966- Gümüldür’den İzmir’e gelip Cumhuriyet Meydanı’ndaki Atatürk heykeline tırmanarak balta ile parçalamaya çalışan A.Ali Gezgin (55) linçten zor kurtuldu.
1967- Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) İzmir Konak Sineması’nda Ruhi Su ve Aşık İhsani’nin katıldığı “Halk Gecesi”nde Aşık Nesimi’nin beyti okunurken sağcı bir grup “Dinsizler Moskova’ya” deyip yuhalayarak arbede çıkardı. Gündüz Aşık İhsani İşportacılar Çarşısı’nda dövüldü.
– BP’nin Yeşilköy Havaalanı’ndaki tesislerinde Petkim-İş üyesi işçilerin grevi devam ediyor.
1968 – Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde öğrenciler rektörlük binasını işgal etti.
1969- ODTÜ Mimarlık Fakültesi işgalinin ardından büyük anfide yapılan toplantı ve oylamanın ardından bir grup ODTÜ öğrencisi rektörlüğü işgal etti, Akademik Konsey toplantısında olan rektör Kemal Kurdaş protestolar arasında ODTÜ’yü terketti. ODTÜ dışında toplanmak zorunda kalan Akademik Konsey, “12 Nisan’a kadar normal çalışma düzenine geçilmediği takdirde” ODTÜ’yü 1 Ekim’e kadar tatil etme kararı aldı.
– Ülkücülerin bastığı “Üremenin temel klinik ve halk sağlığı yönlerindeki bilimsel gelişmeler” konulu seminerin 2.gününe polis kordonu altında devam edildi.
1970- Ulvi Uraz Tiyatrosu’nun Elazığ’da sahnelediği Nina adlı oyun nedeniyle olaylar çıktı; oyuncular çarşaf giydirilerek kaçırıldı.
1973- İspanyol ressam, kübizmin öncüsü Pablo Picasso 91 yaşında, Paris’te öldü. İspanya İç Savaşı sırasında Paris’te yaşayan Picasso, savaşı savaş muhabiri Dora Maar’dan dinlemişti. En sert, en öfkeli, en etkileyici tablosu böyle ortaya çıktı: Guernica.
1975 – Aydın’da 1500 dokuma işçisi, bir arkadaşlarının işten çıkarılmasını protesto için uyarı grevi yaptı.
1976 – Ankara SBF’yi basan “ülkücüler”, Hakan Yurdakuler’i öldürdü, iki öğrenci de yaralandı. Hakan Yurdakuler için Hacettepe Yurdu’ndaki forumu basan polisin açtığı ateşte Gazi Eğitim’e bağlı Deneme Yüksek Okulu öğrencisi Eşari Oran, SBF’den Kurtuluş Meydanı’na yürüyüşüne geçen öğrencilere polis ateşinde Ankara DMMA öğrencisi Burhan Barın hayatını kaybetti.
1978- Silahlı saldırıya uğrayan Doç.Server Tanilli hayati tehlikeyi atlattı, ancak belden aşağısı felç oldu.
– DİSK’in düzenlediği 1 Mayıs afişi yarışmasında birinciliği Şekip Davaz’ın yapıtı kazandı. Semih Balcıoğlu, Yaşar Kemal, Tahsin Saraç, Kemal Nebioğlu, Mustafa Aslıer, Bülent Erkmen ve Yücel Yaman’dan oluşan seçici kurul, 134 afişten 16’sına da mansiyon verdi.
1979- İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı, 76 lisede yapılan “genel maksatlı aramalar” sonucunda bulunan “yasaklanmış sol yayın, duvar gazetesi, afiş, pankart vb.”nden dolayı 49 lisenin yöneticisi hakkında soruşturma açıldığını duyurdu.
1980- Kıbrıs’ta “Sosyalist Kıbrıs” gazetesini basan Yarın Gazetecilik ve Matbaacılık Ltd.Şti.’ne -Kıbrıs tarihinde ilk kez- askeri mahkemece celp gönderildi. Gerekçe: “Kıbrıs Türk Federe Devleti ile TC arasındaki ilişkileri sarsacak nitelikte bir gazeteyi basıp dağıtmak”
1981 – Eski Cumhuriyet Halk Parti Genel Başkanı Bülent Ecevit, Arayış dergisinde yayımlanan “İşkence” başlıklı yazısından ifade verdi.
1982 – Uluslararası Atatürk Barış Ödülü’nün Güney Afrikalı lider Nelson Mandela’ya verilmesi kararlaştırıldı. Mandela, Türk hükümetine yönelik insan hakları ihlali suçlamaları nedeniyle ödülü kabul etmedi.
1983- AÜ SBF’den Prof.Dr.Kurthan Fişek ile ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi’nden Yrd.Doç.Ünal Nalbantoğlu’nun görevine 1402 Sayılı Yasa uyarınca son verildi.
1984- Selda Bağcan 1975 yapımı, derlemesini Muhlis Akarsu’nun yaptığı “Galdı galdı” adlı uzunçalarında “Komünizm propagandası” iddiasıyla gözaltına alındı. 16 Nisan’da serbest bırakıldı. İtiraz üzerine 17 Nisan’da gıyabi tutuklama kararı çıktı, 24 Nisan’da teslim oldu.
1985- TKP’nin Merkez Komite üyesi iken, tutuklandıktan sonra saf değiştiren; Kadro dergisinin kurucularından, yazar Vedat Nedim Tör öldü.
1987- Amerika Birleşik Devletleri’nde Ronald Reagan yönetiminin “İnsan Hakları Raporu”nda Kürtlere geniş yer verilmesi Ankara’da rahatsızlık yarattı. Amerika Birleşik Devletleri uyarıldı.
1990 – Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Altan Öymen Diyarbakır’da “Halkla Birlikte Çözüm” toplantısı yaptı. Genel af istedi, Kürtçe TV ve Kürt Enstitüsü kurulmasını önerdi.
1992- SHP Genel Sekreter Yardımcısı Ercan Karakaş 1 Mayıs’ın “Ulusal Bayram” olarak kutlanabilmesi için Meclis’te kanun teklifi verdi.
1993- Güçlükonak/Ormaniçi’nden 30 köylü, evlerinin yakılması ve yapılan işkencelerden dolayı Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’na bireysel başvuru yaptı. Köylülerin avukatı Tahir Elçi Komisyona başvurular için: “Güneydoğu’da hak arama yolları fiilen kapatılmış durumda” dedi.
– Fransa’da, Breton’da yapılan kazılarda ünlü çizgi roman kahramanı Asterisk’in yaşadığı köyün bulunduğu öne sürüldü.
1994- 5 Nisan Kararları’na karşı Haliç Tersanesi ve Cibali Tütün fabrikası ile Kamu Çalışanları Platformu üyeleri eylem yaptı.
1995 – Hasan Ocak için CHP İstanbul İl Binası’nda yapılan açlık grevine destek için gelen bir grubu polis copla dağıttı.
– Refah Partisi’nin daveti üzerine Türkiye’ye gelen “Kuzey Teksas İslam Cemiyeti” Başkanı Prof.Dr. Yusuf Ziya Kavakçı: ”ABD’deki güçlü kiliselerde olduğu gibi Türkiye’deki camiler de cemaat tarafından kurulup idare edilmeli, politik faaliyete girebilmelidir.”
– Grevdeyken Yazeks’e satılan Havaş’ın 1.500 işçisi Ankara’da DYP ve CHP genel merkezleri önüne yürüdü.
1996 – Lice, Hani ve Genç ilçelerinde PKK’ya karşı düzenlenen operasyonlarda 110 PKK’lının ve 27 askerin öldüğü açıklaması yapıldı.
1999- Hakkari Valisi Nihat Canpolat’a, Yüksekova ilçesinde bombalı saldırı düzenlendi. Canpolat saldırıdan küçük sıyrıklarla kurtuldu, şoförü öldü, 7 kişi yaralandı.
2000- İstanbul Üniversite Öğrencileri Koordinasyonu’ndan bir grup, Galatasaray’ın Leeds United ile 5 Nisan’da yaptığı maç öncesi iki İngiliz taraftarın bıçaklanarak öldürülmesinin ardından Star gazetesinde atılan “TWO SİZE!” manşetini Türkiye Gazeteciler Cemiyeti önünde kınadı.
2001- F tipi cezaevlerinde tecrite karşı ölüm orucunun 160.gününde hayatını kaybeden DHKP-C davası tutuklusu Bülent Çoban Kartal’da toprağa verildi. İstiklal Caddesi’nde gösteri yapmak isteyen tutuklu ve hükümlü yakınlarına engel olan polis 25 kişiyi döverek gözaltına aldı.
2002- Sinema ve tiyatro sanatçısı Savaş Yurttaş öldü.
2003- ABD güçleri Bağdat’ta El-Cezire, Abu Dabi TV ve gazetecilerin kaldığı Filistin Otel’i bombaladı. El-Cezire televizyon muhabiri Tarık Eyyüp, Reuters kameramanı Taras Plotsyuk ve İspanyol Telecino’nun kameramanı Jose Couso hayatını kaybetti. Irak işgalinin başlamasından bu yana 11 gazeteci öldü.
– İnsan Hakları Derneği “vicdani ret” kampanyası başlatma kararı aldı.
– Yargıtay 8.Ceza Dairesi, “Manisalı Gençler” davasında 10 polise verilen hapis cezalarına ilişkin kararın onanmasına ilişkin gerekçeyi açıkladı: “Can dayanmayacak işkenceler yapıldığı anlaşılmıştır.”
– Bergamalı köylüler adına açılan davada İzmir 1.İdare Mahkemesi, -daha önce yürütmeyi durdurma kararı verdiği- Orman Genel Müdürlüğü’nce Normandy firmasına orman alanında siyanürle altın arama izni verilmesine ilişkin işlemin iptaline karar verdi.
2005 – Vicdani retçi Mehmet Tarhan İzmir’de gözaltına alındı. Tarhan “vicdani retçiyim. Hiçbir şey imzalamayacağım” dedi.
– Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (FIJ) 8 Nisan’ı “Gazeteci Cinayetlerinin Cezasız Kalmasına Karşı Protesto Günü” ilan etti. İşgalin başlamasından bu yana Irak’ta 34 medya mensubu hayatını kaybetti.
2006 – Ankara’da Kırkörük Kadın Kooperatifi, Ankaralı Feministler ve Kadın Dayanışma Vakfı sessiz oturma eylemi yaptı. Siyahlar giymiş kadınlar, “70 milyon sustuk, hepimiz katil olduk”, “Hayat hakkını haykırmak için susuyoruz” yazılı dövizler açtılar. İstanbul’da da aydın, yazar, birçok din,etnik kökenden insanların oluşturduğu bir insiyatif Pera Palas otelinde oturma eylemi başlattı.Kürt sorununa siyasal ve demokratik bir çözüm bulunması için “barış için bir arada yaşayabilmek için” “kan dökülmesin,çözüm diyalogdan geçer” çağrısı yaptılar.
2010- Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklikle Türkçe dışındaki dillerde propagandaya hapis cezasını kaldıran düzenleme TBMM’de kabul edilerek yasalaştı.
2011- YGS şifre skandalı İzmir, Malatya, Tunceli ve Kocaeli’de protesto edildi.
2012- Peri Vadisi’ne yapılmak istenen Pembelik Barajı’na karşı İTÜ Maslak’tan yüklenici firmaya yürüyüş yapıldı.
2013- “Emek Sineması” protestosunda gözaltına alınan 4 kişi serbest bırakıldı. SİYAD üyeleri Adliye önünde basın açıklaması yaptı.
– İnternet sitesi Wikileaks, ABD’nin 1970’lerde yürüttüğü diplomatik faaliyetlere dair 1,7 milyon gizli doküman yayımladı.
– Mısır’ın başkenti Kahire’de Kıpti Katedrali çevresinde çıkan çatışmalarda, AA foto muhabiri Muhammed eş-Şami ve Mısırlı muhabir Beşevi Vasfi, tüfekten atılan saçmalarla yaralandı.
2015- Yargıtay 5.Ceza Dairesi, Hayata Dönüş ile ilgili soruşturmayı geciktirdiği gerekçesiyle İstanbul Cumhuriyet Savcısı Ali İhsan Demirel’e verilen 1 yıl hapis cezasını onayladı. Müdahil avukatlarından Ömer Kavili, daha ağır bir ceza için temyize gideceklerini bildirdi.
2017- Batı Afrika ülkesi Nijerya’da menenjit salgını nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 438’e yükseldi.
2019- F.Gülen Cemaati’nin ÖSYM’deki yapılanmasına ilişkin soruşturma kapsamında, aralarında eski ÖSYM Başkanı Ali Demir’in de bulunduğu -6’sı halen ÖSYM çalışanı olan- 21 kişi gözaltına alındı.