Belleğimizde: 10 Aralık

1198- Endülüslü-Arap felsefeci ve hekim İbn Rüşt öldü.
1774- Kazak isyanı önderi Pugaçev idam edildi.
1863- Londra metrosu açıldı.
1896- İsveçli kimya mühendisi Alfred Nobel hayatını kaybetti.
1898- İspanyol-Amerikan savaşı sonrasında; Paris Barış Antlaşmasıyla Küba, İspanya’dan bağımsızlığını kazandı.
1901- İlk Nobel ödülleri verildi.
1902- Mısır’da Nil nehri üzerinde inşa edilen Aswan Barajı hizmete girdi.
1918- Trabzon’da, Faik Ahmet (Barutçu) tarafından yayınlanan ‘İstikbal’ gazetesinin ilk sayısı çıktı.
1919- Kaptan Ross Smith, İngiltere’den Avustralya’ya 2 bin 500 mil gibi bir mesafeyi uçan ilk insan oldu.
1923- Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Hükümeti arasında Dostluk Antlaşması imzalandı.
– İrlandalı şair William Butler Yeats Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldı. Aynı gün 1927’de Fransız filozof Henri Bergson, 1929’da Alman yazar Thomas Mann, 1970’te Rus yazar Aleksandr Soljenitsin, 1988’de Mısırlı yazar Necip Mahfuz, 2006’da Orhan Pamuk Nobel Edebiyat Ödülü’nü; 1906’da Theodore Roosevelt, 1964’te Martin Luther King, 1975’te Rus bilim insanı Andrey Saharov, 1977’de Uluslararası Af Örgütü, 1978’de Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ve İsrail Devlet Başkanı Menahem Begin, 1979’da Rahibe Teresa, 1983’te Polonyalı sendikacı Leh Walesa, 1984’te Güney Afrika’lı Piskopos Desmond Tutu, 1994’te FKÖ lideri Yaser Arafat, Şimon Peres ve İzak Rabin, 2002’de Eski Amerikan Başkanı Jimmy Carter Nobel Barış Ödülü’nü aldılar.
1948- Birleşmiş Milletler Meclisi, İnsan Hakları Bildirgesini kabul etti. Türkiye İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne kabul oyu verdi.
– Türkiye, BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) üyesi oldu.
1956- Macaristan’da yeniden çatışmalar başladı; sıkıyönetim ilan edildi.
1957- Kıbrıs’ta ortamın giderek gerginleşmesi üzerine sıkıyönetim ilan edildi. Türkiye, İngiltere’ye Türklerin can güvenliğini sağlaması için nota verdi.
1969- TÖS (Türkiye Öğretmenler Sendikası) 15 Aralık’tan itibaren 75 bin öğretmen ve öğretim görevlisi üyesiyle Türkiye genelinde 4 günlük “eğitim boykotu” kararı aldı. TÖS GYK boykotun nedeni ve talepleriyle ilgili bildiri yayınladı.
– Öldürülen Yıldız DMMO öğrencisi Mehmet Sevinçbüyük’ün cenazesi törenle memleketi Merzifon’a gönderildi. Cinayetten tutuklanan 5 kişinin ifadesinde silahı kullandığı öne sürülen Y.A.Argın’ın sağcı “Mücadele Birliği” İstanbul şubesi üyesi olduğu ve arandığı açıklandı.
1971- Aralarında TİP Genel Sekreteri ve Diyarbakır milletvekili Tarık Ziya Ekinci’nin de bulunduğu 25 kişinin “Devrimci Doğu Kültür Ocakları” davasından yargılanmasına Diyarbakır’da başlandı. Sanıklar “Kürtçülük-bölücülük ve komünizm propagandası yapmak”la suçlanıyor.
1974- İstanbul Valisi N.Kemal Şentürk, “şeker darlığını gidermek için” her gün piyasaya 550 ton şeker sürüleceğini, İstanbul Belediyesi’nin de tahsis edilen 1.500 tonluk kontenjanı Tanzim Satış Yerleri’nde ve seyyar ekipleriyle tüketiciye ulaştıracağını açıkladı.
1975– İstanbul Belediyesi’nde ücret ve ikramiyelerini alamayan Genel-İş ve Türkiye Genel-İş üyesi 11 bin işçi iş bıraktı, memurlar da işi yavaşlattı. İş bırakan işçilerden bir grup Belediye Sarayı’nı işgal etti, mezbahada et kesimi yapılmadı, çöpler toplanmadı. Belediye ise maaşları ödeyebilmek için bazı arsalarını satışa çıkardı.
– İzmir’de TARİŞ İplik Fabrikası’nda sendika anlaşmazlığı yüzünden işçiler arasında çatışma çıktı, 30 işçi yaralandı. Tariş fabrikalarında çalışan yüzlerce işçi topluca DİSK/Tekstil Sendikasına üye oldu. Tariş Genel Müdürü, eski AP milletvekili Orhan Barut, işçileri sarı sendika Mensucat-İş’e geçmeleri için tehdit etti. İşçilerin iradesini görmezden gelen iktidar ve yönlendirdiği işletme yönetimi 10 Aralık’ta iki yüz kadar faşist militanı fabrikaya getirdi. Fabrikanın ışıkları söndürüldü, elerinde tabancalar, bıçaklar olan “komandolar” önlerine gelen işçilere saldırdı, birçok işçi yaralandı.
1976- Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi solcu öğrencilerinin can güvenliği nedeniyle birlikte tuttukları minibüse ülkücüler sabah Dışkapı’da pusu kurup yaylım ateşi açtı: 3.sınıf öğrencisi Aynur Sertbudak (20) hayatını kaybetti.
– Melike Demirağ: ”9 aydır TRT programlarına çağrılmıyorum. İsmail Cem’in Genel Müdür olduğu zaman dahi -Arkadaş filmini çevirdikten sonra tutuklanan Yılmaz Güney’in propagandasını yapıyor diye- filmden sonra bestelenen Arkadaş şarkımız TRT’de 3 aya yakın çalınmadı.”
– Kağıthane Ortaokulu’nun 600 öğrencisi eğitimin yalnızca 2 öğretmen ve 1 müdür yardımcısı ile sürdürülmesini protesto için Alibeyköy’e yürüdü.
1977- Toptaş Cezaevi’ne yapılan silahlı baskınla, TKP/ML- TİKKO ve MLSPB davalarından yargılanan 9 tutuklu, gardiyanları bağladıktan sonra jandarmaya ateş açarak kaçtılar.
1978– Dr.Necdet Bulut Ankara’da büyük bir kalabalığın katıldığı törenle toprağa verildi. Cami sonrası kortej sloganlarla Tandoğan Alanı’na yürüdü. ODTÜ’lü öğretim üyeleri yürüyüşe cüppeleriyle katıldı. TİP Genel Başkanı Behice Boran Tandoğan Alanı’nda bir konuşma yaptı.
1979- Prof.Dr.Cavit Orhan Tütengil’in cenazesinde ağır yaralanan bir işçi hastanede hayatını kaybetti. Şişli Camii önündeki dipçiklemede (11 Nisan 1980’de ülkücülerce çapraz ateşle öldürülen) TRT yapımcısı, yazar Ümit Kaftancıoğlu’nun yanısıra çok sayıda kişi de yaralanmıştı.
– Konya/Seydişehir’de yeni ilçe binasına taşınmakta olan CHP yöneticilerine Türk Metal Sendikası binasından otomatik silahlarla açılan ateşte 4’ü ağır 35 kişi yaralandı.
– Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Gürer Aykal bir gün önce görevinden alınmıştı. 10 Aralık günü bu göreve İsmet Kurt’un atanması üzerine Devlet Opera ve Balesi çalışanları Carmina Burana’nın sahnelenmesine katılmama kararı aldı. Kurt iki gün sonra istifa etti.
1983- Arjantin’de askeri rejim sona erdi; Arjantin’in 8 yıldan sonra ilk sivil başkanı Raul Alfonsin oldu.
1987- İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Nevzat Helvacı “Genel Af ve Ölüm Cezalarının Kaldırılması” talepli 130 bin imzalı dilekçeyi Meclis Genel Sekreterliği’ne sundu.
– “Sedat Simavi Basın Ödülü” Uğur Mumcu’ya verildi.
– “Aylak Adam” ve “Anayurt Oteli”nin yazarı Yusuf Atılgan hapis, intihar ve işkence temalı yeni bir roman üzerinde çalışmakta olduğunu açıkladı.
1988- Türkiye’de ilk karaciğer nakli ameliyatı, Ankara Hacettepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Haberal tarafından gerçekleştirdi.
– Kenan Evren’in veto ettiği öğrenci affı yasası Meclis’te tekrar kabul edildi. Yasa, üniversitelerde türbana izin veriyordu.
– Yurtdışında “politik mülteci” olup Türkiye’ye dönen TKP’li 8 kişiden 5’i geldikleri uçaklarla geri gönderildi, 3’ü gözaltına alındı.
1989- Aliağa/ Gencelli’de yapımı planlanan termik santrale karşı İzmir ve çevre illerden gelen yüzlerce çevre gönüllüsü Kozbeyli ve Geren köylüleriyle birlikte dayanışma şenliği gerçekleştirdi. Yeşiller Partisi, müzik grupları, amatör tiyatrolar da şenliğe destek verdi.
– 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü’nde İHD’nin İnsan Hakları Ödülü”nün ilk sahibi “dışkı yedirme” olayı ile gündeme gelen Mardin/Yeşilyurt köylüleri oldu.
– Polonya’nın Nowa Huta kentinde 2 haftadır süren çatışmalı gösterilerin ardından 10 metrelik Lenin heykeli “huzuru bozduğu” gerekçesiyle Şehir Meclisi kararıyla yerinden kaldırıldı.
1990- Zonguldak TKİ bünyesinde ve MTA’da toplam 48 bin madencinin başlattığı grevin 11. gününde, kadınlar dövizlerle yürüyüş yaparken, çocukları da Karaelmas Çocuk Yuvası’ndaki kimsesiz çocuklar için yiyecek yardımı yaptı.
1991- Toplam 11 yıl cezaevinde kalan İsmail Beşikçi: “Kitap yazmamı ne eşim ne de ailem istiyor.”
1993- Dün Diyarbakır bürosu polislerce basılan Özgür Gündem Gazetesi’nin İstanbul Kumkapı merkez binası, akşam üzeri DGM’nin “yayın durdurma ve arama” kararına dayanılarak polisçe basılıp 43 çalışan üzerleri aranarak gözaltına alındı.
– Kamu Çalışanları Sendikaları Platformu’na bağlı sendikaların üyeleri grevli-toplu sözleşmeli sendika hakkı için üç büyük ilde iş bırakarak yürüdü. Ankara’da örgütlü oldukları kamu kuruluşları önünde toplanıp müdürlere sözleşme taslağı sunan sendikaların üyeleri öğlen Kızılay/Sakarya Caddesi civarında bir araya geldiklerinde polis cop, tekme ve yumruklarla toplulukları dağıttı: 26 gözaltı.
1994- Bir süre önce binaları bombalı saldırıya uğrayan “Özgür Ülke” gazetesine destek için Taksim ve Beyoğlu’nda yürüyerek gazete satan bir grup yazar, politikacı ve sanatçı “sokakta gazete satmanın valilikçe yasaklandığı” gerekçesiyle bir süre sonra polisçe engellendi.
1995- Merkezi yönetimin destek vermediğini söyleyen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan:”Rabbim bize 10 trilyon lira civarında bir kredi verdi. Faizsiz, geri ödemesiz kredi. Yağmuru yağdırdı, biz sattık. Bakınız bir yer kapanıyor, öbür taraf açılıyor.”
– Türk-İş 17. Genel Kurulu’nun son gününde yapılan genel başkanlık seçimlerinde Bayram Meral, ikinci kez genel başkan seçildi. Genel sekreterliğe ise, yine Şemsi Denizer seçildi.
1996- Dersim Hozat Kavga köyü kırsalında kolluk güçleriyle çatışma sonucu TKP(ML)- TİKKO üyesi oldukları açıklanan Deniz Kargız (1978- Dersim/Merkez), Celal Ağgül (1974- Ovacık), Mehmet Zeki Arslan (1979- Mazgirt) ve Soner Koçyiğit (Çemişgezek) öldürüldü.
– Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) ve Fransa Vakfı, 1996 yılı Gazetecilik Ödülü’nün Işık Yurtçu’ya verilmesini kararlaştırdı. Cezaevinde bulunan Yurtçu’nun ödülünü RSF Türkiye Temsilcisi Nadire Mater alacak.
1997- DİSK’li işçiler Ankara’ya başlattıkları “Sendikal Haklar Yürüyüşü”nde bugün Kartal’dan Gebze’ye kadar yürüdüler.
– İÜ Öğrenci Koordinasyonu ile İTÜ Öğrenci Cepheleri, 6 Aralık 1996’da toplam 96 yıl hapse mahkum edilen 8 öğrencinin Yargıtay’da görülecek davasına destek için İTÜ Ayazağa Kampüsü’nde yürüyüş yaptı.
– İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin kabulünün 49. yıldönümünde İHD’liler Sultanahmet’te barış güvercini uçurdu, ÖDP’liler Tünel’den Galatasaray’a meşalelerle yürüdü.
1998- İngiliz İşçi Partisi sol kanat milletvekili Jeremy Corbyn, İspanyol yargıçların iade talebiyle 2 aydır Londra’da gözetim altında bulunan Şili eski diktatörü Augusto Pinochet’in İspanya’ya iade edilip yargılanması için Af Örgütü’nce yürütülen kampanyaya destek verdi.
– Yazar Erhan Bener, 85 kişiye “devlet sanatçısı” unvanı verilmesini protesto için Kültür Bakanlığı Dünya Klasikleri Danışma Kurulu’ndaki görevinden istifa etti. Turhan Selçuk, Fikret Otyam, Arif Sağ’ın da aralarında bulunduğu 9 kişi unvanı reddedeceklerini açıkladı.
– “Öcalan ve Burkay’la Kürt Sorunu”kitabında bölücülük propagandası yaptığı iddiasıyla Cumhuriyet yazarı Oral Çalışlar’ın yargılanmasına devam edildi. Av. Fikret İlkiz’in ”DGM’lerin doğal yargıç ilkesiyle uyuşmadığı gerekçesiyle davanın durdurulması” talebi reddedildi.
1999- İstanbul Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı Başkanı Şebnem Korur Fincancı: “Çok yaygın olmasa da Türkiye’de hekimler çeşitli biçimlerde işkenceye katılıyor.”
– İTÜ öğrencileri, hükümetin nükleer santral kurma kararını ve bazı öğretim üyelerinin nükleer enerjiyi savunmalarını İTÜ Nükleer Enerji Enstitüsü önünde basın açıklamasıyla protesto etti
2000- F tipi cezaevlerine karşı yaklaşık 200 tutuklu ve hükümlünün ölüm oruçları 52 günü tamamlarken, partiler ve kitle örgütleri Beyazıt’ta gösteri yaptı.
2002- ABD’de Başkan Bush ile AKP lideri Erdoğan’ın yaptığı görüşmeye ilişkin Beyazsaray sözcüsü: “Saddam Hüseyin’in barış için tehlike olduğu ve silahsızlandırılması konusunda her iki lider aynı görüşte.”
– 10 Aralık İnsan Hakları Günü’nde, Ankara 24. Asliye Ceza Mahkemesi, Eğitim-Sen Başkanı Alaaddin Dinçer’in de aralarında olduğu 35 sendikacıya 7 Haziran 2001’de kamu çalışanlarına grevsiz-toplu sözleşmesiz sendika hakkı verilmesi tasarısına karşı, Ankara’da “izinsiz toplantı ve gösteri yürüyüşü” yaptıkları gerekçesiyle 1 yıl 3’er ay hapis cezası verdi.
– Stanford Üniversitesi insan embriyosu klonlayacağını açıkladı.
– Kuzey Kore’den gelen Scud füzeleri taşıyan bir gemi Umman denizinde İspanyol donanması tarafından durduruldu.
– Bangladeş gözaltına aldığı iki Avrupalı gazeteciyi serbest bıraktı.
2003- Kristal-İş temsilcileri Şişe Cam grevinin Bakanlar Kurulu’nca ertelenmesini protesto için sendikanın anahtarını Başbakan Erdoğan’a verilmek üzere AKP Genel Merkezi’ne bıraktı.
– KESK üyeleri “Kamu Yönetimi Yasa Tasarısı”nı ve 2004 bütçesini protesto için ülke genelinde “toplu viziteye çıkma”eylemleri yaptı. İzmir/Konak Meydanı’nda basın açıklaması yapmak isteyen KESK Şubeler Platformu üyelerine polis biber gazı/tazyikli su ile müdahale etti.
– ODTÜ’lü öğrenciler “Türkiye Ekonomisi” konulu panelin konuğu Devlet Bakanı Ali Babacan’ın konuşma yapmasına engel oldu.
– İranlı Shirin Ebadi, Nobel Barış Ödülü’nü alan ilk müslüman kadın oldu. Shirin Ebadi, Kadın ve çocuk hakları üzerine yaptığı çalışmalarla biliniyor.
– ABD yönetimi Irak’taki yeniden inşa çalışmalarını ihale bile açmadan Amerikan şirketlerine verdi. Fransa, Almanya, Rusya ve Kanada’yı savaşa muhalefetleri nedeniyle açılan ihalelerden dışladı. Türkiye son anda ihaleye dahil edildi.
2004- Eğitim-Sen’in Ankara’da görülen kapatma davası 21 Şubat 2005 tarihine ertelendi, çok sayıda parti ve kitle örgütü temsilcileriyle Eğitim-Sen üyeleri destek gösterisi yaptı. Tüzüğünde “Anadilde eğitim”e yer verdiği gerekçesiyle kapatılması istenen Eğitim-Sen için ülke genelinde protesto eylemleri yapıldı. İstanbul’da Eğitim-Sen üyeleri sendikaları hakkındaki kapatma davasını Gezi Parkı’nda oturma eylemiyle protesto etti.
– Başbakan Erdoğan, Burhan Kuzu’nun gündeme getirdiği, tartışılmaya başlanan “başkanlık sistemi” için: ”Faydasına inananların sayısı çoksa, konuşulmalı. Atılması gereken adım varsa atılmalı.”
– “Okul ve Ülke Toplulukları” üyesi lise öğrencileri “Avrupa Birliği’ne Hayır” başlıklı bir metni İstanbul’da telgrafla, Ankara’da faksla Başbakanlık ve TBMM’ne gönderdi.
– Kızılay’da Ceza ve İnfaz Yasa Tasarısı’nı protesto ederken gözaltına alınan ESP üyesi 47 kişiden 46’sı “terör örgütü üyeliği” gerekçesiyle tutuklandı.
2005- Nobel Barış Ödülü’nü alan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed Baradey, “nükleer silahların kölelik ve soykırım gibi tabu haline gelmesi” çağrısı yaptı.
2006- F tipi cezaevlerindeki tecrit koşullarını protesto için evinde 249 gündür açlık grevinde olan avukat Behiç Aşçı “3 kapı, 3 kilit”i öneriyor.
– 1973-1990 yılları arasında Şili’yi diktatörlükle yöneten general Augusto Pinochet, 91 yaşında öldü.
2007 – Yazar Erhan Bener (d. 1929) yaşamını yitirdi. Bener, Fransız-Türk Kültür Cemiyeti, Yunus Nadi ve Orhan Kemal roman ödüllerine, Haldun Taner, Yunus Nadi ve Dil Derneği Ömer Asım Aksoy öykü ödüllerine, Muhsin Ertuğrul Oyun Ödülü’ne, Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü Altın Madalyası’na, Fransa’nın l’Officier des Arts et des Lettres (Sanat ve Edebiyat Ustası) unvanına sahiptir.
2008- Çeçenistan ordusunda bir dönem binbaşı rütbesiyle görev yaptığı belirtilen İslam Canibekov, Ümraniye’deki evinin önünde silahla öldürüldü.
– İHD İstanbul Şubesi üyeleri, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin kabulünün yıldönümünde Sultanahmet Parkı’nda basın açıklaması yaptı
2009- EMEP, Halkevleri ve ÖDP başkanları ortak açıklamada “Kürt sorununda AKP ve muhalefetin şovenist siyasetine ve düşmanlaştırıcı diline karşı kardeşliğin siyasetini ve barışın dilini kurmaya” çağrı yaptı.
– TCDD’nin, 25 Kasım’da kamu emekçilerinin 1 günlük iş bırakma eylemine destek veren -idari görevde olmayan- 16 personeli açığa alması Haydarpaşa Garı önünde protesto edildi. Çalışanlar, üzerinde açığa alınan arkadaşlarının isimlerinin bulunduğu pankart açtı.
2010- Öğrenci Kolektifleri temsilcileri Pınar Sağ’ın da destek verdiği basın toplantısında “yumurta atmama şartlarını” açıkladı: “Üniversite harçları kaldırılsın, Başbakan Erdoğan öğrencilere yönelik polis şiddetinden dolayı acilen özür dilesin.”
2011- Cübbeli Ahmet olarak tanınan Ahmet Mahmut Ünlü, kamuoyunda Karagümrük çetesi olarak bilinen suç örgütüne yönelik yürütülen soruşturma kapsamında tutuklandı.
2013- 19 Aralık 2000’deki “Hayata Dönüş Operasyonu”nda Çanakkale Cezaevi’nde bulunan 20 kadın mahkumun açtığı davada AİHM Türkiye’yi “yaşam hakkını ihlal ve işkence”den dolayı 6 kadın mahkuma toplam 36 bin 200 Euro manevi tazminat ve mahkeme masrafı ödemeye mahkum etti.
2016- İstanbul Başiktaş Maçka’da yapılan bombalı saldırı sonucu 44 kişi yaşamını yitirirken, 164 kişi yaralandı.