Belleğimizde: 9 Aralık

1893- İstanbul’da günlerdir süren soğuk hava yüzünden Haliç dondu.
1895- İspanya iç savaşında “Geçemeyecekler” (No pasaran!) sloganını yaratan, “La Pasionaria” lakabıyla tanınan komünist kadın lider Dolores İbarruri doğdu.
1905 – Fransa’da din ve devlet işlerini birbirinden ayıran bir yasa kabul edildi.
1917- Kudüs, İngiliz ordularının işgal etmesiyle Osmanlı devletinin elinden çıktı.
1920- İç ayaklanmaları bastırmak için kurulan Merkez Ordusu’nun komutanlığına Nureddin Paşa getirildi.
1923- Ağa Han’ın Başbakan İsmet Paşa’ya gönderdiği mektubu yayımlayan gazeteciler tutuklandı.
1925- Yerli kumaştan elbise giyilmesi kanunu çıktı.
1926- Darülelhan’da, bugünkü adıyla konservatuarda, Türk müziği öğretimine son verildi.
1926– Film yönetmeni Atıf Yılmaz doğdu.
1928- Latin harfleriyle ilk mezar taşı dikildi. Avukat Ali Kemal Bey annesi Aliye Hanım’ın mezar taşını Latin harfleriyle yazdırdı.
1941- Çin; Japonya, Almanya ve İtalya’ya savaş ilan etti.
1946 – Nürnberg Uluslararası Askerî Ceza Mahkemesi’nin ikinci aşaması “Doktorlar’ın Duruşmaları” yla başladı. Bu duruşmalarda insanlar üzerinde deneyler yapan Nazi doktorlar yargılandılar.
1949- Birleşmiş Milletler Kudüs’te yönetimi aldı.
1950- Harry Gold, İkinci Dünya Savaşı sırasında atom bombasının sırlarını Sovyetler Birliği’ne verdiği için 30 yıl hapisle cezalandırıldı.
1951- İstanbul Şişli Camii’nde Evita Peron için mevlüt okundu.
1952- Tiyatro sanatçıları Ruhi Su, Ulvi Uraz, Aclan Sayılgan, Kemal Bekir Özmanav, Süheyl Terek tutuklandı. Sanatçıların Paris’te faaliyet gösteren “İleri Jön Türkler” örgütüyle ilişkileri olduğu ileri sürülüyor.
1961- Ankara’da 1 haftadır sakal uzatan Devlet Su İşleri işçileri sessiz protesto yürüyüşü yaptılar.
– Tanzanya bağımsızlığını kazandı. Julius Nyrere Cumhurbaşkanı oldu.
1962- İstanbul/Gültepe’de TİP Şişli İlçe Merkezi’nin açılışına gelen sağcı saldırganlar içerdeki partililere ve davetlilere saldırdı, eşyaları tahrip etti.
1965- Nikolay Podgorni Sovyetler Birliği devlet başkanı oldu.
1967- Ankara’da ODTÜ, SBF ve Ziraat Fakültesi öğrenci dernekleri, Barış Derneği ve Fikir Kulüpleri Federasyonu üyeleri NATO ve ABD’yi protesto mitingi yaptı.
1970- Çapa Yüksek Öğretmen Okulu’nda 5 Aralık’ta ülkücülerin saldırısında ağır yaralanan H.Aslantaş hayatını kaybetti.
1972- Devlet Planlama Teşkilatı, DPT, araştırmasına göre nüfusun yüzde 20’sinin hiç gazete okumadığı açıklandı.
– Akşam gazetesi Yazı İşleri Müdürü Doğan Koloğlu biri Çetin Altan’a ait iki yazıyı yayınladığı için”komünizm propagandası” ve “cumhurbaşkanına hakaret“ten 7 yıl 6 ay hapis ve 1 yıl sürgün cezası aldı.
1973- DİSK, 9 Aralık’ta yapılan yerel yönetim seçimlerinde de CHP’yi destekleme kararı aldı.
1976- DİSK/Gıda-İş üyesi Ülker işçileri 9 Aralık’ta bir grup “ülkücü” komandonun saldırısına uğradı, bir işçi yaralandı.
1977- İstanbul’da 3 gün önce ülkücülerce Yıldız Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi’ne yapılan baskında kalbinden bıçaklanarak öldürülen öğrenci Abdülkadir Adanur’un (23) cenazesi okuldaki törenin ardından memleketi Polatlı’ya gönderildi
– CHP’den İstanbul Belediye Başkanı adayı olan Aytekin Kotil grevde olan Maçka Otel işçilerini ziyaret ederek grev gözcülüğü yaptı.
1979- İki gün önce uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitiren Prof. Dr. Cahit Orhan Tütengil’in cenazesi kaldırıldı. Prof.Dr.Cavit Orhan Tütengil’in cenazesi için Şişli Camii’ne giden tüm yollar sabahtan askeri engeller/araçlarla halka/trafiğe kapatıldı. Cami çıkışında cenaze zorla alınarak araçla mezarlığa gönderildi. Ardından yürümek isteyen öğretim üyeleri ve halk dipçiklendi. Cenazeye katılmak için gelip asker barikatını aşamayan ve Teşvikiye’de bekleyen binlerce kişi yapılan uyarılara uyarak Taksim’e doğru çekilirken asker ateş açtı; kurşunla ve panikte ezilerek 12 kişi yaralandı, 58 kişi gözaltına alındı.
1981- 205 sanıklı TKP davası Ankara Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi’nde açıldı, sanıkların en az 5’er yıl hapsi isteniyor.
– Tarık Akan, ”Almanya’da bir konserde Türkiye aleyhine propaganda yaptığı” iddiasıyla 6 yıl 8 ay hapis istemiyle; Adalet Ağaoğlu, ”Fikrimin İnce Gülü” romanında” devletin askeri kuvvetlerini tahkir ve tezyif ettiği” iddiasıyla 1-6 yıl arası hapis istemiyle yargılandı.
– “Demokrat Gazetesi” eski Yazı İşleri Müdürü ve Cumhuriyet Gazetesi Yazı İşleri’nden Işık Yurtçu, Demokrat’ta 15 ve 17 Şubat 1980 tarihinde TARİŞ direnişiyle ilgili yayınlanan bir yazı ile bir şiirden dolayı 1 yıl hapis ve 4 bin TL para cezasına çarptırıldı.
1982- Türkiye Gazetesi’nin yayını, Sıkıyönetim Komutanlığı’nca durduruldu.
1983- “MGK’nin 66 Sayılı Kararı’na aykırı davrandığı” iddiasıyla yargılanan SODEP kurucularından Erdal İnönü 1 No’lu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi’ndeki duruşmada beraat etti.
1985- 12 Eylül darbesi sonrasındaki ilk grev Laspetkim-İş’in örgütlü olduğu Nur Suni Deri fabrikasında gerçekleşti. 9 Aralık’ta başlayan grev seksen yedi gün sürdü ve sendikanın talepleri doğrultusunda sonuçlandı.
1987- Gazze Şeridindeki Cebaliye mülteci kampına İsrail askerinin saldırısı ile “intifada”nın ilk ölümle sonuçlanan olayları başladı.
1988- Doğu Avrupa ve Çin sınırından 500 bin Sovyet askerini tek taraflı olarak çekeceğini bildiren Gorbaçov için ABD Başkanı Reagan: “Gorbaçov’a güvenmemek için bir neden yok. Güven, ama denetle..”
1989- Danıştay 1402 sayılı kanundaki “ömür boyu kamu hizmetinden yararlanamama” maddesini Anayasa’ya aykırı bulunca 1402’lik üniversite öğretim üyeleri toplanarak durum değerlendirmesi yaptı.
1990- İzmit’te Bağımsız Otomobil-İş, Çelik-İş ve Hak-İş’e bağlı Özdemir-İş sendikalarının düzenlediği “Sendikal Haklara Saygı”mitingine grevdeki Zonguldak madencilerinden bir grup da katıldı. Mitingte “Padişah istifa”, “Vur vur inlesin, Padişah dinlesin” sloganları atıldı
– Solidarity (Dayanışma) hareketinin lideri Lech Walesa Polonya’da başkanlık seçimlerini kazandı.
1991- MEB ve YÖK tarafından ABD’ye burslu gönderilen araştırma görevlileri ve doktora öğrencilerinin kurdukları “İslamcı Türk Öğrencileri Konseyi”nde EARN ağı üzerinden mesajlaşmalarını haberleştiren Cumhuriyet Gazetesi 7 kişiye 2’şer milyon TL manevi tazminata mahkum edildi.
– Dostlar Tiyatrosu Nazım Hikmet’in “Sevdalı Bulut” adlı oyununu Mehmet Ulusoy yönetiminde sahneliyor
1994- Türkiye Büyük Millet Meclisi Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni onayladı.
– İstanbul’da 250 kamu avukatı İstanbul Barosu Y.K. üyeleriyle birlikte Sultanahmet Adliyesi önünde toplanarak toplu sözleşmeli sendika hakkı, maaşlarının arttırılması, statülerinin düzeltilmesi vb. taleplerle Valiliğe yürüdü.
1995- Nazım Hikmet’in “Rüzgara Karşı Yürüyen Adam” heykeli, Kültür Bakanı Fikri Sağlar’ında katıldığı törenle Ankara Atatürk Kültür Merkezi bahçesine kondu.
– Birleşik Sosyalist Parti İstanbul İl Örgütü İHD’lilerin de katılımıyla gözaltında kaybedilenler için akşam mumlarla Galatasaray’dan Mis Sokak’a sessiz yürüyüş düzenledi.
1996- Ülkücüler tarafından bıçaklanarak öldürülen Yakacık Lisesi son sınıf öğrencisi Engin Uslu arkadaşları, çeşitli partiler ve örgütlerin oluşturduğu yaklaşık 3 bin kişinin katıldığı törenle toprağa verildi.
1997- Soprano Zehra Yıldız, geçirdiği beyin kanaması sonucu 41 yaşındayken hayata veda etti.
1998- İngiltere İçişleri Bakanı Jack Straw, Pinochet’nin İspanya’ya iadesine yönelik hukuki sürecin devamı yönünde karar aldı, 83 yaşındaki eski diktatör mahkemeye çıkarılacak. Pinochet’nin avukatları kararı temyiz etti.
– 1978’deki “Bahçelievler Katliamı”nda hayatını kaybeden 7 gençten 6’sının ailelerinin Başbakanlık ve İçişleri Bakanlığı aleyhine açtığı tazminat davası “zamanaşımı” gerekçesiyle reddedildi. Ailelerin kararı temyiz etme hakları bulunuyor.
2000- Sosyal Demokrasi Vakfı’nın düzenlediği “İnsan Hakları 2000″ etkinlikleri kapsamında yazar ve sanatçılar camdan hücrelere girerek F tipi cezaevlerine karşı düşüncelerini seslendirdi. F tipi cezaevlerine karşı yaklaşık 200 tutuklu ve hükümlünün 50.gününü tamamlayan ölüm oruçlarına karşı duyarlılık ve çözüm talebiyle 600 kişi, 1996’daki açlık grevlerinde hayatını kaybeden 12 mahpusun fotoğraflarıyla akşam üzeri Taksim’de gösteri yaptı. G.Saray’daki protestoda 100 kadar mahpus yakını dövülerek gözaltına alındı. F tipi cezaevlerine karşı ölüm oruçlarının 50. gününde Bayrampaşa Cezaevi’nde 8 saat süreyle mahpuslarla görüşen yazar ve sanatçılar uzlaşma sağlayamadı. Adalet Bakanı Türk, çıkarılacak Şartlı Salıverilme Yasası ile cezaevlerinde “yer darlığının olmayacağı” değerlendirilerek F tipi cezaevlerine nakillerin bir süreliğine ertelendiğini, F tipinin “mimarisi”nin de STK’lar ile birlikte yeniden ele alınacağını açıkladı.
2001- Özbekistan lideri İslam Kerimov’un hakkında uluslararası tutuklama emri çıkarttığı demokrat muhalif şair Muhammed Salih Çekoslavakya’da tutuklandı.
2002- İtalya’da otomotiv şirketi Fiat Oto’nun dört şehirdeki fabrikalarında çalışan toplam 5 bin 600 Fiat işçisi “devlet krizi yaklaşımı” uygulanarak işten çıkarıldı. İki yıl süreli uygulamaya göre işçiler maaşlarının yüzde 80’ini devletten alacak. İşçilerin ne kadarının işlerine geri döneceği belirsiz.
– Endonezya hükümetiyle Aceh’teki ayrılıkçılar arasında 26 yıllık savaşı sona erdiren antlaşma imzalandı.
2003- Eski Başbakan Mesut Yılmaz ile eski Devlet Bakanı Cumhur Ersümer hakkında Türkbank ihalesine fesat karıştırdıkları gerekçesiyle Meclis Soruşturması açıldı. Aynı gün eski Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Özkan ve eski Devlet Bakanı Recep Önal ile eski Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanları Cumhur Ersümer ve Zeki Çakan haklarında da farklı gerekçelerle Meclis soruşturmaları açıldı.
– Japonya hükümeti Irak’a asker gönderme kararını onayladı.
2004- ABD Kongresi’nde bütçe yasasının bir parçası olarak Amerikan vatandaşlarına Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde dokunulmazlık vermeyi reddeden ülkelerin mali yardımdan faydalanmamasını öngören karar kabul edildi.
– Kanada Anayasa Mahkemesi, eşcinsel evliliklerin anayasaya uygun olduğu kararını verdi.
– Dersim Mazgirt’te kolluk güçleriyle çatışma sonucu MKP/ HKO üyesi Ecevit Bulut (1974- Çemişgezek) ve Ebru Aslan (1985- Pülümür) öldürüldü.
2005- Aram Yayıncılık’ın sahibi ve sorumlu yazıişleri müdürü Fatih Taş, “Kayıpsın Diyorlar” adlı kitapla “Cumhuriyeti tahkir ve tezyif” suçunu işlediği gerekçesiyle altı ay hapis cezasına çarptırıldı.”Kitapta,”bir haber için gittiği Siverek’te 12 Mart 1994’te kaçırılan ve bir daha kendisinden haber alınamayan gazeteci Nazım Babaoğlu’nun hikayesi anlatılıyor.
2010- YÖK, SBF’ye eylemciler için soruşturma talimatı gönderdi. Burhan Kuzu eylemin arkasında hükümeti yıkma peşinde olan Ergenekon, Halkevleri ve Perinçek’in olduğunu, CHP’nin de bunların peşine takıldığını ileri sürerek “68 Kuşağı bu memleketin başına bela olmuştur” dedi.
– Çeşitli nedenlerle Ankara Üniversitesi’nden uzaklaştırılan öğrenciler Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi önünde maske ve siyah önlüklerle protesto gösterisi yaptı.
– Gençlik Federasyonu üyeleri, “Roman Açılımı”nda pankart açtıkları için 9 aydır tutuklu olan Ferhat Tüzer ve Berna Yılmaz için G.Saray’da oturma eylemi yaptı.
2011- Hopa’da emekli öğretmen Metin Lokumcu’nun ölümüyle sonuçlanan olayları AKP Ankara İl binası önünde protesto ettikleri için haklarında”terör örgütü üyeliği”nden dava açılan 28kişiden tutuklu 22’si tahliye edildi. Çeşitli parti ve örgütler sanıklara destek gösterisi yaptı.
2014- Yargıtay’ın Şerzan Kurt davasındaki bozma kararının ardından yeniden yargılanmaya başlanan polis memuru Gültekin Avcı için Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 24 ay süreyle “kıdem durdurma” cezası vererek emeklilik yolunu açtığı ve Şahin’in emekli olduğu ortaya çıktı.
2015- Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Taraflar Konferansı’na katılan 38 ülkenin, küresel jeotermal enerjinin payını artırmak için Küresel Jeotermal İttifakı’nı kurduğu açıklandı.
2017- Birleşmiş Milletler, 1990 yılında Kuveyt’i işgali nedeniyle Irak’a uyguladığı yaptırımları kaldırdı.