1917- Sovyetler Kongresi’nde “Toprak Kararnamesi” de kabul edildi. Toprak üzerindeki mülkiyetler hiç bir tazminat ödenmeksizin kaldırıldı, malikaneler ile Çarlığın ve Kilise’nin malı olan topraklar Kurucu Meclis toplanıncaya kadar bölge komiteleri ve köylü sovyetlerinin emrine verildi.
1918- Almanya’da Cumhuriyet ilan edildi.
– Fransız şair Guillaume Apollinaire (d. 1880) öldü.
1921 – Benito Mussolini İtalya’da Ulusal Faşist Parti’yi kurdu. Mussolini “Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı” hareketini “Ulusal Faşist Parti”ye dönüştürdü.
1924- Refet Paşa (Refet Bele), Rauf Bey (Rauf Orbay) ve Adnan Bey’in (Adnan Adıvar) aralarında bulunduğu bir grup milletvekili Halk Fırkası’ndan istifa etti.
1930- Avusturya’da yapılan seçimleri sosyalistler kazandı. Naziler ve komünistler parlamentoya giremedi.
1936- Montreux Boğazlar Sözleşmesi yürürlüğe girdi.
1937- Japon orduları Çin liman kenti Şanghay’a girdi.
1938- Berlin’de 91 yahudi öldürüldü, yaklaşık 7.500 işyeri yağmalandı, 177 sinagog/mezarlık yakılıp yıkıldı. Kristal Gece, ailesi Almanya’dan 1938’de sınır dışı edilip Polonya’ya da alınmayan 17 bin Polonya Yahudisi arasındaki bir gencin Paris’teki Alman büyükelçiliğini basarak konsolos yardımcısını vurması bahane edilerek başlatıldı. Goebbells kışkırtıcı söylemleriyle hedef gösterdi. 1933’te Naziler, iktidara gelmeleriyle birlikte başta Yahudiler olmak üzere tüm azınlıklara; eşcinseller, sendikacılar, sosyalistlere, kısaca kendileri gibi olmayan herkese karşı ayrımcılık ve şiddet uygulamaya başlamıştı. “Kristallnacht” 9 Kasım 1938 gecesi ise neredeyse tüm sinagoglar ateşe verildi, ülkenin dört bir yanında Yahudi dükkânlarının camları kırıldı, talan edildi. Bu durum, Almanca “Kristallnacht” adına esin kaynağı oldu. Kelime, “kırılan camların gecesi” anlamında kullanılıyor. Nazi soykırımının sembolik başlangıcı olarak kabul edilen “Kristallnacht”, 1988’den bu yana her yıl Avrupa çapında düzenlenen etkinliklerle anılıyor.
1960- Demokrat Parti adayı John Fitzgerald Kennedy Amerika Birleşik Devletleri başkanı seçildi.
1968- Başbakan Demirel: “Şeriat özlemi ve Atatürk düşmanlığı içinde olan kimse yok, olan 3-5 kişi de hastadır.” dedi. Demirel: “Memleket hilafetçi ve Atatürk düşmanlarıyla doluymuş gibi gösterilerek bizden adeta hukuk dışı cezalar bekleniyor. Aslında bu bir tuzak. Bu tuzağa asla düşmeyeceğiz. Bizi kimse hukuk devletinin çerçevesini aşmaya zorlayamaz.”
– TİP Genel Başkanı M.Ali Aybar: “Hiç bir kitapta Türkiye’de sosyalizmin nasıl kurulacağı yazılı değildir. Bunu biz yazacağız, yazmak zorundayız.”
– “Tam Bağımsızlık İçin Samsun-Ankara Mustafa Kemal Yürüyüşü” yapan kafile Kayaş’a yaklaşmışken, DÖB’lülerle birlikte yürüyüşü düzenleyen örgütlerden TMGT, ODTÜ Öğrenci Birliği ve Ankara Ünv. Talebe Birliği yürüyüşten çekildiklerini açıkladılar. Durumu değerlendiren Komite, 427 km’lik etabın 410. km’sinde yürüyüşe son verme kararı aldı.
1970- 10 Kasım’da Atatürk’ü anma hazırlıkları yapan Yıldız DMMA öğrencilerine saldıran sağcı grup 10 kişiyi tabanca ve sopalarla yaraladı.
– Lenin’in ”Ne Yapmalı?” kitabını topluca okurken polis baskınında yakalandıkları açıklanan Rasih Nuri İleri ve 23 kişi gece serbest bırakıldı Emniyet Müdürü basına, yakalananların ”Devrimci İşçi Birliği” adlı bir yapıda örgütlenme faaliyeti yaptıklarını açıklamıştı.
1975- TÖB-DER, TÜM-DER, TÜTED ve TÜMAS İstanbul şubeleri MEYAK kesintilerinin 1 yıl içinde memurlara iadesini istedi.
1977- Başbakan Süleyman Demirel eleştirileri yanıtladı. “70 sente muhtaç olduğumuz devirde hacılarımıza 70 milyon dolar bulduk” dedi.
– Batı Berlin’de “Türkiyeli Akademililer ve Sanatçılar Derneği” 11-21 Kasım arasında “Nazım Hikmet Şöleni” düzenledi.
– Georg Haupt ve Paul Dumont’un “Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalist Hareketler” kitabı Gözlem Yayınları’ndan çıktı.
1979- Ankara Mamak Derbent Mahallesinde, CHP ve sağlık emekçileri derneği üyesi Arif Uzun (1934- Ardahan), evine 100 metre uzaklıkta kurulan bir pusuda öldürüldü. Cenaze töreni için toplanan halkla polis arasında çıkan çatışmada, bir polis panzeri halk tarafından devrildi.
1982- 12 Eylül Anayasası, yürürlüğe girdi. Buna göre Milli Güvenlik Konseyi ve Devlet Başkanı Kenan Evren Cumhurbaşkanı ilan edildi.
1984- Barış Derneği davasında tahliyelerine karar verilen 6 tutukludan 4’ü Gayrettepe Emniyet Müdürlüğü’nden salıverildi.
1985- Satrançta büyük mücadele Gari Kasparov, Anatoliy Karpov’u yendi; dünya satranç şampiyonu oldu.
1986- SHP MYK üyesi Prof.Türkan Akyol: “YÖK’ün ilk 3 yılında 5 bin dolayında öğretim üyesi/adayı üniversitelerden ayrıldı veya ayrılmaya zorlandı.”
– İstanbul’daki YÖK protestolarında gözaltına alınan arkadaşları için açlık grevi yapan öğrenciler geceyi Bilgesu Erenus’un evinde geçirdikten sonra gün boyu İstanbul Üniversitesi önünde oturarak açlık grevini sürdürdüler. Ankara’da da açlık grevinin 3.gününde 1402’lik öğretim üyesi Doç.Dr.Yalçın Küçük evini öğrencilere açtı.
1988 – İçişleri Bakanlığı bütçesi görüşmelerinde SHP Milletvekili Fikri Sağlar 1980-1988 döneminde 149 kişinin işkenceden öldüğünü söyledi ve listeyi İçişleri Bakanı Kalemli’ye verdi.
– İHD’nin 25 Nisan 1987’de Adana’da düzenlediği “İnsan Hakları ve Demokrasi” konulu panelinde konuşan İlhan Selçuk, Akın Birdal ve Muzaffer Erdost “halkı yasalara karşı itaatsizliğe tahrik ve teşvik ettikleri” iddiasıyla Malatya DGM’de açılan davada beraat ettiler.
– Diyarbakır’dan Eskişehir Özel Tip Cezaevi’ne sevkedilen oğlunun kötü koşullarda tutulduğunu ve 25 gündür açlık grevi yaptığını söyleyen tutuklu annesi annesi Hanım Sönmez, T.Tabipler Birliği’ndeki toplantının ardından üzerine benzin dökerek kendini yakmak istedi, hafif yanıklarla kurtarıldı. Eskişehir Özel Tip Cezaevi’ne, 1 Ağustos Genelgesi’ne karşı eylemler yapan çeşitli cezaevlerinden 38 mahpus sevkedilmişti.
1989- Demokratik Alman Cumhuriyeti “Berlin Duvarı”nı açtı. Herkese istedikleri sınır kapısından yurtdışına çıkış vizesi verileceği açıklandı. Kararın ardından duvarın her iki yönüne geçişler başladı. 1 gün önce Sosyalist Birlik Partisi (KP)yeni Politbüro üyelerini seçmişti. 1949-1961 yılları arasında, yaklaşık 2,5 milyon Doğu Almanyalının Batı Almanya’ya kaçması, üstelik kaçanların çoğunluğunu işçilerin, meslek sahiplerinin ve aydınların oluşturması; Doğu Almanya’nın ekonomik varlığını tehdit edecek boyutlara varmıştı. Kaçışları engellemek isteyen Doğu Almanya, kaçışlar için bir ‘kapı’ durumunda olan Batı Berlin’e duvar örmeye karar verdi. İlk duvar, Doğu Alman Meclisi’nin kararıyla 1961’in 12-13 Ağustos günlerinde örüldü. Daha sonra bunun yerini, gözcü kuleleri, makineli tüfek yuvaları ve mayınlarla güçlendirilmiş bir dizi beton duvar aldı; artık duvarın uzunluğu toplam 165 km idi. Ekim 1989’da, Doğu Avrupa’yı etkileyen demokratikleşme dalgası sırasında, Doğu Alman yöneticileri iktidardan uzaklaştırıldı. Ve nihayet 9 Kasım’da, Doğu Almanya yönetimi ‘imkansız’ gözüyle bakılan kararı aldı; bütün Doğu Alman vatandaşlarına istedikleri sınır kapısından Batı’ya geçebileceklerini açıkladı. Böylece ülkenin 28 yıllık bölünmüşlüğünü simgeleyen Berlin Duvarı (ilk yıllardaki adıyla Utanç Duvarı) bir hatıra haline geldi.
– Kenan Evren’in cumhurbaşkanlığı görevi bitti, Turgut Özal cumhurbaşkanı seçildi.
1990- Mary Robinson İrlanda’nın ilk kadın devlet başkanı oldu.
– Yazar Kerim Korcan (72) hayata veda etti. 1938 “Donanma Davası”nda Nazım Hikmet’le birlikte yargılanıp Sinop’ta 10 yıl hapis yatmıştı.
1991- Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali’nin yapılması sonrasında sular altında kalacak olan Hasankeyf için”Hasankeyfi Yaşatalım” kampanyası kapsamında Sultanahmet Meydanı’nda aralarında Bulutsuzluk Özlemi, Kesmeşeker, Akbaba’nın da bulunduğu rock grupları konser verdi.
– Eskişehir Özel Tip Cezaevi’ne sevkedilen müvekkilleriyle görüşen avukatlar, sevkedilen tüm siyasi tutukluların yaralı, haber alınabilenlerin durumlarının da ciddi olduğunu öne sürdüler.
– İtalyan asıllı Fransız aktör ve şarkıcı Yves Montand (d. 1921) film setinde geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi. Montand, Costa Gavras’ın unutulmaz üçlemesi Z, İtiraf ve Sıkıyönetim’le birlikte 60’a yakın filmde oynamış; Nazım Hikmet ve Aragon’un şiirlerini de bestelemişti. Oscar ödüllü sinema sanatçısı Simone Singoret’yle evli olan Montand, komünistlere yakınlığıyla tanınmakla birlikte, “Reel sosyalizm”in çökmesinden sonra, liberal fikirler savunmaya başlamıştı.
– Türkiye, Azerbaycan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu.
1992- Tepebaşı/ TÜYAP’ı basan polisler Belge, Yurt, Melsa, Yön ve Tevhid yayınevi standlarındaki -herhangi bir toplatma kararı bulunmayan- bazı kitaplara el koyup 4 temsilciyi gözaltına aldı. Yayınevi sahipleri ve okurlar olayı protesto etti.
1993- Hırvat topları Bosna’nın Mostar kentindeki Osmanlı köprüsünü tahrip etti. Köprü 16. yüzyılda yapılmıştı.
1994- Urfa Tüneli’ne törenle su verildi. Tünel, Fırat’ın suyunu Harran’a kavuşturacak.
– Aziz Nesin “Uluslararası Basın Özgürlüğü Ödülü”nü aldı. Ödülü, merkezi New York’ta bulunan Gazetecileri Koruma Komitesi verdi.
1995- Avrupa Parlamentosu hapisteki DEP milletvekili Leyla Zana’ya “Sakharov Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü”nü verdi.
– Özgür Ülke’de yayınlanan bir yazısı ve bir kitabından dolayı TMY 8.maddeden 2 ayrı davada toplam 30 yıl hapsi istenen Avukat Eren Keskin tahliye edildi. TMY 8.maddenin değiştirilmesi nedeniyle Eren Keskin yeniden yargılanacak. Reuters muhabiri Aliza Marcus Özgür Ülke’de yayınlanan “Ordunun hedefi Kürt köyleri” haberinden dolayı yargılandığı davada beraat etti.
1996- ÖDP Susurluk kazasıyla ifşa olan devlet-mafya-aşiret ilişkilerine karşı başta Ankara, İstanbul ve İzmir olmak üzere Türkiye genelinde “sifon çek” çağrısında bulundu. ÖDP İstanbul İl Örgütü üyeleri “sifon çek” çağrısını Taksim Meydanı’ndaki “çağdaş tuvalet” önünde yaptı.
– Eğitim-Sen üyeleri sendikal etkinliklere katıldıkları gerekçesiyle başlatılan idari soruşturmaları, yargılamaları, sürgün cezalarını ve Susurluk kazasıyla ifşa olan mafya-devlet ilişkilerini Ankara, İstanbul ve İzmir’de oturma eylemleriyle protesto etti.
– Eski CIA müfettişi Hitz’in raporu basına sızdı: CIA, Nikaragua’da Sandinistalar’a karşı savaşan Contraların baş destekçisi kokain mafyasına göz yumdu.
1997- Çankırı Cumhuriyet Savcılığı’nın sağlık durumu nedeniyle cezasını 1 yıl süreyle ertelediği Av.Eşber Yağmurdereli Çankırı Cezaevi’nden tahliye edildi. Yağmurdereli tahliyesinin ardından kendi yazdığı ve Ankara Sanat Tiyatrosu’nca sergilenen “Akrep” adlı oyununu izledi.
1998- Yargıtay 9.Ceza Dairesi’nce bozulan “Kalemli Çete” davasının Ankara 2 No’lu DGM’de yeniden görülen duruşmasında, daha önce toplam 96 yıl hapis cezasına çarptırılan 9 öğrenci bu kez toplam 48 yıl 7 ay 10 gün hapis 7.8 milyar TL para cezasına çarptırıldı.
2000- Berlin’de 200 bin kişi Nazilerin Yahudi soykırımını başlattığı tarih sayılan 9 Kasım 1938’in yıldönümünde ırkçılığı protesto etti.
2001- Dünya genelinde düzenlenen “Emeğin Küresel Eylem Günü”nde emekçiler Türkiye genelinde “IMF’’ye, işsizliğe, yoksulluğa ve savaşa karşı” alanlara çıktı.
2002- Yargıtay 9.Ceza Dairesi, 1978’de Bahçelievler’de 7 TİP’li gencin öldürülmesi davasında her genç için ayrı olmak üzere 36’şar yıl ağır hapis cezasına çarptırılan ülkücü Mahmut Korkmaz hakkındaki yerel mahkeme kararını onadı.
– “Dolandırıcılık”tan hakkında tutuklama kararı bulunmasına karşın Türkiye’ye gelmeyip 3 Kasım seçimlerinde Siirt’ten bağımsız milletvekili seçilen ve dokunulmazlık kazandıktan sonra Türkiye’ye dönen Fadıl Akgündüz’ün mazbatası havalimanında avukatlarınca teslim edildi. Akgündüz’ün İstanbul/Gürpınar’daki 2.000 konutluk “Jetkent”i,1994 öncesindeki planda“jeolojik sakıncalı alan” olan yerde, İst.Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan’ın göreve gelir gelmez Nazım Plan’ı iptal etmesi ve Gürpınar Belediyesi’nin planı değiştirmesiyle yapılmıştı.
2004- Eski Bayındırlık ve İskan Bakanı Koray Aydın TBMM’de dokuza karşı 408 oyla Yüce Divan’a sevkedildi.
– ABD’de Ulusal Çeviri Ödülü Bilge Karasu’nun ‘Göçmüş Kediler Bahçesi’ kitabını İngilizceye çevirisiyle Aron Aji kazandı. Seçici kurul, ödülü “özgün metnin tüm karmaşıklığını ve güzelliğini yakalamış olmak”tan verdiğini açıkladı.
– Dersim Turüşmek köyü Karderesi mezrası yakınlarında, kolluk güçleriyle çıkan çatışmada TKP/ML- TİKKO üyeleri Aşkın Günel (1984- Almus) ve Cafer Kara (Elbistan)’nın öldürüldüğü açıklandı.
2005- Hakkari, Şemdinli’de Cumhuriyet Caddesi üzerindeki Özipek Pasajı’nda bulunan Umut Kitabevi önünde bomba patladı. Mehmet Zahir Korkmaz öldü, yedi kişi yaralandı. Patlamanın yakınında bulunan ve saldırıyı düzenleyenlerin kullandığı araç halk tarafından ablukaya alındı. Otomobilin bagajında üç Kalaşnikof tüfek, bunlara ait 10 şarjör, bomba malzemeleri, polis ve asker yelekleri, krokiler ve bazı kişilere ateş açılması sonucu keşif tamamlanamadı.
2006- Vakıflar Yasası, TBMM’de 31’e karşı 241 oyla kabul edildi. Cemaat Vakıflarına mal iadesi için 1936 beyannamesinde kayıtlı olma, 18 ay içinde başvuru yapma ve Vakıflar Meclisi’nden onay alma şartı getirildi.
2013- Gırtlak kanseriyle mücadele eden gazeteci Savaş Ay, 59 yaşında İstanbul’da vefat etti.
Yorumlar kapatıldı.