Belleğimizde: 9 Ağustos

378- Andrinopolis (Edirne) Savaşı: Doğu Roma İmparatoru Valens Vizigotlar’a yenildi; müstahkem Konstantinopolis (İstanbul) ve Andrinopolis haricinde tüm Trakya yağmalandı.
1173- Yapımı iki asır sürecek olan Pisa Kulesi’nin inşası başladı.
1805- Avusturya, Birleşik Krallık, İsveç, Rusya ve Napoli Napolyon’a karşı ittifak oluşturdular.
1915- Barbaros Hayrettin zırhlısı, Bolayır önlerinde E-11 düşman denizaltısı tarafından batırıldı.
1928- Arap alfabesi yerine Latin alfabesi kabul edildi.
1934- İstanbul’da halkın deniz hamamları ve plajlar dışında denize girmesi yasaklandı.
1936– Sabahattin Ali’nin hikaye kitabı “Kağnı” yayımlandı.
– Jesse Owens, Berlin Olimpiyatları’nda dördüncü altın madalyasını kazandı; Yaşar Erkan 62 kiloda şampiyon oldu.
1942- Hindistan’daki ayaklanmalarda Mahatma Gandhi ve 50 Hintli lider tutuklandı.
– D.Şostakoviç’in 7.senfonisi “Leningrad”, Nazi ordularının kuşatması altındaki Leningrad’da ilk kez seslendirildi.
1945- ABD, ikinci atom bombasını Nagazaki’ye attı: 100 bin kişi öldü. İmparator Hirohito müttefiklere teslim olmak zorunda kaldı.
1949- Türkiye, Avrupa Konseyi üyesi oldu.
1951- Ücretli Hafta Tatili Kanunu yürürlüğe girdi. İşçilerin resmi tatil günleriyle hafta tatilinde çalıştıkları yerlerden yarım yevmiye almaları karara bağlandı.
1954- Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında, Balkan Paktı adı verilen ittifak kuruldu.
1962- Alman asıllı İsviçreli yazar Hermann Hesse yaşama veda etti. Hesse’in başlıca yapıtları: ‘Peter Camenzind’ , ‘Çarklar Arasında’ (Unterm Rad), ‘Gertrud’, ‘Rosshalde’, ‘İlk Gençlik Yıllarım’ (Demian), ‘Siddharta’, ‘Bozkırkurdu’ (Der Steppenwolf), ‘Narziss ve Goldmund’, ‘Boncuk Oyunu’ (Das Glasperlenspiel).
1965 – Singapur, Malezya’dan ayrılarak bağımsızlığını kazandı.
1966- Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay Af Kanunu’nu onayladı. Cumhuriyet Senatosu Milli Birlik Grubu, yasanın Yassıada hükümlülerini affeden maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurma kararı aldı.
1967– Havana’da Latin Amerika Dayanışma Toplantısı Sonuç Bildirisi: “Devrim yapmak Latin Amerika halklarının hem hakkı hem de görevidir.”
– 34 ildeki SSK işyerlerinde grev sürerken Sosyal-İş Sendikası’nın grevci personeli aileleriyle birlikte Taksim’e yürüdü.
– Üniversite öğrenci derneklerinin ortaklaşa düzenlediği 12.”Evrensel Barış Şenliği” Aksaray’dan Taksim’e yürüyüşle başladı.
1970- Cumhuriyet tarihinin üçüncü devalüasyonu yapıldı: Dolar 9 liradan 15 liraya çıktı. Hükümet gider vergilerini yüzde yüze kadar artırma yetkisi veren kanunu uygulamaya başladı ve ilk olarak şeker ile akaryakıta zam yaptı.
1971- THKO Davası’nda İrfan Uçar, gördüğü işkence adli tıpta tespit edilmezse sorulara cevap vermeyeceğini söyledi.
1972- CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit: “Sağduyulu bir halk, belirli bir sınırın ötesinde sola gidildiği takdirde kendisine geniş özgürlük getiren demokrasinin tehlikeye düşeceğini de bilir”.
1973- Merkez Bankası genelgesiyle dolar alımı kısıtlandı ve İstanbul’da bankaların 200 dolardan fazlasını bozmayacakları açıklandı.
1974- 12 Mart Muhtırası sonrası yurtdışına çıkan Mihri Belli Türkiye’ye dönerek teslim oldu. Genel aftan yararlanan Belli serbest bırakıldı. 12 Mart 1971 askeri muhtırası sonrasında TCK 141/1.maddeden hakkında alınan gıyabi tutuklama kararı üzerine yurtdışına çıkan Mihri Belli çıkarılan Af’tan yararlanmak için eşi Sevim Belli ile İnfaz Savcılığı’na gelerek teslim oldu ve gıyabi tutuklama kararı kaldırıldı.
– Richard Nixon’un istifasıyla yardımcısı Gerald Ford Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk seçilmemiş başkanı oldu.
1975- Kıbrıs’ta 9 bin Türkün kuzeye göçü başladı.
– İstanbul Çınar Oteli’nde DİSK/Turizm-İş üyesi 300 işçi greve başladı. Oleyis de Hilton’da iş yavaşlatma eylemiyle destekleyecek.
Eczacıbaşı İlaç Fabrikası’nda 7 Nisan’da başlatılan direnişle ilgili olarak yargılanan Petrol-İş Sendikası Başkanı İsmail Topkar beraat ederken, 25 işçi “sıkıyönetim bildirilerine aykırı davranmak”tan 1’er ay hapis cezasına çarptırıldı, cezalar ertelendi.
– Besteci ve Yüksek Sovyet milletvekili Dmitri Şostakoviç (68) hayata veda etti.
– Ecevit’in, partililerin ve dinlemeye gelenlerin saldırıya uğradığı “Gerede Olayları”nın duruşmasına devam edildi. Duruşmayı MSP’li eski Adalet Bakanı Şevket Kazan da izledi.
1978- Adalet Partisi lideri Süleyman Demirel, 215 günlük Ecevit hükümeti döneminde 508 kişinin öldüğünü açıkladı.
– Japonya’da hapisteki 3 “Kızıl Ordu” tutsağı, Kuala Lumpur’da ABD konsolosluğunda rehin tutulan görevliler karşılığında bırakıldı.
– Heybeliada Sanatoryumu’nda yatan 650 hastanın “yeterli bakım ve tedavinin yapılmadığı” gerekçesiyle başlattığı direniş ikinci gününde.
– Fikret Otyam’ın Cumhuriyet’te “Beritan Aşireti’nin Dilekçesi” adıyla yayınlanan araştırma/röportaj dizisinin 4.günü.
– 8 Haziran’daki olağanüstü genel kurulda yönetimi değişen Türk Sinematek Derneği’nin yeni Yönetim Kurulu yazılı bir açıklama yaptı: Meslek ve kitle örgütleriyle, sendikalarla yakın ilişkiye geçilecek. Film gösterileri Harbiye Şehir Tiyatrosu’nda yapılacak.
1979- Türk Eczacılar Birliği’ne bağlı 17 ilin eczacı odası, “halkın sağlığına sahip çıkmak, ilaç yokluğunu gidermek, ilgilileri uyarmak” için eczaneleri kapatma eylemine başladı.
1980– 1976-1979 arası 3 yıllık dönemde Bakanlar Kurulu’nca ertelenen grev adedi yılda 30’u aşmaz iken 1980’in ilk 7 ayında -24 Ocak Kararları’nın da açıklanmasının ardından- 55 grev ertelendi.
– TRT-DER Genel Başkanı Erkan Oyal: “Reorganizasyon adı altında yapılan, TRT’nin ve yayın politikasının faşistleştirilmesi operasyonudur.”
1982- Adalet Bakanı Cevdet Menteş, cezaevlerinde 77.295 tutuklu ve hükümlü olduğunu açıkladı.
– Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi’nce hakkında gıyabi tutuklama kararı alınan Prof.Sadun Aren teslim oldu. Aren’in AİTİA’da okuttuğu “Makro İktisat” ders notlarında “komünizm propagandası yaptığı” iddia ediliyor.
– İstanbul’da yayımlanan Güneş gazetesi sıkıyönetimce kapatıldı.
1985- Türk Vatandaşlığından çıkarılan şarkıcı Cem Karaca, yurda dönmesine izin verilmesi için Başbakan Özal’a müracaat etti.
1986- 1968’de Çekoslovakya’ya Sovyet müdahalesini eleştirmiş olan Behice Boran: “Eleştirim o olayla sınırlı kaldı. Aybar’ınki ise Anti-Sovyetizm idi” (Uğur Mumcu’nun Düsseldorf’da Behice Boran’la söyleşisi Cumhuriyet’te ve 1988’de çıkan”Bir Uzun Yürüyüş” kitabında yayınlandı).
1987- Gaziantep Cezaevi’nde “tüzük ve yönetmeliklerin uluslarası anlaşmalara uygun olarak düzenlenmesi” talebiyle tutuklu ve hükümlülerce başlatılan açlık grevi 6.gününde.
– 1982 Anayasa referandumunda “halkı boykota çağırdığı” iddiasıyla soruşturulan H.Şahin’in Astsubay Okulu’ndaki oğlu okuldan atıldı. Askeri savcılık, 8 Aralık 1982’de tutuklanan H.Şahin’i “yeterli kanıt bulunamadığı” gerekçesiyle 37 gün sonra salıvermişti.
1988- Cezaevleri önceki yıllara göre nisbeten durulmuş iken ANAP’ın yeni Adalet Bakanı Mehmet Topaç, tek tip elbise ve birçok baskıcı uygulamayı geri getiren 1 Ağustos 1988 Genelgesi’ni çıkardı. Genelge, cezaevlerinde direniş-açlık grevleri-ölüm oruçları sürecini tekrar başlattı. Bursa, Antakya, Gaziantep, Buca, Eskişehir, Diyarbakır cezaevlerinde binlerce tutuklu ve hükümlü ardı ardına açlık grevlerine başladı. Cezaevi idareleri de cezalar yağdırdı.
1989– İngiltere’de Muhafazakar Thatcher hükümetinin sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi planı dirençle karşılaşıyor. En son 70 bin doktoru temsil eden “İngiltere Tabipler Odası” ile “Kraliyet Hemşire Koleji” gazetelere özelleştirme karşıtı tam sayfa ilanlar verdi.
– Topkapı’da aynı işverene bağlı 3 fabrikada birden (Feget, Betebe, Fega) işten çıkarmaları protesto ettiği için 3 arkadaşıyla birlikte işten çıkarılan Birsen Ocak’ın başlattığı açlık grevi 3.gününde. Ocak’ı 300’e yakın iş arkadaşı yemek boykotu yaparak destekliyor.
– Sorun Yayınları tarafından yayınlanan Fyodor Korolyov’un “Lenin ve Eğitim” adlı kitabının çevirmeni Prof.Tahsin Yılmaz ile yayınevi sahibi Sırrı Öztürk hakkında “komünist eğitim ilke ve yöntemlerinin propagandasını yapmak”tan soruşturma başlatıldı.
– Köy düğününde jandarma dayağından dolayı 4 kaburgası kırılan DYP Diyarbakır İl Genel Meclisi üyesi Mehmet Aslan partisinin kendisine sahip çıkmadığı gerekçesiyle SHP Milletvekili Fuat Atalay ile “açık basın toplantısı” yaptı ve ardından partisinden istifa etti.
1990- ABD Dışişleri Bakanı James Baker, Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile görüştü. Baker, Türkiye’deki ABD üslerini Irak’a karşı kullanma izni istedi.
1991- PKK’nin kaçırdığı 13 Alman turist serbest bırakıldı.
– Paşabahçe’de işten çıkarılan arkadaşlarının geri alınması için 16 gündür işyerini terketmeyen işçilerden 47’si “yasadışı direniş yaptıkları” gerekçesiyle tazminatsız işten çıkarıldı. Çıkarılanlar arasında Kristal-İş’in 8 şube yöneticisi ile 8 işyeri temsilcisi de var.
İzmir’de 16 aydır kapalı olan METAŞ’ın 950 işçisi aileleriyle birlikte fabrikanın bahçesine yerleşti.
– Başbakan Mesut Yılmaz Kürdistan Yurtsever Birliği lideri Celal Talabani’nin görüşme isteğini kabul etmedi.
1992- Eskişehir’de düzenlenen bir gece nedeniyle 22 Haziran’da haklarında alınan tutuklama kararından beri kaçak olan Grup Yorum üyeleri çağırdıkları gazetecilerle basın toplantısı yaptı: “12 Ağustos’ta teslim olup duruşmaya çıkacağız.”
– Özgür Gündem ve Cumhuriyet gazetelerinin Ceylanpınar muhabiri Hüseyin Deniz silahlı saldırıda ağır yaralandı; ertesi gün hayatını kaybetti.
5 Ağustos’ta arkadan açılan ateşle başından vurulan Özgür Gündem Gazetesi Diyarbakır muhabiri Burhan Karadeniz kısmen felç oldu.
– 25’inci Olimpiyat Oyunları Barcelona’da başladı.
1993- Fatih Cumhuriyet Savcılığı, eski İSKİ (İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi) Genel Müdürü Ergun Göknel hakkında soruşturma başlattı.
– 12 gün önce telsizli sivillerce kaçırılan Özgür Gündem gazetesi muhabiri ve DEP Bitlis İl Başkanı’nın oğlu Ferhat Tepe’nin Elazığ Devlet Hastahane morguna 5 gün önce suda boğulmuş olarak getirilip kimliği saptanamadığından Belediyece gömüldüğü anlaşıldı.
1994- Ankara DGM Başsavcılığı, Sivas olaylarının tahrikçisi olduğu gerekçesiyle Aziz Nesin’in idamla yargılanması gerektiğini öne sürdü.
– İstanbul Anakent Belediyesi’nin SUSER’i kapatmasıyla açıkta kalan yaklaşık 1.200 çalışan belediyenin başka birimlerinde görevlendirilmeleri talebiyle aileleriyle birlikte İSKİ’ye yürüdü.
– Aydın Doğan, Hürriyet grubunu satın aldı.
1997- 54 gazeteciler cemiyeti ve derneğinin oluşturduğu Gazeteciler Federasyonu 9 Ağustos 1997’de resmen kuruldu.
1998- Tokat Topçam Dedeliköy kırsalında, askerlerle çıkan çatışmada TİKKO mensubu Hakan Karabulut (1971- Bigadiç) öldürüldü.
– “Düşünce Özgürlüğü İçin Sürekli Savaşım” kampanyası Ortaköy Meydanı’nda düzenlenen şenlikle başlatıldı.
1999- PKK Merkez Komitesi, Abdullah Öcalan’ın silah bırakma çağrısını kabul ettiğini açıkladı. Komite siyasallaşmanın gereğine dikkat çekti.
– Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Başbakan Sergei Stepashin’i azletti. Tüm kabinesini ise dördüncü kez azletti.
– İzmir’de hekimler “Uluslararası Tahkim ve SSK’yı çökertme yasalarını kabul etmeyeceğiz” kokartlarıyla muayene yaptı.
2000- Nijerya’da şeriata geçen yedi eyaletten biri olan Zamfara’da kadınlara motosiklete binme yasağı getirildi. Eyalette artık sadece erkekler ve gayrımüslim kadınlar motorsiklete binebilecek.
– İstanbul’da Belediye-İş toplu sözleşme görüşmelerindeki tıkanmaya karşı 1 günlük uyarı grevi yaptı.
– Sinema yazarı Alim Şerif Onaran, 79 yaşında yaşamını yitirdi. Onaran, “Binbir Gece Masalları”nı Türkçe’ye çevirdi.
2001- İsrail’in Kudüs kentinde bir pizzacıda intihar bombası patlatıldı; en az 18 kişi öldü, 90 kişi yaralı. Saldırının sorumluluğunu önce İslami Cihad, sonra da Hamas üstlendi.
– Su Yayınları sahibi Melih Pekdemir,”Yeni Başlayanlar İçin Ülkücülük” kitabından dolayı ülkücülerce ölümle tehdit edilip Ankara bürosuna silahlı baskın yapıldığı, Çankaya Karakolu’nun ise baskın sırasında ekip göndermediği iddiasıyla savcılığa suç duyurusunda bulundu.
2002- KKTC’de muhalif Avrupa gazetesi Yazıişleri Müdürü Şener Levent ve köşe yazarı Memduh Ener, Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’a hakaretten altı ay hapis cezası aldı. Basın örgütleri ve gazeteciler kararı protesto etti.
2003- Ordu’da 20 bin üretici hükümetin fındık politikalarını protesto etti.
– Yargıtay, yanında çalışan avukatı taciz eden avukata verilen sekiz aylık hapis cezasını onayladı. Gerekçede sanığın “iftiraya uğradım” savunmasına karşılık “kişinin, zarar vermek için iffetini ortaya koyarak kendini zarara uğratması insan doğasına aykırı” denildi.
2006- Gustavo Arcos Bergne, 79 yaşında öldü. 1959’da Küba Devrimi sırasında diktatör Fulgencio Batista’ya karşı Fidel Castro’yla birlikte mücadele etmiş ama daha sonra yolları ayrılmıştı.
2013- Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta bir Türk pilot ve yardımcısı kaçırıldı. Türk pilot ve yardımcısını kaçıranlar, Suriye’de rehin tutulan 9 Lübnanlının serbest bırakılması talebinde bulundu.
2015- MHP Genel Başkan Yardımcısı Celal Adan: ”Biz AKP’nin belirleyeceği, kendisine ait olan iradenin hiçbir yerinde olmayız. Ne azınlık hükümetinin yanında oluruz, ne seçim hükümetine bakan veririz.”
Barış Bloku’nda yer alan HDP ile 80’e yakın kuruluşun düzenlediği, bazı CHP milletvekillerinin de katıldığı “Barış Mitingi” Bakırköy Halk Pazarı’nda yapıldı.
Suruç katliamının ardından havuz medyasında başlatılan “Suruç’a gençleri Alevi Maltepe Belediye Başkanı ve eski danışmanı götürdü, gezi Claudia Roth ile birlikte planlandı” kampanyası sonuç veriyor: 1 hafta içinde 3 Alevi kurumun yöneticisi silahlı saldırıya uğradı.
– Böbrek yetmezliği nedeniyle tedavi gören gazeteci-yazar ve ressam Fikret Otyam Antalya’da yaşamını yitirdi.