Belleğimizde: 9 Mart

1403- Osmanlı padişahlarından Yıldırım Bayezid, Ankara Savaşı‘ndan sonra, Emir Timur’un esiri iken öldü.
1796- Napolyon Bonapart ile Josephine evlendi.
1907- İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde bulunan Galatasaray Lisesi, çıkan bir yangında bütünüyle yandı. Binanın onarım çalışmaları tamamlanana kadar öğretim Beylerbeyi’ndeki bir hastahane binasında yapıldı.
1917- Petrograd’ın Viborg bölgesindeki greve 87 bin işçi katıldı, gösterilere genel katılım ise hızla artarak 200 bini aştı.
1919- Anadolu’yu işgale hazırlanan İngilizler Samsun’a 200 asker çıkardı.
1923 – Lenin geçirdiği felç sonucu konuşma yeteneğini kaybetti.
1929- İstanbul’da “Matbaacılık Mektebi” açıldı.
1945- Filistin’den gelen 36 bin diş fırçası piyasaya sürüldü.
1952- “Komünizm ve Aile”nin yazarı, Sovyetler’in ilk kadın bakanı Aleksandra Kollontay (80) hayata veda etti. Sovyetler Birliği’nde kadınların siyasal mücadeleye katılmaları, örgütlenmeleri için mücadele verdiği mücadelelerle bilinen Kollontay, “Kadınların yazgısı beni tüm yaşamım boyunca ilgilendirdi ve beni sosyalizme çeken de bu ilgi oldu zaten” demişti. Dünyanın ilk kadın büyükelçisi de olan Kollontay, 1922-1945 arasında Sovyetler Birliği’ni Norveç, Meksika ve İsveç’te temsil etmişti.
1954 – Gazeteciler Cemiyeti ve Gazeteciler Sendikası, Mecliste yaptığı bir konuşmada yazı işleri müdürleri için “baldırı çıplak” tabirini kullanan DP İzmir Milletvekili Halil Özyörük’ü Meclise ve DP Genel Başkanlığı’na çektikleri bir telgrafla protesto ettiler.
1955- Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi’nce, Sovyet casusluğu suçlamasıyla idama mahkum edilen İvan Adamidi ve Nikola Antonov asıldı.
1956- Kıbrıs Rum toplumunun lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere tarafından sürgüne gönderildi. Yapılan açıklamada Başpiskopos Makarios’un “barış koşullarına dönmenin önünde en büyük engel” olduğu ve terörizmi desteklediği için adadan uzaklaştırıldığı belirtildi. Ayrıca Makarios’un eski bir Yunan subayı olan Albay Grivas’ı, EOKA örgütünü kurmak için teşvik ettiği ileri sürüldü. Sürgün haberinin duyulmasından sonra EOKA, Kıbrıs’ta yaygın bombalama eylemlerine girişti.
1959- Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlamak amacıyla kurulmuş EOKA İngiltere’nin önerisini kabul etti; Grivas çekildi.
1960- CHP Ordu Milletvekili Ferda Güley, Said-i Nursi’nin kitap ve risalelerinin askeri liseler ve harp okullarına sokulmasına dair Meclis’te soru önergesi verdi.
1965 – Zonguldak Kömür İşletmeleri direnişinde Satılmış Tepe ve Mehmet Çandar adlı işçiler jandarmanın ateş açmasıyla öldürüldü. Zonguldak Kozlu’daki Ereğli Kömür İşletmesi’nde çalışan maden işçileri, Türk-İş ve hükümetin kanunsuz saymasına rağmen greve gittiler. Grevci maden işçileri çalışmak isteyen işçilerin yer altına inmesini engellediler. Hükümet gelişmeler üzerine Kozlu’ya bir tümen asker gönderdi. Kozlu’da işçilerin direnişi çatışmaya dönüştü; açılan ateş sonucunda iki işçi öldü,15 jandarma yaralandı, 14 kişi gözaltına alındı. Olayların radyodan verilmesi hükümet kararıyla durduruldu. 13 Mart günü olaylar yatıştı, işçiler işbaşı yaptı.
1966- Ankara’daki ”Aşık Hatayi gecesi”yle ilgili olarak “Dini siyasete alet ettikleri, halkı sınıflandırdıkları ve komünizm propagandası yaptıkları” iddiasıyla Yaşar Kemal, Can Yücel, Ruhi Su, Nesimi Çimen, Kemal Çiftler ve Ahmet Yürür Adliye’ye sevk edilip serbest bırakıldı.
– Orhan Kemal ile TİP Fatih İlçe Başkanı M.Şahin ve üye M.Kutlu “komünist hücre faaliyeti” iddiasıyla tutuklandı.
– Ankara’da 15 yaşındaki ortaokul öğrencisi Gürbüz Şimşek “komünizm propagandası yaptığı” iddiasıyla tutuklandı.
1967- “Kızılırmak” adlı kitabında “komünizm propagandası yaptığı” iddiasıyla 30 Ocak’ta tutuklanan Hasan Hüseyin Korkmazgil tahliye edildi
– Gazeteci, yazar ve çevirmen Vâlâ Nureddin (Vâ-Nu) 66 yaşında hayata veda etti. Kurtuluş Savaşı’na destek vermek için Nazım Hikmet ile İstanbul’dan gizlice Anadolu’ya, bir süre sonra da Sovyetler’e geçip Moskova KUTV’da üniversite eğitimi almışlardı.
1968- AIESEC Genel Kurulu’ndaki protesto sonrası gözaltına alınıp serbest bırakılan 5 öğrenciden Deniz Gezmiş ile Rahmi Aydın savcının üst mahkemeye itirazı üzerine tutuklanarak Sultanahmet Cezaevi’ne konuldu.
1970- Yıldız DMMA öğrencisi Mehmet Sevinçbüyük’ün öldürülmesini teşvik etmekten yargılanan ve derse gelen 2 sağcı öğrenci devrimci öğrenciler tarafından tartaklanarak sınıftan çıkarıldı. Ardından bir forum düzenleyen öğrenciler, olaylardan Akademi yönetimini sorumlu tuttu.
1971 – Güvenlik kuvvetlerinin denetimi altındaki ODTÜ’de Mütevelli Heyeti’nin Akademik Konseyi feshetmesi üzerine Rektör Erdal İnönü görevinden istifa etti.
Cumhuriyet Senatosu’nda Adalet Partisi hükümeti adına konuşan Devlet Bakanı H.Atabeyli: “ODTÜ bir Küba üniversitesi olmaktan yakında kurtulacaktır.”
Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç’ın başkanlığında toplanan Yüksek Komuta Konseyi Toplantısında “Olayları önlemede hükümetin yetersiz kaldığı” ifade edildi ve Başbakanın istifası istendi.
19 Adalet Partili Demirel’in çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.
– Başsavcılık Milli Nizam Partisi’nin ( MNP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
1972- Sıkıyönetim’ce aranan ve nişanlısının evine karakol kuran polislerce arkasından vurulan ODTÜ Mimarlık Fakültesi öğrencisi ve THKP-C üyesi Koray Doğan (25) hayatını kaybetti. Koray Doğan, cezaevi firarisi devrimcilerin irtibat ve ihtiyaçlarını sağlıyordu.
1974 – İşverenlerin SSK’ya 1,5 milyar lira borcu olduğu açıklandı.
1976 – “Gecekondu” affına ilişkin yasa TBMM’de kabul edildi. Yasaya göre 1 Mart 1976’ya kadar yapılmış olan gecekondulara tapu verilecek ve yol, su, elektrik gibi hizmetler götürülecek.
– İspanya’nın Bask bölgesi Bilbao kentindeki bir gösteride polisin 18 yaşındaki bir genci öldürmesinin ardından başlatılan genel greve yaklaşık 500 bin işçi katılıyor. İç savaştan beri yaşanan en büyük “yasa dışı direniş” olduğu söylenen greve katılım %75 civarında.
– Mehmet Ömer’in ülkücülerle öldürülüşünü protesto için çeşitli fakültelerde forumlar düzenlenerek birer günlük boykot ilan edildi. İTÜ Maçka Maden Fakültesi’ndeki forum sonrası öğrenciler Serencebey’e yürüdü.
– İTÜ Maçka Makina bölümünün Kıbrıslı devrimci öğrencisi Mehmet Ömer (21), akşam evine dönerken Beşiktaş Serencebey Geçidi’nde ülkücülerin silahlı saldırısında ağır yaralandı, Taksim İlkyardım Hastanesi’ne kaldırılırken hayatını kaybetti.
1977 – Türk-İş’e bağlı Petrol-İş Sendikası DYO ve DYO San. işyerlerinde toplu sözleşme imzaladı. 700 sendika üyesi işçiye birinci yıl için 51, ikinci yıl için 45 lira ücret zammı, ayrıca 3.5 maaş tutarında ikramiye sağlandı.
1979 – İstanbul’da banliyö treni kundaklandı. Konya’da bir kahvehane tarandı. 1 ölü, 3 yaralı var.
Cezaevinden kaçtığı dönemde 7 kişiyi daha öldüren ülkücü Veli Can Oduncu (17) ilk işlediği cinayetten 16 yıl hapse mahkum oldu.
1983 – Türkiye’nin Belgrat Büyükelçisi Galip Balkar, iki kişi tarafından yaralandı. Büyükelçi iki gün sonra öldü. Saldırıyı Ermeni Soykırımının Adalet Komandoları ve Asala örgütü üstlendi. Yakalanan iki Ermeni iki yıl sonra Yugoslavya’da 20’şer yıl hapse mahkum edildi.
– 1402 Sayılı Sıkıyönetim Yasası uyarınca Ege ve 9 Eylül Üniversitelerinden 7 öğretim üyesinin görevine son verildi.
– Ereğli Kömür İşletmeleri/Armutçuk Ocağı’nda 2 gün önceki grizu patlamasında ölen 103 işçi toprağa verildi.
1984 – Turgut Özal Türk Ceza Kanunu’nda siyasi suç olmadığını söyledi.
1988- Buca Cezaevi’nde siyasi tutuklu ve hükümlülerin “görüş cezası aldıkları” gerekçesiyle, yakınları cezaevine sokulmadı.
1989- 2 bine yakın öğrenci üniversitelerde örgütlenme hakkının engellenmesine karşı Çapa Tıp Fakültesi önünden Şehremini’ye kadar korsan yürüyüş yaptı.
– İran Devrim Muhafızları,”İlahi Komedya’da Hz.Muhammed’in cehennemde gösterildiği” gerekçesiyle Dante’nin mezarının bulunduğu Ravenna kentinin komünist belediye başkanına mektup göndererek Dante adına özür dilenmesini,aksi takdirde mezarın havaya uçurulacağını bildirdi.
1990 – Çalıştıkları işyeri ve bölgelere göre çeşitli kategorilere ayrılan yaklaşık 400 bin sözleşmeli personele yüzde 25’e kadar değişen oranlarda zam yapıldı. Kadro karşılığı çalışan üst düzey yöneticilerinin 3 milyon 600 bin lira olan maaşları 5 milyon liraya çıkarıldı.
– Goodyear, Pirelli ve Brisa Lastik fabrikalarında toplu sözleşme görüşmeleri tıkandığından grev kararı alındı. İşçiler “İşveren aylık çıplak ve net 2 milyon lira ücreti bize verene kadar grev yapacağız. İthalat ta, stok da bizi korkutamaz’ dedi. KİPLAS Başkanı Refik Baydar “Buna göre bir işçinin yıllık çıplak maliyeti 80 milyon lirayı bulacak. Bizim teklifimizde ise 30-40 milyon lirayı buluyor” diyerek sendikanın hayal aleminde yaşadığını belirtti. Halen bu işyerlerinde çıplak net ücret 450 bin lira civarında.
1991 – Basın işkolunda kriz. Asil Nadir hakkında İngiltere’de açılan soruşturma nedeniyle Kıbrıslı işadamının sahip olduğu Günaydın gazetesinde 350’den fazla kişinin işine son verildi. Güneş gazetesinde188 kadrolu 350 kadrosuz çalışanın gazeteyle ilişkisi kesildi. Gelişim yayınları 400 çalışan sayısını 300’e indirdi. Tercüman gazetesi de çalışanların maaşlarını, ikramiyelerini ödeyemedi.
1992- Türk savaş uçakları Kuzey Irak’taki iki PKK kampını bombaladı.
– Boğaziçi Üniversitesi Rektörlük binasını işgal eden bir grup, binaya “TİKB-Genç Komünarlar” pankartı astı. Kozlu kömür madeni faciasını protesto için işgali gerçekleştirdiklerini bildiren gruba, gelen polis timlerince -Yönetim’in isteği üzerine- müdahale edilmedi.
1994- ABD’li yazar ve şair Charles Bukowski öldü.
1995 – TBMM Malvarlığını Araştırma Komisyonunun Almanya’da bulduğu belgeler, Refah Parti’li Süleyman Mercümek’in Türkiye’de yönettiği paranın toplam 17 milyon mark olduğunu ve bu paraların akıbetinin bilinmediğini ortaya koydu.
– Öğrenci dernekleri, partiler ve sendikalardan oluşan 46 örgüt İÜ Merkez Kampüs önünde ülkücü saldırılarını protesto etti.
1996 – 1990’da öldürülen gazeteci Çetin Emeç’i vuran İslami Hareket Örgütünün ameliyat timi sorumlusu İrfan Çağırıcı İstanbul’da yakalandı.
– Eğitim-Sen tarafından sendikal haklarını kullanabilmek amacıyla Ankara Güven Park’ta çadır kurarak oturma eylemi başlatan öğretmen polis dayağıyla karşılaştı. Eylemciler, zor kullanılarak dağıtıldı. Çıkan olaylarda ikisi ağır olmak üzere 36 kişi yaralandı, 34 kişi de gözaltına alındı.
– Cezaevinde işkence gören tutuklu “Manisa’lı gençler”in aileleri Meclis’te CHP milletvekilleri ile görüştü.
1997- Ardahan’da Özel Tim’i ziyaret eden RefahYol koalisyonunun İçişleri Bakanı Meral Akşener: “Terörün beli kırıldı, Türkiye gündeminden çıktı.”
– 1 Şubat’ta 1 aylığına başlatılıp 28 Şubat’ta devamına karar verilen “Sürekli Aydınlık İçin Bir Dakika Karanlık” eylemi bitirildi. Ortaköy’de yaklaşık 500 kişi dev bir mumun etrafında toplandı.
1999- Limter-İş Eğitim Uzmanı Süleyman Yeter için ailesi ve avukatları, gözaltında işkencede öldürüldüğü gerekçesiyle, sorumlu emniyetçiler hakkında suç duyurusunda bulundu.
– Yargıtay 1.Ceza Dairesi, Ali Rıza Ağdoğan’ın gözaltında işkenceden ölümünden dolayı dava açıldıktan 7 yıl sonra, ”gözaltında işkence ve kötü muamele”den 2 polise verilen 5 yıl 6’şar ay 20’şer gün hapis cezasını “cezanın yalnızca işkenceden verilmesi gerektiği, işkence suçundan cezanın da zamanaşımına girdiği” gerekçesiyle bozdu
– İnterpol, Peru’nun eski Devlet Başkanı Alberto Fujimori için uluslararası tutuklama emri çıkardı. Fujimori, 1990’larda 25 kişinin ölümüyle bağlantılı olmakla suçlanıyor.
2000- Güney Kore’de saatlerce bilgisayarın önünden kalkmayan 37 yaşındaki Kim Kwang-Su, aşırı yorgunluk ve stresten öldü.
2001- Türkiye balesinin kurucusu Edris Stannus (Dame Ninette de Valois) 103 yaşında öldü. İrlanda asıllı Madam Ninett 1948’de Türkiye’ye davet edildi, ilk bale okulunu İstanbul Yeşilköy’de açtı. Okul 1950’de Ankara Devlet Konservatuarına bağlandı.
2003- Siirt’te yapılan milletvekili yenileme seçimlerinde üç milletvekilliğini alan, iktidardaki AK Parti’nin Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da parlamentoya girdi.
2004 – Fransa’da 2 binden fazla bilim insanı hükümetinin bilime yeterince ödenek ayırmaması nedeniyle istifa ettiklerini açıkladı.
– Irak’ta Amerikalılar tarafından gözaltına alınan Filistinli gerilla lideri Ebu Abbas hücresinde öldü bulundu. Ebu Abbas 1985’te İtalyan Achille Lauro yolcu gemisinin kaçırılmasını planlamıştı.
– Çeçenya’nın eski Savunma Bakanı Magomed Kambiyev, Rus yanlısı Çeçen güçlere teslim oldu.
2005- BM Genel Kurulu, insan kopyalanmasına karşı çıkan deklarasyonu oyçokluğuyla kabul etti. Deklarasyon, bilimsel çalışmalarda insan yaşamını yeterince koruyacak önlemlerin alınması ve insanlık onuruna aykırı genetik tetkiklerin yasaklanmasını öngörüyor.
– Sözleşmeli kamu personelinin maaş zamlarından yararlandırılmamasını protesto eden emekçiler Ankara ve İstanbul’da yürüdü.
2006- Bilim insanları Güneş’tekinden daha yüksek bir sıcaklığı elde ettiklerini açıkladılar. Güneş’in sıcaklığı 15 milyon Kelvin iken, bilim insanları 2 milyar Kelvin’e ulaştılar.
2007- İsviçre’de, Ermeni soykırımı iddiasının inkarın suç sayan yasayı ihlal ettiği gerekçesiyle yargılanan İşçi Partisi lideri Doğu Perinçek, para cezasına çarptırıldı. Lozan mahkemesi, 6 Mart’ta başlayan duruşmalar sonunda bugün verdiği kararda, Perinçek’i 90 gün hapis cezası karşılığında her günü 100 İsviçre Frangı (yaklaşık 115 YTL) olmak üzere 9 bin İsviçre Frangı para cezasına çarptırdı ve bu cezayı iki yıl tecil etti.
– İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesi, Alaattin Çakıcı’yı, Tevfik Nurullah Ağansoy’un öldürülmesi olayının ”azmettiricisi” olduğu gerekçesiyle 18 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırdı.
2008- İspanya’da genel seçimleri, Jose Luis Rodriguez Zapatero’nun liderliğindeki Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) kazandı.
2009- TÜBİTAK’ın Bilim ve Teknik Dergisi’nin” doğumunun 200.yılında C.Darwin ve Evrim Teorisi” konulu kapağının basıldıktan sonra ”Küresel İklim Değişikliği” olarak değiştirildiği, derginin bu yüzden 1 hafta gecikmeyle çıktığı ve on binlerce nüshanın çöpe atıldığı ortaya çıktı.
2010- Japonya, Soğuk Savaş döneminde nükleer silah yüklü ABD gemilerinin Japonya limanlarından yararlanmasına olanak veren ve uzun yıllardır inkar edilen gizli bir anlaşmanın varlığını doğruladı.
2011- Grönland ve Güney Kutbu’nda, buz tabakasındaki kaybın iklim modellerinde öngörülenden daha hızlı gerçekleştiği bildirildi. Artışın aynı seviyede devam etmesi halinde Güney Kutbu ve Grönland’da eriyen buzlar 2050 yılına gelindiğinde dünyanın deniz seviyesine 15 santimetre eklemiş olacağı öngörüldü.
– Uluslararası basın kuruluşları ve sendikalar Başbakan Erdoğan’a gönderdikleri mektupta Ahmet Şık’ın tutuklanmasını protesto etti.
– Hüseyin Üzmez, küçük yaştaki kıza cinsel istismarda bulunduğu için 13 yıl 1 ay 15 gün hapis cezasına çarptırıldığı davanın Yargıtay süreci ve tutukluluk süresi dikkate alınarak tahliye edildi.
2012- CHP İstanbul İl ve İlçe gençlik örgütleri Sivas Davası’nın 13 Mart’ta zamanaşımına girecek olmasını Taksim’den Galatasaray’a meşaleli yürüyüşle protesto etti.
– British Film Institute (İngiliz Film Enstitüsü) dünyanın en eski Charles Dickens filminin bulunduğunu açıkladı. ‘Kasvetli Ev’ romanından esinlendiği düşünülen film 1901 tarihli.
2013- Mersin Nükleer Karşıtı Platform ile BDP ve CHP Milletvekilleri Akkuyu NGS A.Ş.önünde insan zinciri oluşturdu.
– “Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu” üyeleri Tünel-Taksim ve Kadıköy’de yürüdü.
2014- Fethiye’de HDP ilçe örgütünün açılışı ırkçı gruplarca engellendi, parti tabelası indirildi, bayrak asıldı.
2016- HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile Milletvekilleri Ertuğrul Kürkçü, Sırrı Süreyya Önder, Selma Irmak’ın “dokunulmazlıklarının kaldırılmasını” içeren fezlekeler TBMM Başkanlığına geldi.
– Diyarbakır’ın Sur ilçesinde 28 Kasım’da başlatılan operasyon sona erdi.
2018- İstanbul’da zarar ettiklerini ileri süren halk otobüsü sahipleri bugün kontak kapattı. Eyleme, İstanbul Otobüs A.Ş. bünyesinde hizmet veren sendika üyesi erguvan halk otobüsü işletmecileri katıldı. İETT yasal işlem başlatıldığını açıkladı.